BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İNSAN ARAŞTIRMALARI ETİK KURULU YÖNERGESİ Amaç BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Madde 1- (1) Bu yönergenin amacı, Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulunun amacını, oluşumunu, görevlerini ve çalışma esaslarını düzenlemektir. Kapsam Madde 2- (1) Üniversitemiz mensupları ve öğrencileri tarafından insan katılımcılar ve insanın etkileşim içinde bulunduğu tarihi eser ile kültürel varlıklar üzerinde yürütülecek anket, test, ölçek, mülakat, gözlem, bilgisayar ortamında test, video/film kaydı, ses kaydı vb. gibi veri toplama teknikleri ile yapılacak her türlü bilimsel araştırma ve çalışmalar ile ilgili araştırma etiği konularını kapsar. (2) Bu yönerge, klinik araştırmalar ve hayvan deneylerine ilişkin çalışmaları kapsamaz. Dayanak Madde 3- Bu Yönerge; senatonun, üniversitenin eğitim-öğretim, bilimsel araştırma ve yayın faaliyetlerinin esasları hakkında karar alma görevini düzenleyen 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu nun 14 üncü maddesine ve Yükseköğretim Kurulu Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar Madde 4- (1) Bu Yönergede geçen; a) Başkan: Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu Başkanını, b) İnsanlarla veya İnsanlar Üzerinde Yapılacak Deney, İnceleme ve Alan Araştırmaları: Sosyal bilimlerde ve fen bilimlerinde yürütülen araştırmaların önemli bir kısmında, analizlere esas olan temel verilerin doğrudan yada dolaylı olarak insan katılımcılarından elde edildiği dikkate alındığında; bu araştırmalarda kullanılan verilerin, (mülakatlar ve Anket uygulamaları gibi) doğrudan sözel yollarla, (sorun çözme faaliyeti yada simülasyon performanslarının kaydedilmesi gibi) performans göstergeleri aracılığı ile yada gözlem yoluyla toplanmasını, c) Kurul: Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulunu, ç) Rektör: Bülent Ecevit Üniversitesi rektörünü, d) Senato: Bülent Ecevit Üniversitesi Senatosunu, e) Sorumlu Araştırmacı: Bir araştırmanın etik, bilimsel, teknik, idari, mali ve hukuki her türlü sorumluluğunu taşıyan araştırmacıyı, f) Üniversite: Bülent Ecevit Üniversitesi ni, g) Üye: Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu üyesini, ğ) Uzman (Danışman): Etik Kuruluna başvurulan araştırmaların değerlendirilmesinde görüşlerinden yararlanılacak olan ve ilgili alanlarda uzmanlaşmış, Üniversite içinden veya dışından bilim insanlarını h) Yardımcı Araştırmacı: Bir araştırmanın bilimsel sorumluğunda payı olan ve araştırmanın yürütülmesinde görev alan araştırmacıyı, ifade eder.
Etik Kurulun Amacı İKİNCİ BÖLÜM Kurulun Amaçları, Yapısı ve Çalışma Biçimi Madde 5- (1) İnsan Araştırmaları Etik Kurulunun amacı; a) Üniversite personelinin ya da öğrencilerinin yürüteceği ya da üniversite dışından araştırmacıların üniversitede yürütecekleri, veri kaynağı olarak insan kullanmayı gerektiren araştırmaların, evrensel araştırma etiği çerçevesinde, katılımcıların beden ve ruh sağlığını tehdit etmeden gerçekleştirilmesini sağlamak, b) Araştırmaya veri sağlayan katılımcıların araştırma öncesinde, esnasında ve sonrasında haklarının korunması, zarar görmelerinin önlenmesi, bilgilendirilmiş olarak onaylarının alınması, insan katılımcılar üzerinde yürütülecek araştırmaları etik yönden değerlendirerek uygun olup olmadığı konusunda karar verip, görüş bildirmektir. Etik Kurulun Yapısı Madde 6- (1) Etik Kurul, Üniversitemizdeki öğretim üyeleri arasından Rektör tarafından seçilen 7 (yedi) üyeden oluşur. Başkan ve iki başkan yardımcısı Rektör tarafından atanır. Kurul üyelerden birisini raportör olarak seçer. (2) Etik Kurul üyelerinin görev süresi 3 yıldır. Görev süresi dolan bir üye, kurula yeniden seçilebilir. (3) Etik Kurul üyeliği, üyenin görev süresini tamamlaması, yazılı istifa beyanı, yurtdışı görevi, sağlık sorunu gibi gerekçelerle kesintisiz bir şekilde altı ayı aşan bir süreyle Etik Kurul toplantılarına katılmayacağının anlaşılması, bir takvim yılı içinde mazeretsiz olarak üç toplantıya katılmaması ve etik kurallara aykırı davranılması durumlarında sona erer. Etik Kurulun Çalışma Biçimi Madde 7- (1) Etik Kurul gerektiğinde başkanın çağrısı üzerine salt çoğunlukla toplanır. Kurul, toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla karar alır. (2) Etik Kurul, gerektiğinde başvuruların değerlendirilmesi sürecinde, kurul dışından uzmanların ya da danışmanların görüşlerine başvurabilir. Bu kişiler toplantıya davet edilebilecekleri gibi yazılı görüşleri de alınabilir. Uzman veya danışmanların Etik Kurulda oy hakları yoktur. (3) Etik kurula incelenmesi için gönderilen her bir araştırma önerisi başvuru sırasına göre incelenir. Başvurudan önce uygulamaya konulmuş çalışmalar değerlendirmeye alınmaz. (4) Etik Kurul üyelerine ait araştırma önerileri görüşülürken öneri sahibi üye, görüşmelere katılamaz ve oy kullanamaz. (5) Etik Kurul tarafından düzeltilmesi ya da eksikliklerinin tamamlanmasına karar verilen araştırma önerileri, sorumlu araştırmacı tarafından düzeltilerek tekrar başvuru yapılabilir ve Kurul tarafından yapılan ilk toplantıda yeniden değerlendirilir. Başvuru ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Etik Kurula Başvuru ve Değerlendirme Madde 8- (1) Etik kurula başvuru, sorumlu araştırmacı tarafından yapılır. Etik kurulunun internet sayfasındaki başvuru formları elektronik ortamda doldurularak ıslak imzalı başvuru formları kurul başkanlığına teslim edilir.
Değerlendirme Madde 9- (1) Başvurular Üniversite Rektörlüğüne (Genel Sekreterlik) yapılır. Başvuru için gerekli belgeleri tam olan başvurular değerlendirmeye alınır. Değerlendirme dosya üzerinden yapılabileceği gibi gerek görüldüğünde sorumlu araştırmacıdan sözlü veya yazılı bilgi alınır. (2) Kurul, başvurusu yapılan araştırma projelerini çalışmanın amacı, yöntemi, yararları ve olası tehlikelerini göz önünde bulundurarak değerlendirir. Değerlendirme sonucunda Uygun, Düzeltilmesi Gerekir, Görevsizdir ya da Uygun Değildir şeklinde karar verir. Başvurusuna Düzeltilmesi Gerekir, ya da Uygun Değildir kararı verilen sorumlu araştırmacı, gerekli düzeltmeleri yaparak veya eksiklikleri gidererek tekrar Etik Kuruluna başvuru yapabilir. (3) Başvuruların değerlendirilme süresi başvuru tarihinden itibaren bir aydır. Değerlendirilen başvurular sorumlu araştırmacıya yazılı olarak bildirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Diğer Hükümler Madde 10- Bu Yönergede belirtilmeyen hususlarda ilgili yasa ve yönetmeliklerdeki hükümler geçerlidir. Madde 11- Bu yönerge Bülent Ecevit Üniversitesi Senatosunun kararı ile yürürlüğe girer. Madde 12- Yönerge hükümlerini Bülent Ecevit Üniversitesi Rektörü yürütür. 29.05.2014 tarih ve 2014/08-13 sayılı Senato Kararı ile kabul edilmiştir.
EK- 1... /... / 20. T.C BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İNSAN ARAŞTIRMALARI ETİK KURULU BAŞKANLIĞINA.. isimli proje/araştırmamızın Bülent Ecevit Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu'nda değerlendirilmesi için gereğini arz ederim. İmza Adı ve Soyadı (Sorumlu Araştırmacı) Ek: 1 Adet Başvuru Formu Adres : Telefon: İş : Gsm. : E-Posta :
... /... / 20. T.C BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İNSAN ARAŞTIRMALARI ETİK KURULU BAŞKANLIĞINA TAAHHÜTNAME Başvuruda sağlanan bilgilerin doğru olduğuna, araştırmanın protokole, yönetmeliğe uygun olarak gerçekleştirileceğine,... isimli proje/araştırma süresince araştırma etik ilkelerine uyacağıma, araştırma ekibini araştırma hakkında bilgilendireceğime, araştırmanın uygulanması sırasında beklenmeyen ters bir etki ya da bir olay olduğunda etik kurulu haberdar edeceğime, araştırma sırasında çalışma protokolünde değişiklik yapılması gerektiğinde veya araştırma durdurulduğunda bunu yazılı olarak kurula bildireceğime, proje/araştırma kapsamında rutin dışında kullanılacak giderlerinin tarafımızca karşılanacağına söz veririm/veririz. Sorumlu Araştırmacı (Adı, Soyadı, İmzası) ARAŞTIRMAYA KATILANLAR (Diğer) Adı Soyadı : İmzası : 1-2- 3-4- 5-
EK-2 Kayıt Tarihi: Protokol No: BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İNSAN ARAŞTIRMALARI ETİK KURULU Başvuru Formu Bülent Ecevit Üniversitesinde yapılan ve/ya BEÜ çalışanları/öğrencileri tarafından yürütülen ve insan katılımcılardan bilgi toplamayı gerektiren tüm çalışmalar, BEÜ İnsan Araştırmaları Etik Kurulu incelemesine tabidir. Bu başvuru formu doldurulduktan sonra diğer gerekli belgelerle birlikte BEÜ İnsan Araştırmaları Etik Kuruluna başvuru yapılmalıdır. Çalışmalar, Etik Kurulun onayının alınmasından sonra aktif olarak başlatılmalıdır. UYARI: BU ARAŞTIRMA İNSAN ÜZERİNDE DENEY NİTELİĞİ TAŞIYORSA, KLİNİK ETİK KURULA BAŞVURMANIZ GEREKMEKTEDİR. ARAŞTIRMANIN ADI: SORUMLU ARAŞTIRMACI*: YARDIMCI ARAŞTIRMACILAR: İMZA İMZA ARAŞTIRMANIN YÜRÜTÜLECEĞİ KURUM**: * Tez araştırmalarını yönlendiren akademik danışmanların veya bir öğretim üyesinin araştırmacılar arasında bulunması gerekmektedir. ** Tez çalışmalarında ilgili Enstitü ya da Fakülte, diğer araştırmalarda proje önerisinde bulunan kurum ya da sorumlu araştırmacının bağlı olduğu kurum belirtilmelidir.
Araştırmanın Niteliği (Uygun olan kutuyu işaretleyiniz) Araştırma Projesi Doktora/Sanatta Yeterlik Tezi (Tez Danışmanı): Yüksek Lisans Tezi (Tez Danışmanı): Diğer (belirtiniz): Araştırmanın Türü: Anket Ölçek (skala) geliştirme çalışması Dosya taraması Veri kaynakları taraması Sistem-model geliştirme çalışması Ses ve görüntü kayıtları Diğer (Belirtiniz): Sorumlu Araştırmacı: Adı-Soyadı: Ünvanı: Görev yeri: Telefonu: e-posta: Adresi:
Diğer Araştırmacılar: 1. 2. 3. 4. Ünvan, Ad- Soyad Görev yeri e-posta telefon Veri Toplanacak Dönem: Başlangıç: Bitiş: Veri Toplanması Planlanan Yerler/Mekanlar, Kurum ve Kuruluşlar: 1. 2. 3. Eğer veri toplanacak yer sayısı daha fazla ise, son satırı virgül ile ayırarak sıralayınız. Araştırmayı Destekleyen Kurum/Kuruluşlar: Yoktur Üniversite (belirtiniz): TÜBİTAK DPT Diğer (belirtiniz): Uluslararası (belirtiniz): Başvuru Durumu: Yeni başvuru Tekrar başvuru (revizyon) Proje No: Protokol değişikliği Daha önce onaylanmış bir projenin devamı Proje No: Bu çalışma ile ilgili daha önce herhangi bir Etik Kurula başvuruldu mu? Evet Hayır Evet ise bir önceki başvuru ile ilgili tüm belgeleri ekleyiniz.
Araştırma Özeti, aşağıdaki başlıklara göre konunun uzmanı olmayan kişilerce de okunacağı göz önüne alınarak kısa ve olabildiğince basitleştirilerek yazılmalıdır. (Araştırmada kullanılan her türlü ölçek ya da anketin bir kopyasını bu dökümanla birlikte teslim ediniz.) 1. Konu: Amaç: Kapsam: Yöntem: Seçilmiş Kaynaklar: 2. Araştırma katılımcılara herhangi bir şekilde yanlı/yanlış bilgi vermeyi, ya da çalışmanın amacını tamamen gizli tutmayı gerektiriyor mu? Evet Evet ise açıklayınız: Hayır
3. Araştırma katılımcıların fiziksel veya ruhsal sağlıklarını tehdit edici sorular içeriyor mu? Evet Hayır Evet ise açıklayınız: 4. Katılımcıların kişilik hakları ve özel bilgileri korunmakta mıdır? Evet Hayır Hayır ise açıklayınız: 5. Araştırmaya reşit olmayan çocuklar, kısıtlı ya da engelliler katılmakta mıdır? Evet Hayır Evet ise açıklayınız: 6. Katılımcılara araştırmanın niteliği hakkında yeterince açık ve anlaşılabilir açıklama yapılmakta mıdır (gönüllü katılım formu)? Açıklayınız: 7. Gönüllü katılımı bozacak ve katılımcıları suistimal edecek tehditlere karşı ne gibi önlemler alınmıştır? Açıklayınız: 8. Gönüllülerin katılma ve çıkma/çıkarılma koşulları açık ve net olarak belli midir? Açıklayınız: 9. Beklenen katılımcı sayısı:
10. Katılımcıları en iyi tanımlayan seçenekleri işaretleyiniz (birden fazla seçenek işaretlenebilir) Okulöncesi Çocuklar İlköğretim Öğrencileri Lise Öğrencileri Üniversite Öğrencileri Çocuk İşçiler Yetişkinler Erkekler Kadınlar İşsiz Yetişkinler Yaşlılar Zihinsel Engelli Bireyler Fiziksel Engelli Bireyler Tutuklular Diğer (belirtiniz): 11. Aşağıda yer alan uygulamalardan, çalışma kapsamında yer alacak olanları işaretleyiniz. Anket Mülakat Gözlem Bilgisayar ortamında test/anket uygulamak Görüntü kaydı Ses kaydı Diğer (belirtiniz):
EK-3 Kayıt Tarihi: Protokol No:... /... / 20. T.C BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ İNSAN ARAŞTIRMALARI ETİK KURULU KARARI ÇALIŞMANIN TÜRÜ: BAŞLIK: SORUMLU ARAŞTIRMACI: KARAR: ETİK KURUL ÜYELERİ İMZA/ TARİH 1-.. 2-.. 3-.. 4-.. 5-.. 6-.. 7-.. 29.05.2014 tarih ve 2014/08-13 sayılı Senato Kararı ile kabul edilmiştir.