HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 8 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Haftaya Bakış TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) geçtiğimiz hafta yaptığı toplantıda faiz oranlarında herhangi bir değişikliğe gitmedi. Kurul böylece son iki toplantıdır uyguladığı faiz indirimlerine ara vermiş oldu. Toplantı ertesinde yapılan açıklamada, uygulanan para politikasının sonuçlarının izlenmeye devam edildiği ve gerekli görüldüğü takdirde ilave tedbirlerin alınabileceği kaydedildi. Ayrıca iç talepteki artışın ekonomik toparlanmayı desteklediği vurgulanırken, dış talebin bir miktar hızlanmakla birlikte zayıf seyrinin sürdüğü ifade edildi. Açıklamada, istihdam koşullarındaki düzelmeye karşın işsizliğin yüksek seyrine değinilirken, enerji ve emtia fiyatlarındaki seyrin enflasyon üzerinde oluşturduğu arz yönlü riskten de bahsedildi. TÜİK 2010 yılı Ekim-Aralık aylarını kapsayan Kasım dönemi istihdam rakamlarını açıkladı. Yapılan açıklamaya göre Kasım döneminde işsizlik bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,1 puan azalarak %11 düzeyinde gerçekleşti. İşsiz sayısının 2,8 milyon olarak açıklandığı Kasım döneminde, genç nüfustaki işsizlik oranının %20,8 olduğu görülüyor. Öte yandan, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranının aşağı yönlü seyrini sürdürdüğü ve bir önceki döneme göre 0,3 puanlık düşüşle %11,2 ye indiği açıklandı. Mevsimsellikten arındırılmış istihdam edilenlerin sayısında bir önceki döneme göre 167 bin kişilik bir artış söz konusuyken, işsiz sayısının 68 bin kişi azaldığı görülüyor. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre Ocak ayı Tüketici Güven Endeksi bir önceki aya göre %0,33 yükselerek 91,29 değerini aldı. Neden Önemli TCMB Faiz Oranları Merkez Bankası ekonomideki son likidite kaynağı olarak bankalara ödünç para vermekte, ayrıca ekonominin gerekleri doğrultusunda ödünç para alabilmektedir. TCMB Faiz Oranları, esas olarak gecelik ve haftalık vadelerde yoğunlaşan bu işlemlere ilişkin olarak belirlenen faiz oranlarını ifade etmektedir. Faiz oranında yapılan değişiklikler enflasyon üzerindeki etkisini; diğer banka ve finans kurumlarının uyguladıkları faizler, bankalardan alınan kredi miktarı ve hisse senedi, döviz gibi varlıkların fiyatları, yurt içi faiz oranları seviyesi ve uluslararası faiz oranları arasındaki göreli ilişki paralelinde ülkeye gelen yabancı sermaye ve beklentiler yoluyla göstermektedir. ABD de Ocak ayında hem perakende satışlar ve hem de otomotiv hariç perakende satışlar beklentilerin altında kaldı ve bir önceki aya göre %0,3 yükseldi. Perakende satışlardaki artışı hızlı fiyat artışları yaşayan gıda ve benzin satışlarının tetiklediği görülürken, bu durum tüketimin genel itibarıyla azalmakta olduğu endişelerini doğurdu. Diğer taraftan, ABD de Ocak ayında sanayi üretiminin artış beklentilerinin aksine %0,1 gerilediği, kapasite kullanımının ise %76,1 e düştüğü açıklandı. ABD Ocak ayı enflasyon rakamları açıklandı. Buna göre, ABD de Ocak ayında üretici fiyatlarının bir önceki aya göre öngörüler paralelinde %0,8 arttığı açıklanırken, çekirdek üretici fiyatları beklentilerin üzerinde gelerek %0,5 değerini aldı. Öte yandan, hem tüketici fiyatları hem de çekirdek tüketici fiyatları Ocak ayında beklentileri aşarak sırasıyla %0,4 ve %0,2 düzeyinde açıklandı. Enflasyonun yüksek seyreden enerji ve gıda fiyatlarından ötürü tahminlerin üzerinde geldiği görülürken, enflasyona ilişkin kaygıların dillendirilmeye başlanmasına neden oldu. Euro Alanı nda Aralık ta mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretiminin %0,1 gerilediği gözlenirken, 2010 yılı 4. çeyrek GSYH büyümesi önceki çeyreğe göre %0,3 olarak gerçekleşti. Japonya Merkez Bankası (BoJ) geçtiğimiz hafta gerçekleştirdiği toplantısında faiz oranlarını beklentilere uygun olarak değiştirmedi. Toplantı ertesinde yapılan açıklamada fiyat istikrarı kalıcı biçimde sağlanıncaya kadar faizlerin %0-0,1 aralığında tutulmaya devam edileceği vurgulandı. Bu hafta Mısır dan diğer Orta Doğu ülkelerine sıçrayan gösterilere bağlı olarak siyasi gelişmeler yakından izlenirken, piyasalar bir taraftan da ABD şirket bilançolarını takip edecek. KAPANIŞ VERİLERİ (18 Şubat) İMKB-100 : 65.986 / $ : 1,3694 USD : 1,5731 $ / : 83,04 EURO : 2,1360 Petrol ($/varil) : 101,85 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,28 Altın ($/ons) : 1.386,90
Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 11.Şub 18.Şub Değişim İMKB-100 64.730 65.986 %1,94 İMKB-30 79.295 80.938 %2,07 Sınai 53.170 53.262 %0,17 Hizmetler 42.659 43.154 %1,16 Mali 96.210 98.487 %2,37 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 11.Şub 14.Şub 15.Şub 16.Şub 17.Şub 18.Şub İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 70.500 69.000 67.500 66.000 64.500 63.000 61.500 60.000 Çin'in ticaret fazlasının önceki döneme ve beklentilere göre düşük gelmesinin yanı sıra Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek'in görevinden ayrılması haftanın ilk gününde dünya borsalarında iyimserliğe neden olurken, İMKB de PPK toplantısı öncesindeki belirsizlik nedeniyle bu eğilimin tersine düşüş seyri hakimdi. Salı günü PPK nın politika faizini piyasa beklentileri doğrultusunda %6,25'te sabit bırakmasının ardından munzam karşılık oranlarında bir sonraki toplantıya kadar artış yapmayacağı yönündeki öngörülerin de etkisiyle bankacılık hisseleri öncülüğünde yükselişe geçen İMKB, ABD perakende satışlar verisinin zayıf gelmesiyle kazançlarının bir kısmını geri verdi. Haftanın ilerleyen günlerinde İran'a ait iki savaş gemisinin Süveyş Kanalı'na yönelmesi sonucu İran ile İsrail arasında baş gösteren gerginlik nedeniyle yurtdışı piyasalar negatife dönerken, İMKB-100 endeksi bankacılık hisselerine gelen alımlarla yukarı yönlü seyretti ve haftayı %1,94 artışla, 65.986 puandan tamamladı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 11.Şub 18.Şub (Puan) TRT071112T14 8,45 8,28-0,17 TRT161111T14 7,68 7,52-0,16 TRT150120T16 9,61 9,24-0,37 TRT110511T17 7,04 7,29 0,25 TRT250412T11 8,02 8,04 0,02 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 137,79 139,14 1,35 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 -%1,00 Beklenen Reel Faiz (%) %1,03 Kaynak: İMKB TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı öncesi, tahvil ve bono piyasası haftaya sakin bir seyirle başladı. Salı günü öğle saatlerine kadar sakin seyrini koruyan piyasa, PPK toplantısından çıkan faizlerin sabit tutulması kararının ve bankalara uygulanan zorunlu karşılık oranlarının bir sonraki toplantıya kadar yakından izleneceği, gerekirse ilave tedbirlerin alınacağı yönündeki açıklamalara olumlu tepki verdi. Aynı gün yapılan Hazine ihalesine olan ilgi de beklentiler çerçevesinde olunca faiz oranları aşağı yönlü baskı altında kaldı. Tahvil ve bono alım satımını etkileyen önemli veri açıklamasının olmadığı haftanın ilerleyen günlerinde piyasada hafif dalgalı ancak genel olarak yatay bir seyir izlendi. Bu gelişmeler sonucunda 7 Kasım 2012 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 17 baz puan yükselişle Cuma gününü %8,28 den kapattı. 2
Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Şub 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 11.Şub 18.Şub Değişim Dolar (¹) 1,5886 1,5731 -%0,98 Euro (¹) 2,1494 2,1360 -%0,62 Sepet (²) 3,2436 3,2178 -%0,80 /$ Paritesi (³) 1,3546 1,3694 %1,09 $/Yen Paritesi (³) 83,43 83,04 -%0,47 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 110 1,55 105 100 1,45 95 1,35 90 85 1,25 80 1,15 75 / $ $ / Geçtiğimiz hafta Mısır Devlet Başkanı H. Mübarek in görevi bırakmasının ardından Mısır a ilişkin endişelerin kısmen yatışmasına ve Euro Alanı nın sorunlu ekonomilerinin gerçekleştirdikleri başarılı tahvil ihraçlarına paralel olarak artan küresel risk iştahı nedeniyle Euro, Dolar ve Japon Yeni karşında değerlendi. FED in nicel gevşeme programının Dolar ın değerlenmesinin önünde bir engel teşkil etmesinin yanı sıra, ABD de işsizlik maaşı başvurularının beklentilerin üstünde gelmesi Dolar ın önemli para birimleri karşındaki değer kaybını destekledi. Bu gelişmeler sonucunda, /$ paritesi %1,09 luk artışla 1,3694 e yükselirken, $/ paritesi ise %0,47 lik düşüşle 83,04 oldu. Yurtiçinde PPK'dan faiz indirim kararı çıkmamasıyla TL, Dolar ve Euro karşısında değer kazandı. ABD ekonomisinde toparlanmanın sürdüğü ve Euro bölgesinde borç sorunlarının devam ettiği göz önüne alındığında orta vadede Dolar daki değer kaybının devam etmemesini bekliyoruz. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 11.Şub 18.Şub (Puan) EMBI+ Endeks 543,99 546,05 2,06 Spread 257 262 5 Türkiye Endeks 371,42 370,64-0,78 Spread 197 209 12 Kaynak: JP Morgan 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 16,43 Japonya nın GSYH rakamının açıklanmasının ardından Çin in resmi olarak dünyanın 2. büyük ekonomisi olması Uzakdoğu ve gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde yukarı yönlü harekete sebep olurken, Orta Doğu ülkelerine ilişkin kaygılar bu yükselişi sınırlayıp ABD hazine tahvillerine alım getirdi. Hafta boyunca Euro Alanı nda yapılan ihalelerin izlendiği piyasada, Yunanistan ve Portekiz ihaleleri kısmen de olsa beklentileri karşılarken, İspanya ihalesi piyasaları memnun etmedi ve eurotahvil risk primlerinde artışlar gözlemlendi. Öte yandan, hafta ortasında açıklanan FED toplantı tutanaklarında ekonomik büyümenin beklenenden daha yüksek olacağının belirtilmesi ABD tahvil getirilerini düşürdü. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi 5 baz puan artarak 262 ye yükselirken, Türk eurotahvillerinin risk primi 12 baz puan yükseldi ve 209 oldu. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 15,69 seviyesinden 16,43 e yükseldi. 3
Şub 10 Şub 10 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.500,00 1.400,00 1.300,00 1.200,00 1.100,00 1.000,00 900,00 1.386,90 110,00 105,00 100,00 95,00 90,00 85,00 80,00 75,00 70,00 65,00 60,00 101,85 Tunus ta başlayıp sonrasında Mısır a sıçrayan siyasi olayların, Kuzey Afrika ve Orta Doğu ülkelerine yayılmasıyla risk algısında gerçekleşen artışa bağlı olarak güvenli liman görünümündeki kıymetli metallere yönelik talebin geçtiğimiz hafta boyunca arttığı görüldü. Bu doğrultuda hafta boyunca yukarı yönlü hareket eden altın fiyatları haftalık bazda %2,3 yükselerek $/ons 1.386,90 düzeyine çıktı. Geçtiğimiz hafta siyasi gösterilerin Orta Doğu nun diğer ülkelerine sıçramasının yanı sıra, İran ın Süveyş Kanalı ndan savaş gemisi geçireceğini açıklamasıyla bölgeye ilişkin kaygıların artmasına bağlı olarak petrol fiyatlarının haftalık bazda yükseldiği görüldü. Yüksek seviyelerden gelen satışların sınırladığı brent türü petrolün spot fiyatı arza yönelik kaygılarla haftalık bazda %2,02 artışla $/varil 101,85 düzeyine çıktı Bu Haftanın Gündemi 21 Şubat TCMB İktisadi Yönelim Anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi TCMB Şubat Ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı (Gerçekleşme: %73) Hazine Ocak Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku Hazine Ocak Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı 22 Şubat TCMB Şubat Ayı II. Dönem Beklenti Anketi ABD Şubat Ayı Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi: 65) 23 Şubat Hazine İç Borç Ödemesi (TL354 Milyon) ABD Ocak Ayı İkinci El Konut Satışları (Piyasa Beklentisi: 5,25 Milyon Adet) 24 Şubat Kültür ve Turizm Bakanlığı Ocak Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler ABD Ocak Ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: %3 Artış) ABD Ocak Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 310 Bin Adet) 25 Şubat ABD IV. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %3,4) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5