İletişim TÜRKİYE İstanbul - Azize ve R. Oruç Güvenç Tel: 0090 216 391 62 25 Gsm: 0090 532 211 21 14 E-posta: azizeguvenc@yahoo.de Ankara - Neva Sanat ve Gelişim Merkezi 8. Cadde Çamlıca Evleri A-2 Blok 11/17 Ümitköy - ANKARA Tel.: 0090 312 236 42 51 E-posta: neva@nevagelisim.com Ankara - Nil Kutay Demirci Gsm: 0090 532 551 46 61 ITALYA (ve Almanya) Magliano & München - Sabine Banu Witting Tel.: 0039 564 589 689 E-posta: sa_fran@web.de AVUSTURYA Institut für Ethnomusiktherapie Gerhard Kadir Tucek Tel.: 0043-(0)2716/76950 E-posta: info@ethnomusik.com Pressbaum / Wien - Gernot Galib Stanfel Tel.: 0043 676 4243 185 E-posta: stanfel@aon.at Haziran 2011 İstanbul ve Essen 2010 Avrupa Kültür Başkentleri Ankara - Erşan Çırak Gsm: 0090 532 470 63 18 ALMANYA Mannheim - Grete Piat Tel.: 0049 621 152 0422 E-posta: grete.piat@email.de Berlin - Michael Bachmaier Tel: 01578 7204345 (Mo Fr 13 15) E-posta: orientpraxis@yahoo.de Bad Neuenahr Ahrweiler - Jürgen Ender Scheuerhorst & Leonie Leyla Dortschy Untere Mühlengasse 14 56651 Niederzissen Tel.: 02636/969356 Wien - Makamhane - Denis Enis Mete Tel.: 0043 650 5099 294 E-posta: denis@artmete.at info@makamhane.com İSPANYA Madrid - Consuello Goncagül Bello Tel.: 0034 918 960 940 E-posta: bello.consuelo@gmail.com Barcelona - Hayri Jordi Delclos i Casas Tel.: 0034 699 644 556 E-posta: hayri_jordi@hotmail.com Torronteras - Christopher Berghausen Tel.: 0034 949 827091 E-posta: mieldetorronteras@yahoo.es İSVİÇRE Zürich - Yvonne Sevim Ehrbar Tel.: 0041 44 3627 709 E-posta: vamuk@bluewin.ch AMERİKA Phoenix - Nur Kiser Tel: 001 480 219 52 94 E-posta: nurkiser@aol.com Adres: Alayköşkü Cad. 20/B, Cağaloğlu - İstanbul Tel: 0090 212 511 15 38 Faks: 0090 212 514 40 47 E-posta: tumata@tumata.com Internet: www.tumata.com Alışveriş: www.otagmuzik.com Uygulamalı Konserler Doğu ve Batı nın kutsal ve iyileştirici etkisi olan müziği, farklı toplulukların ve kalbin dilidir 6 Haziran Kiel, 7 Haziran Hamburg
Dostluk köprüsü 2010 Essen/Ruhr İstanbul Doğu ve Batı nın kutsal ve iyileştirici sesleri toplumun ve kalbin dilidir. Dostluk köprüleri projesi 1993 de etnomüzikolog, müzik terapist, müzik-sufizm bağlantıları ustası Dr. Rahmi Oruç Güvenç tarafından başlatılmış ve sürdürülmektedir. Farklı müzik ve dansların sahnede san at uygulaması şeklinde takdimi Dr. Güvenç in düşüncesidir. O nun geleneğinin kökleri o nu uzak doğu dan, uzak batı ya köprüler kurmaya yönlendirmiştir. Dostluk köprüleri projesi 1993 den bir 6 kere değişik sanatçılar ve terapistler tarafından Türkiye de ve Avrupa da değişik yer ve zamanlarda icra edilmiştir: İstanbul, Ankara, Zürih, Basel, Münih, Essen, Hamburg, Salzburg, Viyana, Madrid, Barselona, Brüksel, Berlin, Nevşehir, Ürgüp, v.b. Köprüler, diğerine uzak olan birçok farklı inanışları, hayat tarzlarını, deneyimleri, kültür birliği halinde yaşamayı sağlamaktadır. Dostluk köprüleri projesi, bir yandan orijinallikleri korumayı, diğer yandan hoşgörü ve Dostluk İklimi nin yaşanmasını hedeflemektedir. Kişilere rahat ve huzurlu nefes alışı sağlayan ve sözsüz ifade vasıtası olan müzik, doğrudan kalp ten doğan ve diğer kalpler e ulaşan bir dildir ve bütün âlemde hissedilir. Danslar ve şarkılar, dostluk, sevgi, merhamet, şükür, hamd, tevazu, cömertlik, sabır, neşe duyguları ve doğru - güzel istekleri oluşturmayı hedefler. İcraatta arkaik baksı melodileri, farklı kültürlerin artistik ve spritüel folklorik ezgileri sunulmaktadır. Müzik ve dans binlerce yıldan beri yeryüzünde uygulanır, özellikle ruh ve beden birliği için dengeye getirici özelliğinden yararlanılır. Dünyamızda belki de bu eski tedavi geleneğinin bulunduğu ve yaşatıldığı yerler Orta Asya ve Anadolu Türk Kültürü bölgeleridir. Anadolu da 150 yıl öncesine kadar yaşayan müzik ve hareket terapisi geleneği Dr. Rahmi Oruç Güvenç tarafından tekrar gündeme taşınmış olup, kullanılan malzemeler ve deneyler, icraat ve klinik bağlantılar ile tarih, san at, bilim ve tıb alanına sunulmuştur. Bütün dinler ve bütün mânevi yollar insanlığın mânevi olgunluğunu istemekte ve bu konuda insanlığı aydınlatmaya çalışmakta, iç barış, âheng ve denge için tavsiyeler ve uygulamalar üzerinde durulmaktadır. İslâm sufizminde bu görüşler müzik ve hareketlerle desteklenmekte dir (ritueller, sema, ilâhiler, Allahın güzel isimlerinin anılması gibi). Bu noktada şifa ile maddi manevi 2 Berlin Urban Hastanesi Çalışmalarının Sonuçları Nörofizyoloji labaratuar şefi Doç. Dr. Leopad Gutjhar ve Köln Üniversitesi nden Prof. Machleid EEG de slow alfa ritmi değerlendirmeleri ile emosyon kalıpları bulmuşlardır. Dr. Gutjhar hazırladığımız kasetlerle EEG çalışmaları yapmış ve ilaç kadar tesirli sonuçlar aldığını açıklamıştır. Avusturya Meidling Klinik te komadaki hastalara uygulanan makam müzik terapisi EEG analizleri. Hasta 1 Hasta 2 Hasta 3 Kontrol 1 Kontrol 2 Kontrol 3 Müzik terapi seansından önce ve sonra KRS Hasta 1 Hasta 2 Hasta 3 Kontrol 1 Kontrol 2 Kontrol 3 3 HASTA 3 KONTROL 3 HASTA 3 KONTROL ALFA DALGASI DEĞİŞİMLERİ TETA DALGASI DEĞİŞİMLERİ 19
16 14 12 10 8 6 4 2 Gazi Üniversitesi Algoloji Bölümü Çalışmaları 1. 20 kronik ağrı hastasında yapılan çalışmada müzik terapi öncesi ve sonrasında 0-10 arasında VNS (verbal numerik skala) skoru değerlendirilmiştir. 0: hiç ağrı yok, 10: çok şiddetli ağrı HASTA VNS-1 VNS-2 R. S. 0 0 A. K. 5 2 Ş. K. 8 5 K. K. 7 4 H. K. 8 6 Z. G. 0 0 H. D. 5 4 G. Y. 2 0 Ş. S. 4 4 B. D. 5,5 5,5 N. K. 8 0 S. B. 5 3 O. A. 5 - H. Ç. 3 3 B. K. 3 0 Müzik terapi H. A. 10 8 sonrasında ağrı G. Y. 7,5 6 skorlarında N. Ç. 0 - F. Ö. 7 3 anlamlı bir K. Y. 10 2 azalma kaydedildi (p=0,0001) 5,15 3,083 2. Stres ve ağrı durumlarda artan ACTH ve Kortizol, müzik terapi öncesin de ve sonrasında kan örneklerinde bakılmıştır. Müzik terapi sonrası bu değerlerde anlamlı olarak azalma kaydedimiştir. (p=0,04) 0 Seri 1 acth-önce acth-sonra kortizol-önce kortizol-sonra 18 bağlantılar görülebilir. Birlikte ahengli yaşamak için kültürel ve mânevi değerlerin, köklerin unutulmaması ve diğer kütürel ve mânevi değerlerin tanınması, bu konuda korkulardan (yabancılık) sıyrılmak gerekmektedir. Dostluk köprüleri projeleri genel anlayışı ile, 2010 Essen/Ruhr Istanbul Avrupa Kültür Başkentleri faaliyetleri bağlantısı için birkaç söz söylenebilir: Ergoterapist ve müzik hareket terapisi uzmanı Andrea Azize Güvenç, Essen doğumlu olup eşi Dr. Rahmi Oruç Güvenç ile Istanbul da oturmakta - dırlar. Yukarıda belirtilen Dostluk Köprüleri projelerinde açıklanan faaliyetleri yıllardan beri Türkiye ve Avrupa da uygulamaktadırlar. Bu yıl bu uygulamalarını Avrupa kültür başkentleri faaliyetleri bünyesinde Istanbul Essen/Ruhr konserleri şeklinde hazırlamak ve sunmak için yola çıkmışlardır. Bu konserlerde, eski Türk Müzik ve hareket terapisi, enstrümanları, repertuarları, uygulamaları, klasik ve spirütüel Türk musikisi icraatı ile Alman grup Passelande tarafından original eski Alman folklorik müzik örnekleri sunulacak ve Tatjana Großkopf un yönettiği Passelande grubu nun otantik sunumu ile konserlerin vereceği bilgi ve san at zenginliği artacaktır. Grup; müzik, şiir, kukla oyunu birliği içinde özel bir antik at arabası ile yapılan yolculuklarda modern ihtiyaçlar dışında (elektrik ve teknik donanım olmadan) eski destanlara uygun şekilde doğu ve batı nın yaşama ve icra halini güncelleştirmiştir. Passelande grubu nun önemli bir dileği, toplum ile bu faaliyetleri kültürler ve dinler bağlamında gerçekleştirmektir. Temel fikir barış mesajı, birlik ve insanlığın otak değerleridir. Tümata Yöneten: Yard. Doç Dr. Rahmi Oruç Güvenç kopuz, rebab, ney Yaşar Güvenç: tar, dombra, koro Azize Güvenç: solo, koro, rebab, bendir, Passelande Yöneten: Tatjana Großkopf Arp ve diğer otantik enstrümanlar Szarah Mainholz, keman ve mandolin Mathias Mainholz, gitar Stephanie Peters, vokal Malte Petersen, vokal Stefan Waldow, vokal 3
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Çalışmaları Tümata grubu konser repertuvarı I. Türk müzik ve hareket terapisi geleneği nin doğduğu ve gelişip yayıldığı bölgelerden müzikal örnekler: 1. Semaver Tataristan. 2. Tansamalı Kazakistan. Seher yeli 3. İrkem Tataristan (Idil Ural / Kuzey Kafkasya) Dostum 4. Gülçemen Uygur. Gülbahçesi 5. Ala Yazım Türkmenistan. Yaz renkleri. 6. Şu 7. Baksı Dansı (Karacorga) Makam müziği geleneğine örnek. Hicaz makamı (Horasan kültürü) Tuva & Moğolistan. Kervan koruyucuları şarkısı Kazak, Kırgız, Altay Müzik ve hareket ile tedavi nin yaşayan en eski örneği II. Türk spirituel ve müzik-hareket terapisi örnekleri 1. Rast Methal Rast Makamı. Müzik: Refik Fersan, 1893 1965 2. Yüzündür Cihanı münnevver eden Rast Makamı; Yürük Semai Dede Efendi, 1778 1846 3. Eski Dostlar Rast Makamı Müzik: Gültekin Çeki Söz: Hayri Mumcu 4. İmprovize 5. Çare kendimde Şehnaz ilahi. Söz: Neced li bir Arap şair, (1400 sene önce) 6. Taleal bedru aleyna 7. Seni ben severim 8. Ilim ilim bilmektir 9. Ya Mevlana 10. Tirek bostan Müzik: Rahmi Oruç Güvenç Hüzzam ilahi Hüseyni ilahi. Yunus Emre Rast ilahi. Yunus Emre Rast ilahi Uygur. Sevgi bahçesi 4 Amaç Müzik terapisi çeşitli psikiyatrik ve fiziksel hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, otistik bozukluklu çocuklarda müzik terapisinin etkinliğinin ve müzik terapisine nörohormonal yanıtların araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem Otistik bozukluklu 10 çocuk ve ergene ayda bir kez, beş saat uygulanan müzik terapi seanslarının otizmin şiddeti ve sözel iletişim, sosyal etkileşim, davranış alanlarına yönelik etkinliği ve terapiye nörohormonal yanıtlar araştırılmıştır. Otizmin şiddeti Çocukluk Otizmi Değerlendirme Ölçeği (ÇODÖ) ile; hastaların dil/sözel iletişim, sosyal etkileşim ve davranış alanlarında yaşadığı kısıtlılık ve güçlüklerin derecesi, ebeveynler tarafından dereceleme skalası üzerinde 0 (normal) ile 10 (şiddetli anormal) puan arasında belirlenen puanlarla saptanmıştır. Müzik terapisinin stres hormonları üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla terapi öncesi ve sonrası plazma kortizol, ACTH, adrenalin ve noradrenalin düzeyleri incelenmiştir. Bulgular Çalışma sonuçları, müzik terapisinin hiperkinezik hareketliliği ve basmakalıp-yineleyici davranışları azalttığını; karşılıklı sosyal etkileşimi ve sözel iletişimi arttırdığını ortaya koymaktadır. Yine terapi sonrasında ÇODÖ ile değerlendirilen otistik belirtilerin şiddetinde anlamlı azalma saptanmıştır. Terapi öncesi ve sonrası hormon düzeyleri karşılaştırıldığında; kortizol, ACTH, adrenalin ve noradrenalin düzeyleri arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmamıştır. Tartışma Müzik terapisi otistik bozukluklu çocuk ve ergenlerde sözcüklerin kullanılmadığı bir iletişim aracı ve otistik bozukluğun tedavisinde özel eğitim desteği ve bireysel psikoterapilere eklenebilecek etkili ve önemli bir terapi seçeneğidir. 17
Ergoterapi, müzik ve hereket terapisi işbirliği Ergoterapist-müzik terapist Azize Andrea Güvenç ve Dr. Rahmi Oruç Güvenç tarafından, ergoterapi ile Türk müzik ve hareket terapisi birlikteliğinde ortak çalışmalar yürütülmektedir. Ergo; yunanca ergon kelimesinden gelir. Oluşturmak, imal etmek anlamındadır. Ergoterapi de, hastanın iyileşmesi için bir yöntem oluşturmak ve uygulamak anlamına gelir. Her insanda tedavi olabilmek için bir imkan olduğu düşüncesinden hareketle, insanlara yardım edebilmeyi amaçlar. İkinci dünya savaşından sonra, evine dönen birçok yaralı insanın rehabilitasyonu ve günlük hayata uyum göstermelerini sağlamak için çeşitli yöntemler üzerinde çalışılmaya başlandı. Ergoterapi, işte bu dönemde, özellikle Almanya da çok gelişmiştir. Bu gün dünyada birçok hastanede, rehabilitasyon merkezinde veya klinikte ergoterapistler çalışmaktadır. Günümüz ergoterapi anlayışına göre hasta kişi denge kaybına uğramıştır. Bu dengesizlik fizyolojik, psikolojik ya da sosyolojik olabilir. Genel olarak böyle insanlar, çocuk ya da yetişkin olsun, hayatlarına normal olarak devam edemeyecek durumdadırlar. Çocuklarla çalışan bir tepapist, onun yetişkinden farklı olduğunu bilir. Tıpkı ayağı kesilmiş bir hastanın, beyin hasarı olan bir hastadan farklı bir eğitim ve tedaviye ihtiyaç duyaması gibi. Beynin ortası en eski ve en iyi şekilde korunan kısımdır. Tüm hisler beyin sapına gelir ve orada organize olurlar. Ergoterapide, analiz edilip organize olan hislerin, iyi yönde değiştirilmesi için çalışılır. Beynin uyarılara verdiği reaksiyon şuursuz olarak, kendiliğinden gerçekleşir. Zaten bu uyarıları beyin sapı bir filtreden geçirerek kullanır. Tüm bu reaksiyonlar istemsiz olarak gerçekleşirken, bize duygu ve düşünce olarak yansıması olur. Değişik kısımlarda problem olduğunda, beyin fazla veya eksik uyarı alır.örneğin hiperaktiflerde fren mekanizması iyi çalışmaz. Fazla uyarı geldiği için beyin onları filtreden geçiremez ve bir anda tüm uyarılara cevap verir. Otizmde ise bunun tam tersi olur ve fren mekanizması fazla çalışır. Ergoterapinin fizyoterapiden en derin farkı, ergoterapide gözlem yapılması, fizyoterapide ise egzersiz yapılmasıdır Passelande grubu konser repertuvarı I. Bölüm 1. Dort nied`n in jenem Holze trad./mündlich überliefert 2. Der neckende Kuckuck Text F. Rückert 3. Es geht ein dunkle Wolk herein Johann Werlins Liederhandschrift, 1646 4. An dem reinsten Frühlingsmorgen Goethe/ C.F. Zeller 5. Owe ich han gedacht Witzlaw von Rügen (1265-1325) 6. Fein sein, beinander bleib n Volksweise 7. Jetzt kommen die lustigen Tage Volkslied aus Schlesien 8. Es führt über den Main Txt Volkslied/ Musik Felicitas Kuckuck II. Bölüm 1. Geh aus, mein Herz, und suche Freud Txt Paul Gerhardt 1656/ Musik A. Harder 2. Ave Maria gregorianisch 3. Salve Porta Regis Codex Las Huelgas (14 Jh) 4. Agios Theos orthodoxe Liturgie aus Griechenland 5. O ignis spiritus Hildegard von Bingen (ca. 1098-1179) 6. Maria durch ein Dornwald ging Volksweise 7. Weißt du wie viel Sternlein stehen Txt Wilhelm Hey/Musikal. Volksweise seit 1823 16 5
Türk Müzik ve Hareket Terapisi En eski bilgilerin ışığı altında Türk müzik ve hareket terapisi, Asya Türk illerinde baksı ve kam adı verilen hekimler tarafından uygulanmıştır ve folklorla birleşerek devam etmektedir. Müzikal karakter olarak beş sesli (pentatonik) icraat, kılkopuz, dombra, çeng, şan kopuz ve ritm aletleri ile icra edilmiştir. Bir yandan beş sesli (pentatonik) müzik devam ederken, bin yıl önce, Horasan bölgesinde (Türkmenistan, Özbekistan, Afganistan, Kazakistan, İran) makam müzik sistemi ve makamla tedavi geleneği başlamış, Selçuklu ve Osmanlı döneminde gelişerek şifahanelerde müzik ve hareket terapisi geleneği yerleşmiştir. Azerbaycan Gobustan Kayalıkları ve Doğu Türkistan Hoten Mingvarkaya da görülen dans eden insan figürleri 14.000 yıllık, Pazırık Vadisi nde bulunan çeng ise 4000 yıllık bir geçmişi belgelemektedir. Beş yüze yakın makam ve pek çok müzik aletinin kullanıldığı müzik ve hareket terapisi geleneğinde dünyanın en eski örneği olan Baksı Dansı, bizi tarihin derinlikleri ile bütünleştirmektedir. Bin sene önce makam müzik ve hareket terapisi uygulamalarında kullanılan bilgi ve tecrübeler, İbn-i Sina, Farabi, Ebu Bekir Razi gibi bilim ve sanat insanlarının eserlerinde ve tasniflerinde zikredilmektedir. Dokuz yüz sene önce Selçuklu sultanı Nureddin Zengi tarafından yaptırılan Şam daki Nureddin Hastanesi ve takip eden zamanlarda Anadolu da Amasya, İstanbul Fatih, Edirne, Kayseri, Bursa Yıldırım şifahaneleri, bu icraatın yoğunlaştığı yerlerdir. Günümüzde bu gelenek tıp tarafından yeniden keşfedilmiştir. Avusturya Etno Müzik Terapi Enstitüsü nde yapılan nörolojik araştırmalarda, komadaki hastalara uygun makam icraatları sunulduğunda, hastaların komadan çıktıkları gözlenmiştir. Beyinde alfa ve teta ritimleri artmış olup bunun trans göstergesi olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca kanser, kalp, immunoloji, geriatri konularında devam eden projeler vardır. 2008 yılında Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Algoloji Bölümü nde yapılan çalışmalarda, kan sayımları yapılan kronik ağrı hastalarında, müzik ve hareket terapisinin ardından stres hormonlarının %40 oranında azaldığı gözlenmiştir. Aynı hastanenin psikiyatri bölümüyle yapılan ortak çalışmada ise, otistik ve hiperaktif çocuklarda müzikle hareket terapisi ile, bilgi edinme ve iletişimin arttığı gözlemlenmiştir. Tümata nın Almanya, Avusturya, İsviçre, İspanya ve Türkiye de devam eden müzik ve hareket terapisi kursları vardır. Söz konusu kurslarda, bu amaçla kullanılan orjinal müzik aletleri (rebab, kopuz, ney, çeng, dombra, rübab (koçkarca, rumi kopuz) ve ritim aletleri), müzik ve hareket terapisi tekniği ile öğretilmektedir. Yard. Doç. Dr. R. Oruç Güvenç UŞŞAK MAKAMI: Balık Burcu. Su tabiatlı. Soğuk-nemli. Jüpiter. Fecirden kuşluk vaktine kadar ve günbatımında etkisi fazladır. Beyaz balgam, gece ve dişi bağlantılı olup; Perşembe günü özellik gösterir. Kalp, ayak rahatsızlıkları, nikriz (damla) ağrılarına faydalıdır. Gülme, sevinç, kuvvet ve kahramanlık duyguları verir. Çocukların bütün organlarını etkileyen kuru ve sıcak yellerde ve büyük erkeklerde görülen ayak ağrılarına faydalıdır. Derin aşk ve mistik duyguların ifade vasıtasıdır. Uyku ve istirahat için faydalıdır, gevşeme hissi verir. SEGAH MAKAMI: Su ve toprak tabiatlıdır. Soğuk makamdır. Kuşluktan ikindiye kadar olan zamanda etkilidir. Hararetten meydana gelen şişmanlık, uykusuzluk, yüksek nabız, kalp, ciğer ve kas rahatsızlıklarına faydalıdır. Beyin nöronlarına etkisi vardır. Mistik duygular oluşturur. SABÂ MAKAMI: Şecaat, cesaret, kuvvet ve rahatlık verir. Seher vaktinde daha etkilidir. BÛSELİK MAKAMI: Genel bir rahatlık verir, karın bölgesine ve kaslara faydalıdır. Kan dolaşımını ve tansiyonu düzenler. ISFAHAN MAKAMI: İkizler Burcu (Yengeç Burcu); Hava tabiatlı, ikindi ile yatsı arası etkilidir. Su bağlantılıdır. Soğuk ve nemlidir. Beyaz balgam ile ilgilidir. Dişi, gece karakterli, Pazartesi bağlantılıdır. Soğuk tabiatlı olduğu için, ateşli hastalıklardan vücudu koruyucu özelliği vardır. Ense, boyun, omuzlar ve sol dirsek için etkilidir. Güven hissi, uyum sağlama, hareket yeteneği, zihin açıklığı, gönül yenileme, düzgünlük verme, zekayı açma ve hatıraları tazeler. NEVA MAKAMI: Kova Burcu (Oğlak Burcu); Satürn. Hava tabiatlı, kuru-soğuk özellik gösterir. Kara safra bağlantılıdır. Dişi özellik gösterir. Gece ve kuşluktan ikindiye kadar olan zamanda etkisi fazladır. Göğsün sağ tarafına, böbreklere, omurilik, kalça ve uyluk bölgelerine etkisi vardır. Üzüntüyü giderir ve lezzet verir. Gönül okşayan makam adıyla bilinir. Kötü fikirleri kovduğu cesaret ve yiğitlik verdiği, gönül sevinci oluşturduğu ileri sürülür. Kuvvet ve kahramanlık duyguları meydana getirir. Akıl hastalıklarının tedavisinde faydalıdır. En eski makamlardandır. Buluğ çağındaki kız çocuklarının kadın hastalıklarına tedavi etkisi vardır. IRAK MAKAMI: Boğa Burcu; Venüs bağlantılıdır. Toprak tabiatlıdır. Kuşluk ve ikindi vakti etkilidir. Kuru-soğuk karakterdedir. Kara safra ile ilişkilidir. Karakteri dişi olup, etkisi Cuma günü ve geceleri fazladır. Menenjit, beyin ve akıl hastalıklarına faydalıdır. Omuz, kol, sol kol ve ellere etkilidir. Başın üst tarafına etkisi belirtilmektedir. Lezzet verir, düşünme ve kavrama konusunda etkilidir. Korku gidericidir. Saldırganlığı önleyici ve nevrotik hastaları tedavi edici etkisi vardır. Spiritüel tesiri görülür. BÜZÜRK MAKAMI: Aslan Burcu. Ateş, Güneş. Soğuk ve sıcak-kuru tabiatlıdır. Fecirden kuşluk vaktine kadar etkili olmaktadır. Kara safra, dişi ve gece bağlantılı olup, Merkür gezegeni ve Çarşamba günü ile ilgilidir. Zihni temizler, vesvese ve korkuyu def eder. Fikre yön verir. Kulunç ve beyin hasarı ile ortaya çıkan şiddetli hastalıklara yararlıdır. Güç kazandırır. Boyun, boğaz, göğüs, ciğer ve kalp ve yan böğür (basen) için etkilidir. ZİREFKEND MAKAMI: Yengeç Burcu. Merkür. Su tabiatlı. Uyku vakti etkilidir. Sıcaknemli özelliğe sahiptir. Kan, erkek ve gündüz bağlantıları vardır; günü Çarşamba dır. Sırt, mafsal ağrılarına ve kulunca faydalıdır. Beyinle ilgili ağız çarpılmasına, kalp, ciğer, göğüs, kalça ve sağ omuza etkilidir. Meclisin neşesini arttırır, derin duygu hissi verir. ZENGULE MAKAMI: Başak Burcu ( Terazi Burcu). Venüs etkisi. Toprak tabiatlı, sıcak ve nemli. Günbatımından sonra etkilidir. Hava bağlantılıdır. Kan, erkek, gündüz ve Cuma günü ilişkisi vardır. Kalça eklemleri ve bacak içleri ile ilgisi bulunur. Kalp hastalıklarına, menenjit ve beyin hastalıklarına etkilidir. Beyin hastalıkları ve ruh hastalıklarının tedavisi için mide ve karaciğer ateşini yok eder. Hayal ve sırlar telkin eder, uyku verir masal duygusu verir. 6 15
Makamlar Organ Tesiri, Zaman bağlantısı, Astroloji, Tedavi Etkileri NİHAVEND MAKAMI: Oğlak Burcu (Yay Burcu). Satürn, Jüpiter. Toprak- Ateş tabiatlı. Sıcak-kuru yapıdadır. Öğleden sonra (ikindi) zamanı etkisi fazladır. Sarı safra, gündüz ve erkek bağlantılıdır. Kan dolaşımına, karın bölgesi, kalça, uyluk ve bacaklara etkilidir. Kulunç, bel ağrısı ve tansiyon rahatsızlıklarına faydalıdır. Kuvvet ve barış duygusu verir. Akıl hastalıklarına etkili olduğu konusunda önemli bilgiler vardır. RAST MAKAMI: Koç Burcu; Ateş tabiatlı, kuru-sıcak tabiatlı makam. Gece yarısı ve seher zamanları etkilidir. Soğuk organlar olan kemik, beyin ve yağlara etkilidir. Fazla uyumayı engeller. Düşük nabzın yükselmesine yardımcı olur. Özellikle çocuk bünyesinde nem hakim olduğu için; bu nedenle oluşan dengesizlikleri düzeltir. Akıl hastalıklarına iyidir. Sarı safra bağlantılıdır. Erkek karakter gösterir. Gündüz, Salı günleri etkisi fazladır. Oğlak burcu ve su ile ilişkilidir. Tedavi değeri yüksek olan dört esas makamdan birisidir. Sefa, neşe, iç huzuru ve rahatlık verir. Felç illetine devadır. Başa ve göze etkilidir. Kaslara tesiri vardır. Spazmı çözücü özelliği nedeniyle spastik ve otistik hastaların tedavisinde yararlıdır. Mars gezegeni ile bağlantılıdır. REHAVİ MAKAMI: Terazi Burcu. Rüzgar tabiatlı. Sıcak ve kuru. Seher zamanı ve ikindiyle yatsı arası etkilidir. Aslan Burcu, Güneş ve Pazar günüyle ilgilidir. Nemli ve kuru, sarı safra, erkek, sağ omuz, baş ağrıları, burun kanamaları, ağız çarpıklığı ve balgamdan gelen hastalıklara, akıl hastalarına faydalıdır. Doğuma yardımcı olur. Göğüs, mide ve yan böğür (basen) için faydalıdır. Sonsuzluk ve yer çekiminden kurtulma duygusu verir.ibn-i Sina ve Evliya Çelebi de bahsi çok geçer. HÜSEYNİ MAKAMI: Akrep Burcu ( Kova Burcu). Su tabiatlıdır. Satürn etkilidir. Nemli ve 14 sıcak. Sabah ve gün ağarırken etkilidir. Sabahöğlen arası etkisi fazladır. Cumartesi özel gündür. Güzellik, iyilik, sessizlik, rahatlık verir ve ferahlatıcı özelliği vardır. Karaciğer, kalp ve ruhların iltihabını söndürür ve yok eder. Mide hararetini giderici özelliği vardır. Büyük erkeklerde görülen gizli ateşli nöbeti ve günde bir kere gelen ateşli nöbetin giderilmesinde faydalıdır. Sol omuza etkilidir. Sıtma hastalığına iyidir. Barış duygusu verir. İç organlara etkilidir. Tabiat ile birleştirir. İçindeki, gizli pentatonik yapı sebebiyle, kendine güven ve kararlılık duygusu verir; bundan dolayı otistik ve spastik hastalara faydalıdır. Kalp, karaciğer ve mide için faydalıdır. HİCAZ MAKAMI: Yay Burcu. Ateş tabiatlı. Sıcak özellik gösterir. Jüpiter bağlantılıdır. Yatsıdan sabaha kadar olan zamanda etkisi fazladır. Kuru- soğuk nedenli hastalıklar için faydalıdır. Kemiklere, beyne ve çocuk hastalıklarına tedavi edici etkisi vardır. Üro-genital sisteme ve böbreklere etki gücü fazladır. Alçakgönüllülük duygusu verir. Düşük nabız atımını yükseltir ve göğüs bölgesi diğer önemli etki alanıdır. Zengüle ve Zirgüle makamları ile yakınlık gösterir. PENTATONİK MELODİLER: Pentatonik müzik, Asya kökenli Türk musikisinin en önemli ve karakteristik özelliğidir. Bir gam içindeki 7 sesten ikisinin azalması ile, 3 adet tam ve 2 adet 1,5 sesten olmak üzere 5 sesten oluşmuştur. Kendine güven ve kararlılık verir,rahatlık sağlar. Çocuklara, 9-10 yaşına kadar sadece pentatonik müzik dinletilmesi tavsiye edilmektedir. ACEMAŞİRAN MAKAMI: Ateş tabiatlıdır. Kuru-sıcak makamdır. Fecirden kuşluk vaktine kadar etkilidir. Kemiklere ve beyne etkisi vardır. Vücutta yağ dengesinin sağlanmasına yardım eder. Yaratıcılık duygusu ve ilham verir. Durgun düşünce ve duyguları canlandırır. Hanımlarda doğumu kolaylaştırır. Anne karnındaki çocuğun yanlış duruşlarının düzelmesine yardım ettiği gözlenmiştir. Ağrı giderici ve spazm çözücü özelliği vardır. Lezzet verir, gevşemeye yardımcı olur. En eski şed makamlardandır. TÜMATA Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma Grubu TÜMATA, 1976 yılında, Türk musikisinin doğuşunu, gelişmesini, tedavi değerini, repertuar ve enstrüman zenginliğini araştırmak ve tanıtmak amacı ile Yard. Doç. Dr. Rahmi Oruç Güvenç tarafından kurulmuştur. 1991-1995 tarihlerinde İstanbul Üniversitesi Etnomüzikoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi ne bağlı olarak faaliyet gösterdikten sonra, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü nde, Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma Birimi olarak faaliyetine devam etmiştir. En az 6.000 yıllık bir geçmişi olduğu ileri sürülen Türk musikisinin günümüze ulaşabilmiş repertuar, icra şekilleri, dansları, kıyafet ve dekorları, sosyo-kültürel ve psikolojik kaynakları, modern tıpta yeniden keşfedilen müzik terapinin uygulama malzemeleri, TÜMATA nın genel faaliyet konularıdır. Bu maksatla Mannheim, Münih, Berlin, Zürih, Madrid, Barselona da altı merkez kurulmuş ve Avusturya Rosenau da müzik terapist yetiştiren bir okul açılmıştır. Bu okulun ilk mezunları 1995 yılı Ekim ayında Edirne deki Sultan 2. Bayezid Şifahânesi nde verdikleri Türk musikisi konseriyle diplomalarını almışlardır. Avrupa bağlantılarının, Avrupa ülkelerindeki okul-kurs çalışmalarının, konserler ve seminerlerin genel koordinatörlüğünü 1986 yılından beri magister ve doktor Gerhard Kadir Tuçek yürütmektedir. 1986 yılında, Viyana da Etnomüzikoloji Vakfı kurulmuştur. 1989 yılında okul çalışmaları başlamıştır. 1997 yılında Münih Müzik ve Tiyatro Akademisi (hochschule), Avusturya Rosenau Müzik Terapi Okulu ve TÜMATA arasında bir eğitim protokolü oluşmuştur. 1999 yılında Etnomüzik Terapi Enstitüsü G. Kadir Tuçek tarafından kurulmuş olup bu enstitüye bağlı olarak Rosenau, Zurih, Madrid, Barselona, Berlin ve Mannheim da müzik terapi eğitim çalışmaları devam etmektedir. 7 Klinik çalışmalar ise 1993 yılında başlamıştır. Viyana da Meidling klinikte başlayan proje ve uygulama çalışmaları arasında en eskisi olan nöroloji çalışması tamamlanmıştır. 2000 yılından beri kardiyoloji ve 2001 den beri de onkoloji çalışmaları sürdürülmektedir. Engelliler konusundaki çalışmalar 1993 yılından beri sürmektedir. Ayrıca geriatri ve immünoloji projeleri de devam etmektedir. 2007 yılında Gazi Üniversitesi algoloji bölümü ile kronik ağrılı hastalara ve yine Gazi Üniversitesi çocuk psikyatrisi bölümü ile otistik ve spastik çocuklara müzik ve hareket terapisi çalışmaları yapılmıştır. 2007 yılında, hasta memnuniyeti projesi içinde Medical Park Bahçelievler Hastanesi nde müzik ve hareket terapi uygulamaları yapılmıştır. TÜMATA; Türk Musikisi nin tarih ve coğrafya bakımından devamlılık ve bütünlük gösterdiği inancı ile Türk ün bulunduğu her yerin musikisini detayı ile incelemek ve yaşatmak çabasındadır. İki yüzden fazla otantik Türk musikisi âleti bu gaye ile toplanmış ve bir müze oluşturulmuştur. CD, DVD, video, nota, arşiv çalışmaları ile musiki değerlerimiz toplanmakta ve sayıları otuzu bulan grup üyeleri tarafından etnomüzikoloji konserleri ile meraklılara ve ilim-sanat topluluklarına sunulmaktadır. Yurt içinde ve dışındaki seminer, sempozyum ve festival faaliyetleri de TÜMATA nın önemli bir çalışma alanıdır. Geçtiğimiz yıllarda Avusturya daki okul ile birlikte, üç sempozyum, iki festival ve çeşitli ülkelerde pek çok seminer düzenlenmiştir. Bu sempozyum ve festivallerde, Türk musikisine etnomüzikoloji ve tıp açısından bakılmış ve EEG, EKG, galvanometre gibi parametrelerle değerlendirilen laboratuvar bulguları gündeme getirilmiş, Türk musikisinin tedavi değeri psikiyatri, pedagoji, fizik tedavi ve rehabilitasyon konularında, bu sempozyumlarda kabul görmüştür. TÜMATA nın idealleri ve çabaları yurt içinde ve dışında radyo, tv programları, çeşitli basın organları tarafından duyurulmaktadır
Rahmi Oruç Güvenç Yard. Doç. Dr. 1948 yılında Kütahya Tavşanlı da doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü nü bitirdi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Psikiyatri Kliniği nde, Prof. Dr. Ayhan Songar ın yanında müzikle tedavi konusunda klinik psikoloji doktorası yaptı ve bu konuda tek uzman oldu. Daha sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesinde Türk Musikisini Araştırma ve Uygulama Merkezi ni kurdu. Ayhan Songar ın emekli olmasından sonra Cerrahpaşa Tıp Fakültesi nden ayrılarak Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü nde Türk Musikisini araştırma ve Tanıtma Birimi nde öğretim üyesi olarak görev aldı. Bu görevden emekli oldu. İstanbul Üniversitesi, Avusturya daki okul (Schule für Altorientalische musik und kunsstherapie A-3924 Schloss Rosenau Niederneustift 66), Viyana Üniversitesi ortak çabası olarak üç defa müzik terapi ve etnomüzikoloji sempozyumu ile, iki kere etnomüzikoloji müzik festivali düzenlemesine katkıda bulunmuş ve faaliyetlerin teori ve uygulama safhalarında aktif rol almıştır. luk ve ölümsüzlük, değişmeyen bilgi ile bir olma bölümü olarak tarif edilir. Daha sonra dönüş başlar, baş, omuz ve kol hareketleri sıra ile uygulanıp yer bağlantısı sonucu oturularak seansa son verilir. Arşetipikal hareketler Yard. Doç. Dr. Rahmi Oruç Güvenç ve Mag. Dr. Gerhard Kadir Tuçek (Avusturya Doğu Müzik Terapisi Okulu Müdürü) tarafından geliştirilen ve Avrupa da bir çok hastane ve tedavi merkezlerinde uygulanan aktif müzik terapi seansında ana düşünce, unutulmuş duyguları yeniden uyarmak ve yeni duygular üreterek kişinin içinde bulunduğu hali değiştirmek ve sağlıklı yaşama şartlarına adaptasyonu sağlamaktır. Bu amaçla, uygun hareketlerle, tabiatta bozulmadan devam eden uyuma ve dengeye ulaşma faaliyeti olarak tarif edilebilecek olan seans, pentatonik ve yarı pentatonik ve otantik olarak yaşayan Türk musikisi repertuarı ile, tabii, otantik enstrümanların icrası beraberliğinde yürütülmektedir. Otistik, nevrotik, pasif, korkak, çekingen, sıkıntılı kişiler ile spastik, özürlü kişilerde hem duyguların değişmesi şeklinde, hem de egzersiz vasıtası ile hareket kabiliyetinin gelişmesi yönünde olumlu terapi etkileri bu seans ile sağlanabilmektedir 8 13
Aktif Müzik Terapi Geleneği Baksı Dansı Günümüzde hala yaşayan ve çok eski zamanlardan beri Türk kültüründe özenle yaşatılan bir örnek, Kazak, Kırgız, ve Altay Türklerinde Baksı Dansı veya Karacorga olarak bilinen bir müzik terapi şeklidir. Seans başında uygulamacı ilk bağlantıyı kurduğu yerden ayağa kalkarken spiral şeklindeki el kol hareketleriyle spiritüel enerjiye konsantre olup, o enerjinin kollarında oluşmasına çalışır. Bu sırada dombra, kılkopuz, şangobız adlı enstrümanlar ve su sesi ile müzisyenler kendisine eşlik eder. İkinci safhada adı geçen enerji omuzlara yöneltilir ve omuz hareketleri ile birlikte ritim ve melodi değişir. Fizik bedendeki son durak olan baş hareketi başladığında müzisyenler ritmi ve melodiyi uygun şekilde icra ederler. Sonraki bölüm seansın en önemli yeri olup; uygulamacı, bu bölümde serbest ritim ve melodi ile sezgilerine yönelir ve emprovize (içine doğduğu gibi) dans ile trans (vecd, istiğrak, duyguların yücelmesi) haline girer. Gelenekte, baksıların bu trans sırasında hasta için neler yapılması gerektiğine ait bilgileri, sezgileri ile algıladığı ve uyguladığına inanılmaktadır. Bu bölüm sonsuz- 1992 yılında Özbekistan Bilim heyeti tarafından kendisine Fergana Üniversitesi fahri profesörlük payesi verilmiştir. Aynı yıl Arjantin Academia de las Naciones, Güvenç i şeref ödülüne layık görmüştür. Merkezi Münih te olan Enternasyonal Dinamik Psikiyatri kuruluşu (WADP) Türkiye temsilciliği yapmış olan Güvenç e ayrıca ABD Boston Massachusetts Üniversitesinden teşekkür ve başarı sertifikası verilmiştir (1993). Motif Halk Oyunları Eğitim Derneğinin 1996 musiki araştırma dalında üstün hizmet ödülünü kazanmıştır. 2004 yılında, TÜRKSAV tarafından Türk Dünyası na hizmet ödülü verilmiştir. Marmara Üniversitesi, Avusturya Rosenau Müzik Terapi Okulu ve Münih Üniversitesi Yüksek Müzik Akademisi işbirliği ile bu üniversitenin Türk müziği ile terapi pilot projesi başlatılmıştır. Ayrıca Almanya da Berlin ve Mennheimm, İsviçre de Zürih, İspanya da Barselona ve Madrid şehirlerinde müzik ve hareket terapisi eğitim kursları açmış ve öğretime devam etmektedir. Samanyolu Televizyonu nda, Musikimizin Perde Arkası isimli on üç bölümlük bir seri program hazırlamıştır. Hemen bütün yerli ve pek çok yabancı tv kanalında canlı ve paket programları yayınlanmaktadır. Yerli ve yabancı basında çalışmaları ile ilgili yazılar yer almaktadır. 1998 yılı 24-28 şubat tarihleri arasında Başkurtistan Neftekamsk kentinde yapılan Dostluk Şarkısı Festivali ne Rahmi Oruç Güvenç başkanlığında katılan Tümata grubuna üçüncülük ödülü verilmiştir. Müzik hayatına ortaokul yıllarında, müzik öğretmeni Fethi Bey den keman dersleri alarak başlamış, üniversite yıllarında ud, rebab, ney ve tanbur öğrenmiştir. 1975 yılında TÜMATA (Türk Musikisini Araştırma ve Tanıtma) grubunu kurmuştur. Bu grupta Orta Asya kaynaklı Türk musikisinin kökenini ve terapi değerlerini araştırmaktadır. Bu arada Almanya, Avusturya da, İsviçre de ve İspanya da açmış olduğu Türk müziği ile tedavi kurslarında öğrenci yetiştirmektedir. Allah ın Sevdikleri Hz. Mevlânâ isimli, İngilizce de yayınlanan bir eseri ve müzik terapi konusunda bir de kitabı vardır. Klasik Türk musikisi ve tasavvuf musikisi türlerinde, güfte ve bestesi kendisine ait olan eserleri vardır. Tarz-ı vefa isimli bir makam icat etmiş, bu makamda bir saz semaisi ve bir peşrev bestelemiştir. Süyümbike ve Kanikey isimlerinde iki kızı vardır. Ergoterapist olan eşi Azize Andrea Güvenç ile on bir yıldır evlidir ve birlikte çalışmaktadır. Azize Andrea Güvenç, bu çalışmaları ihtiva eden Ey yolcu... Ey yolcu isminde bir kitap yazmıştır 12 9
Pasif (receptive) Müzik Terapi Geleneği Türk Makam Müziği Türk tarihi ve kültüründe önemli bir yeri olan makam müziği ile tedavi günümüz tıbbında yeniden güncelleşmiş bulunmaktadır. Bin yıldan daha önceki zamanlarda Orta Asya da, Horasan ve Uygur bölgelerinde gelişerek yayılan makam musikisi hakkında Farabi, İbn-i Sina, Ebu Bekir Razi, Hasan Şuuri, Hekimbaşı Gevrekzade Hafız Hasan Efendi ve Haşim Bey eserler yazmışlar ve makamların duygular ve organlarla ilişkilerini tasniflerle belirtmişlerdir. Pentatonik müzik Türk illerinde gelişmeye devam ederken, yedili sistem olan ve bir tam sesin dokuz komadan oluşması esasına dayalı makam sistemi, takriben dört yüzü geçen makam zenginliği ile kültür ve sanatımıza büyük katkıda bulunmuştur. M.S. 834-932 yıllarında yaşamış olan müslüman Türk bilgini Ebu Bekir Razi, melankoliklerin tedavisi üzerine yazdığı bir eserinde şöyle diyor:... melankolik hasta kesinlikle meşguliyetle tedavi edilmelidir... balık tutma veya avlanma gibi eğlenceli işlerden biri ile uğraşmalıdır. Mümkünse çeşitli oyunlara alıştırılmalıdır; huyunu, ahlakını, davranışlarını beğendiği ve sevdiği kimse ile buluşup görüşmeli özellikle güzel sesle okunan şarkılar dinlemelidir. Büyük Türk bilgini Farabi (870-950) makamların ruha etkisini şöyle sınıflandırır: Rast makamı: Sefa (neşe, huzur) verir. Rehavi makamı: Beka (sonsuzluk fikri) verir. Küçek makamı: Hassasiyet (duyarlılık) verir. Büzürk makamı: Havf (sakınma) verir. İsfahan makamı: İnsana hareket kabiliyeti ve güven verir. Neva makamı: Lezzet ve ferahlık verir. Uşşak makamı: Dilhek (gülme) verir. Zirgüle makamı: Nevm (uyku) verir. Saba makamı: Cesaret, kuvvet verir. Buselik makamı: İnsana kuvvet verir. Hüseyni makamı: İnsana sulh (sükûnet, rahatlık) verir. Hicaz makamı: İnsana tevazu verir. Büyük İslam bilgin ve filozoflarından İbn-i Sina (980-1037), musikinin tıpta oynadığı rolü şöyle tanımlamaktadır:...tedavinin en iyi yollarından, en etkililerinden biri, hastanın akli ve ruhi güçlerini arttırmak, ona hastalıkla daha iyi mücadele için cesaret vermek, ona en iyi musikiyi dinletmek, onu sevdiği insanlarla bir araya getirmektir... İbn-i Sina, Farabi nin eserlerinden çok yararlandığını ve hatta musikiyi de ondan öğrenerek Tıp mesleğinde uygulamaya koyduğunu söylemektedir. Arapça yazdığı Kitap ün necat ve Kitab ün Şifa daki on iki fasıl tamamen musikiye ayrılmış olduğundan, bu kısım Baron Rodolphe d Erlanger tarafından Fransızca olarak La musique Arap adıyla yayınlanmıştır. Eski Türk hekimlerinden Şuuri nin Tadil-i Emzice adlı eserinde müzik ile tedavi hakkında geniş bilgi vardır. Şuuri, Tadil-i Emzice de belirli makamların günün belirli zamanlarında etkili olduğunu belirtmektedir.ona göre: Rast ve Rehavi makamları: Seher zamanı Hüseyni makamı: Sabahleyin Irak makamı: Kuşlukta Nihavend makamı: Öğleyin Hicaz makamı: İki ezan arası Buselik makamı: İkindi zamanı Uşşak makamı: Gün batarken Zengüle makamı: Gurubdan sonra Muhalif makamları: Yatsıdan sonra Zirefkend makamı: Gece yarısından sonra Rast makamı: Gece yarısı etkilidir. Şuuri ye göre musikinin meclis adamlarına olan etkileri de birbirlerinden farklıdır. Alimler meclisine: Rast ve Tevabii Emirler meclisine: Isfahan ve Tevabii Dervişler meclisine: Hicaz ve Tevabii Sufi meclisine: Rehavi ve Tevabii makamları etkilidir. Günümüzden dokuz yüz sene önce Selçuklu Sultanı Nureddin Zengi tarafından Şam da yaptırılan Nureddin Hastanesi nde musiki makamları tedavi amacıyla kullanılmıştır. Sonraki dönemlerde yedi yüz seneden beri Amasya, Sivas, Kayseri, Manisa, Bursa, İstanbul (Fatih Külliyesi) ve Edirne şifahanelerinde yüz sene önceye kadar musiki ile tedavi uygulanmıştır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi nde şöyle yazılıdır: Merhum ve mağfur Bayezid Veli... Vakıfnamesinde hastalara deva, dertlilere şifa, divanelerin ruhuna gıda ve def i sevda olmak üzere on adet hanende ve sazende gulam tahsis etmiştir ki, üçü hanende biri neyzen, biri kemani, biri musikari, biri santuri, biri udi olup, haftada üç kere gelerek hastalara ve delilere musiki faslı verirler... Pentatonik Müzik Pasif terapi seanslarında Türk Makam müziğinden başka pentatonik (beş sesli) müzik de kullanılmaktadır. Orta Asya kökenli bu müzik türünün, özellikle otistik ve spastik çocuklara, kendine güven ve kararlılık hiss verdiği bilinmektedir. Binlerce yıldan beri Türk baksı ve kamları tarafından kullanılan pentatonik müziğin transı kolaylaştırıcı etkisi olduğu da tespit edilmiştir. Günümüzdeki Uygulama Anlaşıldığına göre, Horasan kaynaklı Türk sanat musikisi ve Horasan-Anadolu musiki makamlarımızın olgunluğu ile gelişen pasif-receptiv müzik terapi geleneği icrası sırasında hastalar rahat bir şekilde oturarak veya uzanarak dinlenme halinde idiler. Bu tedavide amaç, hastaların emosyonel (duygu) durumlarını değiştirerek onları rahatlatmak ve kendine güvenlerini kazanmalarına yardımcı olmak idi. Günümüzde tarafımızdan uygulanan teknikte de, bu esaslara sadık kalınmıştır. Hasta istirahat pozisyonunu alır, bir seans süresince geniş ve rahatlatıcı bir ritim ve su sesi eşliğinde, ney, rebab, çeng, ud, dombra ve rübab ile emprovize yapılır ve uygun makamlar üzerinde çalışılır. Bu şekilde bir icra sırasında, otizmden ve psikolojik çocuk hastalıklarından geriatriye kadar çeşitli psikolojik ve fizik hastalıklarda olumlu değişmeler ve iyileşmeler gözlenmektedir. Bu konuda Dr. L. Gutjahr ve Prof. V. Mechleid tarafından EEG ölçümleri yapılmış ve en az bin yıllık bu gelenek bu günün labaratuvarında doğrulanmıştır. Dört yüzden fazla olduğu bilinen bu makamlardan önemli olan on beş tanesi üzerinde çalışılmış ve uygulamalardan sonra tedavide kullanılacak kaset ve CD ler tarafımızdan vücuda getirilmiştir. Viyana da Meidling Rehabilitasyon Merkezi nde komada bulunan hastalara Türk musikisi makamları dinletilerek terapi uygulamaları yapılmakta olup, beyinde alfa ve teta dalgalarının değiştiği tespit edilmiştir. Bu çalışmalarda bir çok hastanın müzik terapi seansları ile komadan çıktıkları gözlenmiştir. 2007 yılında Gazi Üniversitesi algoloji ve çocuk psikiyatrisi bölümleri ile ortaklaşa araştırma çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmalarda kronik ağrılı hastalara (kanser ağrısı gibi) ve otistik ve spastik çocuklara müzik ve hareket terapisi uygulanmaktadır. Bu çalışmalardan alınan ilk sonuçlarda ağrılı hastaların stres hormonlarının terapi sensı sonrasında %40 oranında azaldığı gözlenmiştir. Ayrıca 2007 yılında, Medical Park Hastaneleri ile ortak bir çalışma başlatılmıştır. Bu çalışma kapsamında ve Hasta Memnuniyeti Projesi içinde, hastanenin Bahçelievler şubesinde müzik ve hareket tedavisi uygulamaları yapılmıştır 10 11