XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya ORTAÖĞRETIM KURUMLARINDA INGILIZCE ÖĞRETIMINE ILIŞKIN ÖĞRENCI TUTUMLARI (GAZIANTEP ILI ÖRNEĞI) Birsen BAĞÇECİ bagceci@gantep.edu.tr Abstract The purpose of this study was to investigate the attitudes of the students toward teaching English. This research was conducted at 26 high schools in Gaziantep. A questionnaire consisting of two parts for the students was used as the data collecting instruments for the research. In the first part of the questionnaire, there are questions related with personal traits of students. In the second part, there is a Likert type attitude scale. 414 students questionnaires were taken into evaluation. The significance of differences between means was analysed using t test, Anova (one-way analysis of variance), Scheffé test and the data related to the opinions of the students were analysed by utilising frequency distribution on percentages. The validity was assured by means of factor analysis procedure and the reliability was assured using Cronbach Alpha measure. All these statistical procedures were carried out using SPSS software (10.0 versions) in windows for IBM platform. The findings of the study indicated that Teaching English is not in accordance with the requirements and demands of the students. Key Words: Social attitudes, foreign language, teaching English and learning. Özet Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında İngilizce öğretimine ilişkin öğrenci tutumlarını tespit etmektir. Bu araştırma, 1999-2000 öğretim yılında, Gaziantep ilinde 26 lisede yapılmıştır. Örneklem, 26 değişik ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 414 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma aracı olarak kullanılan anket formu iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm deneklerin kişisel bilgilerine ilişkin soruları, ikinci bölüm İngilizce ye ilişkin tutumları ölçen likert tipi ölçek içermektedir. Verilerin analizi için t- testi, F testi, Scheffé testi ve yüzdelik hesapları kullanılmıştır. Anketlerin geçerliliği için Faktör Analizi ve güvenirliliği için Cronbach Alpha formülü kullanılmıştır. Tüm bu istatistiksel işlemler SPSS programı (10.0 versiyonu) aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.araştırma sonuçlarına göre; Öğrencilerin öğrenim gördükleri okul türleri, devam ettikleri sınıflar, babalarının eğitim durumu, meslekleri, annelerinin meslekleri ve gelir durumları İngilizce ye karşı tutumlarını etkilememesine rağmen, cinsiyetleri etkilemiştir. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumları ise İngilizce ye karşı tutumlarını etkileyen faktörlerden biri olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal tutumlar, ortaöğretim, İngilizce öğretimi ve öğrenimi. 1.GİRİŞ Küreselleşme sürecinin bir sonucu olarak, dünyayla birlikte hareket etme ve dünyadaki eğilimlere uygun davranma zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Günümüzde teknolojik alandaki hızlı gelişmeler, kitle iletişim araçlarının yaygın olarak kullanılması ve ulaşım alanındaki baş döndürücü gelişmeler uluslararası ilişkilerin giderek artmasına ve çok hızlı toplumsal değişmelerin gündeme gelmesine neden olmaktadır. Bilim ve teknoloji alanındaki son yıllarda elde edilen sonuçlar ve buluşların, 19. Yüzyılda insanoğlunun ortaya koyduklarının üç katı daha fazla olduğu belirtilmektedir. Bu denli hızlı gelişmenin sonucunda bilgi patlaması ortaya çıkmış ve bilgiye ulaşmanın yollarını öğrenmek için yeni bilgi teknolojileri üretilmeye başlanmıştır. Kitle iletişim araçlarının hızla yayılması da iletişim teknolojisini ön plana çıkarmış ve bu teknolojiye ulaşmanın yolları aranmaya başlanmıştır. İnsanın çevresinde bu hızlı ve baş döndürücü gelişmeler, değişime ayak uydurabilecek insan tipini yetiştirebilmenin yollarını bulmak için eğitimde de yeni arayışları ve yeni uygulamaları başlatmıştır. İnsanoğlunun varlığını koruma, bilgiden yararlanma, mutluluğu yakalama ve dostlukları pekiştirme çabaları önce bireyler arası, sonra gruplar arası ve giderek uluslararası ilişkileri zorunlu kılmaktadır. Gün geçtikçe artan ve yoğunlaşan uluslararası ilişkiler ulusların kendi ana dilleriyle iletişim kurmalarını yetersiz kılmakta ve öteki ulusların dillerini öğrenme, uluslar topluluğunun bir üyesi olarak yaşayabilmenin ön koşulu olarak belirmektedir. Bugün dünya üzerinde turizm amacıyla yaklaşık 350 milyon kişinin seyahat ettiği gerçeği de dikkate alındığında yabancı dil öğretimini daha etkili kılabilecek araştırmalar hemen tüm bireyleri ve ulusları ilgilendirebilecek bir önem taşımaktadır. Son yıllarda, özellikle İngilizce dilinin önemi artmakta ve uluslararası bir dil olma yolunda ilerlemektedir. Bugün bilgi çağı, endüstri çağının yerini almış, zamanı ve mesafeyi azaltmıştır. Bu endüstri üretimi, bilgiyle ilgili hizmetlerin üretilmesine geçişini kolaylaştırmıştır. 20 yıldan az bir sürede, bilgi, eskiden basılı olan kelimelerle sınırlı iken, şimdi bilgisayar ve internet yoluyla yayılmıştır. Bilgisayardaki iletişim sayesinde insanlar İngilizce yi öğrenmektedirler. Bu da İngilizce nin konuşma dili olarak, resmiyet olmadan, çeşitlilikle, hoşgörü ve bireysel bir sitil oluşturarak internette hakim olması sonucunu doğurmaktadır. Günümüzde yabancı dil öğrenmenin önemi artık herkes tarafından kabul edilmektedir. Toplumda bu yönde oluşan talepte de bir yaygınlaşma görülmektedir. Ancak, yabancı dil öğretiminin mevcut haliyle, kendisinden bekleneni verdiğini söylemek mümkün değildir. Bu bakımdan, yabancı dil öğretimi, üzerinde tartışılan ve yeni arayışlara yönlendiren bir konu olarak Türkiye nin gündemindedir. 1.1. Araştırmanın Amacı Okul programlarında yabancı dil dersleri haftalık ders saati itibariyle önemli bir yer tutmaktadır. Bu dersin amaçlarına uygun olarak öğrencilere yabancı dil bilgisinin kazandırılması önem arz eder. Uygulamada yabancı dil öğretiminin gerek eğitim sisteminden, gerekse program esaslarından kaynaklanan yanlışlıklardan
dolayı beklenen faydayı sağlayamadığı, öğrencilerimize kalıcı bir yabancı dilin öğretilemediği, Türkiye nin gerçeğidir. Bu durumda öğrencilerimizin zihinleri boşuna işgal edilmiş ve zamanları boşuna harcanmış olacaktır. Türkiye de ortaöğretim programlarında yabancı dil derslerinin önemli bir yer işgal etmesi, yabancı dil derslerine, özellikle de İngilizce ye karşı öğrenci ve velilerin aşırı ilgisi, dil öğretiminin amaçlarının değişen toplum ihtiyaçları itibariyle yetersiz kalması ve bunların yeniden gözden geçirilmesinin gerekliliği, yabancı dil öğretiminin toplumun istekleri ve ihtiyaçları doğrultusunda gözden geçirilerek yeniden düzenlenmesi zorunluluğu araştırmanın gerekçelerini ortaya koymaktadır. Bu gerekçeler, ortaöğretim kurumlarında İngilizce öğretim programları, yabancı dil öğretimi politikası ile ilgili öğrenci tutumlarının tespitini gerektirmektedir. Türkiye de uzun yıllardan beri ilköğretim ve ortaöğretim okullarında yabancı dil dersi okutulmuştur. Müfredatlara bakılırsa, yabancı dilden düşük not alan bir lise mezununun dahi, öğrendiği yabancı dili iyi düzeyde konuşması ve anlaması gerekmektedir. Ancak, alınan sonuç herkesin malumudur. Yabancı dilin özellikle de İngilizce nin son yıllarda ülkemizde de önem kazanması araştırmacının dikkatini çekmiş ve öğrencilerin bu konudaki tutum ve görüşleri merak edilmiştir. Eğer tutumlar ve görüşler tespit edilirse, İngilizce öğretimi konusunda özellikle de öğrenimi konusunda düzeltmeler ve çalışmalar yapılabilir. Bu nedenle,ortaöğretim kurumlarında İngilizce öğretimine ilişkin öğrencilerin tutumlarının tespiti ve buna bağlı olarak önerilerin yapılması, bu araştırmanın genel amacını oluşturmaktadır. Bundan dolayı; Öğrencilerin aşağıda verilen değişkenler açısından, İngilizce öğretimine ilişkin tutumları etkilenmekte midir? sorusuna cevap aranmıştır. a. Öğrencilerin cinsiyetleri, b. Öğrencilerin devam ettikleri okul türleri, c. Öğrencilerin devam ettikleri sınıflar, d. Öğrencilerin babalarının eğitim durumu, e. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumu, f. Öğrencilerin annelerinin meslekleri, g. Öğrencilerin babalarının meslekleri, h. Öğrencilerin ailelerinin gelir durumları. 1.2. Hipotezler 1.Öğrencilerin cinsiyetleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 2.Öğrencilerin devam ettikleri okul türleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 3.Öğrencilerin devam ettikleri sınıflar, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz)
4.Öğrencilerin babalarının eğitim durumu, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 5.Öğrencilerin annelerinin eğitim durumu, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 6.Öğrencilerin annelerinin meslekleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 7.Öğrencilerin babalarının meslekleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 8.Öğrencilerin ailelerinin gelir durumları, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını (olumlu/olumsuz) 1.3. Evren ve Örneklem Evren olarak, Gaziantep te 1999-2000 öğretim yılında klasik lise, özel lise, süper lise, Anadolu lisesi ve Fen lisesinde öğrenim gören öğrenciler alınmıştır. Gaziantep teki genel liselerin sayısı 26, teknik liselerin sayısı 24 tür. Genel liselerde öğrenim gören öğrenci sayısı 1999-2000 öğretim yılında 17.326 dır. Mesleki ve Teknik liselerde öğrenim gören öğrenciler, farklı bir program izledikleri için örnekleme alınmamışlardır. Genel liseler de hazırlık sınıfı olan ve olmayan liseler olarak ikiye ayrılmaktadır. Anadolu, Özel ve Süper liselerin hazırlık sınıfları vardır. Gaziantep te 1999-2000 öğretim yılında öğrencilerden Anadolu, Özel ve Süper liselerde hazırlık okuyanların sayısı 4.240, hazırlık okumayan liseler ve Fen Liselerindeki öğrencilerin sayısı ise 13.414 tür. Tablo 1: Araştırmanın örneklemine giren liselerin ve bu liselerde anket uygulanan öğrencilerin dağılımı ŞAHİNBEY İLÇESİ Okul Öğrenci Sayısı Atatürk Lisesi 24 Cumhuriyet Lisesi 21 Mimar Sinan Lisesi 21 Gaziantep Lisesi 30 19 Mayıs Lisesi 21 Şehit Şahin Lisesi 20 Yavuz Sultan Selim Lisesi 18 İnci Konukoğlu Lisesi 15 Güney Fırat Lisesi 22 Sunguroğlu Lisesi 21 Erdem Koleji 10
Ülgen Konukoğlu Lisesi 15 ŞEHİTKAMİL İLÇESİ Kız Lisesi 21 Bayraktar Lisesi 21 Gaziantep Anadolu Lisesi 20 Fitnat Nuri Tekerekoğlu Lisesi 15 Ayten Kemal Akınal Lisesi 15 V. Dinçerler Fen Lisesi 21 Arif Nihat Asya Lisesi 15 Abdulkadir Konukoğlu Lisesi 15 Kolej Vakfı Lisesi 15 Mutafoğlu Fen Lisesi 9 Mutafoğlu Lisesi 9 TOPLAM: 414 Gaziantep te 26 genel lise ve bu liselerde öğrenim gören 17.326 öğrenci vardır. Örnekleme alınan okulların seçiminde İl Milli Eğitim Müdürlüğü nce hazırlanmış listeden yararlanılmıştır. Küme (cluster) yöntemiyle yapılan örneklem seçiminde kümeler (sınıflar) yansız örnekleme yöntemi ile saptanmış, bunu yaparken, örnekleme alınacak öğrencilerin okullarını temsil etmelerine dikkat edilmiştir. Örneklemde temsil edilen okullar ve bu okullarda örnekleme giren öğrencilerin sayısı Tablo 1 de verilmiştir. 1.4. Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi Öğrencilerin tutum ölçekleri 26 değişik lisede ve bizzat öğretmenlerin gözetiminde toplam 414 öğrenciye uygulanmıştır. Araştırmada, veri toplama aracı olarak, İngilizce öğretimine ilişkin tutumları inceleyen araştırmalardan ve araştırmacının öğrencilere yazdırttığı cümlelerden yararlanılarak araştırmacı tarafından geliştirilen anketler kullanılmıştır. Anketler, kişisel bilgilere ve İngilizce öğretimine ilişkin tutumları tespit etmeye yönelik sorulardan oluşturulmuştur. Tutum ölçeklerinin değerlendirilmesinde olumlu tutumlar için 5 ten 1 e doğru, olumsuz tutumlar için 1 den 5 e doğru puan verilmiştir. Anketlerin güvenirliliği Cronbach Alfa formülü ile hesaplanmıştır. Bu formüle göre alfa değeri öğrenciler için 0,8337 bulunmuştur. Anketler bu çalışmanın amacı için kullanılabilir nitelikte bulunmuştur. Anketler bizzat araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin çözümünde ve yorumlanmasında kullanılmak amacıyla, SPSS (10.0) paket programı yardımıyla istatistiki teknik olarak, tek yönlü varyans analizi (F-testi), t-test, Scheffé test ve yüzdelik hesaplamaları kullanılmış ve araştırma bulguları analiz edilmiştir.
1.5. Bulgular 1.5.1.Öğrencilere İlişkin Bağımsız Değişkenler Araştırma bulgularına göre; 1. Öğrencilerin %55,3 ü kız, %44,7 si erkek öğrencidir. 2. Öğrencilerin %41,8 i klasik liselerde, %14,3 ü Anadolu liselerinde, %12,3 ü özel liselerde, %22,7 si Süper liselerde, %8,9 u ise Fen liselerinde öğrenim görmektedirler. 3. Ayrıca öğrencilerin %34,5 i Lise 1, %34,5 i Lise 2, %30,9 u ise Lise 3 de okumaktadır. Sınıflardaki öğrenci sayısının eşit olmasına çalışılmıştır. 4. Öğrencilerin anne ve babalarının öğrenim düzeyi ilkokul düzeyinde yoğunlaşmıştır. Annelerin %47,1 i, babaların ise %39,4 ü ilkokul mezunudur. Annelerin %8 i, babaların ise %13,8 i ortaokul mezunudur. Yine annelerin %11,1 i, babaların ise %22,2 si üniversite mezunudur. 5. Araştırmaya katılan öğrencilerin babalarının mesleklerine göre dağılımında, en büyük oranı serbest meslek sahipleri ve memurlar, en düşük oranı ise zanaatkarlar ve iş adamları oluşturmuştur. Annelerin mesleklerine bakıldığında ise, %80,9 luk büyük oranını ev hanımları oluşturmuştur. Öğrencilerin ailelerinin aylık ortalama gelirlerinde ise aylık geliri 101-200 milyon arasında olan ailelerin oranı %28,3, 201-400 milyon arası olan ailelerin oranı ise %26,1 dir. 400 milyon ve üstü olan ailelerin oranı ise %28 dir. 1.5.2. Öğrencilerin Tutumlarıyla İlgili Bulgular 1. Öğrencilerin cinsiyetlerine göre, İngilizce öğretimine ait tutumlarla ilgili alt ölçeklerin incelenmesi sonucunda, kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha fazla olumlu tutum sergiledikleri görülmüştür. Önem, başlangıç ve süre, gereklilik, duyarlılık, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinin tümünde kız öğrenciler ve erkek öğrenciler arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Dolayısıyla öğrencilerin cinsiyetlerinin, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını etkilediği söylenebilir. 2. Öğrencilerin öğrenim gördükleri okul türleri İngilizce ye karşı tutumlarını değiştirmemiştir. 3. Öğrencilerin devam ettikleri sınıflar İngilizce ye karşı tutumlarını değiştirmemiştir. 4. Öğrencilerin babalarının eğitim durumu, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını etkilememiştir. 5. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumları öğrencilerin tutumlarını üç alt ölçekte değiştirmiştir. Önem, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinde öğrenci tutumları arasında anlamlı fark bulunmuştur. Başlangıç ve süre, gereklilik, ve duyarlılık alt ölçeklerinde gruplar arasında anlamlı fark bulunmamıştır. 6. Öğrencilerin babalarının meslekleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını değiştirmemiştir. 7. Öğrencilerin annelerinin meslekleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını etkilememiştir.
8. Öğrencilerin ailelerinin gelir durumları, İngilizce öğretimine ilişkin tutumları etkilememiştir. Öğrencilerin ailelerinin gelir durumlarına, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında, önem, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinde gruplar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. 1.6. Öğrencilerin İngilizce Öğretimine İlişkin Tutumlarıyla İlgili Sonuçlar 1. Öğrencilerin cinsiyetleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını Öğrencilerin cinsiyetlerine göre, İngilizce öğretimine ait tutumlarla ilgili alt ölçeklerin incelenmesi sonucunda, kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha fazla olumlu tutum sergiledikleri görülmüştür. Önem, başlangıç ve süre, gereklilik, duyarlılık, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinin tümünde kız öğrenciler ve erkek öğrenciler arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Öğrencilerin cinsiyetleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumları etkilemektedir. Birinci hipotez kabul edilmemiş yani desteklenmemiştir. 2. Öğrencilerin devam ettikleri okul türleri dikkate alındığında, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapıla tek yönlü varyans analizi sonuçlarında, gruplar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Öğrencilerin öğrenim gördükleri okul türleri öğrencilerin tutumlarını değiştirmektedir. Sadece gereklilik alt ölçeğinde bütün öğrenciler aynı tutumu göstermişlerdir. Altı tane alt ölçekten sadece bir alt ölçekte fark çıkması istatistiksel olarak sonucu değiştirmemiştir. Öğrencilerin tutumlarıyla ilgili ikinci hipotez desteklenmemiştir. Yani, okudukları okulun türleri öğrencilerin İngilizce ye karşı tutumlarını etkilemektedir. 3. Öğrencilerin devam ettikleri sınıflara göre, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında, gereklilik ve duyarlılık alt ölçeklerinde gruplar arasında fark çıkmıştır. Altı tane alt ölçekten sadece iki tanesinin anlamlı bulunması istatistiksel olarak sonucu değiştirmemiştir. Öğrenci tutumlarıyla ilgili üçüncü hipotez desteklenmiştir. Öğrencilerin devam ettikleri sınıflar İngilizce ye karşı tutumlarını değiştirmemektedir. 4. Öğrencilerin babalarının eğitim durumlarına göre, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında; gruplar arasında endişe ve yöntem ve içerik alt ölçekleri dışındaki alt ölçeklerde fark bulunmamıştır. Öğrenci tutumlarıyla ilgili dördüncü hipotez büyük oranda desteklenmiştir. Yani, öğrencilerin babalarının eğitim durumu, İngilizce öğretimine ilişkin tutumları 5. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumlarına göre, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında; gruplar arasında fark anlamlı bulunmuştur. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumları öğrencilerin tutumlarını üç alt ölçekte değiştirmiştir. Önem, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinde öğrenci tutumları arasında anlamlı fark bulunmuştur. Başlangıç ve süre, gereklilik, ve duyarlılık alt ölçeklerinde
gruplar arasında fark bulunmamıştır. Öğrencilerin annelerinin eğitim durumlarıyla ilgili beşinci hipotez kısmen desteklenmiştir. 6. Öğrencilerin babalarının mesleklerine göre, İngilizce öğretimine ait alt ölçekler arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında, Endişe alt ölçeğindeki gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak bir anlam taşımamaktadır. Yani, öğrencilerin baba mesleklerinin İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını değiştirmediği ile ilgili altıncı hipotez desteklenmiştir. 7. Öğrencilerin annelerinin meslekleri göz önünde bulundurulduğunda, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında endişe ve yöntem ve içerik alt ölçeklerinde gruplar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Öğrencilerin annelerinin meslekleri, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını Yedinci hipotez desteklenmiştir. Öğrencilerin ailelerinin gelir durumları, İngilizce öğretimine ilişkin tutumlarını Öğrencilerin ailelerinin gelir durumlarına, İngilizce öğretimine ait alt ölçeklere ilişkin tutumlar arasında yapılan tek yönlü varyans analizi sonuçlarında, önem, endişe, yöntem ve içerik alt ölçeklerinde gruplar arasındaki fark anlamlı bulunmuştur. Altı tane alt ölçekten, üç alt ölçekte gruplar arasında fark çıkmıştır. Böylece, sekizinci hipotez kısmen desteklenmiştir. Tablo 2: Öğrencilerle ilgili bulguların özeti Alt Ölçekler Cinsiyet Okul Sınıf Baba/ Anne/ Baba/ Anne/ Gelir Türü Eğitim Eğitim Meslek Meslek İngilizce nin Önemi + + - - + - - + Dil Öğretiminin Başlangıcı ve + + - - - - - - Süresi İngilizce nin Gerekliliği + - + - - - - - İngilizce ye Karşı Duyarlılık + + + - - - - - Toplumda İngilizce Endişesi + + - + + - + + İngilizce Dersindeki Yöntem ve İçerik + + - + + + + + Metot t-test F-test F-test F-test F-test F-test F-test F-test 1.7. Öneriler Bu araştırmada elde edilen tutumlarla ilgili bulgulardan yararlanılarak, aşağıda belirtilen öneriler sunulmuştur:
1. Öğrencilerin İngilizce öğretimine karşı olumlu tutum geliştirmeleri için Milli Eğitim Bakanlığı na bağlı ortaöğretim kurumlarında ders programları, öğretmenin formasyonu, öğretim yöntemleri ve değerlendirme boyutlarında yeni düzenlemelere gidilmelidir. 2. Yabancı dil öğretimi görsel ve işitsel olmalıdır. 3. İngilizce veya yabancı dillerin öğretiminde öğretmen kalitesi ve tutumu çok önemli olduğundan, yabancı dil öğretmeninin iyi yetiştirilmesi için gereken yapılmalıdır. Öğretmenlerin yurt dışına gönderilmeleri sağlanmalıdır. 4. Yabancı dil derslerinde okutulan konular günlük hayattan seçilmeli ve günlük hayatta konuşulan terimler öğretilmelidir. 5. İngilizce öğretiminin öngörülen hedeflere ulaşabilmesi için öğrenci velilerinin bu konuda eğitilmesi ve bilinçlendirilmesi gerekir. 6. Aileler çocuklarının İngilizce veya başka bir yabancı dil öğrenmesini teşvik etmelidirler. 7. Devlet okullarında da yabancı dilin iyi öğretilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı gerekeni yapmalıdır ve Milli Eğitim Bakanları kendi görüşlerine göre değil, yabancı dilin iyi öğretilmesi için gerekli politikaları seçmeli ve uygulamalıdırlar. 8. Yabancı dil öğretiminde ilerleyen teknolojinin paralelinde araç ve gereçler kullanılmalıdır. 9. İngilizce dersinde gramer ve kelime öğretimi dışında, akıcı ve doğru konuşmayı sağlamak gerekir. Bu yüzden ders kitapları ve yabancı dil öğretimi araçları bu amaca göre tekrar düzenlenmelidir. 10. Yabancı dil öğretiminde eğitim-öğretim sisteminin bütününde yapılacak değişiklik ve yeniliklere paralel olarak, metod, ölçme ve değerlendirme değişikliklerine de gidilmelidir. Klasik liselerde öğrencilerin İngilizce dersine karşı ilgilerinin daha az olduğu araştırma sonuçlarına göre ortaya çıkmaktadır. Haftalık ders saatlerinin arttırılması güdülemeyi ve ilgiyi olumlu yönde etkileyecektir. KAYNAKÇA Celkan, Hikmet Y. (1989). Eğitim Sosyolojisi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi Demircan, Ö. (1988). Dünden Bugüne Türkiye de Yabancı Dil, İstanbul: Remzi Kitabevi, s.45 Demirel, Ö. (1993). Yabancı Dil Öğretimi, İlkeler, Yöntemler, Teknikler, (3. Basım), Ankara: Usem Yayınları. Gardner, R. C. (1982). Language Attitudes and Language Learning, In E. B. Ryan & H. Giles (Attitudes toward language variation: Social and applied contexts, s. 132-147). London, United Kingdom: Edward Arnold. Hasman, M. A. (2000). The Role of English in the 21st Century English Teaching Forum. Volume 38, Number 1 s. 3-5 Ravid, Ruth D. (1987). The Correlation of Parents and Students Attitudes with Hebrew Language Achievement. Foreign Language Annals, October s.421-425