TÜRKİYE DE AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİNDE OPTİSYENLİK MESLEĞİ Dr. Arslan Ümit GİRAY Sağlık Bakanlığı, Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanı Türkiye 1. Uluslararası Optik Forumu 17 18 Haziran 2006, İstanbul
AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİ Helsinki Zirvesi (Aday ülke statüsü verilmesi) > 1999 Katılım Ortaklığı Belgesi > 2000 2003 Ulusal Program > 2001 2003 17 Aralık 2004 Zirvesi > 2004 3 Ekim 2005 Müzakerelere Başlama > 2005 Katılımcı Ülke Statüsü
MÜZAKERE BAŞLIKLARI 1. Malların Serbest Dolaşımı* 2. İşçilerin serbest dolaşımı 3. İş Kurma Hakkı ve Hiz. Sun. Ser. * 4. Sermayenin serbest dolaşımı 5. Kamu ihaleleri 6. Şirketler hukuku 7. Fikri Mülkiyet Hukuku** 8. Rekabet politikası 9. Mali hizmetler 10. Bilgi toplumu ve medya 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma** 12. Gıda Güv. Veter.ve Bitki Sağ. Pol. 13. Balıkçılık 14. Ulaştırma politikası 15. Enerji 16. Vergilendirme 17. Ekonomik ve parasal politika 18. İstatistik* 19. Sosyal politika ve istihdam* 20. İşletme ve sanayi politikası 21. Trans Avrupa ağları 22. Bölgesel politika 23. Adli konular ve temel haklar 24. Adalet, özgürlük ve güvenlik* 25. Bilim ve araştırma 26. Eğitim ve kültür 27. Çevre* 28. Tüketici ve sağlığın korunması* 29. Gümrük birliği* 30. Dış ilişkiler 31. Dışişleri, Güv. ve Savunma politikası 32. Mali kontrol 33. Mali ve bütçesel hükümler 34. Kurumlar 35. Diğer konular * Sarı renkli olanlar Sağlık Bakanlığı nı doğrudan ilgilendiren başlıklardır. ** Kavuniçi renkli olanlar Sağlık Bakanlığı nı dolaylı ilgilendiren başlıklardır.
TARAMA ÇALIŞMALARI İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunum Serbestisi ile ilgili Tarama Çalışmaları 21-22 22 Kasım 2005 tarihlerinde Brüksel de tanıtıcı tarama (AB tarafı anlatıcı, Türk tarafı dinleyici) 19-20 Aralık 2005 tarihlerinde Brüksel de ayrıntılı tarama (Türk tarafı anlatıcı, AB tarafı dinleyici)
İŞ KURMA HAKKI VE HİZMET SUNUM SERBESTİSİ İş kurma hakkı ve hizmet sunum serbestisi Avrupa Birliği müzakere sürecinde uyumlaştırılması gereken 35 müktesebat başlığından biridir. İş kurma hakkı, hizmet sunma özgürlüğü ve işgücünün serbest dolaşımı Avrupa Topluluğu Kuruluş Antlaşması nın temel prensiplerindendir.
İŞ KURMA HAKKI VE HİZMET SUNUM SERBESTİSİ Üye devletler, AB nin her yerinde iş kurma hakkı ve hizmet sunma serbestisinin ulusal mevzuat tarafından engellenmemesini sağlamakla yükümlüdür. Belli mesleklerin icra edilmesini kolaylaştırmak amacıyla, mesleki niteliklerin ve diplomaların karşılıklı tanınmasına ilişkin hükümler bu başlıkta düzenlenmektedir.
İŞ KURMA HAKKI VE HİZMET SUNUM SERBESTİSİ Belli meslekler bakımından, söz konusu mesleki niteliğin AB üyesi bir devlette otomatikman tanınması için, uyumlaştırılmış bir müfredatın izlenmesi gerekmektedir. Bu alandaki müktesebat ayrıca, bazı özel meslek gruplarında iç pazarın işlemesi için gerekli olan uyumlaştırılmış kuralları da içermektedir.
Söz konusu Direktif 2005 / 36 SAYILI DİREKTİF AB üyesi ülkeler arasında hizmetlerin serbest dolaşımını sağlamayı ve İnsan sağlığının ve tüketicinin en üst seviyede korunması bakımından mesleki eğitim ve uygulamada minimum standartları getirmeyi amaçlamaktadır.
AYRINTILI TARAMA TOPLANTISINDA Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK) Milli Eğitim Bakanlığı Bayındırlık ve İskan Bak. Ulaştırma Bakanlığı Adalet Bakanlığı Sanayi Bakanlığı Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güv.. Bak. SAĞLIK BAKANLIĞI Diploma denkliği, akademik tanıma ve yüksek öğrenim süreleri Mesleki ve Teknik Eğitim Mimarlar Sivil Havacılık, Kara Ulaştırması, Gemi adamları, Postacılık Sektörü Avukatlar Ticari Acenteler Veterinerler ve Toksik Ürünlerin Ticareti Yabancıların Çalışma İzni SAĞLIK MESLEKLERİ (Doktor, Diş hekimi, Eczacı, Hemşire, Ebe, Diş Protez Tek, Optisyenler, Sünnetçiler)
DENKLİK VE AKADEMİK TANIMA AÇISINDAN İŞ KURMA HAKKI VE HİZMET SUNUM SERBESTİSİ Yüksek Öğretim sistemimizde, ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora programlarının tamamında AB ile herhangi bir uyumsuzluk görülmemektedir. Denklik konusundaki uygulamalarda AB ile uyumsuz olan taraflar tespit edilmiştir. Lizbon Tanınma Deklarasyonu TBMM dedir. Meclis te onaylanması ile denklik konusunda da AB ye uyum sağlanacaktır.
OPTİSYENLİK MEVZUATININ AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDEKİ OLUMLU YANLARI Özel mevzuatla düzenlenmiş olan optisyenlik mesleği, ülkemiz ve AB açısından düzenlenmiş alan kapsamına girmiş bulunmaktadır. Tam üyelik ve karşılıklı serbest dolaşım gerçekleştiğinde, AB ülkelerinden gelecek olan optisyenler ülkemizdeki mevzuata tabi olacaktır.
OPTİSYENLİK MEVZUATI Optisyenlik Hakkında Kanun (22 Haziran 2004 tarih ve 5193 sayılı) Optisyenlik Müesseseleri Hakkında Yönetmelik (7 Ekim 1920 tarih ve 25596 sayılı) Gözlükçülük Ruhsatnamesi Verilmesi İçin Gerçekleştirilecek Kurs ve Sınav Yönetmeliği 12
OPTİSYENLİK HAKKINDA KANUN EĞİTİM Optisyenlik alanında en az ön lisans seviyesinde (2 yıl) meslekî eğitim ve öğretim veren yüksek okul mezunu olmak gerekir. Yurt dışındaki eğitim kurumlarından alınmış diplomalara dayanılarak bu mesleği icra edebilmek için, yurt dışında görülen eğitimin ülkedeki eğitime denk olduğunun yetkili makamlarca kabul edilmiş olması şarttır. 13
OPTİSYENLİK HAKKINDA KANUN DİĞER HÜKÜMLER Göz hastalıkları uzmanı tabipler de optisyenlik müessesesi açarak optisyenlik yapabilirler. Ancak optisyenlik yaptıkları sürece tabiplik yapamazlar. Ayrıca Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar, en az lise mezunu olup asgarî 4 yıl süreyle Bakanlıkça ruhsatlı optisyenlik müessesesinde optisyenlik mesleğiyle ilgili olarak çalıştığını belgelendirenlerden, bir defaya mahsus olarak açılacak altı aylık kurs ve bu kursun sonunda yapılacak sınavda başarılı olanların da gözlükçülük yapabilme hakları mevcuttur. 14
OPTİSYENLİK HAKKINDA KANUN MESLEĞİN İCRASI Optisyenler, yalnız koruyucu gözlükleri, güneş gözlüklerini ve göz hastalıkları uzmanı tabipler tarafından verilen reçetelerde yazılı numaralı gözlük camlarını, her türlü lensleri, optik görme gereçlerini ve gözlük çerçevelerini satabilirler. Optisyenlerin reçetesiz olarak numaralı gözlük camı satmaları, vermeleri veya tavsiye etmeleri, otorefraktometre ve keratometre gibi bilgisayarlı aletler ile olanlar da dahil olmak üzere her nevi göz ve görme muayene ve testleri yapmaları veya müesseselerinde bu işlere yarayan her türlü aletleri ve cihazları bulundurmaları yasaktır. 15
OPTİSYENLİK HAKKINDA KANUN DİĞER HÜKÜMLER Optisyenlik müessesesi açmış olanlar, müesseselerinde optisyen unvanına sahip bir mesul müdür bulundurmak zorundadırlar. Optisyenlik müessesesi ruhsatnamesi tek bir müessese için geçerlidir. Optisyenler birden fazla müessese açmak isterse, her bir müessese için ayrı mesul müdür bulundurmak zorundadır. 16
OPTİSYENLİK MÜESSESELERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Yönetmeliğin amacı, fertlerin ve toplumun sağlığını korumak üzere; - optisyen unvanının kullanılmasına, - optisyenlik mesleğinin icra edilmesine, - optisyenlik müesseselerinin açılışına, faaliyetlerine, sahip olmaları gereken şartlara, - optisyenlik müessesesinin denetimine, tanıtım ve reklamlarına, tutulacak defterlere dair usûl ve esasları düzenlemektir 17
ÜLKEMİZDE OPTİSYENLİK EĞİTİMİ VEREN ÜNİVERSİTELER (ÖN LİSANS DÜZEYİNDE) Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Muğla Üniversitesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İzmir 9 Eylül Üniversitesi
AB MEVZUATI İLE UYUM DURUMU AB mevzuatı ile şimdiden kısmi uyum sağlanmıştır. Hukukun Üstünlüğü İlkesi Korunarak Müktesep Hak Sahibi Olan Lise Mezunu Gözlükçülere Bir Defaya Mahsus Mesleği İcra Etmelerine Yönelik Gerekli Hızlandırılmış Eğitimden ve İmtihandan Geçirilerek Mesleği İcra Yetkisi Verilmiştir. Bundan Böyle Sadece Üniversitelerin Optisyenlik Bölümlerinden Mezun Olacak (Ön Lisans Mezunu) kişilerin Optisyenlik Mesleği Mensubu Olabilmelerine Dair Standard Konulmuştur.
SAĞLIK MESLEKLERİ İLE İLGİLİ MEVZUAT UYUM ÇALIŞMALARINDAKİ SON DURUM İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunum Serbestisi alanında AB ye tam uyum sağlamak amacıyla, ABGS koordinasyonunda 2005 / 36 sayılı Konsey Direktifi paralelinde Bakanlık tarafından da katkı verilen Mesleki Yeterliliklerin Karşılıklı Tanınması Hakkında Kanun Tasarısı çalışmalarına kısa süre içinde tamamlanacaktır. 20
OPTİSYENLERLE İLGİLİ AVRUPA TOPLULUĞU ADALET DİVANI (ATAD) KARARI Case Law C 140 / 03
CASE LAW C 140 C / 03 Yunanistan ın, Optisyenlik Mesleğinin İcrası ve Optikle İlgili Maddelerin Satışının Yapıldığı Müesseselere Dair 971/79 sayılı Kanun u, diplomalı bir optisyenin bir gerçek kişi olarak birden fazla optisyenlik müessesesinde çalışmasına izin vermemesi üzerine, Kurucu Anlaşma nın 43 Maddesi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini bildiren bir davadır.
Yunanistan Bir Tüzel Kişinin Optisyenlik Müessesesi Açmasını Aşağıdaki Şartlara Bağlamıştır ve Bu Durum Dava Konusu Olmuştur. Optisyenlik müessesesinin kurulması ve çalıştırılması için gerekli olan ruhsat, gerçek şahıs olan diplomalı bir optisyene verilmelidir. Müesseseyi çalıştırma ruhsatına sahip olan kişi şirketin bölünmüş sermayesinin en az %50 sine sahip olmalı ve şirketin kârına ve zararına en az bu ölçüde katılmalıdır ve şirket kolektif ya da limited ortaklık şeklinde olmalıdır. Söz konusu optisyen, bir optisyenlik müessesesine sahip olan ve bu müessesenin kuruluşu ve çalışması ile ilgili iznin başka bir ruhsatlı optisyenin adına olması gerektiği şartına tâbi olan en fazla bir başka şirkete daha katılabilir.
DAVA SONUCU Yunanistan ın 43 EC ve 48 EC maddeleri kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirme konusunda başarısız olduğu bildirilmiş ve Yunanistan tazminata mahkum edilmiştir.
e.mail : abkd@ saglik.gov.tr İlginize Teşekkür Ederim. 25