HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 43 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Enflasyon Raporu Enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde TCMB nin temel iletişim aracı üç ayda bir yayımlanan Enflasyon Raporu dur. Enflasyon Raporu, her yıl önceden duyurulan bir takvim çerçevesinde Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında yayımlanmakta olup Rapor un genel değerlendirmesi Başkan ve PPK üyelerinin katıldığı bir basın toplantısı ile kamuoyuna sunulmaktadır. Rapor da enflasyon ve genel makroekonomik gelişmeler kapsamlı olarak ele alınmakta ve enflasyonu etkileyen unsurların genel değerlendirmesi yapılmaktadır. Enflasyon Raporu nda TCMB nin orta vadeli öngörüleri ve sayısal enflasyon tahminleri de yer almaktadır. Başlangıçta on sekiz ay için verilen tahminler, 2007 yılında iki yıllık bir zaman dilimini kapsayacak şekilde sunulmuştur. 2008 yılı Nisan ayından itibaren tahminlere, alternatif senaryolara göre üretilen tahminler de eklenmiş ve tahmin ufku üç yıla çıkarılmıştır. Böylelikle ekonomik birimlerin daha uzun vadeli bir bakış açısı ile karar alabilmeleri ve öngörülerinin artırılması amaçlanmaktadır. Ayrıca Rapor, gelecekte uygulanacak politikalara ilişkin sinyaller içermesi bakımından da önem taşımakta olup önemli bir şeffaflık ve hesap verme aracıdır. Haftaya Bakış TCMB geçtiğimiz hafta yılın son Enflasyon Raporu nu açıkladı. Rapora göre, iç talepte yaşanan dengelenmenin enflasyon üzerinde yarattığı baskıya bağlı olarak 2012 yılsonunda fiyatlar genel seviyesinin geçen yıla göre daha düşük seviyelerde gerçekleşeceği öngörülüyor. Öte yandan, bir önceki raporda yılsonu için %6,2 seviyesinde gerçekleşeceği tahmin edilen yılsonu enflasyon rakamının, bütçe açığını finanse etmek amacıyla gerçekleştirilen yeni vergi düzenlemeleri ile yüksek seyreden petrol fiyatlarına paralel olarak orta noktası %7,4 olmak üzere %6,9 ile %7,9 aralığında gerçekleşeceği öngörülüyor. Raporda ayrıca 2013 yılında iç talepteki ılımlı seyrin yüksek enerji fiyatlarının ikincil etkilerini sınırlayacağı, çekirdek enflasyon göstergelerindeki kademeli düşüşün süreceği ve 2013 sonunda enflasyonun %5 hedefine yakın gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ekim ayında imalat sanayinde kapasite kullanım oranı (KKO) geçen yılın aynı ayına göre 2,1 puan azalarak %74,9 düzeyinde gerçekleşti. İç talebi dengelemek için alınan önlemler paralelinde sanayi üretiminde gözlenen yavaşlamanın KKO üzerinde yarattığı baskının, Ekim ayında bir nebze azaldığı ve bir önceki ayın KKO değerinin 0,9 puan üzerinde gerçekleştiği görüldü. Mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO ise Eylül ayına göre 0,3 puan yükselerek %73,1 oldu. Mal gruplarına göre bakıldığında kapasite kullanım oranının geçen yılın aynı ayına göre dayanıksız tüketim malları ile gıda ve içecek kalemlerinde arttığı, buna karşın ara malları, yatırım malları ve dayanıklı tüketim mallarında gerilediği görüldü. TCMB tarafından açıklanan Reel Kesim Güven Endeksi (MBRKGE) Ekim de bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak 102,4 e geriledi. Nisan ayından sonra yönünü aşağı çeviren ve sürekli gerileyen endekste özellikle gelecek üç aya ilişkin üretim hacmi ve ihracat sipariş miktarı ile genel gidişat kalemlerindeki düşüş dikkat çekiyor. Geçtiğimiz hafta ABD 3. çeyrek büyüme rakamları açıklandı. 2. çeyrekte %1,3 olarak gerçekleşen ABD büyüme rakamı, 3. çeyrekte beklentilerin üzerinde gerçekleşti ve %2 oldu. Büyüme rakamının olumlu gelmesinde, iç talepte yaşanan tedrici toparlanma etkili oldu. 3. çeyrekte tüketici güven endekslerinde yaşanan yükselişin dayanıklı tüketim malları başta olmak üzere kişisel tüketim harcamalarına yansıdığı ve bunun büyüme rakamını yukarı yönlü etkilediği gözleniyor. FED açık piyasa komitesi geçen hafta gerçekleştirdiği toplantıda para politikasında herhangi bir değişikliğe gitmedi. %0,25 düzeyinde bırakılan faiz oranının 2015 yılının ortasına kadar düşük seviyede kalacağı açıklanırken, diğer genişlemeci para politikası uygulamalarında da bir değişikliğe gidilmedi. FED den yapılan açıklamada, son dönemde ekonomide kaydedilen gelişmelerin tedrici bir toparlanmaya işaret ettiği ifade edilirken, son dönemde enflasyonda gözlenen yukarı yönlü seyrin yüksek enerji fiyatlarından kaynaklandığı, ancak uzun vadede beklentilerin enflasyonun düşük seyretmesi yönünde olduğu vurgulandı. ABD de Eylül ayında dayanıklı tüketim malı siparişleri aylık bazda %9,9 arttı. Bir önceki ay %13,2 gerileyen dayanıklı tüketim malı siparişleri, özellikle uçak siparişlerinde yaşanan %31,7 lik yükselişle sert biçimde arttı. Ulaşım araçları hariç dayanıklı tüketim malı siparişlerindeki artış ise bir önceki aya göre %2 düzeyinde kaldı. Diğer taraftan, tedrici bir toparlanmanın sinyallerini veren ABD yeni ev satışları, Eylül ayında piyasa beklentilerinin hafif üzerinde gerçekleşti ve 389 bin adet oldu. KAPANIŞ VERİLERİ (26 Ekim) İMKB-100 : 70.708 * / $ : 1,2939 USD : 1,7915 $ / : 79,63 EURO : 2,3330 Petrol ($/varil) : 109,66 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %7,16 * Altın ($/ons) : 1.710,74 (*): 24 Ekim Çarşamba kapanış verileridir.
Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 19.Eki 24.Eki Değişim İMKB-100 70.774 70.708 -%0,09 İMKB-30 87.662 87.539 -%0,14 Sınai 58.907 58.923 %0,03 Hizmetler 44.999 44.870 -%0,29 Mali 103.289 103.319 %0,03 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 19.Eki 22.Eki 23.Eki 24.Eki İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB-100 72.000 71.500 71.000 70.500 70.000 69.500 69.000 68.500 68.000 Geçtiğimiz hafta başında İMKB-100 endeksi yüksek seviyelerden gelen kâr satışlarına rağmen gerileyen gösterge faizin etkisiyle %0,63 oranında yükseldi. İzleyen günlerde, Euro Alanı kaynaklı endişelerin yeniden gündeme gelmesi ve ABD de açıklanan şirket bilançolarının beklentilerin altında kalması küresel hisse senedi piyasalarının genel olarak satıcılı bir seyir izlemesine neden oldu. Türkiye nin kredi notunun artırılacağına ilişkin beklentilerin etkisiyle yurtdışı piyasalara kıyasla daha olumlu bir seyir izleyen İMKB de ise düşüş sınırlı düzeyde gerçekleşti. Bayram tatili öncesinde tek seans işlem yapılan Çarşamba günü İMKB düşük hacimle dar bantta seyretti. Böylece, İMKB-100 endeksi geçtiğimiz hafta Çarşamba gününü bir önceki Cuma gününe göre % 0,09 luk düşüşle 70.708 seviyesinden tamamladı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 19.Eki 24.Eki (Puan) 20.02.2013 6,28 6,25-0,03 15.05.2013 6,68 6,54-0,14 24.09.2014 7,31 7,16-0,15 17.06.2015 7,44 7,25-0,19 15.01.2020 8,18 7,95-0,23 12.01.2022 8,26 8,21-0,05 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 129,91 129,95 0,04 Kaynak: İMKB %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,41 Geçen hafta, Hazine nin azalan borçlanma ihtiyacına ve Türkiye nin kredi notunun artırılacağına ilişkin beklentilere bağlı olarak gösterge tahvilin faizinde düşüş yaşanırken küresel piyasalardaki olumsuz tablo yurtiçi piyasalara sınırlı düzeyde yansıdı. Tatil öncesinde yarım gün işlem yapılan Çarşamba günü, piyasada TCMB nin açıkladığı Enflasyon Raporu nun önemli bir etkide bulunmadığı ve faiz oranlarının yatay bir seyir izlediği gözlendi. Bu gelişmelerin etkisiyle, 4 Eylül 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi geçtiğimiz hafta Çarşamba gününü bir önceki Cuma gününe göre 15 baz puanlık düşüşle %7,16 seviyesinden kapattı. Yurtdışı piyasalardaki olumsuz seyre karşılık Türkiye nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye yükseltileceğine dair beklentilerin olumlu etkisinin bu hafta da sürmesi bekleniyor. 2
Eki.11 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 19.Eki 26.Eki Değişim Dolar (¹) 1,7890 1,7915 %0,14 Euro (¹) 2,3351 2,3330 -%0,09 Sepet (²) 2,0621 2,0623 %0,01 /$ Paritesi (³) 1,3021 1,2939 -%0,63 $/Yen Paritesi (³) 79,30 79,63 %0,42 (¹) 24 Ekim tarihli TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 89 87 85 83 81 79 77 75 Geçtiğimiz hafta genel olarak Dolar güçlü bir seyir izledi. Nitekim yatırımcıların güvenli yatırım araçlarına yönelmesi, Dolar ın diğer gelişmiş ülkelerin para birimleri karşısında değer kazanmasında etkili oldu. Salı günü İspanya'nın devlet tahvillerinin faizindeki yükseliş ve Avrupa borsa endekslerindeki düşüşün ardından Euro, Dolar karşısında geriledi. Parite, Salı günü 1,30 seviyesinin altına indi ve sonraki günlerde de genel olarak gerilemeye devam etti. Bu gelişmeler ışığında, /$ paritesi haftalık bazda %0,63 lük düşüşle Cuma günü 1,2939 seviyesine geriledi. Perşembe günü Japonya Merkez Bankası nın (BoJ) varlık alım programını genişleteceğine dair görüşlerin etkisiyle Yen, Dolar karşısında son dört haftanın en düşük seviyesine geriledi. Haftalık bazda %0,42 artan /$ paritesi, Cuma gününü 79,63 seviyesinden tamamladı. Öte yandan, bugün BoJ varlık alım programını 11 trilyon artırarak 91 trilyona çıkardı. BoJ un kararının ardından bu sabah paritede düşüş kaydedildi. Yurtdışı piyasalardaki olumsuz seyre karşılık Türkiye nin kredi notunun artırılabileceğine yönelik beklentilerin etkisiyle TL, döviz sepeti karşısında yatay bir seyir izledi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 19.Eki 26.Eki (Puan) 45 EMBI+ Endeks 699,18 693,29-5,89 Spread 256 268 12 Türkiye 35 25 15 17,81 Endeks 461,82 461,47-0,35 5 Spread 211 213 2 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta, ABD li şirketlerin beklentileri karşılamada yetersiz kalan bilanço açıklamaları ile Japonya da ihracatın tahminlerden daha hızlı gerilemesi, küresel ekonomik görünümün bozulmasına ve risk algılamasının artmasına sebep oldu. Öte yandan, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody s in İspanya daki 5 özerk bölgenin kredi notunu indirmesi ve bu ülkedeki ekonomik daralmanın önümüzdeki dönemde de devam edeceği yönündeki değerlendirmeler, ülkeye ait borçlanma maliyetlerini ve gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primlerini artırdı. Diğer taraftan, Çin de öngörülerden güçlü açıklanan Ekim ayı imalat sanayi PMI verisi, hafta ortasından itibaren küresel risk algılamasının bir miktar gerilemesini sağladı. Geçen hafta ortasına kadar küresel piyasalardaki olumsuz hava paralelinde hızla yükselen Türk eurotahvillerinin risk primleri ise Perşembe günü 10 baz puan birden geriledi. Bu gelişmede, Türkiye nin kredi notunda artış beklentilerinin sürmesinin etkili olduğu düşünülüyor. Kaydedilen gelişmeler doğrultusunda, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçen hafta 12 baz puan artarak 268 e, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi de 2 baz puan artarak 213 e yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise 17,81 seviyesine yükseldi. 3
Eki.11 Emtia Piyasaları $/ons 1.900 1.800 1.700 1.600 1.500 1.400 1.300 Altın 1.710,74 135 130 125 120 115 110 105 100 95 90 85 $/varil Petrol 109,66 Küresel ekonomik faaliyete ilişkin olumsuz öngörüler paralelinde politika yapıcılardan parasal gevşeme beklentilerinin artmasıyla, haftanın ilk işlem gününde altın fiyatları yükseldi. Buna karşılık, Salı günü güvenli liman olarak Dolar a yönelimin artması, altın fiyatlarının emtia piyasasındaki genel seyre paralel bir şekilde gerilemesine sebep oldu. Zayıf şirket bilanço açıklamalarının ardından yatırımcıların diğer piyasalardaki pozisyonlarında oluşan zararlarını kapatmak amacıyla satışa geçmelerinin de söz konusu gerilemede etkili olduğu belirtildi. Perşembe günü düşük seviyelerden gelen alımlar ve Hindistan kaynaklı talebin artmasıyla bir miktar yükselen altın fiyatları, haftanın son işlem gününde ise yatay bir seyir izledi. Cuma günü kapanışta $/ons 1.710,7 değerini alan altın fiyatları, geçen haftaya göre %0,6 geriledi. Önceki hafta sert bir düşüş eğilimi gösteren petrol fiyatları, bu hafta da genel olarak satış baskısı altında kaldı. Ancak, hafta sonuna doğru gelen alımlar fiyatlardaki düşüşü bir miktar sınırladı. Japonya da beklentilerden daha hızlı gerileyen Eylül ayı ihracatı, ABD de şirket bilançolarının öngörülerden olumsuz bir tablo çizmesi ile İspanya başta olmak üzere Avrupa ekonomisine ilişkin kaygılar, küresel ekonomik faaliyete yönelik beklentileri olumsuz etkiledi. Buna bağlı olarak talebin gerileyeceği öngörüsü ile petrol fiyatları geriledi. ABD de ham petrol stoklarının artması da fiyatlardaki düşüşü destekledi. Buna karşılık, Çin de son 3 ayın en yüksek seviyesinde açıklanan Ekim ayı imalat sanayi PMI verisi petrol fiyatlarını destekledi. Cuma gününü $/varil 109,66 seviyesinden kapatan Brent türü petrolün fiyatı, bir önceki haftaya göre %0,7 geriledi. ABD deki Sandy Kasırgası nın, bu hafta petrol fiyatları üzerinde dalgalanma yaratabileceği tahmin ediliyor. Bu Haftanın Gündemi 29 Ekim ABD Eylül Ayı Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) Fiyat Endeksi (Gerçekleşme: Aylık %0,4 Artış) ABD Eylül Ayı Kişisel Tüketim Harcamaları (Gerçekleşme: Aylık %0,8 Artış) ABD Eylül Ayı Kişisel Gelir (Gerçekleşme: Aylık %0,4 Artış) 30 Ekim TÜİK III. Dönem Turizm İstatistikleri Japonya Merkez Bankası (BoJ) Faiz Kararı (Gerçekleşme: Varlık Alım Programı 11 Trilyon Artırıldı) 31 Ekim TÜİK Eylül Ayı Dış Ticaret İstatistikleri (Piyasa Beklentisi Aylık İhracat: $12,8 milyar, İthalat: $18,9 milyar) Euro Bölgesi Ekim Ayı Tüketici Fiyatları Enflasyonu (HICP) Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %2,5) Euro Bölgesi Ekonomi ve Maliye Bakanları Toplantısı Euro Bölgesi Eylül Ayı İşsizlik Oranı (Piyasa Beklentisi: %11,5) 1 Kasım ABD Ekim Ayı ADP Özel İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: 155 bin kişi) ABD Ekim Ayı ISM İmalat Sanayi Bileşik Endeksi (Piyasa Beklentisi: 51,5) ABD Ekim Ayı Tüketici Güven Endeksi (Piyasa Beklentisi:74) 2 Kasım ABD Eylül Ayı Fabrika Siparişleri Verisi (Piyasa Beklentisi: Aylık %4,9 Artış) ABD Ekim Ayı Tarım Dışı İstihdam Verileri (Piyasa Beklentisi: 125 Bin Kişilik Artış) ABD Ekim Ayı İşsizlik Verisi (Piyasa Beklentisi: %7,9) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5