Trakya Kalkınma Ajansı www.trakyaka.org.tr Edirne İli Doğal ve Tarihi Zenginlikler Envanteri
EDİRNE YATIRIM DESTEK OFİSİ EDİRNE İLİ TARİHİ VE DOĞAL ZENGİNLİKLER KÜNYESİ OCAK 2012 Hazırlayan Işık OCAKLI
İÇİNDEKİLER Trakya Kalkınma Ajansı 1. MÜZELER 2. CAMİLER 3. KERVANSARAYLAR 4. KÖPRÜLER 5. ÇEŞMELER 6. ÇARŞILAR 7. DOĞAL ZENGİNLİKLER 8. MESİRE YERLERİ
1. Mü zeler Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi 1971 yılından beri hizmet veren Edirne Arkeoloji ve Etnografya Müzesi nde; iki bölümden oluşan müzede prehistorik dönemlerden Osmanlı dönemine kadar pek çok eser sergilenmektedir. Edirne Türk Ġslam Eserleri Müzesi Müze, Selimiye Camii avlusunda Darülkur a Medresesi nde yer alır. 1569-1575 yıllarında Selimiye Camii ile birlikte Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Medresenin 14 odasında ve avluda Osmanlı dönemine ait birçok eser sergilenmektedir. Sultan II. Bayezit Külliyesi Sağlık Müzesi Tunca Nehri kıyısında, şehir merkezine 2 km. uzaklıkta bulunan külliye, Edirne nin en önemli yapıtlarındandır. Cami, tıp medresesi, imaret, darüşşifa, hamam, mutfak, erzak depoları ve diğer bölümleriyle geniş bir alana yayılmıştır. 1484-1488 yılları arasında Mimar Hayreddin tarafından yapılmıştır. Çok etkileyici bir görünümü olan külliye, küçüklü büyüklü yüze yakın kubbeyle örtülüdür. İki minareli anıtsal bir cami bulunmaktadır. Caminin batısında bulunan Darüşşifa yapısı günümüzde müze olarak düzenlenmiştir. Sultan II. Bayezit Külliyesi nin darüşşifa (hastane) birimi, Sağlık Müzesi olarak kurulmuştur. Müzede hekimliğin gelişmesi ve değişik sağlık hizmetleri hakkında geniş bilgileri içeren bölümler vardır.
Lozan Anıtı ve Müzesi Lozan ve dünya barışını simgeleyen anıt yanında Lozan ve İsmet İnönü belgelerini sergileyen müze önemli bir ziyaret noktası durumuna gelmiştir. Trakya Kalkınma Ajansı Balkan SavaĢı Müzesi ve ġükrü PaĢa Anıtı Anıt müze 26 Mart 1913 Balkan Savaşı ve şehitlerin anısına yapılmış olan bir komplekstir. Savaş sırasında Şükrü Paşa anıtına yokluk içinde Edirne'yi savunan Şükrü Paşa'nın Edirne'nin savunma yerlerinden biri olan Kıyık Tabya ya mezarı getirilmiş ve anısına bir anıt yapılmıştır. Anıtla birlikte burada bulunan tabyada Balkan Savaşlarını anlatan ve Edirne halkının elinde bulunan eşyalardan oluşan bir müze oluşturulmuştur. 2. Camiler Selimiye Camii Edirne'nin en önemli eseri olan Mimar Sinan'ın ustalık dönemi eseri Selimiye Cami Osmanlı mimarisinin en güzel örneklerinden biridir. 1569-1575 yılları arasında II. Selim tarafından yaptırılmıştır. Taş işçiliği, çinileri ve kalem işleri bakımından eşsiz bir eserdir.
Eski Camii Edirne'de Osmanlılar'dan günümüze ulaşmış en eski anıtsal yapıdır. 15. yüzyılda yapılmış cüsseli camilerin en önemlisidir. Edirne'de zamanımıza ulaşmış ilk orjinal abidevi yapı olarak da bilinir. Bu aynı zamanda Devletin büyümesinin de simgesidir. 1403'te Sultan I.Süleyman tarafından yapımına başlanmış, Çelebi Sultan Mehmet zamanında 1414'te bitirilmiştir. Mimarı Konyalı Hacı Alaaddin, kalfası Ömer İbn İbrahim'dir. Üç Şerefeli Camii 1443-1447 yılları arasında, II. Murat tarafından yaptırılmıştır. Cami Osmanlı sanatında, erken ve klasik dönem üslubu arasında yer alır. 24 m. çapındaki büyük merkezi kubbe, ikisi paye, dördü duvar payesi olmak üzere altı dayanağa oturtulmuştur. Yanlarda daha küçük ikişer kubbe ile örtülü kare bölümler vardır. Yapı, bir yenilik olarak enine dikdörtgen planlıdır. Bu planı Mimar Sinan, İstanbul camilerinde daha gelişmiş biçimi ile uygulamıştır. Ayrıca Osmanlı mimarisinde revaklı avlu ilk kez bu camide kullanılmıştır. Avlunun dört köşesine minareler yerleştirilmiştir. Üç Şerefeli Cami, bu özellikleriyle sonraki camilere öncü niteliğindedir. Muradiye Camii Muradiye Mahallesi nde Sarayiçi ne egemen bir tepeye Sultan II. Murat tarafından yaptırılmıştır. Kitabesinde tarih yoktur. Yan mekânlı (zaviyeli) camilerin en güzel örneğidir. Cami dış görünüşünün yalınlığına karşın, iç süslemesi yönünden 15. yüzyıl Osmanlı sanatının dikkat çeken yapıtlarındandır. Mihrap ve duvarları kaplayan çiniler, Türk çini sanatının en güzel örneklerindendir.
3. Kervansaraylar Rüstem Paşa Kervansarayı Sokak üzerinde bir sıra dükkânı bulunan ve klasik Osmanlı mimarlığının ilginç örneklerinden olan ve otel olarak kullanılan Rüstem Paşa Kervansarayı, Kanuni Sultan Süleyman'ın ünlü sadrazamı Rüstem Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Klasik Osmanlı mimarisinin ilginç örneklerinden olup Kanuni döneminin görkemli yapılarındandır. Avlulu hanlar planındadır. Dikdörtgen avlunun çevresine iki katlı odalar yerleştirilmiştir. Katların avluya bakan yüzleri, revaklıdır. Trakya Kalkınma Ajansı Revakların arkasında ocaklı ve nişli odalar bulunur. Uzun yanlarda, karşılıklı olarak yukarı çıkan merdivenler vardır. Üst kat pencere ve kapı kemerlerinde tuğla süsleme ilginçtir. Kesme taş ve tuğladan örülmüş duvarlar yapıya anıtsal bir görüntü kazandırmaktadır. Rüstem Paşa Kervansarayı 1972 yılında restore edilerek otel haline getirilmiş ve başarılı görülen bu restorasyonla 1980 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü'nü almıştır.. Ekmekçioğlu Ahmet Paşa Kervansarayı Ekmekçioğlu Ahmed Paşa Kervansarayı, I. Sultan Ahmed'in emri ile Defterdar Ekmekçioğlu Ahmet Paşa tarafından 1609 senesinde yaptırılmıştır. 4. Köprüler Bu kentteki köprülerin en eskisi Bizans İmparatoru Michael Palaiologos (1261-1282) dönemindendir. Köprü sonradan Gazi Mihal Bey tarafından yeniletildiğinden onun adı ile anılır (1420). 1640'da Kemankeş Kara Mustafa Paşa bu yirmiyedi gözlü köprüye sivri kemerli Tarih Köşkü'nü ekletmiştir. 1451'de yapılan Şahabettin Paşa (Saraçhane) Köprüsü on iki kemerli ve on bir ayaklıdır.
1452'de Fatih döneminde yaptırılan Fatih Köprüsü, 1488'de Mimar Hayrettin'in yapıtı olan Bayezid Köprüsü, 1560'da Mimar Sinan'ın eserleri arasında yer alan Saray (Kanuni) Köprüsü, 1608-1615 yılları arasında Sedefkar Mehmed Ağa'nın yaptığı Ekmekçizade Ahmed Paşa Köprüsü, 1842-1847 yılları arasında Meriç'le Arda'nın birleştiği yerde tamamlanan Meriç Köprüsü (Yeni Köprü) Edirne'nin en önemli köprüleridir. Meriç (Mecidiye) Köprüsü Edime-Karaağaç yolunda, Meriç Nehri'nin üzerinde yapılmıştır. 1842'de Abdülmecit zamanında yapımına başlanmış 1847 de bitirilmiştir. 263 m. uzunluğunda, 7 m. genişliğinde, 13 ayak üzerinde 12 sivri kemerli bir taş köprü olup yanlara doğru eğimlidir. Ayaklar arasında ayrıca boşaltma gözleri de bulunmaktadır. Ortasındaki yazıtlı köşkü, mermerdendir. Daha önce kubbesinde güneş motifi bulunduğu bilinir. Ekmekçizade Ahmet Paşa (Tunca) Köprüsü 1608-1615'te Ekmekçizade Ahmet Paşa, Tunca Nehri'ne yaptın Mimar Sedefkar Mehmet Ağa'dır. 11 ayak üzerine, 10 kemerli köprüdür. Yansı ve ortadaki yazıtlı köşkü yakın tarihlerde su taşkınlarıyla yıkılmış, betonarme olarak yeniden yapılmıştır. Gazi Mihal (Hamidiye) Köprüsü Kentin batısında, Bulgaristan'a giden ana yolda, Tunca Nehri'ne yapılmıştır. Bizans döneminde Mikhael Palaiologos yaptırmıştır. 1402'de Osmanlı Döneminde Gazi Mİhal Bey, yeniden yapılırcasına onartmıştır. 164Q'ta Kemankeş Kara Mustafa Paşanın yaptırdığı sivri kemer biçi minde Tarih Köşkü (Kitabe Köşkü) vardır. Köprü gövdesine sızan sulann atılması amacıyla yapılan drenaj düzeni ilginçtir. 1900 yılında II Abdülhamit İtalyan ustalara yeniden yaptırmıştır.
Fatih Köprüsü Sarayiçi'nde Demirkapı ile Adalet Kasn arasında Tunca nehrine yapılmıştır.1452 de Fatih döneminde yapıldığı sanılmaktadır. Orta büyük, yanlarda daha küçük olmak üzere üç gözlü olan köprü 34 m. boyunda boşaltma gözleri vardır. Trakya Kalkınma Ajansı Saraçhane Köprüsü Kentin kuzeybatısında Sarayiçi yakınında Tunca Nehri'ne yapılmıştır. 1451 'de II. Murat döneminin önemli devlet adamlarından Sahabettin Paşa yaptırmıştır. 120 m. uzunlukta, 5 m. genişliktedir. 11 ayaklı, 12 kemerli ve taştan köprünün iki yanındaki kemeri toprak altında kalmıştır. 1702'de orta kemeri yıkılan köprü, Sultan II. Mustafa'ca onartıldığında 50 m. uzatılmıştır. Köprünün doğusunda Saraçhane Mahallesi bulunduğundan bu adla da anılmaktadır. Saray Köprüsü Sarayiçi'nde, Tunca Nehri'ne yapılmıştır. Edirne'den Sarayiçi'ne geçilen bir köprüdür. 1560'da Kanuni Sultan Süleyman'ın terazi ve Adalet kasırlarıyla birlikte Mimar Sinan'a yaptırdığı sanılmaktadır. Yontma taştan, 60 m. uzunluğunda ve dört gözlüdür. Bayezid Köprüsü Bayezid Külliyesi yakınında, Tunca Nehri'ne yapılmıştır. 1488'de II. Bayezid'in Mimar Hayreddin'e yaptırdığı sanılmaktadır. 78 m. genişliğinde ve 5 sivri kemerlidir, Kesme taştan sağlam bir köprüdür.
Uzunköprü Ergene nehri üzerinde, 1426-1443'te II. Murat, Mimar Müslihiddin'e yaptırmıştır. 1.392 m. uzunluğunda yer yer 6.80-6.90 m. genişliğinde ve 174 gözlüdür. Taştan köprünün temelleri, sivri ve yuvarlak olarak iki tiptir. 5. Çeşmeler Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Çeşmesi Merzifonlu Kara Mustafa Paşa tarafından yaptırılan Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Çeşmesi, Selimiye Camii nin yanındaki Arasta nın karşısındadır. II. Bayezit Camii önündeki Sinan Ağa Çeşmesi ve Tophane bayırındaki Yahya Bey Çeşmesi günümüze ulaşan örneklerdendir. Edirne çeşmeleri arasında günümüzde başka örneği kalmayan Tavanlı Çeşme, dikkat çekicidir. Kesme taştan, tek cepheli yapılan çeşmenin üzerinde ahşap tavan bulunur. Çatının üzerinde alaturka kiremitler vardır. Bir başka çeşme de Yeniçeri Hamamı yanındaki Yeniçeri Çeşmesi dir. Onarım gören çeşme günümüzde kullanılabilir haldedir. Meriç Köprüsü yanında Hacı Adil Bey Çeşmesi bulunmaktadır. Mimar Hayrettin in eseri olan ve eski adıyla İstasyon Meydanı denilen yerde bulunan çeşme, İstanbul çeşmelerini andırır. Türk klasik üslubunda, kesme taştan yapılmıştır.
Harbiye Çeşmesi Barok stilinde olan çeşmenin haznesi kesme taştandır. Hazne örtüsü düzdür ve etrafı korkulukla çevrilidir. Tek yüzlü çeşmenin cephede yayvan sivri kemerli nişi ve içinde mermer ayna taşı, önünde de yalak bulunmaktadır. Trakya Kalkınma Ajansı Umurbey Tavanlı Çeşmesi Görünen durumuyla Edirne'deki tavanlı çeşmelerin son ve ilginç örneklerinden olan Umurbey yolundaki çeşme; kesme taştan, tek cepheli ve hazneli bir çeşmedir. Cephesinde, sivri kemerli niş içinde, üzerinde Maşallah yazılı bir mermer kitabe bulunur. Önünde tek parça yalağı vardır. Hazne örtüsü ahşap çatılı olup, ahşaptan iki konsola oturmaktadır. Tavan süslemeleri ahşaptan olup koruluğu kabartma motiflidir. Çeşmenin cephesi 2.38 metre, boyu 2.60 metredir. Ahşap tavan alaturka kiremitle örtülmüştür. 6. Çarşılar Ali Paşa Kapalı Çarşısı Kanuni Sultan Süleyman'ın sadrazamlarından Hersekli Semiz Ali Paşa 1569'da Mimar Sinan'a yaptırtmıştır XVII.yy'da en parlak dönemini yaşayan yapıda, 6 kapı, 130 dükkan bulunmaktadır.
Bedesten Çarşısı 1417-1418'de Çelebi Sultan Mehmet Eski Cami'ye vakıf olarak yaptırmıştır. İki renkli, kesme taşlarla kaplanmış süslemeli duvarlı, 14 kubbeli bir yapıdır, Kubbeler kurşunla kaplıdır. 40,54-74,94 m. Ölçüsündeki yapının dört yanında kapılar vardır. Her kubbenin altında, sivri kemerli bir pencere bulunmaktadır. İçte, uzun yüzlerde tonozla örtülü 14'er, kısa yüzlerde 4'er hücre yer alır. Evliya Çelebi, Bedestendeki elmas ve takıların birkaç Mısır hazinesi değerinde olduğunu ve bunları altmış gece bekçisinin koruduğunu yazar. Son yıllarda onarılmış olan Bedesten, çarşı olarak kullanılmaktadır Selimiye Arastası III. Murat, Selimiye Camisi'ne gelir sağlamak için Mimar Davut Ağa'ya yaptırtmıştır. 255 m. Uzunluğunda, 73 kemerlidir. İçinde, iki yanda 124 dükkan vardır. Evliya Çelebi, buranın "Kavaflar Çarşısı olduğunu yazar. Hafızağa Konağı Geleneksel Türk evi planını yansıtan, Edirne Valiliğince restorasyonu yapılan Hafızağa Konağı kentin tarihi ve kültürel değerleri ile her türlü bilgi ve belgenin, bir sinevizyon salonu ve el sanatları satış mağazası (ETUR) bulunduğu bir müze olarak düzenlenmiştir. 17 Nisan 2005 tarihinde ziyarete açılmıştır.
7. Doğal Zenginlikler Karaağaç Küçük bir toprak parçasından öte, Türkiye Cumhuriyeti nin "suyun öte yanında" kalan tek toprak parçası, bunun da ötesinde Lozan Barış Antlaşması'nın da eşsiz bir simgesidir. Bu soyut fakat önemli algılamaların dışında, Arnavut kaldırımlı yolu, mesire yerleri, şirin evleri, büyük tren garı, Lozan Anıtı ve müzesi ile eşsiz bir huzur beldesidir. Trakya Kalkınma Ajansı Gala Gölü Tabiatı Koruma Alanı Marmara Bölgesinde, Edirne ili, Enez ilçesi, Karpuzlu ve Koyun Tepe köyleri sınırları içerisinde yer almaktadır. Alanın büyüklüğü 2369 Ha. dır. Sahaya; Eceabat-Keşan-Enez yolu ile ulaşılmakta olup, Enez ilçesine 10 km. uzaklıktadır. Sulak saha, göl ve orman ekosistemlerini ve bu ekosistemlerde barınan çeşitli canlı türlerini ihtiva etmesi, 111 kuş türünün varlığı, nesli tehlikeye düşmüş veya nadir türleri, özellikle tepeli pelik, pelikan, çeltikçi ve küçük karabatak gibi nesli son derece azalmış türleri barındırması özelliklerini oluşturmaktadır. Enez Antik Kenti Enez ( Ainos ) tarihi dönemlerde çok önemli bir liman iken bugün kıyıdan 3.5 km içeridedir. Tarih boyunca birçok kereler restore edilmiş olan Enez Kalesi görülmeye değer. Aynı zamanda M.Ö. 6 ıncı yüzyıla dayanan bir kilise, bazı oyma mezarlar ve suları berrak bir de plajı bulunmaktadır. Enez Kalesi içinde yer alan cami, haç planlı bir Doğu Roma kilisesinden (Enez Ayasofya)
çevrilmiş olup günümüzde yıkık durumdadır. 8. Mesire Yerleri Söğütlük İl merkezinin güney kesiminde Edime-Karaağaç yolu üzerinde kente 2 km. mesafede olan bir mesire yeridir. Yüksek Ağaçlarla kaplı, Meriç kıyısındaki bu alanda kamping alanı, gazino, restoran, çocuk parkları, çay bahçeleri ve çeşitli eğlence ve spor olanakları sunan yerler vardır. Bülbül Adası Tunca ve Meriç ırmakları arasında üzerinde bahçeler bulunan bir adadır. Adı burada bulunan bülbüllerin çokluğundan gelir. Bülbül adası sabahın erken saatlerinde bu kuşların seslerini dinlemek isteyenlerin akın ettiği yerdir. Kent merkezinin 1,5 Km. mesafesindeki bu yerde yayın ve sazan balığı tutulabilmektedir. Sarayiçi Tunca ırmağının iki kolu arasında yer alır. Yörenin hemen hemen tümü sık ağaçlarla kaplıdır. Burada bulunan tavuk ormanı da Sarayiçi'nin kapsamına girmektedir. Sarayiçi ile kentin İlişkisi Doğuda ki Kanuni Süleyman ve Batıdaki Fatih köprüleriyle sağlanmaktadır. Sarayiçi piknik yeri olarak değerlendirildiği gibi her yıl Geleneksel Kırkpınar Yağlı Güreşleri ve etkinlikleri haftası boyunca da kentin ve tüm yerli ve yabancı ziyaretçilerin akın ettiği önemli küftür ve sanat etkinliklerine merkezlik eder.
Trakya Kalkınma Ajansı