1. AFET NEDĐR? Afet, bir toplumu ya da çevreyi olumsuz olarak etkileyen doğal ya da insan kaynaklı darbedir. 2. DEPREM NEDĐR? Yer kabuğunun derin katmanlarının kırılıp yer değiştirmesi ya da yanardağların püskürme durumuna geçmesi nedeniyle oluşan sarsıntılardır. Deprem dalgaları Depremlerin büyüklüklerine göre yer yüzeyinde verdiği hasar çok yüksek oranda can ve mal kaybına yol açmakta, sosyal hayatı ve ülkenin ekonomik durumunu felç etmektedir. Depremin olacağını önceden tespit eden cihazlar veya yöntemler henüz bulunamamıştır. Bu nedenle, depremle içice yaşayan ülkeler depremin yaratacağı olumsuz etkilere karşı hazırlıklı olmak zorundadır. Ülkemiz topraklarının %92'sinin deprem riski taşıdığı, nüfusumuzun da %95'inin bu bölgeler üzerinde yaşadığı, büyük sanayi merkezlerinin % 98'inin ve barajlarımızın % 93'ünün deprem bölgelerinde bulunduğu bilinmektedir. Depremin yaratacağı hasarları en aza indirmek amacıyla; Kişilerin konu hakkında bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi, Deprem öncesinde, Alınması Gereken Önlemler alınmalı, Deprem sırasında ve sonrasında ise Yapılacak Đşler tam olarak yapılmalıdır. 3. DEPREMDEN ÖNCE ALINMASI GEREKEN TEDBĐRLER A. Ana binalarımızın (Bloklar) depreme dayanıklı olup olmadığını tespit ettirmeliyiz (Belediyeler tarafından ücret karşılığında yapılmaktadır). Bu işi yapmaktan Site Yöneticileri sorumludur. B. Hem kendi dairemizin, hem de ana binamızın (Bloklar) deprem sigortalarını (DASK) yaptırmalıyız (Ana binaların deprem sigortalarını Site Yöneticisi yapar). C. Önemli telefon numaralarını cep telefonlarınıza kaydedin. Ayrıca bir kağıda yazarak da sabit telefonların yanına ve deprem çantanıza koyunuz. Đtfaiye: 110 Zehir Danışma: 114 Acil Sağlık: 112 Gaz Arıza: 187 Polis: 155 Orman Yangını: 177 Jandarma: 156 AKUT: (0212) 217 0410 Ç. Đlk yardım eğitimi almalı, ilk yardımla ilgili bilgileri içeren kitap, broşür vb. gibi yayınları evimizde bulundurmalıyız. Ç. Elektrik, gaz ve su şebekelerinin gerektiğinde kapatılabilmesi için ana şalter ve vanalarının yerlerini ve nasıl kapatılacağını öğrenmeliyiz. D. Ev veya işyerlerimizde yangın söndürme cihazı bulundurmalıyız ve bu cihazın nasıl kullanılacağını öğrenmeliyiz. E. En güvenli ve hayat üçgeni oluşturabilecek sağlam bir masa, sıra, içi kitap ya da çamaşır dolu sandık, dolgun ve hacimli koltuk, kanepe, çekyat, para kasası, kalorifer petekleri, döküm küvet, fırın, çamaşır-bulaşık makinelerinin yanı gibi yerleri önceden belirlemeliyiz. F.. Zehirli, patlayıcı, yanıcı maddeleri düşmeyecek bir konumda sabitlemeli ve kırılmayacak bir şekilde depolamalıyız. Bu maddelerin üzerlerine fosforlu, belirleyici etiketler koymalıyız. G. Yatak ve oturma gruplarını cam kenarlarından ve üzerimize devrilebilecek cisimlerden uzakta konumlandırmalıyız. 1
H. Depremden hemen sonra yardım gelmeyeceğini düşünerek bir ACĐL DURUM SETĐ hazırla- yın ve tüm aile bireylerinin bildiği yerde bulundurun. Setin içinde aşağıdaki malzeme olmalıdır: - Su, - Yiyecek (Kolay bozulmayacak konserve - vb.), - Đlk Yardım Seti (eczanelerde satılmaktadır), - Pilli radyo ve yedek pilleri, - El feneri (yedek pil ve ampulleri ile), - Battaniye, - Nakit para, - Kibrit/çakmak, - Kalem, kağıt, - Düdük, - Hijyenik ped v.b., - Sigorta poliçeleri, bonolar, hisse senetleri, kontratlar, senetler, vb. - Pasaportlar, sigorta kartları, doktor kayıtları v.b. - Değerli ev eşyalarının envanteri, önemli telefon numaraları Bebekler için aşağıdaki malzemeleri içeren bir set hazırlamalıyız: - Mama, - Bebek bezi, - Biberon, - Đlaçlar, - Yedek giyecek, - Sahip olduğu rahatsızlıklar, kullanılan ilaçlar, alerjiler, ihtiyaç duyulan özel ekipman ve protez- ler ile doktor, aile iletişim ve adres bilgilerini kapsayan, tüm acil durum bilgilerinin yer aldığı bir kart (Plastik kap- lanması tercih edilmelidir). Yaşlılar ve engelliler için de benzer bir set hazırlamalıyız: -Đlaçlar, - Sahip olduğu rahatsızlıklar, kullanılan ilaçlar, alerjiler, ihtiyaç duyulan özel ekipman ve protez- ler ile doktor, aile iletişim ve adres bilgilerini kapsayan, tüm acil durum bilgilerinin yer aldığı bir kart (Plastik kap- lanması tercih edilmelidir). Ev hayvanlarımızı da unutmamalıyız: - Veteriner bilgileri, aşı kayıtları, ilaçlar, ilk yardım malzemeleri, - Tasma ve sevk kayışı, - Ev hayvanınızın güncel bir fotoğrafı - Akvaryumlar sabitlenmelidir. Etrafında elektrik malzemesi bulunmamalıdır. I. Tavanda avize olarak, nispeten hafif ve zor kırılan modelleri tercih etmeliyiz. 2
Đ. Pencere dışlarına ve balkon duvarlarının üzerlerine saksı koymayınız. Deprem esnasında aşağıya düşme riski fazladır. Yaralanmalara/ölümlere neden olur. j. Deprem sırasında yapılması tavsiye edilen Yat/Çök - Kapan/Korun- Tutun uygulaması için dairenizin tüm odalarında en emniyetli yerleri seçin, buraları çocuklarınıza da gösterin, sık sık K. Binadan acilen kaçmak için kullanılacak yol ve kapı önleri ile YANGIN MERDĐVENLERĐNE eşya koymayın. L. Kişi başına günlük 4 litre yani 72 saat için 12 litre su stoklanmalıdır. Tüm su rezervinizi serin ve karanlık bir yerde tutun. Ayrıca beton, plastiği bozmak suretiyle suya kimyasal maddeler aktaracağından plastik su kaplarının hepsini ahşap ya da raf üzerinde depolayın. M. EMNĐYETLĐ YERLER * Sağlam masa altları, * Köşe duvarlar, * Hayat üçgeni sağlayan ağır eşyaların kenarları (Çek-yat, ağır koltuk ve kanepeler, çamaşır ve bulaşık makinelerinin, kitap dolu sandıkların yanları). N. Aile bireylerimiz ile iletişimi sağlamak için "Deprem Sonrası Buluşma Planı" hazırlamalıyız. VAKĐT VARKEN DEPREME HAZIRLANALIM 3
DEPREM ÖNCESĐ DOĞRULAR 4
4. DEPREM ESNASINDA YAPILMASI GEREKEN HUSUSLAR Yat/ Çök - Korun/ Kapan - Tutun A. BĐNA ĐÇERĐSĐNDE Mümkün olduğunca sakin olmalıyız. Mümkünse acil durum çantamızı da yanımıza alarak daha önceden tespit ettiğimiz güvenli ve hayat üçgeni oluşturabilecek bir yere yakında bulunulan kitap, yastık, vb. malzeme ile başımızı koruyarak ya da başımızı iki elimizin arasına alarak ve dizlerimizi karnımıza doğru çekip vücut hacmimizi küçülterek (cenin konumunda) uzanmalıyız. Yer sarsıntısı durana kadar (en az 60 saniye) saklandığımız yerden çıkmamalıyız. Sabitlenmemiş veya devrilebilecek eşyalardan, yüksek ya da tehlikeli yerde bulunan zehirli madde ve sıvılardan, sobalardan, şömine ve ocaklardan uzak durmalıyız. Merdivenlerden, balkonlardan, asansörlerden ve sütunsuz geniş alanlı yerlerden uzaklaşmalıyız. MERDĐVENLERĐ VE ASANSÖRLERĐ KESĐNLĐKLE KUL- LANMAYIN Gazla ve elektrikle çalışan aletler açıksa, kapatmalıyız. Asansörü kesinlikle kullanmamalıyız. Asansörde isek kat çıkış düğmesine basarak asansörü terk etmeliyiz. 5
Sinema, Tiyatro, Stadyum, Dini Đbadet Yerlerinde; - Bulunduğunuz yerde kalın, - Ezilme riskinin (paniğin) olmaması halinde koltuk/ sıra önlerinde Yat/ Çök-Korun/ Kapan-Tutun hareketini yapabilirsiniz. - Panik nedeniyle ezilme riskinin olduğunu fark etmeniz halinde olduğunuz yerde durarak/ oturarak başınızı koruyun. Alışveriş Merkezleri / Kalabalık Mekanlar - Bulunduğunuz yerde kalın, panik halinde çıkışla- ra koşmayın. - Üzerinize devrilebilecek raf vb. objeler ile devri- lebilecek yüksek ve ağır cisimlerden uzak durun. - Panik nedeniyle zarar görmeyeceğiniz bir yer- deyseniz "Yat/ Çök-Korun/ Kapan-Tutun" hareke- tini yapabilirsiniz, aksi takdirde en azından başı- nızı kapayın, ya da bulduğunuz bir cisimle başı- nızı örterek düşebilecek sıva, cam gibi malzeme- lerden korunun. - Sarsıntı sırasında yangın için bulunan otomatik su püskürtücülerin ve yangın alarmlarının devreye girebileceğini aklınızda tutun. - Kesinlikle asansörleri kullanmayın. karşı tedbirli olunuz. B. BĐNA DIŞINDA Enerji hatlarından, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşın. Güvenli bir açık alanda sarsıntı sona erinceye kadar kalın. Etraftan gelebilecek tehlikelere karşı hazırlıklı olun. Deniz kıyısındaysanız uzaklaşın. Toprak kayması olabilecek, taş veya kaya düşebilecek dik kayaların yakınından ve yamaç altlarından, çevre duvarlarından, uzaklaşınız, Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara C. ARABA KULLANIYORSAK Yolda seyir halindeyseniz yavaşça ve dikkatli bir şekilde aracınızı yolun kenarına çekin ve durun. Elektrik direk ve kablolarından ve diğer tehlikelerden uzak durun. Sarsıntı bitene kadar araç içinde kalın. Sarsıntıdan sonra araç kullanmaya devam etmeniz halinde, yoldaki olası hasarlara karşı tetikte olun. Üst geçitlerde, köprü altlarında ya da üzerinde veya tünel içinde durmayın. Bu gibi yerlere girmek üzereyseniz, girmeden önce; çıkmak üzereyseniz, çıktıktan sonra durmaya çalışın.
Kapalı otopark gibi yerlere park etmeniz halinde emniyetli yer olarak araçların yanlarına yat- mayı düşünebilirsiniz. Ancak bu hareketi trafiğe açık alanda yapmayınız. Ç. FĐZĐKSEL ENGELLĐLER Bu durumdaki davranış, fiziksel engelin seviyesi ile ilgilidir. Örneğin; kendi başınıza hızla tekerlekli sandalyenizden ayrılıp emniyetli bir yerde "Yat/ Çök - Korun/ Kapan - Tutun" hareketini yapabilecek, daha sonra da kendi başınıza tekerlekli sandalyenize çıkabilecekseniz bu önerilebilir. Ancak bazı fiziksel engeller kişinin bu hareketleri yapmasına izin vermeyebilir. Bu durumda emniyetli bir yerde tekerlekli sandalyenin tekerlekleri kilitlenmeli, baş ve boyun bölgesi korunarak sarsıntının bitmesi beklenmelidir. D. EV HAYVANI SAHĐPLERĐ: Deprem sırasında ev hayvanınıza tutunmaya çalışmayın. Hayvanlar bir deprem sırasında içgüdüsel olarak kendilerini korumaya çalışacak, kendilerini güvenli hissedecekleri bir yerde saklanmak isteyeceklerdir. Bu sırada yoluna çıkılması halinde en uysal hayvan dahi ters ve zarar verecek şekilde davranabilir. E. METRODA VEYA DĐĞER TOPLU TAŞIMA ARAÇLARINDA BULUNURKEN * Gerekmedikçe, kesinlikle metro ve trenden inmeyin. Elektriğe kapılabilirsiniz veya diğer bir tren çarpabilir. * Metro veya tren personeli tarafından verilen talimatları izlemeliyiz. F. YIKINTI ALTINDA MAHSUR KALDIYSANIZ; * Sakin kalmaya çalışın. * Kibrit/ çakmak yakmayın. * Gereksiz toz kaldıracak hareketlerde bulunmayın. * Ağzınızı bir mendil ya da giysi parçasıyla örtün. * Enkaz altındaki diğerleri ile irtibat kurmaya çalışın. * Önce dışarı seslenin. Eğer dışarıdakiler sizi duymuyorsa bağırmakta ısrar etmeyin, bir boru ya da duvara taş ya da metalle vurarak dışarıdakilerin sizi bulabilmesini sağlayın. Son çare olarak bağırın. Sürekli bağırmak sizi tüketebilir, yüksek ve tehlikeli miktarlarda toz yutmanıza sebep olabilir. 5. DEPREMDEN SONRA YAPILMASI GEREKEN HUSUSLAR - Sakin olun ve diğerlerinin de sakin olmasına yardımcı olun. - Önce kendinizde, daha sonra yakınlarınızdaki diğer kişilerde (evinizdeyseniz aileniz, işyerinde iş arkadaşları vb.) herhangi bir yaralanma olup olmadığını kontrol edin. Yaralanma tespit etmeniz halinde hemen ilk yardım uygulayın. Bulunduğu yerde daha fazla yara alma ihtimali ya da yaşamsal tehdit altında bulunmuyorsa, ağır yaralı birini hareket ettirmeye çalışmayın. Bilinç kaybı olan birinin taşınması söz konusu olursa, ilk yardım eğitimlerinde öğretildiği gibi boyun ve sırtı sabitleyerek yardım isteyin. - Eğer dökülmüşse kezzap, çamaşır suyu, tiner, yakıt ya da diğer yanıcı sıvıları temizleyin. Özellikle havalandırmanın zayıf olduğu ortamlarda, bu tür maddelerin buharından gelen bir koku alırsanız, dışarı çıkarken kapı ve pencereleri havalandırma amacıyla açarak binayı hemen tahliye edin (Acil Durum Setini yanınıza almayı unutmayın), - Deprem sırası/ sonrasında elektrikler kesildiyse, kimyasal ışık çubukları, el feneri ışıldak gibi malzemeler kullanın. Olası bir gaz kaçağı ihtimaline karşı kapalı yerlerde kesinlikle çakmak, kibrit kullanmayın. - Düşmüş ya da dökülmüş sıva, moloz ve cam parçalarının bulunabileceği tüm yerlerde sağlam tabanlı ayakkabı veya terlik giyerek yaralanma olasılığınızı azaltın. - Artçı depremlere hazır olun. Artçı sarsıntılar, genellikle ana deprem kadar büyük olmamakla beraber, ana depremin zayıflattığı yapılara zarar verebilecek kadar güçlü olabilir.
- Binada yapısal bir hasar olup olmadığını kontrol edin. Eğer yapısal bir hasar tespit ederseniz ya da herhangi bir şekilde binada emniyetsiz bir durum fark ederseniz, inşaat mühendisi vb. bir yetkilinin görüşünü almadan dairenize girmeyin. - Tüm tesisat ve donatıları gözle kontrol ederek herhangi bir hasar olup olmadığını tespit etmeye çalışın. - Gaz kokusu almanız ya da bir "tıslama", "üfleme" sesi duymanız halinde; Doğal gaz için pencere açın, binayı terk edin ve dışarıdaki gaz vanasını kapatın. - Elektrik sisteminde bir hasar olduğu biliniyor ya da şüpheleniliyorsa akım, ana şalterden (sigorta) kapatılmalıdır. - Elektriği kapatmadan önce gaz vanasını kapatın. - Bina içindeki su borularında herhangi bir hasar oluşması durumunda ana su vanasını kapatın. - Atık su borularında herhangi bir hasar olup olmadığını kontrol etmeden tuvalet sifonunu çekmeyin. - Eğer kapalı dolapları açmanız gerekiyorsa dikkatli açın. Đçindeki cisimlerin raflardan kayarak düşebileceğini unutmayın. - Yalnızca çok acil durumlarla ilgililere telefon edin. - Afetle ilgili bilgi almak için radyo dinleyin. - Trafik akışı olan sokaklardan uzak durun. Dışarı gidilmesi durumunda, hasarlı binalara, devrilen cisimlere, devrilmiş elektrik direk ve tellerine, hasarlı duvarlara, köprü, üst ve alt geçitlerine dikkat edin. - Acil durum müdahale ekipleri tarafından özellikle yardım istenmemesi halinde hasarlı yerlerden uzak durun. - Sahil bölgesinde yaşanıyor olması halinde, depremden sonra daha iç kesimlere gitmek ve irtifa kazanmak olası bir Tsunami olasılığına karşı korunma sağlayacaktır. Her ne kadar okyanus kıyısında bulunmasak da, ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrilidir ve bir iç denizimiz (Marmara) bulunmaktadır. Bu denizler de çok büyük olmasalar dahi Tsunami yaratabilirler. - Yetkililerden gelecek tahliye talimatlarına uyun. Kedi, köpek besliyorsanız; - Yaralı ya da panik içindeki hayvanlar ısırabilir, dikkat edin. Panik görmeniz halinde sakinleşmesine yardımcı olun. - Herhangi bir yaralanma olup olmadığını kontrol edin. Tespit etmeniz ya da şüphelenmeniz halinde en yakın zamanda bir veteriner hekimden yardım alın. - Kedi ve köpeklerinizi yakından takip edin; davranışları, bir acil durum sonrasında değişiklik gösterebilir. Tasmalarının sürekli takılı olduğundan emin olun ve dışarıdayken köpeklerin sevk kayışlarının takılı olmasına dikkat edin. Alışık oldukları koku ve arazi yapısındaki değişiklikler, onlarda kafa karışıklığına ve anormal davranışlara neden olabilir. Akvaryumda balık besliyorsanız; - Bazı akvaryum balıklarının yaşamlarının devamlılığı, akvaryum içindeki termostatlı su ısıtıcıla- rı, filtreler gibi elektrikle çalışan malzemelere bağlıdır. Elektrik kaynağı veya jeneratör olmadan 8
akvaryum içindeki cihazları çalıştırmak mümkün olmayacağından, akvaryum sahiplerinin dep- rem sonrası kullanım için mutlaka jeneratör bulundurması gerekmektedir. Sürüngen besliyorsanız; - Deprem sonrasında bölge tahliyesi yapmayı tercih etmenizin söz konusu olduğu soğuk hava koşullarında, hayvanlarınızın taşıma kutularını bir battaniye ile kaplayın. Yolculuk yapmanız gerektiğinde, sürüngenleri bir yastık kılıfında nakledin Kuş besliyorsanız; - Herhangi bir yaralanma olup olmadığını kontrol edin. Bir değişiklik olup olmadığını anlamak amacıyla, deprem sonrasındaki birkaç gün kuşu takibe alın. Yüksek stresli bir olay sonrası ra- hatsızlıklar genellikle ilk birkaç gün içinde kendini göstermektedir. Uyuşukluk, iştah kaybı, sulu dışkı, depresyon, yaralanma ya da kafes tabanına oturması gibi belirtileri fark etmeniz halinde en yakın zamanda bir veteriner hekime danışın. - Stres ve sarsıntının izlerini atabilmesi için, kuşunuzun kesintisiz ve huzurlu uyku almasını sağla- yın. Kuşlar genellikle, yalıtılmış, sakin, hafif karartılmış odalarda, kafes üzeri örtülüyken sakin kalmaktadırlar. Musluk suyunu arıtma - Musluklardan ve dışarıdan doldurduğunuz tüm suları depolamadan önce arıtmanız gere- kecektir. Arıtmak için; Her 1 litre su için 2 damla kokusuz, deterjansız, saf çamaşır suyu kullanı- nız. Đçmeden önce mutlaka 30 dakika bekletiniz. Evimizdeki diğer temiz su kaynakları - Tuvalet sifon rezervuarı (deposu). DĐKKAT: Bahsi geçen tuvaletin içindeki değil, tuvalet sifon rezervuarındaki sudur. Eğer su rezervuarı içinde kimyasal temizleyici, renklendirici ya da koku malzemesi kullanılıyorsa bu su KULLANILAMAZ. - Buz kalıpları (Eritilerek su elde edilebilir), - Boruların içinde kalan sular. Evimizde bulunan su borularında suyun kesilmesi halinde dahi su kalabilmektedir. Eğer deprem sonrası binaya giriş güvenli ise, aşağıdaki uygulama sonunda temiz su elde edilebilir: Önce evin ana su vanası kapatılır. Sonra, evin en yüksek noktasındaki duş başlığı açılır ve su borusuna hava girmesi sağlanır. Daha sonra evin en alçak noktasındaki su vanası veya musluk açılarak içindeki su temiz bir kaba akıtılarak su elde edilir. AŞAĞIDAKĐ ŞEYLERĐ SAKIN YAPMAYIN - Ağaç altında, ot ve kuru bitki yanlarında sakın ateş yakmayın. - Rüzgarlı havalarda veya sert rüzgar esen yerlerde ateş yakmayın. - Kapalı mekanlarda veya havalandırmanın az olduğu yerlerde ateş yakmayın. - Çadır içinde veya çadır yakınında kesinlikle ateş veya ocak yakmayın. - Yıkılan veya hasar gören bina yanlarında veya eklentilerinde ateş yakmayın. - Gaz veya tüp kaçağı olacağından şüphelendiğiniz hiçbir alanda ateş yakmayın.
DEPREM SONRASI ÖNLEM ALINAN EVĐN DURUMU 10
Çocuklar ve Afet Sonrası Psikoloji Bir afet sonrasında çocuklar; normal seviyenin çok daha üzerinde etkilenmiş ve duygusal zarar görmüş olabilirler. Normalin üzerindeki tepkiler normaldir ve genellikle çok uzun sürmez. Görülebilecek belirtilerin bir kısmı aşağıdaki gibi listelenmiştir: Karanlıktan aşırı korkma, ayrı kalma, kendi kabuğuna çekilme. Aileye sarılma, yabancılardan korkma. Üzüntü ve kaygı. Çocukça reaksiyonlarda artış. Okula gitmeyi istememek. Yemek ve uyku rejiminde değişiklik. Utangaçlık ya da agresif davranışta artma. Yatak ıslatma ya da parmak emmek. Kabus görmek. Başağrısı ya da diğer fiziksel şikayetler. Bu tür belirtiler fark edildiğinde yapılabilecek bazı uygulamalar aşağıda yer almaktadır: - Afetle ilgili olarak çocuğunuzun hissettiklerini sorun ve onunla konuşun. Duygularını paylaşın. - Çocuğunuzun anlayabileceği şekilde; gerçekleşen afeti anlatın, onu bilgilendirin. - Çocuğunuzun; emniyette olduğunuzu ve birlikte olacağınızı hissetmesini sağlayın. Arada güven tazelemek için bu konuyu tekrar gündeme getirin. - Sıklıkla çocuğunuzun elini tutun (aile üyelerine temas, çocukların güven duymasına yardım- cı olmaktadır). - Çocuğunuz uyumadan önce odasında birlikte geçirdiğiniz süreyi uzatın. - Çocuğunuzun kaybettiği bir oyuncak, battaniye ya da ev konusunda mızmızlanmasına izin verin. - Eğer çocuğunuzun okulda problem yaşadığını düşünüyorsanız, öğretmenleri ile görüşün. Öğretmenle sizin beraber yapacağınız uygulamaların verimliliği daha fazla olabilir. - Genellikle çocukların duygusal reaksiyonları çok uzun sürmeyecektir ancak bazen; aylar sonra problem oluşabilir ya da daha önceki problemler tekrar ortaya çıkabilir. Bu durumda aile dışından psikolojik destek almanız gerekebilir. SAYGIDEĞER SAKĐNLER; - ĐLK 72 SAATTE HĐÇ BĐR YARDIM GELMEYECEĞĐNĐ DÜŞÜNÜN VE ONA GÖRE TEDBĐR ALIN - BĐRB ĐR ĐMĐZE ANCAK BĐZ YARDIM EDEBĐLĐR ĐZ. - ÖNCE AĐLEMĐZĐ DEPREME KARŞI HAZIRLAYALIM VE HAZIRLIKLI OLALIM, - ÇOCUKLARIMIZI EĞĐTELĐM VE EVĐMĐZDE TATBĐKATLAR YAPALIM. - SONRA SĐTEMĐZ ĐÇĐNDE ORGANĐZE OLALIM. KONUYLA ĐLGĐLĐ OLARAK YAPI- LACAK ÇALIŞMALARA KATILALIM, KATKI SAĞLAYALIM. - NE KADAR BĐLĐNÇLENĐRSEK VE MÜKEMMEL ÖRGÜTLENĐRSEK, O KADAR ÇOK HAYAT KURTULUR, DEPREM SONRASINDA SIKINTI ÇEKĐLMEZ. VAKĐT VARKEN DEPREME HAZIRLANALIM.. 11
Kıymetli Sakinimiz; TEHLĐKE ĐNCELEME FORMU - Aşağıdaki "Tehlike Đnceleme Formu"nu tüm aile bireyleriyle birlikte doldurun. - Bütün şıklar Evet (X) olana kadar evinizde yapmanız gereken değişiklikleri gerçekleştirin. Her 6 ayda bir ailecek "Deprem tatbikatı" yapın. Bu tatbikatlarda komşularınızın da yer almasını sağlayın. Toplantı: A. Ev halkı ile genel acil durumlar ve bir depremin öncesi, sırası ve sonrasında neler yapmamız gerektiğini tartıştığımız bir toplantı yaptık. Bu toplantıya ev halkının tümü katıldı. Genel Acil Durum Konuları: A. Telefonların yanına acil durum numaralarını içeren kağıtlar koyduk. Ayrıca cep telefonlarına da bu numaraları kaydettik. B. Depremde kırılabilecek camların bize vereceği zarardan korunmak amacıyla, camların içeri düşmesine engel olacak önlemler aldık (normal koşullar altında perdeleri kapalı tutmak, terlik kullanmak, yatak kenarında terlik bulundurmak, cama film takmak vb.). C. Đlk yardım eğitiminiz var mı? Eğer yoksa, evdeki herkes ağır yaralı durumda olan birisinin kıpırdatılmayıp 112 Ambulans servisinin aranması gerektiğini biliyor mu? D. Evde var mı? Yangın Söndürücü/ Yangın Hortumu ( ) Evet Duman/ Isı Dedektörü Su sistemi Yangın Battaniyesi Gaz detektörü ( ) Hayır E. Herkes yangına müdahale için gerekli malzemeleri kullanmayı biliyor mu? F. Yangın sırasında binayı tahliye etmek için kullanacağımız yolları saptadık. Bu yolların her zaman için açık kalması için binadaki komşularımızla anlaştık. G. Evimizdeki tüm tesisatları tespit ettik. Bu tesisatların mevcut standart ve yönetmeliklere uygunluğunu kontrol ettik. Ev halkı, tüm tesisatların ne şekilde kapanması gerektiğini öğrendi. H. Ev halkı, tesisat konuları ile ilgili (elektrik, gaz, su) bir acil durum gerçekleşirse ne yapacağını ve hangi ilgili birimlerin aranması gerektiğini biliyor. Đ. Evde bulunan "tehlikeli madde" olarak kabul edebileceğimiz malzemeleri listeleyin. I ) 2) 3) 4) 4) 5) 12
J. Evde bulunan ve tehlikeli madde olarak kabul ettiğimiz tüm malzemeleri kontrol altına aldık. K. Saptadığımız tehlikeli maddelerle ilgili bir acil durum gerçekleşmesi halinde tüm ev halkı ne yapacağını ve hangi gerekli birimlere haber vermesi gerektiğini biliyor. Deprem Konuları: A. Evdeki tüm bireyler, her bir oda / mekan için bir deprem sırasında sığınabilecekleri emniyetli yerleri biliyor. B. Evdeki tüm bireyler bir depremin öncesi, sırası ve sonrasında neler yapması gerektiğini biliyor. C. Evdeki tüm bireyler, bir deprem sonrasında ışığa ihtiyaç duyduğu takdirde kibrit, çakmak kullanmaması, fener kullanması gerektiğinin farkında. D. Evdeki tüm bireyler, dışarıda bulundukları sırada bir deprem yaşamaları halinde neler yapmaları gerektiğini biliyor. E. Evdeki tüm bireyler, kendileri farklı noktalardayken depremin gerçekleşmesi halinde, depremden sonra nasıl ve nerede buluşacaklarını biliyorlar. F. Olası bir depremin ardından, dışarıdan yardım gelene kadar kendimize yeterli olmamıza yardımcı olacak bir acil durum seti hazırladık. G. Evdeki tüm bireyler ve irtibat kişileri birbirinin irtibat numaralarını biliyor. Ayrıca olası bir depremin ardından bizimle ilgili bilgi almak isteyebilecek tüm yakınlarımıza irtibat kişisinin bilgileri iletildi. H. Bir depremin ardından dışarıdan bilgi almak için pilli radyo ve televizyon gibi cihazları kullanmamız gerektiğini, telefonu ise yalnızca acil durumlarda kullanacağımızı tüm ev halkı olarak biliyoruz. Yapı Konuları: A. Yaşadığımız binanın inşaat yönetmeliklerine uygun yapılıp yapılmadığını, "Đnşaat uygunluk belgesine bakarak öğrendik. B. Taşınacağımız binanın inşaat yönetmeliklerine uygun yapılıp yapılmadığını, "Đnşaat uygunluk belgesine bakarak öğrendik. Yapısal Olmayan Konular: A. Sabitlenmemiş ve devrilmesi halinde bizleri yaralayabilecek ve zarar verecek mobilya, buzdolabı vb. malzemeleri listeleyin. 1. 5. 2. 6. 3. 7. 4. 8. 13
B. Devrilmesi halinde bizleri yaralayabilecek ve zarar verecek mobilya, buzdolabı vb. malzemeleri uygun şekilde sabitledik.. C. Düşmesi, devrilmesi halinde bizlere büyük maddi hasar verecek türdeki eşyaları uygun şekilde sabitledik.. D. Cam kenarı ya da devrilmesi halinde bizlere zarar verebilecek bir cismin yanında bulunan oturma ve yatma gruplarını bizlere zarar veremeyeceği uygun noktalara taşıdık. E. Dolap içerisindeki ağır malzemeleri alt raflara yerleştirdik F. Açılması halinde içerisindeki malzemelerin döküleceği ve bizlere zarar vereceği dolaplara kilitli kulplar taktık. G. Mevcut basınçlı tüpleri (LPG, yangın söndürücü vb.) istendiğinde rahatlıkla sökülebilecek ancak kazayla açılmayacak şekilde sabitledik. H. Bir deprem sırasında devrilerek yangın çıkarabilecek sobaları yere, baca borularını ise tavan ve duvarlara sabitledik. Đ. Tavan lambalarını hafif malzemelerden seçtik. Tüm aydınlatmaları uygun şekilde sabitledik. J. Pencere, balkon dışındaki saksı vb. devrilebilecek her şeyi kaldırdık. Kaldırmadıklarımızı ise uygun şekilde sabitledik. Kapanış: A. Bu planı hazırlamanın son aşaması olarak tarihinde bir tatbikat yaptık ve çalışmalarımızın eksik kalan taraflarını tespit etmeye çalıştık. Bir sonraki tatbikatı------------- tarihinde yapacağız. B.Tüm ev halkı bir sonraki tatbikat tarihini kaydetti. 14
YANGINA KARŞI KOYMA 1. YANGIN NEDENLERĐ A. Korunma Önlemlerinin Alınmaması Özellikle büyük yerleşim alanlarında, konut ve iş yerlerinde çıkan yangınların büyük bir kısmı elektriğin ve LPG tüplerinin yanlış kullanımına dayanmaktadır. Elektrik enerjisi aksamının teknik koşullara göre yapılmaması da yangını yaratan diğer bir neden olmaktadır B. Bilgisizlik Yangına karşı hangi önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek ve bu konuda yeterli eğitimden geçmemek yangının önemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doğru kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerini yanlış yerleştirmek, Yangın merdivenlerine, merdiven boşluklarına ve çatıya kolay tutuşabilecek eşyalar koymak yangını davet eder. C. Đhmal Yangın konusunda bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, açık unutulmuş bir LPG tüpü, doğalgaz ocağı, ateş alıp yangına yol açar. Ç. Kazalar D. Sabotaj E. Sıçrama Kontrol atına alınmış veya alınmamış bir yangın ihmal veya bilgisizlik sonucu sıçrayarak, yayılarak veya parlayıp patlayarak daha büyük boyutlara ulaşabilir. F. Doğa Olayları Rüzgârlı havalarda kuru dalların birbirine sürtmesi ya da yıldırım düşmesi ve benzeri doğa olayları sonucunda yangın çıkabilir 2. YANGIN ÇEŞĐTLERĐ VE KULLANILMASI GEREKEN ĐDEAL SÖNDÜRÜCÜLER SINIFI YANICILAR ĐDEAL SÖNDÜRÜCÜ KATI YANICILAR - Su A (Ağaç, pamuk, tahta, yün vb.) - Köpüklü YSC SIVI YANICILAR - Köpüklü YSC (ÖNCELĐKLE) B (Mazot, Benzin, Fuel oil, Gazyağı, Ti- - Karbondioksitli YSC ner,alkol, Boya) GAZ YANICILAR - Köpüklü YSC (ÖNCELĐKLE) C (LPG, Doğalgaz, Havagazı) - Karbondioksitli YSC METAL YANICILAR - MAT L X D (Alüminyum, Mağnezyum, Fosfor vb.) - K.K.T. E ELEKTRĐK (ELEKTRĐK AKIMI KESĐLDĐKTEN SONRA SU KULLANILMAZ) 15 - KKT - Karbondioksitli YSC 3. YANGINA KARŞI ALINMASI GEREKEN TEDBĐRLER - DAĐRENĐZĐ SĐGORTA ETTĐRĐNĐZ - ARAÇLARINIZI SĐTE ĐÇĐNDEKĐ YOLLAR ÜZERĐNE PARK ETMEY ĐNĐZ. ĐTFAĐYE VE AMBULANS ARAÇ- LARININ GEÇĐŞĐNE ENGEL OLURSUNUZ - ELEKTRĐK TESĐSATINIZI KONTROL ETTĐRĐN. ELEKTRĐK TESĐSATI ÜZERĐNDE DEĞĐŞĐKLĐK YAPMAYINIZ - ELEKTRĐK TESĐSATI ĐLE ĐLGĐLĐ ĐŞLERĐNĐZĐ EHĐL PERSONELE/FĐRMAYA YAPTIRINIZ. BU KONUDA YÖ- NETĐM DEN YARDIM ĐSTEYĐNĐZ - ELEKTRĐKLĐ OCAK VE ISITICI KULLANMAYINIZ. GRUP PRĐZ KULLANMAYINIZ. - KAPALI ALANLARDA (ODA, SALON, APARTMAN ĐÇĐ, ASANSÖR, BODRUM VE ÇATI KATLARI) SĐGARA ĐÇMEYĐNĐZ. - DAĐRENĐZDE ÇÖPLERĐN BĐRĐKMESĐNE ĐZĐNVERMEY ĐNĐZ. - EV ĐNĐZDE YANICI VE PARLAYICI MADDE BULUNDURMAYINIZ. - EV ĐNĐZDE YSC BULUNDURUNUZ VE BUNLARIN KONTROLLERĐNĐ YAPINIZ. HER AN KULLANMAYA HAZIR BULUNDURUNUZ.
- TÜM SĐGORTALARINIZI OTOMATĐK HALE GETĐRĐNĐZ. - DOĞALGAZ ONARIMLARINI VEYA KOMBĐ DEĞĐŞTĐRMELERĐNĐ MUTLAKA YETKĐLĐ KURUM VE FĐRMALARA YAPTIRINIZ - DAĐRENĐZDEN ÇIKARKEN; * BÜTÜN ELEKTRĐKLERĐ SÖNDÜRÜN * PRĐZE TAKILI FĐŞLERĐ ÇIKARIN * KULLANILMAYAN ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐNĐN SĐGORTALARINI KAPATIN * OCAKLARINIZIN KAPALI OLDUĞUNU KONTROL EDĐNĐZ * PENCERE VE KAPILARI KAPATINIZ - YANGIN MERDĐVENLERĐNE VE ÇIKŞLARA EŞYA KOYMAYINIZ - ORTAK ALANLARDAKĐ YANGIN SÖNDÜRME MALZEMESĐNĐ KORUYUP KOLLAYINIZ, ZARAR VE- RĐLMESĐNE ENGEL OLUNUZ 4. YANGIN ESNASINDA HAREKET TARZI - SOĞUKKANLILIĞINIZI MUHAFAZA EDĐNĐZ. YANGIN VAR DĐYE BAĞIRARAK KOMŞULARINIZA HABER VERĐNĐZ - YANGIN HENÜZ BAŞLANGIÇ HALĐNDEYSE EVĐNĐZDEKĐ YA DA SAHANLIKTAKĐ YANGIN SÖN- DÜRME TÜPÜNÜ KULLANARAK YANGINI SÖNDÜRÜNÜZ - YANGIN MAHALLĐNDEKĐ PENCERE VE KAPILARI KAPATINIZ FAKAT KĐLĐTLEMEY ĐNĐZ - SĐGORTALARI KAPATINIZ - DOĞALGAZ VANASINI KAPATINIZ - TAHLĐYE ANINDA ASANSÖRLERĐ ASLA KULLANMAYINIZ - TOPLANMA BÖLGESĐNE GĐDĐNĐZ, VERĐLECEK TAL ĐMATLARA HARFĐYEN UYUNUZ. 5. ÖNEMLĐ TELEFONLAR YANGIN 110 ELEKTRĐK ARIZA 186 AMBULANS 112 SU ARIZA 184 POLĐS ĐMDAT 115 DOĞALGAZ ARIZA 187 TRAFĐK 154 TELEFON ARIZA 121 JANDARMA 155 YÖNETĐM 340 43 40 6. YANGIN SONRASINDA HAREKET TARZI - SOĞUKKANLILIĞINIZI KAYBETMEDEN, YAPILAN UYARILARI YERĐNE GETĐRĐNĐZ - ĐZĐN VERĐLMEDEN DAĐRENĐZE GĐRMEYE KALKIŞMAYINIZ - YANGIN MAHALL Đ ETRAFINDA DOLAŞMAYINIZ, YANGINA MÜDAHALE EDEN EKĐPLERĐN ĐŞLERĐ- NĐ ZORLAŞTIRMAYINIZ. KAYNAKÇA 1. AKUT (ARAMA KURTARMA DERNEĞĐ) DEPREM EĞĐTĐMĐ EL KĐTABI 2. Sivil Savunma Genel Müdürlüğü / Deprem dokümanları - 2004 3. Türk Kızılayı / Toplum Liderlerini Teşkilatlandırma Projesi Dokümanları 4. AKUT Arama ve Kurtarma Derneği / AKUT'la Afetlere Hazırlık - 2004 5. AKUT Arama ve Kurtarma Derneği / Toplum Afet Müdahale Takımı (TAMT) Eğitim Dokümanları - 2000 6. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü - Afete Hazırlık Eğitim Birimi / Hepimiz için ABC Afete Hazırlık El Kitabı - 2005 16