HASTANE TEMĠZLĠĞĠNDE STANDARTLARA ULAġMAK? DĠRENÇLĠ MĠKROORGANĠZMALAR Uzm. ġebnem ÇAKIN Acıbadem International Hospital Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi 1 Kasım 2013 tarihinde Acıbadem Kadıköy Hastanesi nde yapılan Dirençli Mikroorganizmaların Kontrolü Seminerinde sunuldu.
Her ne kadar yüzeylerde potansiyel patojenler birikerek mikrobiyolojik bulaş oluştursalar da bunlar doğrudan hastalara ya da personele enfeksiyon geçişi ile ilgili değildir. Çevresel yüzeylerden hastalara mikroorganizmaların geçişi büyük ölçüde el ile temas yoluyladır. El hijyeni, mikroorganizma transferinin en aza indirilmesinde önemli olduğu kadar sağlık bakımı iliģkili enfeksiyonların bu potansiyel katkılarla oluģmasını azaltmada çevresel yüzeylerin temizlik ve dezenfeksiyonu esastır.
Tıbbi ve cerrahi aletlerin sınıflandırmasında CDC (National Center for Infectious Diseases Ulusal Bulaşıcı Hastalıklar Merkezi) Spaulding sınıflandırmasını korur. Spaulding 1968 yılında sağlık alanında kullanılan ve hasta ile temas eden araç ve gereçleri taģıdıkları enfeksiyon riskine göre kritik, yarı kritik ve kritik olmayan malzemeler olmak üzere üç gruba ayırmıştır. Uygulanacak sterilizasyon ve dezenfeksiyon yöntemi bu sınıflamaya göre planlanır. 1991 de CDC Spaulding orijinal sınıflandırmasına ek olarak çevresel yüzeyler kategorisi önermiģtir. Çevresel yüzeyler, hastalığın geçişinde en az risk taşır.
Temizlik, herhangi bir dezenfeksiyon veya sterilizasyon işleminin gerekli ilk adımıdır. Toz ve kir taşınabilir çevresel yüzeylere düzenli temizlik yapmak gerekir. Hepsi olmasa da, çoğu genel alanların yüzeyleri su ve sabunla temizlenmelidir ya da yüzeyin özellikleri ve kirlilik derecesine göre deterjan/dezenfektan kullanılmalıdır. 1996 yılında HICPAC enfeksiyon kontrol merkezi (Healthcare Infection Control Practices Advisoy Committee) (Sağlık Bakımında Enfeksiyon Kontrol Uygulamaları Danışma Komitesi) hastanelerin sağlık hizmeti verilen tüm bölümleri (ayaktan hastaya hizmet veren cerrahi merkezleri, acil bakım merkezleri, klinikler, diyaliz merkezleri, doktor ofisleri ve bakım alanları gibi) için rehberin içeriğini geniģletti.
CDC nin son rehberinde hasta bakım tesislerinin çevresel enfeksiyon kontrolü için önerileri vardır. Rehber hava, su veya diğer çevresel öğeler ile iliģkili enfeksiyonları önlemek için kontrol önlemlerini açıklar.
Hasta bakım alanlarında temiz bir çevre hastane enfeksiyonlarını önlemede önemli rol oynar. Hasta bakım alanlarında; * Çevredeki insan sayısı, * Aktivite miktarı, * Nem miktarı, * Mikrobik üremeyi destekleyecek materyalin varlığı, * Havada asılı bulunan mikroorganizmaların üreme hızı, * Yüzeylerin yapısı göz önünde bulundurularak temizlik ve dezenfeksiyon uygulamaları yapılır.
Çoklu Ġlaca Dirençli Organizmaların Yönetimi - 2006 VRE ve diğer çoklu ilaca dirençli mikroorganizmaların geçişinde tıbbi malzeme ve yüzeyler gibi çevresel rezervuarların potansiyel rolü çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Çevre kültürleri rutin tavsiye edilmese de kontaminasyonu belgelemek için kullanılmıştır.
Çoklu ilaca dirençli mikroorganizmalar, sık dokunulan yüzeylerin temizlik ve dezenfeksiyonunun arttırılması, hasta bakım ünitesinin sadece temizliğine personel atanması ve kritik olmayan tıbbi malzemelerin kullanımı da dahil olmak üzere müdahale edilmesine yol açmıştır. Yapılan araştırmalarda temizlik ve dezenfeksiyon için geliştirilmiş tesis prosedürüne uyumun eksik olduğu da tespit edilmiştir.
Çevre kirliliği, hastane enfeksiyonlarına önemli katkı sağlar. (2007) Sağlık hizmeti ile ilişkili MRSA, VRE ve C. difficile gibi patojenler çevresel yüzeylerde günlerce yaşayabilir. Kolonize veya enfekte hasta odalarında sağlık çalışanlarının elleri ya da eldivenleri ile yüzeyler kontamine olarak duyarlı hastalara doğrudan patojen geçişine neden olabilir. Kanıtlar, yüzeylerde geliģmiģ temizleme / dezenfeksiyon uygulamaları ile patojenlerin geçiģinin azaltılabildiğini göstermektedir.
(2013) Çoklu ilaç dirençli diğer bakterilere göre A.baumannii nin daha sık yayıldığı görülmüştür. Tüm çoklu ilaç dirençli bakterilerin sağlık çalıģanlarının giysileri ile yayılmasını önlemek için temas önlemlerine uyumun iyileģtirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Çevresel yüzeylerin dezenfeksiyonu hastane enfeksiyon oranlarını etkiler mi? Sistematik bir inceleme (2004) Toplamda 236 bilimsel makale tespit edilmiş. Çalışmaların hiçbiri sadece deterjan ile temizliğe karşı, yüzeylerin rutin dezenfeksiyonunun (özellikle katlar) düşük enfeksiyon oranları ile ilişkisini göstermedi. Dezenfektanlar personel, hastalar ve çevre için bir tehlike teşkil edebilir ve özel güvenlik önlemleri gerektirebilir. Hastane enfeksiyonlarının karmaşık, çok faktörlü doğası göz önüne alındığında, sistematik yüzey dezenfeksiyonunun rolünü araştırmak için iyi tasarlanmış çalışmalara ihtiyaç vardır.
DERLEME (2011) Enfeksiyon kontrolü için etkili bir araç olarak temizliğin rolü dikkate alınır. Temizlik uygulamaları geniş yüzeyler, ekipman ve bina tasarımı göz önüne alındığında, klinik riske göre şekillendirilmelidir. Temizlik için daha az zahmetli uygulamalar her zaman çekici olduğu için, geleneksel temizlik yöntemlerinin unutulması ya da göz ardı edilmesi tehlikesi vardır. Enfeksiyon korkusu hastanelerde gerçek veya muhtemel patojenlerin ortadan kaldırılması için güçlü dezenfektanların kullanımını teşvik etmektedir. Deterjan bazlı temizlik, dezenfektan kullanımına göre daha ucuz ve daha az toksiktir. 21. yüzyılda rutin ve salgın uygulamaları için hastane temizliği daha fazla araştırmayı hak ediyor.
Hastane temizlik yöntemlerinin mikrobiyolojik değerlendirilmesi (2007) Hastane hijyeninin hastaneden edinilen enfeksiyonlarla ilişkisi olabilir. Çalışmada 4 hastane temizlik yöntemi (zemin için paspas ve vakum, sprey temizlik ve sulu yıkama, perdeler için buharlı temizlik ) araştırılmıştır: Çevre temizliğinden önce ve sonra toplam canlı sayımını ölçmek ve belirli organizmaları belirlemek için çevre örneklerinde standart bir mikrobiyolojik tarama yöntemi kullanılmıştır. Sonuçlar, temizliğe rağmen zaman zaman çok sayıda patojen bakterilerin var olmasına rağmen tüm zemin temizleme yöntemlerinin genel olarak mikrobiyal yükü azalttığını göstermiştir. Sprey temizlik geleneksel silme ve vakumlamadan daha iyi sonuçlar verdi. Sulu yıkama koagülaz pozitif stafilokok düzeylerini anlamlı ölçüde azalttı ki, rutin yöntemler ile kombinasyonunda, en az bir hafta devam eden bir etki yarattı. Perdenin buharla temizliğinde mikrobiyal sayı azalmış, ancak S.aureus ve diğer potansiyel patojenlerin üzerinde etkisi çok az olmuştur. Bu sonuçlar bir hastanede potansiyel enfeksiyon kontrolünün avantajlarına karşı yöneticilerin farklı temizleme yöntemlerinin maliyetlerini değerlendirmede yardımcı olabilir.
(2004) Kontaminasyon, Dezenfeksiyon ve Çapraz-Kolonizasyon: Hastane Yüzeyleri Hastane Enfeksiyonları için Rezervuar mıdır? Çevre temizliği,enfeksiyon kontrol stratejilerinin önemli bir parçasıdır.
Summary of nosocomial pathogens and environmental contamination PATOJEN Influenza virüsü Parainfluenza virüsü Norovirüsler Hepatit B virüsü SARS ile ilgili coronavirüs Candida türleri ORGANİZMANIN HAYATTA ÖNERİLEN ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN TİPİ KALMA SÜRESİ GEÇİŞ YOLU Zeminin süpürülmesi ile aerosolizasyon, fomitler üzerinde canlı kalma Pürüzsüz yüzeylerde 24-48 saat Sağlık çalışanlarının elleri ile Damlacık Giysi ve pürüzsüz yüzeylerde Hastane, otel ve gemilerde kirlenmiş geniş yüzeylerde, aerosolizasyon mümkün Pürüzsüz yüzeylerde 10 saat Giysilerde 6 saat Kanıtlanmamış Temas 14 gün dışkıda, 12 gün halıda Kanıtlanmamış Standart Kanla kontamine olmuş çevre 7 gün Yüzey kirliliği, fekal-oral geçiş yolu, Fomitlerde ve dışkı örneklerinde solunum damlacıkları yolu 24-72 saat Fomitlerin kirlenmesi Candida albicsns için 3 gün, Candida parapsilosis için 14 gün Clostridium difficile Geniş çevre kirliliği Hastane katlarında 5 ay Pseudomonas aeruginosa Acinetobacter baumannii MRSA Lavabo ve lavabo giderlerinin kirliliği 7 saat Lansetler, EEG elektrodları, sağlık çalışanlarından geçiş DEKONTAMİNASYON İZOLASYON YÖNTEMİ İÇİN ÖNERİLER EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan Standart Giysiler etkilenmez,şüpheli ancak Hava, temas ve kişisel kanıtlanmamış koruyucu ekipmanlar Moleküler epidemiyolojik bulgularla öneriliyor Kirli çevre ve sağlık çalışanların ellerinin kirlilik derecesi arasındaki korelasyon Çevrede bulunan birçok türün çoğu endojendir Standart Temas Temas Geniş çevre kirliliği (İnatçı hastane salgınları) Plastik laminat yüzeylerde 33 gün Birçok türü var Temas Sağlık çalışanlarından çevreyeçevreden Yanık ünitelerinin yoğun Kuruduktan sonra 9 hafta sağlık çalışanlarına kontaminasyonu Plastik laminat yüzeylerde 2 gün yayıldığı kanıtlanmış Temas Hastalarla kontamine olmuş odalardan yayılma riski yüksek, çevreden sağlık çalışanlarına geçiş Temas VRE Geniş çevre kirliliği Bankolarda, tezgahlarda 58 gün %10 soyumhipoklorid solüsyonu veya diğer germisidler EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan Hipoklorid tabanlı (sporisidal) ürünler EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan EPA onaylı standart dezenfektan veya deterjan+dezenfektan Weinstein R A, and Hota B Clin Infect Dis. 2004;39:1182-1189 2004 by the Infectious Diseases Society of America
Kontaminasyon Riski Açısından Hastane Bölümleri 1. Bölge: İdari bölümler, sekreterlik odaları, hasta ile doğrudan teması olmayan bölümler. Sadece deterjanlı su ile temizlik ortamda bulunan mikroorganizmaların %80 inin uzaklaştırılmasını sağlar. 2. Bölge: Enfeksiyonu olmayan ve enfeksiyona eğilimi yüksek olmayan hastaların yattığı bölümler. 3. Bölge: Enfeksiyonlu hastaların yattığı bölümler. 4. Bölge: Enfeksiyona eğilimi yüksek hastaların yattığı bölümler (Genel yoğun bakım, hemodiyaliz, yanık ünitesi, vb). 5. Bölge: Ameliyathaneler. Birinci ve ikinci bölgeler düşük düzeyde kontaminasyon riski taşır. 3, 4 ve 5. bölgelerde ise yoğun bir kontaminasyon riski vardır. Bu nedenle uygulanacak temizlik işlemleri 1 ve 2. bölgedeki alandan farklıdır.
DÜġÜK DÜZEY KONTAMĠNASYON RĠSKĠ OLAN ALANLARDA TEMĠZLĠK VE DEZENFEKSĠYON STRATEJĠLERĠ EPA (U. S. Environmental Protection Agency) onaylı ürünler tercih edilmeli, üretici talimatlarına uygun kullanılmalıdır. (IC) Yüksek düzey dezenfektanlar düşük düzey dezenfeksiyon gerektiren aletler için kullanılmamalı, alet dezenfektanları da yüzey dezenfektanı olarak kullanılmamalıdır. (IC) Geniş yüzeylerin dezenfeksiyonunda alkol kullanılmamalıdır. (Kategori II) Nonkritik yüzeylerde uygun bariyer önlemleri kullanılmalıdır; 1) Hasta bakımı sırasında, 2) Kan veya vücut maddeleri ile bulaşma olasılığı yüksek olduğunda ya da 3) Temizlikte zorlanıldığında (bilgisayar klavyeleri gibi) çoğu kez eldivenli ellerle çalışılmalıdır. (Kategori II)
Hasta olmayan alanlarda yüzey temizliği için deterjan ve su yeterlidir (İdari ofisler gibi). (Kategori II) Az dokunulan genel yüzeylere göre sık dokunulan (kapı kolları, yatak kenarları, elektrik düğmeleri ve hasta odasının tuvalet çevre ve yüzeyleri gibi) yüzeylerin temizliği ve dezenfeksiyonu daha sık programlanmalıdır. (Kategori II) Hasta bakım alanlarındaki duvarlar, perdeler, güneşlikler gözle görünür kirlenme görüldüğünde temizlenmelidir. (Kategori II) Temizlik personeli için risk değerlendirmesi yapılarak uygun temizleme ve dezenfeksiyon programı oluşturulmalıdır; Rutin hasta bakım alanlarındaki seyrek el temasına maruz kalan yatay yüzeyler (örn: pencere kenarları/denizlikleri ve sert zemin kaplamaları) Düzenli şekilde, Kirlenme veya sıçrama olduğu zaman, Hasta taburcu olduğu zaman temizlenmelidir.
Hasta bakım alanlarında dezenfektan foglama (sisleme) yapılmaz. (IB) Geniş yüzeylerin temizliğinde hasta bakım alanlarına toz yayan, aerosol veya sis oluşturan yöntemler tercih edilmemelidir. (IB) Solüsyonların, bezlerin ve mopların verimli kullanılması için uygun prosedürler izlenmelidir. (Kovadaki çözeltiler temizliğe baģlar baģlamaz kontamine hale gelir ve temizliğe devam edilmesi halinde her yeni temizlenen yüzeylere daha fazla mikroorganizma taģınmasına neden olur.) (Kategori II) 1. Temizlik solüsyonları gerektiğinde veya günlük hazırlanmalı, kurumun talimat ve prosedürlerine uygun olarak sık sık yeni solüsyonla değiştirilmelidir. (Kategori II) 2. Her gün başında ya da kan ve vücut maddelerinin büyük sızıntılarının temizliğinden sonra kurumun politikasına göre mop başlıkları değiştirilmelidir. (Kategori II) 3. Kullanıldıktan sonra bez ve mopların temizlenmesi ve tekrar kullanılmadan önce kuruması beklenmelidir ya da tek kullanımlık bez ve moplar kullanılmalıdır. (Kategori II)
Antibiyotikler gibi dezenfektanlar da direnç geliştirebilirler. Dezenfektanların yetersizliğine artan tolerans veya azalmış duyarlılık demek daha doğru olur. VRE ve MRSA gibi ajanlara bazı antiseptik ve dezenfektanların inhibe edici güçlerinin az olduğu bilinmektedir.
Klavuza göre; Kritik Olmayan Yüzeylerde Dezenfektan Kullanma Gerekçeleri: VRE, MRSA, virüsler gibi epidemiyolojik olarak önemli mikroorganizmaların geçişinde yüzeyler katkıda bulunabilir. Kan ve diğer potansiyel bulaşıcı madde ile kirlenmiş yüzeyler için dezenfektanlar gereklidir. Dezenfektanlar mikrobiyal yükü azaltan deterjanlardan daha etkilidir. Kontamine olmuş deterjanlar hasta çevresinin kontamine olmasına neden olabilir. Kritik olmayan ekipman ve yüzeylerin dezenfeksiyonu CDC tarafından izolasyonda olan hastalar için önerilmiştir. Zemin, ekipman ve nonkritik malzemelerin dekontaminasyonu için tek bir ürün kullanılması avantajlıdır.
YOĞUN KONTAMĠNASYON RĠSKĠ OLAN ALANLARDA TEMĠZLĠK VE DEZENFEKSĠYON STRATEJĠLERĠ Gün ya da gecenin son cerrahi girişiminden sonra operasyon odası zeminlerine ıslak vakum ya da tek kullanımlık mopla EPA onaylı bir hastane dezenfektanı uygulanır. (IB) İzolasyon odaları ve operasyon odaları girişlerinde yapışkan paspas kullanılmamalıdır. (IB) İmmünsuprese hastaların bakım alanlarında uygun toz alma metodları kullanılmalıdır. (*EPA onaylı bir hastane deterjan/dezenfektanıyla günlük nemlendirilecek bir bezle yatay yüzeylerin nemli tozu alınır. * Toz dağıtan yöntemlerden kaçınılır.) (IB) Riskli hastaların kullandığı alanlar için bakımı iyi yapılmış ve hepa filtreli emişi olan elektrik süpürgesi kullanılmalıdır. (IB) Havadaki toza maruz kalmayı en aza indirmek için koridor zeminlerini süpürürken cila ve parlatma yaparken immünsuprese hasta odalarının kapıları kapalı olmalıdır. (IB)
Neonatal yoğun bakım ve yenidoğan ünitelerinin çevre zeminlerinde düşük ya da orta düzey dezenfeksiyon uygulanırken EPA nın önerdiği güvenlik önerileri ve üretici talimatlarına uygun kullanılan dezenfektanların atıklarıyla yenidoğanın gereksiz teması önlenmelidir. (IB IC) 1. Küvöz veya beģikte bebek olduğu sürece kimyasal maddelerle dezenfeksiyon yapılmamalıdır. (IB) 2. Dezenfektan teması olan yüzeyler su ile durulanmalıdır. (IB) Neonatal yoğun bakımda fenolik dezenfektan kullanılmaz, kullanılacağı zaman da önceden hazırlanmış formülasyonlar ya da üreticinin önerileri ile hazırlanmış konsantrasyondaki solüsyonlar kullanılmalıdır. (IB IC)
KAN VE VÜCUT SIVISI DÖKÜLEN ALANLARIN TEMĠZLENMESĠ Kan ya da diğer potansiyel enfeksiyon materyalleri döküldüğünde hemen temizlenmeli ve dekontamine edilmelidir. (IB IC) Koruyucu eldiven ve bu görev için uygun diğer kişisel korunma önlemleri kullanılmalıdır. (IC) Kan ve vücut sıvıları geniş bir alana dökülmüşse emici özelliği olan tek kullanımlık bir malzeme ile temizlenmeli ve tanımlı konteynırlara atılabilir temizlik malzemeleri kullanılmalıdır. (IC) Dezenfektanla makul oranda nemlendirilmiş kağıt havlu veya bir bez ile alanın silinmesi ve yüzeyin kuruması sağlanmalıdır (Uygun temas süresi). (IC) Atıkların tamamı enfeksiyöz atık kabul edilmelidir. İşlem sonrası eller yıkanmalıdır.
Kan ve diğer vücut sıvılarının döküntülerinin dekontaminasyonunda hastane dezenfektanı olarak EPA onaylı tüberkülozidal etkisi, özellikle HBV ya da HIV için etkili olduğu açıklanmış germisidler kullanılmalıdır. (IC) EPA tarafından sodyumhipoklorid önerilir fakat bu ürün yoksa eşdeğer bir ürün kullanılabilir. Hasta bakım alanlarında kan ya da vücut sıvısından birinin döküntüsü temizlendikten sonra düzgün yüzeyin dekontaminasyonunda 1:100 dilüsyon (500-615 ppm klor) uygulanır. (IB) Kan ya da vücut sıvısının geniş döküntüleri oluşmuşsa ya da laboratuarda oluşan kan veya kültür döküntüleri varsa mikroorganizma öldürücü temizlikten önce 1:10 ölçüde klor (5,000--6,150 ppm klor) kullanılır. (IB)
HALILAR VE KUMAġ MOBĠLYALAR Yanık bakım üniteleri, operasyon odaları, laboratuarlar, yoğun bakım üniteleri gibi dökülmelerin olası olduğu ya da yoğun hareketlilik olan hasta bakım alanlarında halı kullanımından kaçınılmalıdır. (IB) Halı üzerine dökülmelerin yönetimi sağlanmalıdır; Kan ve vücut sıvısı döküntüleri hemen temizlenmeli, (IC) Halı kaplı alanlar kan, vücut sıvısı veya vücut maddeleri ile kontamine olursa halı kaldırılmalıdır. (IC) Aerosol üretimini en aza indiren ve hiç kalıntı bırakmayan bir metod kullanılarak, halıların kapsamlı temizliği için kurum politikası belirlenmelidir. (Kategori II) Bakımları iyi yapılmış ekipmanlar kullanılmalı, elektrik süpürgesi ile halılar vakumlanarak, toz dağılımı en aza indirgenmelidir. (Kategori II)
Mantar oluşumunu önlemek için halılar iyice kurutulmalı, 72 saatten fazla nemli kalanlar yenisiyle değiştirilmeli. (IB) Yatan hasta bakım alanlarının veya sağlık tesisinin, genel alanlarındaki halılar için rutin fungisidal veya bakterisidal uygulamalar ile ilgili yöntemler önerilmez. (ÇözümlenmemiĢ sorun) İmmunsuprese hastaların bakım alanlarındaki hasta odaları ve koridorlarında halı kullanılmaz. (IB) Vücut maddelerinin bulaşma potansiyelinin yüksek olduğu alanlarda ve yüksek riskli hastaların bakım alanlarında kumaş döşemeli mobilya ve eşyalardan kaçınılmalıdır. (Kategori II) Genel yatan hasta bakım alanlarında kumaş döşemeli mobilya ve eşya kullanılıp kullanılmamasına yönelik herhangi bir öneri yoktur. (ÇözümlenmemiĢ sorun) Kumaş döşemeli mobilyalar iyi korunmalı. (Kategori II) Yırtılmış-delinmiş döşemeler tamir edilerek yüzey bütünlüğü sağlanmalı. (Kategori II) Eğer hasta odasındaki döşemeli mobilyalarda görünür kiri veya vücut maddeleriyle bulaşmayı gidermek için temizlemek gerekiyorsa, kirin yapısına ve döşemenin tipine uygun olarak temizlenmesi için, bu mobilyalar hasta bakım alanından çıkarılabilir. (Kategori II)
HASTA BAKIM ALANINDAKĠ ÇĠÇEKLER VE BĠTKĠLER İmmunsuprese hastalar için alanlarda çiçek ve saksı bitkilerinin kısıtlanmasına gerek yoktur. (Kategori II) Çiçek ve saksı bitkilerinin bakımını hasta bakımıyla doğrudan ilgisi olmayan personel yapmalıdır. (Kategori II) Eğer hasta bakımı ile uğraşan personelin bitki ve çiçeklere de bakım vermesi kaçınılmazsa, saksı bitkileri ve çiçekler elleneceği zaman talimatlara uygun eldiven kullanılmalı ve eldiven çıkarıldığında el hijyeni sağlanmalıdır. (Kategori II) Yatarak tedavi gören immunsuprese hastaların odalarında saksı bitkilerine, taze veya kurutulmuş çiçeklere izin verilmemelidir. (Kategori II)
PEST (ZARARLI) KONTROLÜ Öncelikli olarak mutfaklar, kafeteryalar, çamaşırhaneler, merkezi sterilizasyon üniteleri, operasyon odaları, depolar, inşaat alanları ve diğer böceklenmeye eğilimli alanlar için pest kontrol stratejileri geliştirilmelidir. (Kategori II) Dışa açılan pencereleri bir bariyer ile korumak, koruyucuyu da sağlam tutmak gerekir. (IB) Pest kontrol yapan kişi akredite olmuş bir kurumdan gelmeli ve kontratlı olmalıdır. (Kategori II) Laboratuar örneklerinin depolanması için konteynırlar olmalıdır. (Kategori II)
ÇAMAġIRLAR VE YATAK YAPIMI ĠĢverenin Sorumlulukları İşveren kan ve diğer enfeksiyöz maddelerle kontamine olmuş koruyucu giysilerin ve üniformaların temizlenmesini sağlamalıdır. (IC) ÇamaĢırhane Tesisleri ve Ekipmanları ** Kontamine çamaşırların bulunduğu yerin temiz çamaşırlara göre negatif basınçlı olması sağlanmalıdır. (IC) ** Çamaşırhane alanının el yıkama için gerekli malzeme, yapı ve gereçlere sahip olması gerekir. (IC) ** Çamaşırhane ekipmanı üretici firmanın talimatlarına uygun olarak kullanılmalı ve muhafaza edilmelidir. (Kategori II) ** Çamaşırların yıkanma işlemi bittikten sonra makinede ıslak şekilde bırakılmamalıdır. (Kategori II) ** Eğer yıkama ve kurutma uygun bir şekilde yapılıyor ve gözle görünür kirler yıkanmadan önce uygun şekilde uzaklaştırılıyorsa çamaşır yıkama ve kurutma makinelerinin dezenfeksiyonuna ihtiyaç yoktur. (Kategori II)
Kirli (Kontamine) ÇamaĢırların Toplanması Kontamine çamaşırların (yatak örtüleri, giysiler gibi) toplanırken havanın, yüzeylerin ve insanların korunması için silkelenmemesine özen gösterilmelidir. (IC) Kontamine çamaşırların, toplandığı yerde uygun bir araç veya torbaya konmaları sağlanmalıdır. (IC) Kontamine çamaşırların hasta bakım alanlarında ayrılma işlemleri yapılmamalıdır. (IC) Kan veya vücut sekresyonları ile kontamine olan çamaşırların konulduğu torba veya çantaların sızdırmaz olması gerekmektedir. (IC) Kontamine çamaşırların konulduğu torbaların etiket veya renk kodlu işaretlerle belirlenmesi gerekmektedir. (IC) Çapraz kontaminasyon olasılığını en aza indirmek için standart önlemlere uyarak eldiven, önlük gibi kişisel korunma malzemeleri kullanılmalıdır. (IB)
Eğer çamaşırların taşınması için taşıma bantlarıasansörler-bacalar kullanılıyorsa bunların kullanımının ve bakımlarının kirli çamaşırlardan kontamine materyalin yayılmamasını sağlayacak şekilde yapılması sağlanmalıdır. (IC) Kirli çamaşır torbaları taşınma ünitesine konmadan kapalı oldukları kontrol edilmeli. (Kategori II) Taşınan bütün kontamine malzeme ve çamaşırların uygun şekilde torbalara konulduğu kontrol edilmelidir. (Kategori II) Çamaşırların çamaşırhaneye ne zaman götürüleceği konusunda hastane talimatı oluşturulmalıdır. (Kategori II)
ÇamaĢırhane Süreci Sıcak su ile yıkama uygulanacak ise deterjan kullanılarak > 71ºC de ve > 25 dakikadan daha uzun süreli yıkanmalıdır. (IC) Evde hasta bakım üniteleri için, yıkama süresi ve kullanılacak suyun sıcaklığı konusunda herhangi bir öneri bulunmamaktadır. (ÇözümlenmemiĢ sorun) Yıkanacak malzeme/çamaşıra uygun yıkama talimatı ve gereçler kullanılmalıdır. (Kategori II) Eğer düşük ısıda (<70 º C ) yıkama yapılacaksa uygun kimyasal maddeler kullanılmalıdır. (Kategori II) Temiz çamaşırların paketlenmesi, taşınması ve depolanmasında kirlenmemesi için gerekli tedbirler alınmalıdır. (Kategori II)
GĠYSĠ VE ÖRTÜLERDEN ÖRNEK ALMA Temiz çamaşırlardan rutin örnek alınmamalıdır. (IB) Salgın araştırmalarında epidemiyolojik kanıt olması açısından giysi ve örtülerin hastalık geçişindeki rolünü belirlemek amacıyla mikrobiyolojik analiz için örnek alınır. (IB)
ÖZEL DURUMLAR Yatan hastaların sterilite gerektiren durumları için steril örtüler, cerrahi örtüler ve önlükler kullanın. (IB) Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde steril olmayan hijyenik olarak temizlenmiş giysi ve örtüler kullanın. (IB) Standart yatak takımları ve kumaş ürünler yerine antimikrobiyal minderler, örtüler kullanılacağı zaman dikkat edilmelidir. (Kategori II) Dayanıklı tüketim mallarına karşı tek kullanımlık giysi ve örtülerin kullanımı konusunda herhangi bir öneri bulunmamaktadır. (ÇözümlenmemiĢ sorun) Temas izolasyonunda bulunan hasta odasına tek kullanımlık ekipman temin edilememişse, kullanım sonrası hasta bakım ekipmanları dezenfekte edilmelidir. (IB)
YATAK VE YASTIKLAR Özellikle yanık ünitelerinde yataklar kuru tutulmalı, ıslak kalmış ve lekeli ise atılmalıdır. (IB) Yatak ve yastık kılıflarının bütünlüğü korunmalıdır. (Kategori II) Yatak ve yastık örtüleri yırtılmışsa yenileri ile değiştirilmelidir. (Kategori II) İğneler yatağa batırılmamalıdır. (Kategori II) Islaklığa dayanıklı yatak örtülerinin hastaların kullanımı arasında temizlik ve dezenfeksiyonunda EPA onaylı ürünler kullanılmalıdır. (IB) Kullanılan yatak örtüleri kumaş ise bunlar değiştirilip yıkanarak hastalara kullanılmalıdır. (IB) Hasta değişimleri arasında veya vücut sekresyonları ile kontamine olmuş yastık ve yastık örtüleri eğer yıkanabiliyorsa sıcak suda yıkanmalıdır. (IB)
Buz makinelerinin, üretici talimatlarına uyularak, düzenli aralıklarla temizlik ve dezenfeksiyonu yapılır. Temizlik ve dezenfeksiyonda EPA onaylı ürün kullanılmalıdır. Buz makineleri uzun süre kullanılmadıysa kullanım öncesi temizlik ve dezenfeksiyonu yapılmalı, sonra kullanılmalıdır. Buza direkt elle temas edilmez. Öncesinde eller yıkanır. Kürek ile alınması sağlanır. Kürek buz makinası içinde bırakılmaz. Temiz bir alanda saklanır. Whirlpool banyolarının ve girdaplarının suyu 2-5 ppm klor içermelidir.kullanım sonrası tümüyle temizlik ve dezenfeksiyon yapılmalıdır. Her hastadan sonra whirlpool kazanı boşaltılır. Kazan yüzeyinin hijyeni için 140 ppm'lik klor konsantrasyonu gereklidir. Oluşturulan karışım ile kazan yüzeyi silinir ve kurulanır. Hidroterapi seansları sırasında kimyasal ajan kullanılması önerilmez.
Oyuncaklar; peluş olmayan, tüysüz oyuncaklar bulundurulmalı, yumuşak plastik yapıda, boyaları çıkmayan, yıkanabilen ve ufak parçalara ayrılmayan oyuncaklar tercih edilmelidir. Kırık, tamiri mümkün olmayan, temizlenemeyen oyuncaklar atılarak imha edilmelidir. Hastanede bulunduğu sürede oyuncakların hastaya özel olması sağlanmalı, oyuncaklar başka hastaya verilmeden önce temizlik ve dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır. Oyuncakların her gün dezenfeksiyonu, temizliği yapılmalı ve kaydedilmelidir. Yıkanabilen oyuncaklar sıcak su ve sabun ile yıkanmalı veya alkol bazlı yer yüzey dezenfektanı ile dezenfekte edilmelidir.
Management of Multidrug-Resistant Organisms In Healthcare Settings e göre; Çoklu ilaca dirençli mikroorganizmaların insidansı veya prevalansı rutin kontrol önlemlerinin kullanılmasına rağmen azalmıyorsa, ya da sağlık tesisi veya ünite içinde epidemiyolojik olarak önemli bir çoklu ilaca dirençli mikroorganizma (örneğin, VRE, MRSA, VISA, VRSA, MDR- GNB) ile ilgili ilk vaka veya salgın tanımlanırsa, hedefteki çoklu ilaca dirençli mikroorganizma enfeksiyon ve kolonizasyon sıklığı izlenmeye devam edilmeli; oranlar azaltılamıyorsa çoklu ilaca dirençli mikroorganizmanın geçiģini azaltmak için ek müdahaleler uygulanmalıdır.
Kritik olmayan ekipmanlar hastaya özel kullanılmalıdır. (IB) Çoklu antibiyotik dirençli mikroorganizmaların yoğunlaştığı alanlarda ya da kontrolü hedeflenen alanlarda çalışanların eğitimlerinin güçlendirilmesi gerekir. Uygun çevre temizliği ve dezenfeksiyonunun tutarlılığını arttırmayı hedeflediğiniz hasta bakım alanları için özel personel seçebilirsiniz. (IB) Hastanın ve sağlık çalışanlarının temasının muhtemel olduğu, hastaya yakın yüzeylerin temizlik ve dezenfeksiyonu sürekli sağlanmalıdır (yatak kenarlıkları, arabalar, komodin, kapı kolları, musluk kolları gibi). (IB) Sadece epidemiyolojik bulaş düşünüldüğünde çevre kültürü alınmalıdır (örneğin; yüzeyler, ortak ekipmanlar). (IB) Çevre bulaşının önlenmesinde uygulanan tüm çabalara karşın başarısız olunduysa yoğun temizlik için birim boşaltılabilir. (Kategori II)
Kaynak; 1. Guidelines for Environmental Infection Control in Health-Care Facilities; Recommendations and Reports. (2003). 52(RR10); 1-42. 2. Management of Multidrug-Resistant Organisms In Healthcare Settings. (2006). 1-74. 3. Guideline for Disinfection and Sterilization in Healthcare Facilities. (2008) 28-30, 83-90, 107. 4. Morgan D.J, Rogawski E, Thom K.A, Johnson J.K, Perencevich E.N, Shardell M, Leekha S, Harris A.D. (2013). Transfer of Multidrug-Resistant Bacteria to Healthcare Workers Gloves And Gowns After Patient Contact Increases With Environmental Contamination. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/pmc3534819/ (Erişim tarihi: 29.10.2013) 5. Dancer S.J. (2011). Hospital Cleaning in The 21st Century. Eur J Clin Microbial Infect Dis. 30:1473-1481. 6. Boyce J.M. (2007). Environmental Contamination Makes an Important Contribution To Hospital Infection. Journal of Hospital Infection. 65, 50-54. 7. White L.F, Dancer S.J, Robertson C. (2007). A Microbiological Evaluation Of Hospital Cleaning Methods. International Journal of Environmental Health Research. 17(4): 285-295. 8. Hota B. (2004). Contamination, Disinfection, and Cross-Colonization: Are Hospital Surfaces Reservoirs for Nosocomial Infection? Health Care Epidemiology. Clinical Infectious Disease. 39:1182-9.
TEŞEKKÜR EDERİM...