BIRINCI BOLUM Sadakat Borcu Kavramı

Transkript

1 Giriş, Konunun Takdimi ve Sınırlama 1 BIRINCI BOLUM Sadakat Borcu Kavramı 1 Sadakat Borcunun Kaynağı ve Tarihi Gelişimi 2 I. Medeni Kanun Madde Kaynaklan 3 A. Borçlar Hukuku 4 B. Eşya Hukuku 5 C. Medeni Kanun Madde 2 Fıkra Medeni Kanun Madde 2'nin Temelinde Yatan Düşünce 6 3. Doğruluk ve Güven İlkesinin Genel Olarak Uygulanma Alanı 7 4. Esas ve Yan Yükümlülükler 8 5. Yan Yükümlülük Olarak Sadakat Borcu 12 2 Ani Edimli ve Sürekli Edimli Borç İlişkilerinde Sadakat Borcu 14 I. Genel Olarak 14 II. Ani Edimli Borç İlişkileri ve Sadakat Borcu Satım 15 A. Satıcının Borçları 15 B. Alıcının Borçlan Tellâllık Sözleşmesi 17 A. Tellâlın Borçları 17 B. Tellâlın Hakları 18

2 3. Komisyoncu 18 A. Komisyoncunun Borçlan 19 B. Komisyoncunun Hakları Vekalet Akdi 20 A. Vekilin Borçları 21 B. Vekilin Haklan 21 III. Sürekli Edimli Borç İlişkileri ve Sadakat Borcu Hizmet Akdi 23 A. İşçinin Borçlan 23 B. İşverenin Borçlan Acente 25 A. Acentenin Borçlan 25 B. Acentenin Hakları Tek Satıcı 27 A. Tek Satıcının Borçları 28 B. Tek Satıcının Haklan Franchise 30 A. Franchise Alanın Borçlan 31 B. Franchise Alanın Haklan 32 3 Sürekli Edimli Borç İlişkisi Olarak Şirket Akdi ve Sadakat Borcu 34 I. Şirket Akdi Kavramı. Tanımı ve Tüm Şirket Tiplerindekı Genel Özellikler 34 ii. Şahıs Şirketi ve Sermaye Şirketi Ayrımı 37 III. Şirket Tipleri ve Sadakat Borcu Adi Şirkette Ortakların Hak ve Borçlarına Kısa Bir Bakış 40 II

3 A. Adi Şirkette Sadakat Borcu 43 a. Adi Şirkette Ortakların Şirkete Karşı Olan Sadakat Borçları 45 b. Adi Şirkette Ortakların Kendi Arasındaki Sadakat Borcu 45 B. Sözleşme Değişikliği ve Sadakat Borcu 46 C. Adi Şirkette Sadakat Borcuna Aykırılığın Yaptırımı Kollektif Şirkette Ortakların Hak ve Borçlarına Kısa Bir Bakış 49 A. Kollektif Şirkette Sadakat Borcu 53 B. Kollektif Şirkette Sadakat Borcuna Aykırılığın Yaptırımları Komandit Şirkette Hak ve Borçların Kısa Bir Değerlendirilmesi 58 A. Komanditer Ortağın Sadakat Borcu 60 B. Komandit Ortaklıklarda Sadakat Borcuna Aykırılık 61 IV. Limited Şirket ve Sadakat Borcu Limited Şirketlerde Sadakat Borcunun Tarihi Gelişimi, Kaynakları 67 A. Yargı Kararlarındaki Tarihi Gelişim 68 B. Limited Ortaklıklarda Sadakat Borcunun Kaynağı 70 a. Sözleşınesel Yan Yükümlülükler Görüşü 72 b. Haksız Fiil Görüşü 73 c. Organizasyon Hukuku Görüşü 75 aa. Limited Ortaklıkta Ortaklar Arasındaki Dolaysız Sözleşme İlişkileri 75 bb. Sadakat Borcunun Bir Organizasyon Sözleşmesi Olarak Şirket Tüzüğünden Türetılmesı Limited Şirketlerde Sadakat Borcunun Uygulanma Alanları Sadakat Borcuna Aykırılığın Yaptırımı 81 V. Ara Değerlendirme 84 III

4 İKİNCİ BÖLÜM Anonim Şirketlerde Sadakat Borcu 4 Anonim Şirketlerde Ortakların Hak ve Borçları Anonim Şirketlerde Ortakların Haklan 90 l.malvarlıksal Haklar Katılma Haklan Aydınlatıcı Haklar Koruyucu Haklar 91 II. Pay Sahibinin Borçlan 92 5 Anonim Şirketlerde Sadakat Borcunun Tarihi Gelişimi 93 I. Yüksek Yargı Kararlarında Pay Sahibinin Sadakat Borcu İmparatorluk Mahkemesi (Reichsgericht) Kararları 94 A. (Çoğunluk) Hissedarın Şirketin ve Ortakların Menfaati İle Bağlı Olmaması 95 B. 138 ve 826 BGB Çerçevesinde Şirketin ve Ortakların Menfaatinin Gözetilmesi Yükümü 97 G. Pay Sahibinin Sadakat Borcunun Kabul Edilmesi 1QO 2. Federal Mahkeme (Bundesgerichtshof) Kararlan Anonim Şirketlerde Sadakat Borcunun Dogmatik Temelleri 107 I. Anonim Şirketlerde Sadakat Borcunu Reddeden Görüşler Sadakat Borcunu Ahlaki Bir Temele Dayandıran Görüş Haksız Fiil Görüşü 109 II. Anonim Şirketlerde Sadakat Borcunu Kabul Eden Görüşler 109 rv

5 'e Kadar Olan Dönemdeki (Tarihsel) Görüşler 109 A. Otto von Gierke 109 B. Cari Wieland 110 C. Diğer Görüşler Yeni Tarihli 1944'ten Sonra Ortaya Atılan Görüşler 112 A. Alman Anonim Şirketler Kanununun (AktG) Hakları Tüketici Karakteri 112 B. Anonim Şirketin Hukuki Formu ve Organizasyon Yapısı 113 C. Görüşlerin Değerlendirilmesi Büyük Pay Sahibinin Sadakat Borcunu Kabul Eden Görüş 117 A. Küçük Ortağın Sadakat Borcunu Reddeden Görüş 117 B. Görüşlerin Değerlendirilmesi Pay Sahipleri Arasında Sadakat Borcunu Kabul Eden Görüş 119 A. Doğruluk ve Güven Prensibi 119 a. Doktrindeki Görüşler 119 b. Değerlendirme 121 B. Sadakat Borcunun Genel Şirketler Hukukundan Türetilmesi 123 a. Doktrindeki Görüşler 123 b. Değerlendirme 124 C. Sadakat Borcunun Alman Anonim Şirketler Kanunundan (Aktıengesetz) Türetılmesı 126 a. Doktrindeki Görüşler 126 b. Değerlendirme 127 D. Ortaklık Kavramından Bağımsız Bir Hukuk Kurumu ve Genel Kural Olarak Sadakat Borcunun Türetilmesi 128 a. Doktrindeki Görüşler 128 V

6 b. Değerlendirme '29 E. Sadakat Borcunun 242 BGB Kaynaklı Bir Esas Borç Olması 130 Değerlendirme Pay Sahipleri Arasındaki Hukuki İlişkinin Tanımı 132 A. Adi Şirket 132 B. Büyük ve Küçük Pay Sahipleri Arasındaki Özel Borç İlişkisi 133 C. Pay Sahipleri Arasında Şirketler Hukukundan Doğan Özel Bağ 134 a. Culpa in Contrahendo 136 b. Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme 137 Değerlendirme 138 III. Ara Değerlendirme Türk Ticaret Kanunumuzdaki Bazı Hükümlerin Sadakat Borcu Bakımından Değerlendirilmesi 144 I. Pay Sahibinin Sermaye Koyma Borcu-TTK m Hakim Doktrin Sadakat Borcunu TTK m. 405 (Art. 680 OR) ile Bağdaştıran Görüş Görüşümüz Pay Sahibinin Sır Saklama Mükellefiyeti-TTK m. 363/ Kanuni Düzenlemenin İrdelenmesi ve Arkasında Yatan Düşünce Sır Saklama Yükümlülüğü ve Kamuyu Aydınlatma İlkesi Sır Saklama Yükümlülüğü ve İçerden Öğrenenlerin Ticareti (Insider Trading) 154 A. Tanımı 155 B. Kesişme ve Örtüşme Noktalan 156 VI

7 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Sadakat Borcunun Uygulama Alanları 8 Oy Kullanma Hakkı ve Sadakat Borcu 158 I. Sadakat Borcu ve Oy Kullanma Hakkı Üzerindeki Etkisi 158 I. Kanuni Düzenlemeler 159 A. Toplantı ve Karar Nisapları 159 B. İmtiyazlı Pay Sahipleri 160 C. Azınlık Pay Sahipleri 161 II. Doktrindeki Görüşler Türk Hukuku İsviçre Hukuku Alman Hukuku Görüşümüz Konuya İlişkin Örnekler 170 A. Esas Sermaye Artırımı 170 B. Diğer Esas Sözleşme Değişiklikleri 172 III. Vekaleten Oy Kullanma Müessesesi ve Sadakat Borcu Temsilcinin Ortaklıksal Sadakat Borcu Sorunu 174 A. Schöne'nin Görüşü 175 B. Marsch-Barner'in Görüşü 175 C. Timm'in Görüşü 176 D. Lutter'in Görüşü 176 E. Değerlendirme Ortaklıksal Sadakat Borcuna Aykırı Davranışın İçeriğinin Belirlenmesi 180 VII

8 A. Etkiye Bağlı Sadakat Borcu (Wirkungsbezogene Treuepflichi) 180 a. Oy Hakkının Bireysel Olarak Kullanımında Sadakat Borcu 181 b. Oy Hakkının Toplanması Durumunda Sadakat Borcu 181 aa. Muhalefet Yapan Küçük Pay Sahibi 181 bb. Koalisyon (Oluşturmuş) Pay Sahipleri 182 (1) Önceden Bir Hedefin Belirlenmiş Olduğu Hallerde Oy Toplanması 183 (2) Önceden-Tespit Olunmuş Bir Hedef Doğrultusunda Saklama Hizmeti Verilen Paylara İlişkin Oy Hakkının Kullanılması (Depotstimmrecht) 184 cc. Tesadüfi Çoğunluklar Meselesi 185 c. Değerlendirme 187 B. İçeriğe Bağlı Sadakat Borcu (bıhaltsbezogene Treuepjlicht) 188 a. Doktrindeki Görüşler 188 b. Federal Mahkeme (BGH) 189 c. Değerlendirme 190 C. Yoğunlaştırılmış Sadakat Borcu (Gesteigerte Treuepjlicht) 191 a. Doktrindeki Görüşler 191 b. Değerlendirme 192 D. Sadakat Borcuna Aykırı Kararın Önceden Görülebilirliği (Vorhersehbarkeit) a. Sadakat Borcuna Aykırılığın İçeriğinin Tespiti 193 b. Önceden Görülebilirüğe İlişkin Kriterler 193 aa. Pay Sahibinin Bireysel Oy Kullanması 194 (1) Çoğunluk Pay Sahibi 194 (2) Nitelikli ve Basit Azınlık Pay Sahibi 194 (3) Küçük Pay Sahibi 195 bb. Oy Hakkının Toplanması 195 vnı

9 (1) Vekaleten Oy Kullanma ve Oy Anlaşması 196 (2) Kredi Kurumlarının Saklama Hizmeti Verdikleri Paylardan Doğan Oy Hakkını Kullanması 197 (3) Saklama Hizmeti Verdikleri Paylardan Doğan Oy Hakkını Kullanan Kredi Kurumlarının Aynı Zamanda İlgili Şirkette Pay Sahibi Olması c. Değerlendirme 198 III. Sorunun Türk Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi Vekaleten Oy Vekaleten Oy Kullanma İçin Çağrıda Bulunma Girmes-AG Olayının Türk Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi Sadakat Borcu ve İptal Davası 202 I. Genel Olarak İptal Davası 202 II. Sadakat Borcu ve İptal Davası Sadakat Borcu ve İptal Davası Açma Hakkı Kötü Niyetle Açılan İptal Davaları Kötü Niyetle Açılan İptal Davalarında Paydaşın Menfaat Temini 208 A. Şirketin Ödeme Yapması İhtimali 209 a. 57, 58/V, 62/1 c.l AktG (TTK m. 405/11, m. 455/1, m. 473/1) 209 b. 53a, 62/1 c.l AktG 209 c. 117/1 AktG 209 d. 826 BGB (BK m. 41/11) 210 B. Büyük Pay Sahibinin Ödeme Yapması İhtimali 210 C. Sadakat Borcu Çerçevesinde Ödenen Meblağın Tazmini 211 III. Konunun Türk Mevzuatı Bakımından Değerlendirilmesi 211 DC

10 10 Sadakat Borcu ve Rüçhan Hakkının Sınırlandırılması 213 I. Genel Olarak II. Rüçhan Hakkının Önemi 213 III. Sadakat Borcu ve Rüçhan Hakkı Kullanımının Sınırlandınlması Sadakat Borcu İhlallerine Türk Sermaye Piyasası Uygulamasından Örnekler 218 I. Şirketin Gereksiz Kredi Kullanması 218 II. Üretilen Malların Ayrı Bir Pazarlama Şirketi Kurularak Pazarlanması 220 III. Çok Uzun Süreli Kira Akdi Tesisi 222 IV. Şirketin Bir Sabit Değerinin Satılması 222 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Sadakat Borcu İhlallerine Karşı Pay Sahibinin Savunma İmkanları 12 Butlanın Tespiti ve İptal Davası 223 I. Genel Olarak 223 II.Sadakat Borcuna Aykırı Genel Kurul Kararının Butlanının Tespiti 224 III. Sadakat Borcuna Aykırı Genel Kurul Kararının Yaptırımı Olarak İptal Davası Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshi ve Pay Sahibinin Haklı Sebeple İhracı 227 I. Genel Olarak 227 II. Sadakat Borcu İhlaline Binaen Anonim Şirketin Haklı Sebeple Feshi 227

11 1. İsviçre Hukukunda Durum Türk Hukukunda Konuyu Olumsuz Değerlendiren Görüşler 230 A. Doktrindeki Görüşler 230 B. Yargı Kararlan Türk Hukukunda Konuyu Olumlu Değerlendiren Görüşler Görüşümüz 234 III. Sadakat Borcu İhlaline Binaen Pay Sahipliğinin Haklı Sebeple Sona Erdirilmesi Sadakat Borcu İhlali ve Pay Sahibinin Tazminat Yükümlülüğü 245 I Türk Ticaret Kanununun Düzenlemesi 245 II. Pay Sahibinin Sadakat Borcuna Binaen Tazminat Yükümlülüğü Pay Sahibinin Oy Hakkını Kullanması ve Tazminat Yükümü İptal Davası Tazminat Davası İlişkisi Pay Sahibinin Sorumluluğunda Manevi Unsur (Kusur) Sadakat Borcuna Aykırılık Sebebiyle Oluşan Tazminat Borcunun Alacaklısı Sadakat Borcuna Aykırılık Nedeniyle Tazminat Davası ve TTK m. 309 ve m. 340 İlişkisi 254 SONUÇ 257 XI