BİRİNCİ KİTAP BİRİNCİ KESİM SÖZLEŞMEDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR BİRİNCİ ALT KESİM GENEL İŞLEM ŞARTLARININ TANIMI, YORUMU VE DENETLENMESİ

İçindekiler Önsöz Yerine Geçmek Üzere Kitabın Konusu ile İlgili Açıklamalar 5 Kısaltmalar 25 BİRİNCİ KİTAP BİRİNCİ KESİM SÖZLEŞMEDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR BİRİNCİ ALT KESİM GENEL İŞLEM ŞARTLARININ TANIMI, YORUMU VE DENETLENMESİ I. GENEL İŞLEM ŞARTININ TANIMI VE YORUMU 30 A. Tanım 30 a. Yargıtay'ın Yaklaşımı 30 b. Çeşitli Tanımlar 30 c. Genel İşlem Koşullarının (Şartlarının) Ortak Özelliklen 31 B. Yorumda Ölçü 31 C. Yorum Şekli 32 a. Genel İşlem Şartlarının Lafzından Çıkan Yorum 32 b. Birden Fazla Anlama Gelmek Suretiyle Açık Olmayan Kayıtlar Bunu Hazırlayan Müteşebbis (Girişimci) Aleyhine Yorumlanır 32 c. Alışılmış (Mutad) Olmama Kuralı 34 d. Olayın Özelliklerinden Soyutlanmış (Bütünsel) Yorum Kuralı 34 e. Genel işlem Şartlan Metni İçinde Yer Alan ve Bireysel Anlaşma ile Çelişen Hükmün Yorumu... 35 II. GENEL İŞLEM ŞARTLARININ DENETLENMESİ 36 A. Genel Olarak 36 a. Giriş 36 b. Konunun Tümünü Kapsayan Genel Bilgiler 36 B. Genel İşlem Şartlarının Geçersizliğine İlişkin Ölçütlerin Bir Bölümü 37 a. Ahlaka Aykırılık Görüşü 37 b. Gabin Görüşü 37 c. Sosyal Devlet Görüşü 37 d. Doğruluk ve Güven İlişkisine Dayanan Görüş 38 e. Edimin Tek Yönlü İrade Beyanı ile Tayin Edilmesi Halinde Bunun Adil, Objektif İyinıyet Esasına ve Hakkaniyete Uygun Olarak Yapılması Gerektiği Görüşü 38 f. Bu Konuda Alman Hukukunda İteri Sürülen Diğer Görüşlerin Dökümü 39 aa. Genel Açıklama 39 bb. Özel Açıklama 39 C. Çeşitli Ülkelerde Yorum 41 a. Avrupa Birliği Üyesi Bazı Ülkelerdeki ve Ülkemizdeki Yasa) Düzenlemeler 41

8 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) b. Avrupa Birliğine Üye Bazı Ülkelerde Direktiften Önceki Yasal Düzenlemeler 41 c. Avrupa Birliği Üyesi Olmayan Bazı Ülkelerdeki Yasal Düzenlemeler 43 D. Şartların İçerikleri İtibariyle, Tarafların Menfaat Dengeleri Açısından Hakkaniyete Uygun Olup Olmadıklarını Hakim Kontrole Yetkili Değildir 43 E. Sonuç 43 III. UYGULAMADA DURUM 44 A. Genel İşlem Şartı Olarak Kabul Edilen (Faturaların Tebligat Anlamına Gelmek Üzere Abonelerin Bağımsız Bölümlerine Bırakılması) Hususu Geçerli midir? 44 a. Birinci Görüş 44 b. İkinci Görüş 44 c. Görüşümüz 44 B. Vakıflar Genel Müdürlüğünün Şartnameye Koydurduğu (Yetkili Mahkeme; Başmüdürlüğün, Bölge Müdürlüğünün, İl Müdürlüğünün Bulunduğu Mahkemelerdir) Şeklindeki Yetki Şartı Geçerli Sayılmamıştır 46 a. Uygulamada Birden Fazla Mahkeme Yetkili Kılınabilmektedir 46 b. Yetki Sözleşmesinin (Sadece) Bir Taraf İçin Hak Doğurması Mümkün Değildir 46 c. Yetki Sözleşmesi ile Kanunen Yetkili Olan Genel ve Özel Yetkili Mahkemelerin Yetkisi Kaldırılamaz 47 d. Kısmi Geçersizlik 47 e. Yargıtay Uygulamasından Örnekler 47 f. İsviçre Uygulaması 49 IV. GENEL İŞLEM ŞARTLARI İLE İLGİLİ KİMİ SORUNLARIN DÖKÜMÜ 50 A. Genel İşlem Şartlarının Hangi Anda Hukuksal Etki Yaratacağı Sorunu ve de Okunmadan İmzalanan Sözleşme Metinleri 50 a. Hukuksal Geçerlilik Anı 50 b. Okumadan İmzalama 50 c. Tarafların İmzasını Taşımayan Kupürler 51 B. Girişimci ile Tüketicinin Elindeki Belgelerin Değişik Olması Durumu 51 a. Birbirine Uygun Düşmeyen (Şartları) Taşıyan Kira Sözleşmesi Hükümleri Ne Şekilde Uygulanır? 51 C. Müşteri, İlişkilendirme Beyanı Vasıtasıyla Sözleşmeye Katılmakla Girişimciye Dolaylı Biçimde (Genel İşlem Şartlarını) Hazırlayabilmesi İçin Yetki Vermekte ve Böylece Sözleşmenin Bir Kısmına Katılmaktan Vazgeçmiş Sayılmaktadır 52 a. Giriş 52 b. Hukukumuzdaki Görünüm 52 c. Dogmatik Temeller 53 D. Genel İşlem Şartları Taraflar Arasında Ayrı Ayrı Ele Alınarak Görüşme ve Tartışma Konusu Yapılmışsa (Bireysel Sözleşme) Meydana Gelmiş Olur 54 a. Tam Kabul- Global Kabul ve Alman Hukukunda Durum 54 b. Bireysel Sözleşmeler Genel İşlem Şartları Karşısında Daima Öncelik Taşır 54 E. Kredi Sözleşmelerindeki Faiz Oranları Bankalarca Tek Yanlı Olarak Değiştirilebilir mi? 55 a. Genel Açıklamalar 55 b. 4077 Sayılı Yasanın Yürürlüğe Girmesinden Önceki Durum 55

içindekiler 9 c. 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Yasanın Yürürlüğe Girdiği 09.09.1995 Tarihinden Sonraki Durum 56 F. Yeni Borçlar Kanunu Tasarısına Göre Genel İşlem Şartları 56 a. Tasarıdaki Düzenleme 56 b. Tasarıdaki Düzenlemenin Gerekçesi 57 c. Düzenlemenin İçerik Bakımından Değerlendirilmesi 61 d. Düzenlemenin Açıklanması 62 e. Tasarının Eleştirisi 66 İKİNCİ ALT KESİM I. KİMİ BATI ÜLKELERİNDE TÜKETİCİNİN ADİL OLMAYAN SÖZLEŞME HÜKÜMLERİNE KARŞI KORUNMASI SORUNU 68 A. İngiliz Hukuku 68 B. Alman Hukuku 68 a. Tehlikeli Şartlar 69 b. Hakimin Takdir Hakkına Bağlı Olmaksızın Hükümsüz Sayılan Şartlar (16 Şart Çeşidi) 69 c. Bazı Özel Sözleşme Türleri 70 d. Alman Hukukunda (Borçlar Hukukunun Modernleştirilmesi Sonucunda) Ortaya Çıkan Son Durum 70 C. Avrupa Birliği Tarafından Kabul Edilen Direktif Tasarısı 71 a. Genel Açıklamalar 71 b. Adil Olmayan (Gayrıadil) Sözleşme Şartının Tanımı 71 c. Tüketici Sözleşmelerindeki Adil Olmayan Sözleşme Şartlarına İlişkin Direktif Tasarısının Kimi Hükümleri 71 d. Direktif Tasarısının Geçersiz Olarak Saydığı Şartlar 72 D. Avrupa Konseyinin (Tüketicilerin Yaptıkları Sözleşmelerdeki Kötüye Kullanılan Şartlara ve Uygun Denetim Yöntemlerine İlişkin Karar Tasarısı) 72 a. Kötüye Kullanılan Şartlar 72 b. Bir Sözleşenin Kurulması, İptali ve Feshi ile Tarafların Genel Borçları ve Haklarına İlişkin Şartlar 73 c. Mal veya Hizmet Sağlayanın Sorumluluğunu Sınırlayan Şartlar 73 d. Tüketicinin Başvurabileceği Hukuksal Yolları Sınırlayan Şartlar 73 e. Mal veya Hizmetleri Sağlayan Tarafından İstenen Garantilere İlişkin Şartlar 74 f. Dava veya Usul Sorunlarına İlişkin Şartlar 74 g. Çeşitli Şartlar 74 E. Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Koşullar Hakkında 05 Nisan 1993 Tarihli Konsey Yönergesi..74 ÜÇÜNCÜ ALT KESİM I. TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUNA GÖRE SÖZLEŞMEDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR SORUNU (4822 SAYILI KANUN MADDE 6) 78 A. Genel Açıklamalar 78 a. Alrnanyada 78 b. İsviçrede 79

10 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) c. Fransada 79 d. Avrupa Birliği Konseyi Yönergesinde (1993/13) 79 B. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair 4822 Sayılı Kanunun 6. Maddesi 80 a. Haksız Şartların Tanımı 81 b. Yargısal İçerik Denetimi 81 c. Tüketici, Sözleşmenin İçeriğine Etki Edememelidir 81 d. Bir Şartın Müzakere Edilmesi, Sözleşmenin Kalan Kısmına Yasanın Uygulanmasını Engellemez 82 e. Bir Satıcı veya Sağlayıcı, Bir Standart Şartın Münferiden Tartışıldığını İleri Sürüyorsa, Bunu İspat Yükü Ona Aittir (Mad. 6, F. 5) 83 f. Hakimin, Sözleşme Koşulunun Haklı veya Haksız Olduğunu Değerlendirirken Araştıracağı Hususlar 83 g. Sözleşme Koşullarının Haksız Olmasının Yaptırımı 83 C. Yönergenin Eki (Madde 3/3)'de Anılan Haksız Koşullara Örnekler 84 a. Amacı veya Etkisi Aşağıdaki Gibi Olan Koşullar 84 b- (g), (j), (O Bentlerinin Kapsamı 85 c (g), (j), (0 Bentleri Şunlara Uygulanmaz 85 DÖRDÜNCÜ ALT KESİM I. TÜKETİCİ SÖZLEŞMELERİNDEKİ HAKSIZ ŞARTLAR HAKKINDA YÖNETMELİK... 86 İÇTİHATLAR 89 İKİNCİ KESİM GARANTİ, KEFALET VE KELEPÇELEME SÖZLEŞMELERİ İLE İLGİLİ BANKALAR VE YARGITAY UYGULAMASINDAN ÖRNEKLER I. GARANTİ SÖZLEŞMESİ İLE KEFALET SÖZLEŞMESİNİN NİTELİKLERİ VE FARKLARI/GERÇEK KİŞİLER TARAFINDAN VERİLEN GARANTİLERİN DAHA ZİYADE KEFALET OLARAK GÖRÜNMELERİ 103 A. Garanti Sözleşmesinin Sorumluluk Sınırı 103 a. Her İki Sözleşmenin Temel Amaçlan 103 b. Her İki Sözleşme Arasındaki Farklar 103 c. Her İki Sözleşmeyi Birbirinden Ayıran Kıstaslar 103 d. Garanti Sözleşmesinin Sorumluluk Sınırı 104 aa. Belirsizliğin Garantisi Olmaz 104 bb. Süresiz Garanti Sözleşmelerinde Asıl Borçlunun Kredi Limitinin Sonradan Yükseltilmesi Halinde Garanti Verenin Başlangıçtaki İradesinin Yükseltilen Limiti de Kayıtsız Şartsız Kapsamına Aldığı Anlamına Gelmez 104 cc. Garanti Edenin, ümit Artışlanndan Sorumlu Tutulabilmesinin Koşulları 104 dd. Muaccel Hale Gelen Borcun, Alacaklı Banka Tarafından Uzun Süre Takip Edilmemesi Nedeniyle Sürüncemede Kalmasından Dolayı Artması Halinde Garanti Edenin Meydana Gelen Artıştan Sorumlu Tutulamayacağı İse Açıktır 105 ee. Limit Aşımının da Garanti Edildiği Durumlarda Limit Ne Miktara Kadar Aşıldığı Takdirde Garanti Edenin Sorumlu Tutulacağı Sorunu 105

İçindekiler 11 ff. Garanti Verenin Muvafakati Olmadan Esas Akdi İlişkideki Koşulların Borçlu Aleyhine Ağırlaştırılması veya Borçlunun Yeni Yükümlülükler Üstlenmesi Garanti Edilen Riskin Kapsamı Dışında Kalır 105 e. Sonuç 105 f. Yukarıda Özeti Sunulan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı Aynen Aşağıya Alınmıştır 106 II. KEFİLİN SORUMLULUĞUNUN GENİŞLETİLMESİ YA DA KEFİLİN KENDİSİNE TANINAN HAKLARDAN BAŞTAN İTİBAREN FERAGATİ 114 A. Genel Olarak 114 B. Kefili Korumak İçin Getirilen Düzenlemeler (Giş) Yoluyla Birer Birer Bertaraf Edilmektedir. Şöyleki 115 C. Yargıtay Uygulamasından Örnek 115 D. Eleştiri 118 a. Kefalet Sözleşmesi Yönünden 118 b. Garanti Sözleşmesi Yönünden 118 c. Olayın Tahvil Nazariyesi (Kuramı) Açısından İrdelenmesi 120 d. Olayın Garanti Sözleşmesine Hangi Hükümlerin Uygulanacağı Sorunu Açısından İrdelenmesi 120 III. KELEPÇE SÖZLEŞMELERİNE ÖRNEKLER 120 IV. HER TÜRLÜ BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞMUŞ VE DOĞACAK TÜM ALACAKLARIN GARANTİ EDİLMESİNE İLİŞKİN SÖZLEŞME KAYDI GEÇERSİZDİR 127 A. Üçüncü Kişinin Fiilini Taahhüt 127 B. Kefalet mi, Garanti Sözleşmesi mi? 127 C. Para Borcu İçin Garanti Verilebilir mi? 128 D. Belirsizliğin Garantisi Olmaz 129 E. Yargıtay Uygulamasından Örnekler 130 ÜÇÜNCÜ KESİM I. KREDİ BORÇLARINDA MUACCELİYET ŞARTI 132 A. Kredi Sözleşmelerinin Hukuksal Mahiyeti 132 a. Mahiyeti 132 b. Uygulanacak Hükümler 132 c. Genel İşlem Şartlarının Geçerliliği 132 d. Bankalar Üst Düzeyde (Kredi- Güven) Kuruluşlarıdır 132 e. TTK. Mad. 1266/F-2'nin Kıyasen Uygulanması 132 f. Bir Bankanın Kendi Taahhüt Ettiği Normal Bankacılık İşlemlerinin, Bankacılık ve Hukuk Kurullarına Uygun Olarak, Yerine Getirilmemesi Halinde Özellikle Asli Yükümlülüklerinin İfa Edilmemesi Halinde Bu Eylemden Doğacak Müşterilerin Zararlarından Sorumlu Olmayacağını Belirten Her Sözleşme Şartı, Açıkça MK. 2/f-1, 2; MK. 23; BK. 19 ve 20; TTK. 20/f-2 ve BK. 99 ve 100'de Yer Alan Temel Hukuk İlkelerine Aykırı Olup Geçersizdir...133 B. Bankaların Koyduğu Muacceliyet Şartı 133 C. Taksitle Satım Sözleşmesinde Durum 133 a. İsviçre Hukukunda 133 b. Alman Hukukunda 133

12 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) c. Türk Hukukunda 134 D. Kira Hukukunda Durum 134 E. Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Durum 135 a. Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun Değiştirilmesinden (4822 Sayılı Yasadan) Önceki Evrede 135 b. 4822 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun Yürürlüğe Girmesinden Sonraki Evrede 136 DÖRDÜNCÜ KESİM I. TARAFLARIN KİRA SÖZLEŞMESİNDE KARARLAŞTIRDIKLARI ŞARTLAR VE ÖZELLİKLE KİRA PARASINI ARTTIRMA ŞARTI 137 A. Genel Olarak 137 B. Özel Olarak 137 C. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılması 138 D. Sözleşmeye Kira Bedelinin Arttırımı ile İlgili Olarak Konulan (Belli ve Muayyen) Şartlar Kiracıyı Bağlar 138 E. Kira Parasının Her Yıl Arttırılacağına İlişkin Özel Şart Değiştirilmedikçe ya da Kira Tespit Davası Açılmadıkça (Eda Davalarına Hasren) Tarafları Bağlar 153 F. Çeşitli Olasılıklar 156 G. Genel Olarak Kira Sözleşmelerine Konulan Şartların Geçerliliği Sorunu/Kira Sözleşmesinin Yorumu/Cezai Şart 170 BEŞİNCİ KESİM I. GENEL İŞLEM ŞARTLARI (GİŞ) İÇİNDE (İSPATIN MÜNHASIRAN BELİRTİLEN BELGELERLE YAPILMASI GEREKTİĞİ HUSUSUNU İÇEREN) YER ALAN DELİL SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİ DAVA VE SAVUNMA HAKKININ KULLANILMASINI ESASLI OLARAK ZEDELEDİĞİ ÖLÇÜDE GEÇERSİZDİR 189 A. Uygulama Örnekleri 189 B. Münhasır Delil Sözleşmesi 189 C. Tüketicinin Göstereceği Delilleri Ölçüsüz Şekilde Sınırlandıran (GİŞ) Şartı Geçerli midir 189 a. Alman Hukukunda 189 b. Türk Hukukunda 190 aa. "Uyuşmazlık Halinde Banka Kayıtları Esas Alınır" Hükmü Delil Sözleşmesi Olarak Kabul Edilemez 190 bb. Borsa Uyuşmazlıklarında İspat Sorunu 190 cc. Değerlendirme ve Sonuç 192 1. Sınırlandırma İspat İmkanını Ortadan Kaldıracak Mahiyette Olmamalıdır 192 2. Delil Sözleşmesini Geçerli Sayan Görüş 194 aaa. Bilimselöğretide 194 bbb. Yargıtay Uygulamasında 195 3. Yemin Teklifi Hakkındaki (Banka Lehine) Peşinen Feragat ve Genel İşlem Şartlan İçinde Yer Alan Delil Sözleşmesi Hükümlerinin Geçerlilik ve Bağlayıcılıklarının Yorumu 196 D. Bilgisayar Ortamındaki Kayıtlar ve Delil Sözleşmesi 198 E. Delil Sözleşmesi Yoluyla Genel İşlem Şartlarında Yapılacak Tek Taraflı Değişikliğin Karşı Tarafa Kabul Ettirilmesi Sorunu, 199

İçindekiler 13 II. İŞLETMELERE DÜŞEN İSPAT YÜKÜ, GENEL İŞLEM ŞARTLARI (GİŞ) YOLUYLA MÜŞTERİLERE AKTARILABİLİR Mİ? 200 A. Genel Olarak 200 B. Mukayeseli Hukukta Durum 201 a. Avrupa Birliği Hukuku 201 b. Alman Hukuku 201 c. İsviçre Hukuku 201 d. Türk Hukuku 201 III. YETKİLİ MAHKEMENİN BELİRLENMESİ SORUNU 202 A. Genel Açıklamalar 202 B. GİŞ İçinde Yeralan Yetkili Mahkeme Kaydı, İsviçre Federal Mahkemesine Göre "Beklenmezlik" İlkesi Açısından Değerlendirilmelidir 203 IV. BİR BEYANIN MUHATABI, BU BEYANIN KENDİSİNE VARMADIĞINI İSPATLAMAK ZORUNDA BIRAKILABİLİR Mİ? 204 A. Genel Açıklamalar 204 B. Bir Beyanın Vardığını İspatlama Yükü Beyan Sahibinin midir? 204 C. Yukarıda İfade Edilen (GİŞ) Şartının Eleştirisi 205 ALTINCI KESİM I. TAKSİTLE SATIM SÖZLEŞMELERİNDE TÜKETİCİLERİN (ALICILARIN) (GİŞ) İÇERİSİNDE YER ALAN KAYITLARA KARŞI KORUNMALARI 206 A. Genel Olarak 206 B. Genel İşlem Şartlarında Yer Alan Kayıtlar, Yasanın Emredici Hükümlerine, Ahlaka, Kamu Düzenine ve Kişilik Haklarına Aykırı İse Geçersizdir 206 C. (GİŞ), Kanunun Tamamlayıcı Kurallarını Ortadan Kaldınyorsa Sözleşmenin Akıbeti Ne Olacaktır? 206 D. Taksitle Satım Sözleşmelerinde, Hakkında Emredici Düzenleme Bulunmayan Konularda, Genel İşlem Şartlarının Tamamlayıcı Hukuk Kurallarını Bertaraf Etmesi Sorunu Üzerindeki Çeşitli Olasılıklar 206 E. Taksitle Satım Sözleşmelerinde Yer Alan (GİŞ) ile Kanunun Tamamlayıcı Hükümleri Arasındaki İlişkinin Saptanması ve İçeriğinin Kontrolü Sorunu 207 a. Olması Lazım Gelen Hukuk Bakımından 207 b. Olan Hukuk Bakımından 208 F. Taksitle Satım Sözleşmelerinde Gabin Sorunu 209 a. Genel Olarak Gabin 209 b. Taksitle Satım Sözleşmesindeki Alıcının Durumu 209 YEDİNCİ KESİM I. HABERLEŞME ARAÇLARININ KULLANILMASINDAN VEYA İLETİŞİM YA DA TAŞIMA SIRASINDA KAYBOLMA, GECİKME, HATA, YANLIŞ ANLAMA, ANLAMI SAPTIRMADAN İLERİ GELEN TÜM ZARARLARDAN VE BUNLARIN SONUÇLARINDAN BANKANIN SORUMLU OLMAYACAĞINA İLİŞKİN (GİŞ) ŞARTI GEÇERLİ MİDİR? 210

14 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) A. Uygulama Örneği 210 a. Müşterinin Beyanda Bulunması Hali 210 b. Bankanın Beyanda Bulunması Hali 210 B. İrade Beyanının Geç Varma veya Hiç Varmama Halinin Rizikosu Müşteriye Yükletilemez 210 C. Yapılacak İhbarların Noter veya Postaya Tevdi Olunduğu Tarihte Kendilerine Yapılmış Sayılacağına İlişkin (GİŞ Şartını) Geçerli Sayan Yargıtay 12. HD'nin Bir Kararı ve Eleştirisi 211 a. Yargıtay 12. HD'nin Kararı 211 b. Konu ile İlgili Bilimsel Açıklamalar 211 aa. İrade Beyanları Varma Anında Hüküm İfade Eder 211 bb. İrade Beyanlarının Varma Anında Hüküm İfade Edeceği Görüşünün Eleştirisi 212 cc. 0 Halde (Müşteriye) Geç veya Hiç Aktarılmayan İrade Beyanlarının Sonuçlarına Kim Katlanacaktır? 212 SEKİZİNCİ KESİM I. SÖZLEŞME KOŞULLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 213 A. Satış Sözleşmesinde Satıcıya Malın Miktarını, Adedini, Rengini, Modelini, Hammaddesini vb. Değiştirme (edimi tek taraflı değiştirme) İmkanı Verilmesi veya Tümden Bir (Aliud İfasına) İmkan Tanınması geçersizdir; Zira 213 B. Teslim Tarihine Kadar Fiyatlarda Gerçekleşen Artışların Müşteriye Yansıtılması Sorunu 213 C. Bankacılık Sözleşmelerinde Yeralan, Müşterinin Ödemesi Gereken Masraf, Komisyon, Kürtaj Gibi Bedellerin Tek Taraflı Olarak Arttırmaya Yetkili Olduğuna İlişkin Kararlaştırılan Hüküm Geçersizdir 214 D. Bankanın Faiz Oranlarını Herhangi Bir İhbar ve İhtara Gerek Görmeksizin Dilediği Zaman Tek Taraflı Olarak Artırmaya Yetkili Olduğuna İlişkin Kararlaştırılan Hüküm Geçersizdir 214 a. Tüketici Kredileri Açısından 214 b. Kredili Mevduat Hesapları ve Kredi Kartı Sözleşmeleri Gibi Sabit Bir Faiz Oranının Olmadığı Sözleşmeler Açısından 214 DOKUZUNCU KESİM I. BANKALARA TEK TARAFLI OLARAK SÖZLEŞMEYİ DİLEDİĞİ ZAMAN SONA ERDİRME HAKKI VEREN (GİŞ) ŞARTI GEÇERLİDİR 216 A. Uygulama Örneği 216 B. Yargıtay Uygulaması 216 C. Bilimsel Öğretide Bu Konuda Tüketilen Bazı Genel İlkeler 216 a. Belirsiz Süreli Sözleşmelerde Sözleşmenin Sona Erdirilmesi 216 b. Sonuç: Belirsiz Süreli Sözleşmeler Başlıca Aşağıdaki Nedenlerle Sona Erdirilmektedir 217 aa. Olağan Fesih 217 bb. Olağanüstü Fesih 217 c. İki Tarafın da Olağan Fesih Hakkı, Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı ile Sınırlandırılmıştır 217 d. Belirli Süreli Sürekli Borç İlişkilerinde de Kural Olarak Sözleşme ya Sürenin Sonunda ya da Haklı Fesih Halinde Sona Erer 217 e. Haklı Sebep Şunlardır 217

İçindekiler 15_ ONUNCU KESİM I. AYIPTAN DOĞAN SORUMLULUĞUN BERTARAF EDİLMESİ 218 A. Genel Olarak 218 8. Genel İşlem Şartları (GİŞ) İçindeki Olası (muhtemel) Düzenlemeler 218 C. GİŞ İçinde Klasik Sayılabilecek Bu Sınırlamaların Hepsi de Batıldır 218 ONBİRİNCİ KESİM I. GENEL İŞLEM ŞARTLARI (GİŞ) TARAFLAR ARASINDA AKDEDİLEN HANGİ SÖZLEŞMELERE UYGULANIR 220 A. Bankalarla Akdedilen Çerçeve Sözleşmelerde Şöyle Hüküm Yer Almaktadır 220 B. Çerçeve Sözleşmelerde Genel İşlem Şartlarına Atıf Yapılması 220 ONİKİNCİ KESİM I. SÖZLEŞMENİN KURULMASINDAN SONRA MÜŞTERİNİN FİİL EHLİYETİNİ YİTİRMESİNİN SONUÇLARINDAN BANKANIN (GİŞ) YOLUYLA KURTULMASI OLANAKLI MIDIR? 222 A. Genel Olarak 222 B. Banka, Temyiz Kudreti Olmayan Müşteri ile İşlem Yapmanın Sonuçlarına Katlanacaktır 222 C. Müşteri Temyiz Kudretinden Yoksunluk Dışında Bir Nedenle Kısıtlanmışsa Bu Durumda MK. mad. 360/11, C. 2 (Yeni TMK. Mad. 410) Hükmü Uygulama Alanı Bulur 222 D. Müşterinin Temsilcisinin Temyiz Kudretinden Yoksun Olması 223 ONÜÇÜNCÜ KESİM I. BANKADAN (SAHTE VEKÂLETNAME, SAHTE ÇEK VEYA SAHTE TALİMAT İLE) PARA ÇEKİLMESİ YA DA MÜŞTERİNİN DÜZENLEDİĞİ ÇEK ÜZERİNDE OYNAYARAK MEBLAĞIN DEĞİŞTİRİLMESİ, TALİMATIN TAHRİF EDİLEREK BAŞKA BİR ALICIYA YÖNLENDİRİLMESİ VEYA VEKALETNAMENİN DEĞİŞTİRİLMESİ DURUMLARINDA BANKALARIN SORUMLULUKLARINI (GİŞ) YOLUYLA ORTADAN KALDIRMALARI SORUNU 224 A. Uygulamadan Örnekler 224 B. Müşterinin Bankaya Yatırdığı Nedeniyle Aralarında Karz veya Usulsüz Tevdi Sözleşmesinin Oluştuğu Kabul Edilebilen Hallerde Paranın Bir Üçüncü Kişi Tarafından, Müşterinin Hiçbir Talimatı Olmaksızın "Çalınması", Müşterinin Hesabına Bu Meblağı Borç Kaydetme Olanağını Bankaya Vermez 224 C. Sahte veya Tahrif Edilmiş Bir Havale Talimatı Vesilesiyle Bankanın Yapmış Olduğu Ödeme Nedeniyle Müşteri Sorumlu Tutulamaz 225 D. Yetkili Olmayan Üçüncü Kişilerin Banka Hesabı ile İlgili Bilgileri Edinmemeleri İçin Müşterinin Gerekli Özeni Göstermesi Gerekir 225 E. Bankalar, Kendi Mal Varlıklarında Meydana Gelen Zaran (GİŞ) Hükmü ile Müşteriye Aktarabilirler mi? Örneğin Sadece İmza Taklidi ve Tahrifat Gibi Olguların Saptanmaması Durumlarında Ancak Ağır İhmafli Olmalan Halinde Sorumlu Tutulabilecekten Öngörülebilir mi? 226

1 6 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) a. Sahte veya Tahrif Edilmiş Çekte Rizikonun Keşideciye Ait Olacağına Dair Şartlar 226 Z26 aa. Genel Olarak bb. Sahte veya Tahrif Edilmiş Çekin Ödenmesinde, Bankanın Bir Kusuru Bulunmadığı Durumlarda, Rizikonun Keşideciye Kaydırılması Yolundaki Anlaşmalarda Hukuka Aykırı Bir Yön Bulunmamaktadır 227 cc. Bir Banka, Basit Bir Araştırmayla Saptayabileceği Sahteliği veya Tahrifatı, Çek Anlaşmasında Sorumluluktan Beraat Şartı Konulmuş Olmasına Dayanarak, Tespit Etmez ve Ödemede Bulunursa, Zararı Keşideciye Yükleyemez. Buna göre Şüphe Uyandıran Hallere Şunlar Örnek Verilebilir 227 1. Çekin Düzenlenmesiyle (İhdas Şekliyle) İlgili Hususlar 227 2. Çekin Alışılmışın Çok Üstünde Bir Meblağ İhtiva Etmesi Hususu 227 3. Hamilin Şahsından Kaynaklanan Şüpheler 227 dd. Rizikonun Keşideciye Yüklenebilmesinin Sınırlarının Yasal Dayanakları 228 ee. Riziko Dağılımının Saptanması Sorunu 228 ONDÖRDÜNCÜ KESİM I. KREDİ KARTININ KAYBOLMASI HALİNDE, KURUMUN BİLGİLENDİRİLMESİ ANINA KADAR MÜŞTERİNİN RİZİKOYU TAŞIMASI; AĞIR İHMALİ VE KASTI SÖZ KONUSU OLAN HALLERDE İSE BİLDİRİMDEN SONRA DAHİ MÜŞTERİNİN SORUMLU OLACAĞINA İLİŞKİN (GİŞ) GEÇERLİ MİDİR? 230 A. Alman Federal Mahkemesinin 1991 Tarihli Bir Kararına Göre Bildirime Kadar Müşteriyi Ancak Kusuru Varsa Sorumlu Tutmak Mümkündür; Bildirimden Sonra İse Ancak Kasti Bir Davranış Söz Konusu İse Sorumluluk Cihetine Gidilmelidir 230 ONBEŞİNCİ KESİM I. GENEL İŞLEM ŞARTURI İÇERİSİNDE YERALAN 231 A. Bankaların Müşterilere Ait Sırları Açıklamaları Sorunu 231 B. Bankanın Sırlarının Açıklanmasından Dolayı Sorumlu Tutulamaması İçin 231 a. Bankanın Yasal Olarak Bilgi Verme Zorunluluğunda Bulunması Gerekir 231 b. Sözleşmede Bu Konuda Açık Bir Yetkilendirme Bulunması Gerekir 231 c. Kredi İlişkilerine Dair Bilgiler Kural Olarak Müşterinin İzni Olmadan Dahi Mali Kurumlar Arasında Aktarılabilir 232 d. Her Somut Olayda Menfaatlerin Tartılması Sonucu Bilgi Aktarımına Olanak Bulunup Bulunmadığının Saptanması Gerektiği İlkesi Açısından Başta Sunulan GİŞ Hükmünün Değerlendirilmesi 232 ONALTINCI KESİM I. GİŞ İÇİNDE YERALAN (İFA TARİHİNİ İŞLETME LEHİNE BELİRSİZ HALE GETİREN) KAYITLAR GEÇERSİZDİR 233 ONYEDİNCİ KESİM I. ELEKTRONİK BANKACILIK AĞINDAKİ TEKNİK ARIZALARDAN BANKANIN SORUMLU TUTULAMAYACAĞINA İLİŞKİN (GİŞ) ŞARTI GEÇERLİ MİDİR? 235 A. Genel Açıklamalar 235

İçindekiler 17 B. Bankanın Elektronik Ağı İçinde Yer Alan (ATM'nin) Hukuksal Niteliği 235 C. Bankaların Elektronik Bankacılık Hizmetleri Sunmak İçin Faydalandıkları Ağın Sebep Olduğu Zararlar İçin BK. mad. 100 Uyannca Sorumlu Tutulmaları Gerektiği Kabul Edildiğine Göre (GİŞ) İçinde Yer Alan Yukarıdaki Hüküm, Yasal Düzenden Saptığı İçin Batıl Sayılmak Gerekecektir 236 ONSEKİZİNCİ KESİM I. BANKANIN (GİŞ) İÇİNDE KABUL ETTİRDİĞİ "HER ZAMAN TEMİNATLARIN DEĞİŞTİRİLMESİNİ, YENİ VEYA İLAVE OLARAK TEMİNAT VERİLMESİNİ" TALEP EDEBİLECEĞİNE İLİŞİN ŞART GEÇERLİ MİDİR? 237 A. Genel Olarak 237 B. Alman Hukukunda Durum 237 C. Bankanın Ek Teminat İsteyebilmesinde Hukuka Aykırı Bir Yön Bulunmamaktadır. Fakat Kendisine (GİŞ) Maddesinde Olduğu Gibi İndi ve Sınırsız Bir Yetki Sağlayamaz. Zira; 237 ONDOKUZUNCU KESİM I. BANKANIN. MÜŞTERİNİN TALİMATINI YANLIŞ YA DA EKSİK OLARAK YERİNE GETİRMESİ SORUNU 239 A. Uygulama Örneği 239 B. Bankanın Sorumluluğunun Dayanağı 239 C. GİŞ Hükmünün Eleştirisi 240 D. Sermaye Piyasası İşlemlerinde Kötü İfa 240 YİRMİNCİ KESİM I. TEMSİL YETKİSİNE İLİŞKİN KAYITLAR 241 A. Temsil Yetkisinin Bildirimi Hangi Yöntemce Yapılmışsa Geri Alma Bildirimi de Aynı Şekilde Gerçekleştirilmesi Gerekir 241 B. Temsil Yetkisinin Yasa Gereği Sona Erme Durumlarına Aykırı Genel Şart Kararlaştırılamaz 241 C. "Bankaya Yazılı Bildiri Olmaksızın Ticaret Sicili Gazetesinde veya Her Hangi Bir Yayın Organında Yapılabilecek İlan Bankayı Bağlamaz" Kaydı Geçerli midir? 241 YİRMİBİRİNCİ KESİM I. SÖZLEŞMENİN DOĞASINDAN KAYNAKLANAN EN UYGUN HAK VE BORÇ DAĞILIMININ SAĞLANMASI GEREKİR. İLGİLİ SÖZLEŞME TİPİ İÇİN EN ADİL ÇÖZÜMÜ ARARKEN HAKİMİN SÜREKLİ OLARAK GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURMASI GEREKEN ŞEY SÖZLEŞMENİN AMACIDIR 242 YİRMİİKİNCİ KESİM I. GENEL İŞLEM ŞARTLARINI (GİŞ) TEK TARAFLI OLARAK KALEME ALAN KİŞİNİN, BUNLARI, KARŞI TARAF İÇİN AÇIK VE ANLAŞILIR BİR İÇERİK TAŞIYACAK ŞEKİLDE DÜZENLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ VARDIR=SAYDAMLIK VEYA AÇIK VE ANLAŞILABİLİRLİK İLKESİ 243

18 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) YİRMİÜÇÜNCÜ KESİM I. GENEL İŞLEM ŞARTLARI (GİŞ) İÇİNDEKİ KİŞİLİK HAKLARINI İHLAL EDEN HÜKÜMLER, MK. MAD. 23'E AYKIRI OLDUĞUNDAN ÖTÜRÜ GEÇERSİZDİR 244 YİRMİDÖRDÜNCÜ KESİM I. GENEL İŞLEM METNİNDE. BİREYSEL ANLAŞMANIN HİÇ YAPILAMAYACAĞI VEYA ANCAK YAZILI ŞEKİLDE YAPILMASI HALİNDE GEÇERLİ OLACAĞI HÜKMÜNÜN YER ALMASI GEÇERLİ MİDİR? 245 YİRMİBEŞİNCİ KESİM I. RİSK DAĞILIMINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERDE SİGORTA İMKANININ KİMİN AÇISINDAN VAR OLDUĞU HUSUSU MENFAATLERİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE DİKKATE ALINMASI GEREKEN BİR UNSURDUR 246 A. Genel İşlem Şartları Kullanılan Sözleşmede Kısmı Hükümsüzlük 246 YİRMİALTINCI KESİM I. BANKA İLE MÜŞTERİ ARASINDAKİ İLİŞKİDE DOĞMASI BEKLENEN BORÇLAR İÇİN İLGİLİ TEMİNATLAR (GÜVENCELER) GEÇERLİDİR 247 YİRMİYEDİNCİ KESİM I. İSVİÇRE FEDERAL MAHKEMESİNE GÖRE KURAL OLARAK SADECE ZAYIF VE DENEYİMSİZ OLAN TARAF BEKLENMEZLİK (ŞAŞIRTICI, OLAĞAN DIŞI) KURALINA DAYANABİLİR 248 YİRMİSEKİZİNCİ KESİM I. BAYİLİK (TEK SATICILIK) SÖZLEŞMESİ 249 A. Tanımı 249 B. Tek Satıcının Başlıca Görevleri 249 C. Yapımcının Başlıca Görevleri 249 D. Haklı Nedenle Fesih 249 YİRMİDOKUZUNCU KESİM I. MÜNHASIR SATIŞ SÖZLEŞMESİ/GENEL İŞLEM ŞARTLARI/MUVAZAA NEDENİYLE FESİH 252 A. Maddi Olay ve İstem 252 B. Sözleşme Koşullan 252 C. Sözleşme Koşullarının Değerlendirilmesi 252 D. Sonuç 253

İçindekiler 19_ OTUZUNCU KESİM I. MÜŞTERİNİN ELİNE GEÇMEMİŞ OLAN CETVELİN (BELGENİN) İÇERİĞİNİ KABUL ETMİŞ SAYILACAĞINA İLİŞKİN (GİŞ) ŞARTI GEÇERLİ OLUR MU? 258 A. Bankanın Müşteriye Kabul Ettirdiği Formül 258 B. Kural Olarak Kişinin Susması Herhangi Bir İrade Beyanı Olarak Nitelendirilemez 258 C. GİŞ Şartının Eleştirisi 259 D. Müşteri Kendisine Gönderilen Hesap Özetine (Münasip Bir İtiraz Süresi Verilmek ve Bu Sürenin Geçmesi Halinde Hesap Özetini Kabul Etmiş Sayılacağı) İhtarının Konulmasına Rağmen İtiraz Etmemiş ve Bankanın Haklı Güveninin Korunduğu İçin Sözü Edilen Özet Kesinleşmişse Ne Olacaktır? 259 a. Cari Hesap Hakkında Genel Bilgiler 259 b. Borcun Yenilenmesi Hakkında Genel Bilgiler 260 c. Sonuç 261 OTUZBİRİNCİ KESİM I. GENEL SEYAHAT ŞARTLARINI (GSŞ) SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİNE DAHİL ETME ANLAŞMASININ ŞARTLARI. GEÇERLİLİĞİ VE SONUÇLARI 262 A. Seyahat Sözleşmesinin Tanımı ve Türleri 262 B. Genel Seyahat Şartları (GSŞ) Hakkında Genel Bilgiler 262 C. Seyahat Edenin, Genel Seyahat Şartlarının Varlık ve Muhtevasından (İçeriğinden) Haberdar Edilmesi Gerekir 262 a. Telefonla Yapılan Sözleşmeler 263 b. Seyahat Edenin Genel Seyahat Şartları (GSŞ) Karşısında Susması 264 D. Seyahat Düzenleyen, Seyahat Edene, Genel Seyahat Şartlarının (GSŞ) İçeriğini Öğrenme Olanağını Sağlaması Gerekir 264 a. Seyahat Edenin Şartları Okuması veya Anlaması Araştırılamaz 264 b. Seyahat Düzenleyenin Şartları Bildirme Yükümünden Kurtarılması 264 c. Sözlü Olarak Kurulan Sözleşmelerde 264 d. Yazılı Olarak Kurulan Sözleşmelerde 265 e. Genel Seyahat Şartlarının Kabulü 265 f. Broşürlerde, Genel Şartların Bir Kısmına Yer Verilmesi Sorunu 265 E. Genel Seyahat Şartlarının Kimi Sorunları 265 a. Birden Fazla (GİŞ) Bulunması 265 b. Açık Olmama Kuralı 265 c. Alışılmış Olmama Kuralı 266 d. GİŞ'nın İçeriğinin Denetlenmesi 266 e. Geçersizlik Yaptırımı 267 OTUZİKİNCİ KESİM I. KEFİLİN SORUMLULUĞUNUN GENİŞLETİLMESİ YA DA KEFİLİN KENDİSİNE TANINAN HAKLARDAN BAŞTAN İTİBAREN FERAGATİ 268 A. Genel Olarak 268

20 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) B. Kefili Korumak İçin Getirilen Düzenlemeler (GİŞ) Yoluyla Birer Birer Bertaraf Edilmektedir. Şöyleki 269 C. Yargıtay Uygulamasından Örnek 269 D. Eleştiri 271 a. Kefalet Sözleşmesi Yönünden 271 b. Garanti Sözleşmesi Yönünden 272 c. Olayın Tahvil Nazariyesi (Kuramı) Açısından İrdelenmesi 273 d. Olayın Garanti Sözleşmesine Hangi Hükümlerin Uygulanacağı Sorunu Açısından İrdelenmesi 274 E. İçtihatlar 274 OTUZÜÇÜNCÜ KESİM I. İŞLEM TEMELİNİN ÇÖKMESİ VE HAKİMİN SÖZLEŞMEYE MÜDAHALESİ 280 A. İşlem Temelinin Tanımı 280 B. İşlem Temeliyle İlgili Borçlar Kanununda Bir Hüküm: Sözleşmenin Zorunlu Temelinde Hata (BK. mad. 24/1, b. 4) 280 C. Mukayeseli Hukukta İşlem Temelinin Çökmesi 282 a. Alman Hukukunda 282 b. Hollanda Hukukunda 282 D. Sonradan Oluşmuş Edimler Arası Dengesizliğin Uyarlama Yoluyla Düzeltilmesi 282 a. Ekonomide İstikrar Yıkılınca, Buna Dayanan Özerklik ve Eşitlik (Mübadale Adaleti) Faraziye ve "Pacta Sunt Servanda" (Ahde Vefa) İlkesi de Buna Bağlı Olarak Çökmüş Demektir 282 b. Yasa Koyucu, Konut Kiracısını (Ve Bu Arada Tüketiciyi, Acenteyi, İşçiyi, Ayni ve Şahsi Teminat Verenleri ve de Benzerlerini) Korumak Üzere Harekete Geçmezse Hakimin Devreye Girmesi Gerekir 283 E. Sonradan Bozulan Eşitliğin Yeniden Sağlanmasında İşlem Temelinin Çökmesi Kuramından Yararlanma Çabaları 283 F. Sözleşmenin Sürekli ve Uzun Süreli Olması (işlem temelinin çökmesi) İlkesinin Uygulanması İçin Gerekli (olmazsa olmaz) Bir Şart Değildir 285 G. Hakimin Sözleşmeye Müdahalesi 286 OTUZDÖRDÜNCÜ KESİM I. SİGORTA GENEL ŞARTLARININ TABİ OLACAĞI KURALLAR 293 A. Açık Olmayan Klozfar 294 a. Alman Hukuku 294 b. İsviçre Hukuku 295 B. Alışılmamış (Şaşırtıcı) Klozlar 295 C. Sigorta Genel Şartları Aksine Anlaşmalar 296 D. Genel Şartların Sonradan Değişmesi 296 E. İçtihatlar 297 OTUZBEŞİNCİ KESİM I. BİLİMSEL ÖĞRETİDE VE UYGULAMADA YORUM 311

içindekiler 21_ OTUZALTINCI KESİM I. YABANCI PARA BORCU 344 A. Genel Olarak 344 B. Genel İşlem Şartı Olarak Sözleşmeden Doğan Yabancı Para Borçları 346 a. Taşınmaz Rehni, Ancak Belirli Bir Alacak Miktarı Türk Parasıyla Gösterilerek Kurulabilir 346 b. Yabancı Para Üzerinden Kurulan Gemi İpoteği 347 c. Yabancı Para Üzerinden Kefalet 347 d. Gayrimenkul Mükellefiyetinin Kurulması İçin Tapu Siciline Türk Lirası Olarak Belli Bir Miktar Gösterilmek Gerekir 347 e. İşçi Ücretinin Ödenmesi (Yabancı Para-Türk parası) 347 aa. 22.5.2003 Tarihinde Yürürlüğe Giren 4857 Sayılı Kanundan Önceki Düzenlemeye Göre 347 bb. 22.5.2003 Tarihinde Yürürlüğe Giren 4857 Sayılı Kanundan Sonraki Uygulamaya Göre 348 f. Avukatlık Ücreti Yabancı Para Olarak Kararlaştırılabilir 349 g. Taraflar Borcun Miktarını (Örneğin Kira Parasını) Yabancı Para Olarak Belirleyebilirler 350 C. İfa Yardımcılarından Dolayı Sorumluluğu Ortadan Kaldıran veya Sınırlandıran Anlaşmalarda Yasal Sınırlara Uyulmasının Sonuçları 351 a. Genel Olarak 351 b. Genel İşlem Şartlarında Durum 352 OTUZYEDİNCİ KESİM I. KİRAYA VERİLEN TAŞINMAZIN BİR BAŞKASINA (ÜÇÜNCÜ KİŞİYE) DEVİR EDİLMESİ HALİNDE KİRACININ HAKLARI 353 A. Muvazaalı Devir Halinde 353 a. Genel Olarak 353 b. İtiraz Defi 354 c. Hukuksal Yarar 354 d. Davanın Tarafları 355 e. Muvazaaya İlişkin Butlanın Hukuksal Mahiyeti 355 f. Tahliye Davalarında Kiracı Muvazaa İddiasında Bulunabilir mi? 356 B. Muvazaasız Devir Halinde 361 a. Kiraya Verilen Taşınmazın Bir Başkasına Devir Edilmesi Sonucunda Kiracının Uğradığı Zararın Tazmini Sorunu 361 b. Bilimsel Dayanakların Özeti 363 OTUZSEKİZİNCİ KESİM I. TAPULU TAŞINMAZLARIN HARİCEN SATIŞI VE BUNA HASREN "VENIRE CONTRA FACTUM PR0PRIUM" (ÇELİŞKİLİ DAVRANIŞ) "NEMO AUDITUR" (KÖTÜ OLARAK KAZANILMIŞ DURUM HUKUKSAL KORUMANIN DIŞINDA KALIR) VE "CULPA İN CONTRAHENDO" (SÖZLEŞME MÜZAKERELERİNDE KUSUR) KAVRAMURI HAKKINDA KISA AÇIKLAMALAR 367 A. Önce, Son Zamanlarda Çok Sık Uygulanan MK. Madde 2'deki Objektif İyiniyet İlkesinin İkinciliği (Talıliği)ni Vurgulayalım ve Önemine Binaen Schvvarz'ın Görüşünü Aynen Aktarmakla Yetinelim 367

22 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) B. Şimdi de. Toplu ve Kısa Olarak Dört Tane İnançları Birleştirme Kararı ile Birlikte Harici Satışların Uygulamadaki Durumunu Gözden Geçirelim 368 C. Şekil Noksanının İleri Sürülmesinin Hangi Hallerde İyiniyet Kuralları ile Bağdaşmayacağı Hakkında Kısa ve Genel Bilgiler 369 D. İleride Yeri Geldikçe Değineceğimiz ve Yargıtayımızın da Sık Sık Uyguladığı "VENIRE CONTRA FACTUM PROPRİUM" ite"nemo AUDfTUR" İlkelerinden Kısaca Söz Etmekte Yarar Vardır 371 E. Açıklamaların Özeti 383 a. Medeni Kanunun İkinci Maddesindeki İlkeler 383 F. Şekle Aykırılık Nedeniyle Geçersiz Sayılan Sözleşmeler, Koşulları Oluştuğunda BK. Mad. 41/11 Uyannca Sorumluluk Kaynağı Oluşturabilir 384 G. Şekle Aykırı Sözleşmelerin Düzeltilmesi Hakkındaki Bilimsel ve Yargısal Çabaların Bir Kısmının Özeti 386 OTUZDOKUZUNCU KESİM I. ALACAKLILARDAN MAL KAÇIRMAYA YÖNELİK İŞLEMLERİN HUKUKEN NİTELENDİRİLMESİ SORUNU VE BU AMAÇLA YAPILAN MUVAZAALI İŞLEMLER HAKKINDAKİ YARGITAY UYGULAMASINDAN ÖRNEKLER 390 BİRİNCİ ALT KESİM I. ALACAKLILARDAN MAL KAÇIRMAK AMACI İLE YAPILAN İŞLEMLERİN HUKUKSAL NİTELİĞİ 390 A. Bu Konuda Bilimselöğretideki Görüşler 390 B. Yargıtay'ımızın Görüşü 392 a. Muvazaa Karinesi Lehindekiler 392 b. İnançlı İşlem Karinesi Lehindekiler 392 C. Üçüncü Kişilerin Muvazaa Davası ile İİK. 277 vd. Maddelerde Borçlunun Bazı Hileli Tasarruflarını İptal Ettirebilmelerini Temin İçin Bahşedilen İptal Davası Arasındaki Farklar 393 D. Sonuç 395 E. Görüşümüz 397 İKİNCİ ALT KESİM II. YARGITAY UYGULAMASINDA SAPTANAN İLKELER 399 A. Yargıtay 4. HD'nin Belirlediği İlkeler ve Eleştirisi 399 a. Muvazaalı Bir Hukuksal İşlem ile Üçüncü Kişiye Zarar Verilmesi 399 b. Alacağın Ödenmesini Önlemek Amacı ile Yapılan Muvazaalı İşlem 399 c. Davacının Amacı Belirlenmelidir 399 d. Davacının Hakkı Kişisel Mahiyettedir 399 e. Dava Şartlan 400 f. Alacağın Kesinleşmesi Gerekir 400 g. Muvazaalı İşlem ile Üçüncü Kişiye Karşı Haksız Eylem İşlenmiştir 400 h. Ömek Kararlar 401 i. Değerlendirme 407

içindekiler KIRKINCI KESİM I. BANKA İŞLEMLERİ VE ORTAK HESAP 409 A. Görüşmeler Esnasında (Bankalar Tarafından) Kusurlu Olarak Yanlış Bilgi Verilmesi Sorunu 409 B. Bankacılıkta Bilgisayar Kayıtlarının Delil Olma Niteliği 409 C. Tasarruf Cüzdanlarının Yetkili Olmayan Hamillerine (Taşıyıcılarına, Zilyedlerine, Sahiplerine) Yapılan Ödemeler 411 KIRKBİRİNCİ KESİM I. BANKA KREDİ SÖZLEŞMELERİNDE GEÇERSİZ KİMİ GENEL İŞLEM KOŞULLARI...413 A. Sözleşmenin Süresinden Önce Önel Vermeden, Neden Göstermeksizin İleriye Etkili Olarak Sona Erdirilmesi Sorunu 413 B. Bankaya Tek Taraflı Fesih Yetkisi Veren Hükümlerin Objektif İyiniyet Kurallarına Uygun Şekilde Kullanılması Halinde Geçerlidir. (TMK. Mad. 2) Zira 413 C. Açılmış Bulunan Krediyi Tamamen veya Kısmen Kullandırmama, Kredi Limitini Azaltma veya Kredinin Tamamını Her An Kesme Kayıtları Geçersizdir 413 D. Fesih Hakkının Kötüye Kullanılmasındaki Ölçütler 413 E. Vadeli Kredi Sözleşmelerini Önceden Belirlenemeyen Gelişmeler Nedeniyle Banka Vadeden Önce Feshedemez 414 F. Teminatlı ve Teminatsız Kredilerde Bankanın Serbest Fesih Hakkı 414 G. Vadesiz ve Cari Hesap Şeklindeki Kredilerde Fesih 414 H. Haklı Sebeplere Örnekler 414 I. Fesih Hakkının Kötüye Kullanılmasının Sonuçları 415 İ. Faiz Oranlarının Tek Taraflı Olarak Belirleme Yetkisi 415 J. Banka Kayıtlarının Geçerli Olarak Kabul Edileceğine Dair Kayıtlar 416 K. Sorumsuzluk Kayıtları 416 L Teminatlar (İpotek veya Kefalet) Hakkındaki Kayıtlar 417 M. Kredi Borçlusunun Zamanaşımı Definde Bulunamayacağına İlişkin Hükümler Geçersizdir 417 İÇTİHATLAR 420 KIRKİKİNCİ KESİM I. TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİNDE HAKSIZ ŞARTLAR SORUNU 445 ÇEŞİTLİ İÇTİHATLAR 455

24 Öğretide ve Uygulamada Sözleşmedeki Haksız Şartlar (Haksız Sözleşme Şartı) İKİNCİ KİTAP BİRİNCİ KESİM VADE FARKI- GECİKME ZAMMI- TEMERRÜT FAİZİ İLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR, İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI VE BU KARARLARA KONU OLAN YARGITAY UYGULAMASININ KRONOLOJİSİ (İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KARARLARINDAN SONRAKİ VE ÖNCEKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ) ELEKTRİK TÜKETİM BEDELLERİNİN SÜRESİNDE ÖDENMEMESİ NEDENİYLE TAHAKKUK ETTİRİLEN GECİKME ZAMMI İLE BİRLİKTE TEMERRÜT FAİZİ DE İSTENEBİLİR Mİ? 607 I. GENEL AÇIKLAMALAR 607 II. İLGİLİ DAİRE BAŞKANLARININ GÖRÜŞLERİ 607 A. Birinci Başkam/ekilinin (HGK) Görüşü 607 B. Onüçüncü Hukuk Dairesi Başkanının Görüşü 608 C. Onikinci Hukuk Dairesi Başkanının Görüşü 608 D. Onbirinci Hukuk Dairesi Başkanının Görüşü 608 III. FAİZ KAVRAMI VE BENZER KAVRAMLARDAN FARKI 608 A. Faiz Kavramı 608 B. Gecikme Zammı (veya) Tazminatı 609 C. Yargıtay Uygulamasından Örnekler 609 D. Vade Farkı 611 E. Gecikme Zammı ve Temerrüt Faizinin Genel İşlem Şartı Olarak Kabul Edilmesi Sorunu 612 a. Faiz Hakkında Genel Bilgiler 612 b. Gecikme Zammının Genel İşlem Şartı Olarak Kabul Edilmesi 616 İÇTİHATLAR 617 VADE FARKI İLE İLGİLİ DİĞER KARARLAR 800 İKİNCİ KESİM KREDİ KARTLARI İLE İLGİLİ İÇTİHATLAR BANKA KARTLARI VE KREDİ KARTLARI KANUNU 818 Kaynakça 861 Kavramlar Dizini 867