İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ. Osman Birsen

İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ Osman Birsen İstanbul Menkul Kõymetler Borsasõ Başkanõ 1

Ana Başlõklar 1 Hukuki ve genel altyapõ 2 Likidite ve getiri 3 Projeler 4 Uluslararasõ konum 2

-1- Hukuki ve Genel Altyapõ 3

İMKB - Genel Özellikler Avrupa Birliği sermaye piyasalarõ düzenlemelerine paralel hukuki yapõ Tam otomasyonlu elektronik alõm-satõm sistemi Uluslararasõ standartlara uygun takas ve saklama Yabancõ yatõrõmcõlar için liberal ortam Derinlik bilgileri dahil olmak üzere gerçek zamanlõ veri yayõnõ Dünyanõn en düşük işlem maliyetleri : 1/100,000 Tüm piyasalar yõllõk toplam işlem hacmi : 744.941 milyon ABD$ 4

İMKB Piyasalarõ I- Hisse Senetleri Piyasasõ 1. Ulusal Pazar Kottaki şirketler 2. Ulusal Pazar Küçük ve orta ölçekli, kot dõşõndaki şirketler II- Tahvil ve Bono Piysasõ Kesin Alõm/Satõm Pazarõ Repo-Ters Repo Pazarõ Gayrimenkul Sertifikalarõ Pazarõ Yeni Ekonomi Pazarõ Yeni ekonomi şirketleri Toptan Satõşlar Pazarõ Gözaltõ Pazarõ III- Vadeli İşlemler Piyasasõ IV- Uluslararasõ Pazar Uluslararasõ Tahvil ve Bono Piyasasõ Depo Sertifikalarõ Pazarõ 5

İMKB nin Personel Sayõsõ ve Niteliği 300 250 200 230 209 224 209 239 213 242 222 240 221 245 217 235 217 150 100 50 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Uzman Personel Destek Personeli 6

İMKB Hisse Senetleri Piyasasõ İşlem Terminali Adedi 1600 1400 1200 1000 800 765 789 1.002 1.001 1.211 1.192 1.303 1.126 600 400 200 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ara.03 7

İMKB Hisse Senetleri Piyasasõ İşlem Kapasitesi 1.800.000 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 445.000 278.000 290.000 29.000 46.400 56.000 89.600 141.720 186.000 104.320 1994 (R-330) 1996 (C-1225) 1999 (C-1228) 2000 (Yazõlõm Gel.) Maksimum işlem adedi/saat 530.000 860.000 1.720.000 1.060.000 2001 (C-1229) 2002 Ara.03 Maksimum emir adedi/saat 8

İMKB Alõm-Satõm Sistemi Teknik Altyapõsõ Terminal Üye - WAN Internet Terminal Üye Sistemi SYS Terminal Seans Salonu Terminal Terminal Terminal Alõm/Satõm Sistemi TTNET/TURPAK Üye Emir Iletim Sistemi İletişim Modülü ADSL Modem Hub Ex-API Yayõn Sistemi Günsonu Terminal Terminal Terminal Seans odasõ İMKB Sistemleri Üye Ofisleri Uzaktan erişimde, kesintisiz işlem için öncelikli olarak kullanõlan şebeke (TTNet-TURPAK) yedeklemesi gerçekleştirilmiştir. 9

İMKB de Yaratõlan Fonlar (milyon $) 14.000 12.418 12.000 10.000 8.000 6.000 4.336 5.060 4.000 2.000 0 1986-1991 1992-1996 1997-2002 Kaynak: İMKB 10

İMKB de İşlem Gören Şirket Adedi 1990-12/2003 350 300 258 277 285 315 310 288 285 250 200 150 110 134 145 160 176 205 228 100 50 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ara.03 Kaynak: İMKB 11

İşlem Gören Şirket Adedi Değişimi (%) 2001-2002 20 10-1,2-1,3-1,4-1,7-2,6-2,6-3,4-3,9-4,2-6,1-6,6-6,8-7,1-7,4-10,2-15,2-15,5-12,0 0-10 -20 12 Şili Güney Kore ABD (NYSE) Meksika İngiltere İsveç İsviçre İsrail Arjantin Polonya Brezilya Euronext Türkiye Danimarka ABD (NASDAQ) Hindistan Güney Afrika Macaristan

1. Ulusal Pazar Kotasyon Koşullarõ 1) Başvurunun, başvuru tarihine kadar ihraç edilmiş bu tür menkul kõymetlerin tamamõnõ kapsamasõ 2) Ortaklõğõn; Son yõl ve ilgili ara dönemler dahil olmak üzere mali tablolarõnõn bağõmsõz denetimden geçmiş olmasõ ve grup şirketlerinin konsolide mali tablolarõnõn düzenlenmiş olmasõ; Kuruluşundan itibaren en az 3 takvim yõlõ geçmiş olmasõ (halka açõklõk oranõ en az % 25 ise 2 yõl geçmiş olmasõ), Başvuru tarihi itibariyle ard arda 2 yõlda vergiden önce kâr etmiş olmasõ, (halka açõklõk oranõ en az % 25 ise, son 1 yõlda kar etmiş olmasõ) Ödenmiş veya çõkarõlmõş sermayesinin en az 3,5 trilyon TL olmasõ, Halka açõklõk oranõnõn, SPK düzenlemelerinde belirtilen oranlarda olmasõ, 13

1. Ulusal Pazar Kotasyon Koşullarõ Finansman yapõsõnõn, faaliyetlerini sağlõklõ bir biçimde yürütebilecek düzeyde olmasõ Beyan yazõsõ Esas sözleşmenin menkul kõymetlerinin devir ve tedavülünü kõsõtlayõcõ kayõtlar içermemesi, Ortaklõğõn üretim ve faaliyetlerini etkileyecek önemli hukuki uyuşmazlõklarõn çözümlenmiş veya çözüm aşamasõnda olmasõ, Borsa Yönetimi'nce geçerli kabul edilebilecek durumlar dõşõndaki nedenlerle son 1 yõl içinde üretimine 3 aydan fazla ara vermemiş olmasõ, tasfiye veya konkordato istenmemiş olmasõ Menkul kõymetlerinin, piyasadaki mevcut ve muhtemel tedavül hacmi bakõmõndan Borsa yönetimince önceden belirlenecek kriterlere uygun olmasõ. 14

2. Ulusal Pazar da İşlem Görme Koşullarõ Hisse senetlerinin tedavülünü engelleyici bir husus bulunmamak kaydõyla, İMKB Yönetim Kurulu nun şirketin mali ve hukuki durumu, faaliyetleri, hisse senetlerinin tedavül hacmini gözönüne alarak vereceği olumlu karar yeterlidir. 15

İMKB Şirketlerinin Piyasa Değerine Göre Dağõlõmõ 11/2003 24 1-50 mil. $ :178 83 50-500 mil. $ :83 0.5 milyar $ ve üzeri :24 178 Kaynak: İMKB 16

İMKB Ulusal Pazar Sektörel Dağõlõm 11/2003 180 160 170 İmalat Sanayi Elektrik, Gaz ve Su 140 İnşaat ve Bayõndõrlõk 120 100 80 77 Toptan ve Perakende Ticaret, Otel ve Lokantalar Ulaştõrma, Haberleşme ve Depolama 60 Mali Kuruluşlar 40 20 0 5 2 16 5 7 3 Teknoloji Eğitim, Sağlõk, Spor Kaynak: İMKB 17

İMKB Şirketleri 2001-2003/9 Dönemleri Arasõ Kar Eden/Zarar Eden 300 250 200 146 149 196 225 150 100 93 57 50 0 2001/9 2002/9 2003/9 Kar Eden Zarar Eden 18

İMKB Şirketlerinin 2001-2003/9 Dönemleri Arasõ Toplam Kar/Zararõ 4.500 3.658 3.539 5.931 4.000 3.500 3.000 2.382 2.500 2.000 1.419 1.500 1.000 456 500 0 2001/9 2002/9 2003/9 Toplam Kar Toplam Zarar 19

-2- Likidite ve Getiri 20

İMKB Tahvil ve Bono Piyasasõ Günlük Ortalama İşlem Hacmi (milyon ABD$, 11/2003) 4.500 3.750 KESİN ALIM SATIM PAZARI REPO/TERS REPO PAZARI 3.533 3.000 2.376 2.499 2.716 2.250 1.500 750 0 1.486 1.489 879 1.048 489 1.900 2 0 10 0 44 22 35 94 274 338 266 66 130 141 149 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 559 21

İMKB Hisse Senetleri Piyasasõ Günlük Ortalama İşlem Hacmi (milyon ABD$) 900 800 700 740 600 500 400 300 200 100 0 356 324 378 284 281 209 231 88 92 153 24 34 34 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ara.03 Kaynak: İMKB 22

İMKB Hisse Senetleri Piyasasõ Günlük Ortalama İşlem Miktarõ (milyon adet) 240.000 229.773 200.000 160.000 120.000 96.525 134.656 80.000 40.000 0 6 18 41 24.677 143 396 1.220 9.042 1.5833.650 45.023 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ara.03 Kaynak: İMKB 23

Gelişmekte Olan Borsalar İşlem Hacmi (10/2003) (milyon ABD$) Tayvan Güney Kore Hong Kong Çin Hindistan Güney Afrika Singapur Türkiye Tayland Brezilya Malzeya Yunanistan Meksika İsrail Endonezya Polonya Macarsitan Şili Arjantin Filipinler Kolombiya 53.107 41.062 31.813 20.964 13.547 11.628 6.904 6.840 5.054 2.424 2.154 653 82.057 76.707 73.340 69.181 151.893 501.313 371.210 230.220 197.081 0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 140.000 160.000 180.000 200.000 Kaynak: WFE 24

Dünya Borsalarõ İşlem Hacimleri 10/2003 (milyon ABD$) 19 National Stock Exchange India 151.892,8 20 Helsinki 138.954,5 21 Shenzen 112.384,6 22 Osaka 96.342,2 23 JSE Güney Afrika 82.057,0 24 Singapur 76.707,2 25 İstanbul 73.339,7 26 Tayland 69.181,3 27 Mumbai 67.774,8 28 Oslo 63.329,7 29 Kopenhag 55.239,6 30 Sao Paulo 53.106,8 31 Kuala Lumpur 41.061,7 Kaynak: WFE 25

İMKB de İşlem Yapan Bireysel Yatõrõmcõ Adedi 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.383.478 1.257.503 1.201.692 1.116.188 1.000.000 800.000 600.000 569.411 595.560 400.000 200.000 258.876 391.575 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Kas.03 Kaynak: Takasbank 26

Gelişmiş Ülkelerde Kurumsal Yatõrõmcõlarõn Hisse Senedi Portföyü ABD (milyon ABD $) (2000) 7.021.366 Lüksemburg Fransa Japonya İtalya İngiltere Almanya Kanada İspanya Yunanistan 746.958 721.819 434.115 423.924 388.711 283.128 279.898 172.401 29.103 0 1.000.000 2.000.000 3.000.000 4.000.000 5.000.000 6.000.000 7.000.000 8.000.000 Kaynak: Koç Yatõrõm 27

Gelişmekte Olan Ülkelerde Kurumsal Yatõrõmcõlarõn Hisse Senedi Portföyü (milyon ABD $) (2000) Kore 110.549,00 Portekiz 17.545,00 Güney Afrika 16.920,00 Malezya 11.396,00 Macaristan 2.009,00 0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 Kaynak: Koç Yatõrõm 28

Türkiye Meksika Portekiz İtalya Lüksemburg Fransa Macaristan Polonya Danimarka İsveç Belçika Avusturya Yunanistan İspanya Norveç Kanada Almanya İsviçre Amerika Kore Japonya Finlandiya Avusturalya Hollanda İngiltere 100% 80% 60% 40% 20% 0% Kurumsal Yatõrõmcõlarõn Portföy Dağõlõmõ (OECD) Sabit getirili menkul kõymet Krediler Hisse senetleri Diğer 29

Kurumsal Yatõrõmcõlarõn Hisse Senetleri Piyasasõna Etkisi 70 60 50 Volatilite 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Kurumsal Yatõrõmcõlarõn Portföylerindeki Hisse Senedi Oranõ 30

İMKB Hisse Senetleri Piyasasõ Piyasa Değeri (milyon ABD$) 120.000 114.271 105.000 90.000 75.000 60.000 45.000 30.000 15.000 61.879 37.824 33.975 30.797 21.785 20.782 18.737 15.564 9.922 69.507 58.753 47.689 34.402 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Ara- 03 Kaynak: İMKB 31

İMKB Ulusal-100 Endeksi (ABD $) (1997-12/2003) 2.000 1.800 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 97 98 99 2000 2001 2002 2003 32

Dünya Borsalarõ Volatilite Oranõ Karşõlaştõrmasõ %50 %40 27,7 24,1 21,41 %30 17,4 16,3 13,4 %20 %10 6,19 %0 Atina Frankfurt İstanbul Hong Kong İsviçre Londra NYSE Ocak - Ekim 2003 Kaynak : WFE 33

Gelişmekte Olan Borsalarõn Getirileri (ABD$) (31.12.2002-3.12.2003) Venezuela 134,4 Brazil Argentina Thailand 99,8 120,3 117,7 Turkey 80,8 Chile Israel India 63,3 62,5 72,2 Peru 61,3 Indonesia Egypt Russia 53,1 52,8 59,8 Czech Republic 51,3 South Africa Colombia Poland 44,4 40,4 37,8 Taiw an 35,0 Hong Kong Singapore Mexico 33,2 30,9 29,8 Philippines 28,5 South Korea Malaysia Hungary 15,6 23,1 27,8 Kaynak: The Economist China 6,6 0 20 40 60 80 100 34

Europe (FTSE Eurotop 300) Gelişmiş Borsalarõn Yõllõk Net Getirileri (ABD $) (31.12.2002-3.12.2003) Germany Austria Sweden Denmark USA (NASDAQ Comp) Canada Spain Australia Italy France (SBF 250) Japan (Nikkei 225) Switzerland Belgium Netherlands USA (S&P 500) Britain USA (DJIA) 19,6 18,4 21,2 21,0 26,2 25,7 27,3 32,0 35,5 34,5 42,1 41,4 44,4 47,1 46,8 50,0 51,5 54,6 Kaynak: The Economist 0 20 40 60 35

-3- Projeler 36

İMKB nin Projeleri Elektronik alõm-satõm sistemi altyapõsõnõn kapasitesinin artõrõlmasõ ve teknolojik olarak yenilenmesi Tüm üyelere uzaktan erişimle ulaşõlmõş, 104 aracõ kurum Ex-API ile emir gönderir hale gelmiş, toplanan emirlerin %70 i elektronik olarak ulaştõrõlmaktadõr. Açõlõş Öncesi Seansõ : Seans başõ fiyat oynaklõğõnõ azaltõcõ, likiditeyi artõrõcõ etkisi ile fiyat istikrarõnõ sağlamaya yönelik uluslararasõ standartlarda bir alõmsatõm yöntemi 37

İMKB nin Projeleri Uzaktan erişim şebekesinin yedeklenmesi ve şebekeler arasõnda otomatik geçiş sağlanmasõ Üyelerin uzaktan erişimsistemleri yedeklenmiştir. Bu şebekelerden birinde sorun çõkmasõ halinde, üyeler diğerine geçiş yapabilmektedir. DİBS endekslerinin eşzamanlõ olarak yayõnlanmasõ Elektronik gözetim çalõşmalarõnõn SPK incelemelerini hõzlandõracak şekilde koordinasyonu SPK-İMKB Otomasyonlu Kamuyu Aydõnlatma projesi İlk aşamasõ Ağustos 2001 de tamamlandõ. İkinci aşama Eylül 2002 de başladõ. Bilgilerin kamuya, elektronik imza, akõllõ kart ve şifreleme teknolojileri kullanõlarak duyurulmasõnõ amaçlõyor. 38

İMKB nin Projeleri SPK-İMKB Merkezi Gözetim ve Afet Telafi Merkezi İMKB nin yaptõğõ elektronik gözetimn geliştirilmesi, SPK ya ortak eş zamanlõ gözetim kabiliyetinin kazandõrõlmasõ Ankara da yapõmõ tamamlanan İMKB ye ait binada, afet telafi merkezi kurulmasõ. Atina ve Tel Aviv borsalarõyla üçlü proje Üç borsanõn üyeleri arasõnda sõnõr ötesi lektronik iletişimle emir gönderilmesinin düzenlenmesi Ortak endeks yaratõlmasõ Endekse dayalõ fon teşekkülü çalõşmalarõ 39

OECD ile ortak projeler FEAS bölgesinde sermaye piyasasõ uygulamalarõnõn geliştirilmesi FEAS bölgesinde risk sermayesi geliştirilmesi ve finansmanõ FEAS projeleri İMKB nin Projeleri Veri merkezi kurulmasõ Mevzuat uyumlaştõrmasõ Ortak endeks çalõşmasõ FEAS bünyesinde takas kuruluşlarõ arasõnda koordinasyon 40

İMKB nin Milli Eğitime Katkõlarõ 75. Yõl İMKB okullarõ projesi 28 i Doğu ve Güneydoğu Anadolu da olmak üzere, 44 gündüzlü ve yatõlõ ilköğretim okulu toplam 26.035 öğrenci toplam 573.547 m2 Yeni 125 meslek ve sanat okulu yapõmõ için MEB e 230 trilyonluk katkõ 86 adet gündüzlü ve yatõlõ ilköğretim okulu toplam 41.967 öğrenci toplam 720.591 m2 İlave 140 okul yapõmõ için MEB e 450 trilyonluk katkõ 41

-4- Uluslararasõ Konum 42

Yabancõ Yatõrõmcõlarõn Halka Arzlardaki Payõ (1998-2003) Birincil Halka Arzlar İkincil Halka Arzlar %67,00 %58,00 %42,00 %23,00 Yabancõ Yatõrõmcõlarõn Payõ Yerli Yatõrõmcõlarõn Payõ 43

Yabancõ Portföy Yatõrõmlarõ Net Pozisyonlar (milyon ABD$) ve Halka Açõk Kõsma Oran (%) 2000 1000 net pozisyonlar 1024 509 halka açõk kõsma oran (%) 761 60 50 0-14 40-1000 -302-418 30-2000 20-3000 10-4000 -3137 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Kas.03 44

İMKB nin Uluslararasõ İlişkileri TANINMALAR SEC/ABD JSDA/Japonya Maliye Bakanlõğõ/Avusturya ÜYELİKLER WFE FEAS ISMA ISSA ECMI WEF SFOA IOSCO PROTOKOL VE ANLAŞMALAR Londra Borsasõ Kõrgõz Borsasõ Kazakistan Borsasõ Toshkent Borsasõ, Özbekistan BICEX, Azerbaycan KKTC Borsasõ Kore Borsasõ BÖLGESEL ORTAKLIKLAR VE DİĞER PROJELER Avrasya Borsalar Federasyonu (FEAS) Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi (SECI) Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİ) İMKB-OECD Sermaye Piyasalarõnõ Geliştirme Programõ ORTAKLIKLAR Kõrgõz Borsasõ Bakü Borsasõ 45

FEAS - Avrasya Borsalar Federasyonu 46

SECI Arnavutluk Bulgaristan Hõrvatistan Makedonya Moldova Romanya Türkiye Yunanistan Macaristan Slovenya 47