AB Kulisi Nisan 2011 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümünde, Türkiye-AB ilişkileri, 2012 Fransa Cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde Fransa nın Türkiye nin AB üyeliğine karşı siyaseti ve müzakerelerdeki ilerleme ekseninde değerlendiriliyor Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1
Editör den Seçimlere Geri Sayıma Başlarken Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, Fransa ya son ziyaretinde, Avrupa Birliği (AB) ile tam üyelik müzakerelerinin hızlı ilerlememesi konusunda Ankara nın rahatsızlığını bir kere daha dile getirdi. Türkiye-Fransa ilişkileri zaten Fransız Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy nin Ankara ya dört saat gerçekleştirdiği ziyaretle iyice yara almıştı. Bundan sonra da Sarkozy, Cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturdukça ikili ilişkiler iyileşmeyecek, aksine giderek kötüleşme eğilimine girecek gibi görünüyor. Özellikle de 2012 de yapılacak Fransa daki Cumhurbaşkanlığı seçimlerine geri sayım başlamışken! Sarkozy nin Türkiye nin AB üyeliğine karşı tavrını değiştirmesi zor görünüyor. Aksine, Fransız Cumhurbaşkanının, çoğunluğu Müslüman olan ve coğrafi olarak Avrupa da bulunmayan bir ülke olarak tanımladığı Türkiye karşıtlığını, seçimlere alet etme ihtimali de büyük. Son günlerde Fransa da yaşanan, 6 milyon Müslümanı isyan ettiren tartışmalar ise bunun bir delili. Müslümanları hedef gösteren Sarkozy, Fransa da laiklik tartışmalarını tekrar alevlendirdi. Sarkozy nin sağ kolu ve İçişleri Bakanı Claude Gueant da, İslam a inananların sayısının arttığını ve Müslümanların bazı davranışlarının problem yarattığını söyleyerek ortalığı iyice kızıştırdı. İç Siyasete Alet Etme Aşırı sağcıların oylarını alabilmek için popülizmin doruğunu yaşayan Sarkozy, hatırlanırsa, Türkiye yi daha önce de iç siyasete karıştırmıştı. Sarkozy nin çabaları sonucu, 2005 deki AB Anayasa referandumu öncesi kampanya, Türkiye nin AB üyeliğine hayır kampanyasına dönüşmüştü. Dokuz Ay Süren Sessizlik Aslında Ankara da, son dönemde isyanlarda! Türkiye de genel seçimler öncesinde, AB üyeliği konusu, ülkenin popüler konularından biri olmaktan uzak. Zira Ankara, tam dokuz aydır tam üyelik müzakerelerinde hiçbir müzakere başlığı açmayan Brüksel e tepkili. Necmettin Erbakan ın ölümü nedeniyle 1 Mart tarihinde yapacağı Brüksel ziyaretini erteleyen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Brüksel e karşı tepkisini göstermek için ziyaretini bir kez daha erteledi. Böyle bir dönemde Sarkozy faktörünün tekrar gün yüzüne çıkması işleri daha da karmaşık hale getirecektir. Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2
Gündem Avrupa Konseyi nin 25-26 Mart tarihli Zirvesi Avrupa Birliği nin (AB) Devlet ve Hükümet Başkanları nın katılımı ile 25-26 Mart tarihlerinde düzenlenen Avrupa Konseyi nin gündeminde Japonya daki tsunami ve nükleer felaket, küresel mali krizin Euro Bölgesi ne etkileri ve Libya savaşı vardı. Japonya da meydana gelen deprem ve tsunami felaketinde hayatını kaybedenlere taziyelerini ileten liderler, zorlukları aşmada Japonya nın yanında oldukları mesajını verdiler. Ayrıca, meydana gelen nükleer felaketin ardından Avrupa da en yüksek standartlarda nükleer güvenliğin temini için tüm nükleer tesislerine direnç testi uygulanması kararını aldılar. AB Zirvesi nde ayrıca, Avrupa yı derinden sarsan mali krize karşı geniş kapsamlı bir ekonomik önlem paketi kabul edildi. Yeniden sürdürülebilir bir büyüme hedefleyen paket, AB de ekonomik yönetişimi güçlendirerek Euro Bölgesi nin istikrarını korumayı amaçlıyor. Bununla birlikte, İç Pazar ın güçlendirilmesi, bürokratik yükün azaltılması ve üçüncü ülkeler ile ticaretin arttırılmasına yönelik kararlı eylem yürütülmesi öngörüldü. Zirve, Libya ya ilişkin gelişmeleri de tartıştı. Birleşmiş Milletler kararının arkasında olduklarını belirten AB liderleri, Güneydeki komşu ülkeler ile yeni ortaklıkların tesis edilmesine yönelik olarak kısa vadede ilgili ülkelerin desteklenmesi konusunda uzlaştı. AB yeni Avrupa İstikrar Mekanizması nı kabul etti Avrupa Birliği, Haziran 2013 tarihi itibari ile işlerlik kazanacak AB nin yeni ekonomik yönetişim mekanizması Avrupa İstikrar Mekanizması konusunda uzlaştı. Avrupa Mali İstikrar Sistemi EFSF nin yerini alacak Avrupa İstikrar Mekanizması ESM, ekonomik açıdan zor durumda olan Euro Bölgesi ülkelerine yapılacak mali desteği daha sistematik bir çerçevede genişletiyor. Merkezi Lüksemburg ta kurulacak hükümetlerarası fon ESM nin 700 milyar ödenmiş sermayesinin olması ve AAA kredi notunda gerilemeye yol açmadan 500 milyar dolayında borç ödemesi yapabilecek kapasiteye sahip olması hedefleniyor. Bu kapsamda, Euro Bölgesi ülkeleri Temmuz 2013 tarihine kadar ve sonraki üç yıl içerisinde iki taksit olarak toplam 80 milyar ödeme yapacak. Kalan miktarın ise ihbarlı sermaye ve garantilerden temin edilmesi öngörülüyor. AB de Ekonomik Yönetim Uzlaşması AB nin Maliye Bakanları, 15 Mart tarihli Konsey toplantısında, AB de özellikle Euro Bölgesi nde ekonomik yönetimin sağlanması ve mali kriz ile oluşan ülke borçlarına karşı tedbir alınmasına yönelik altı unsurdan oluşan bir ekonomik yönetişim paketi üzerinde uzlaşmaya vardı. Öneriler AB üye devletlerinde bütçe disiplinini güçlendirmeyi ve ekonomik politikaların denetiminin genişletilmesini amaçlıyor. Ekonomik yönetişim paketinin AB İstikrar ve Büyüme Paktı nda reform öngören dört unsuru; üye devletlerin mali politikaların denetiminin güçlendirilmesi, ulusal mali çerçevelere ilişkin yeni düzenlemeler getirilmesi, aykırı davranan üye devletlere karşı alınacak önlemlerin sürekli ve daha erken bir aşamada uygulanması gibi düzenlemeleri içeriyor. Diğer iki unsur ise AB de mevcut makroekonomik dengesizliği ele alıyor. Avrupa Konseyi nin anlaşmaya vardığı ekonomik yönetişim paketinin, Avrupa Parlamentosu ile istişarenin ardından, Haziran ayında kabul edilmesi planlanıyor. 3
Euro Bölgesi dışındaki ülkeler Euro-Plus Paktı konusunda ayrı düştü Avrupa Birliği nin (AB) ortak parası Euro ya dahil olmayan 6 üye devlet, Almanya nın önayak olduğu, Avrupa mali istikrar mekanizması Euro-Plus Paktı na katılmayı kabul ederken, 4 üye devlet oluşumun dışında kalmayı tercih etti. 25-26 Mart tarihli Avrupa Konseyi nin sonuç bildirgesi kapsamında kayda geçen proje, Euro Bölgesi ne üye ve henüz üye olmayan ülkeler arasında ekonomik koordinasyonun temin edilmesini amaçlıyor. Paket, katılan devletlerde kurum vergilerinin yeniden düzenlenmesi, emeklilik yaşının yükseltilmesi ve maaş sisteminin üretkenliğin teşviki için yeniden yapılandırılması gibi önlemleri içeriyor. Mali destek ise söz konusu katı koşulların yerine getirilmesine bağlı olacak. Resmi bir açıklama yapılmamasına rağmen, Euro-Plus Paktı nın, Euro Bölgesi nde Haziran 2013 tarihinde işlerlik kazanacak Avrupa İstikrar Mekanizması ESM ile ilişkilendirileceği söyleniyor. Bulgaristan, Romanya, Polonya, Letonya, Litvanya ve Danimarka Euro-Plus Paktı na katılacağını teyit ederken, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, İsveç ve İngiltere bu mekanizmanın şimdilik dışında kalacaklarını belirtti. İrlanda ve Romanya için Tahvil Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği (AB) adına 4,6 milyar Euro luk tahvil yatırdı. İrlanda ve Romanya, bu tahvilleri, yapısal uyum programlarını devreye sokmalarına karşılık kullanacaklar. İrlanda nın, Avrupa Mali İstikrar Sistemi EFSF üzerinden 3,4 milyar Euro, Romanya nın ise 1,2 milyar Euro alması öngörülüyor. İrlanda EFSF den Ocak ayında da 5 milyar Euro kullanmıştı. Romanya ise bugüne kadar AB den 4,85 milyar Euro borç aldı. AB Üçlü Sosyal Zirvesi AB Üçlü Sosyal Zirvesi, AB deki işçi ve işveren temsilcilerinin yanı sıra Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barosso, İstihdam ve Sosyal Politikadan sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Laszlo Andor, Avrupa Parlamentosu Başkanı Herman Van Rompuy ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban ın katılımı ile 24 Mart tarihinde Brüksel de gerçekleşti. Zirve, bütçe ve vergi konsolidasyonlarının büyüme ve istihdam üzerindeki sonuçlarını ve sosyal ortakların yönetişimi konularını masaya yatırdı. Zirve de ETUC, BusinessEurope, CEEP ve UEAPME gibi sosyal ortaklar, ulusal reform planlarının şekillendirilmesi ve Avrupa 2020 Stratejisi nin uygulanmasında daha fazla yer alma isteklerini dile getirdi. Bununla birlikte, AB nin ekonomik büyüme ve istihdam politikalarının, sosyal boyutu yeteri kadar dikkate almadığını eleştiren sendika üyeleri, Zirve nin yapıldığı Brüksel sokaklarını istila ederek, son dönemde alınan AB nin kemer sıkma politikalarını protesto ettiler. AB yetkilileri göstericilerin mesajını açık bir şekilde alarak not ettiklerini belirtti. AB Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Genişletiliyor Avrupa Parlamentosu (AP), gelişmekte olan ülkeler için 1 Ocak 2012-31 Aralık 2013 tarihleri arasında uygulanacak genelleştirilmiş tercihler sisteminin genişletilmesine destek verdi. AP desteğini, Avrupa Komisyonu nun Ticaretten sorumlu Üyesi Karel De Gucht un talebi üzerine verdi. Öte yandan AP üyeleri destek verirken, AB nin 2009 yılı Aralık ayında yürürlüğe giren yeni Lizbon Antlaşması nın öngördüğü gibi, bu konuda karar mekanizmalarına yeteri kadar dahil olamamaktan yakındı. De Gucht, AP nin bu konudaki talebini sistemin genel incelemesine yönelik bir sonraki aşamada yerine getirme sözü verdi. 4
AB Tek Patent için Güçlendirilmiş İşbirliği Prosedürü Devreye Soktu Avrupa Konseyi, AB düzeyinde tek bir patent koruma sisteminin tesis edilmesine yönelik kararın güçlendirilmiş işbirliği prosedürü çerçevesinde işletilmesine karar verdi. Güçlendirilmiş işbirliği mekanizması, AB de uzlaşma olmaması durumunda bir grup ülkenin bir araya gelerek aralarındaki işbirliğini geliştirmelerini sağlıyor. İspanya ve İtalya karara rıza göstermezken konuyu yeniden Avrupa Adalet Divanı na taşımaya hazırlanıyor. AB Tek Patent Sistemi, Avrupa Patent Ofisi nin (EPO) resmi dilleri olan İngilizce, Fransızca ve Almancanın kullanılması ile AB de bütünleştirilmiş bir sistem oluşturmayı amaçlıyor. AB de mevcut sistemde, bir patentin verilmesinden sonra her üye devlette onaylanması ve tercüme edilmesi gerekiyor. Yasa teklifinin yasalaşması halinde, EPO resmi dillerinden birinde verilen tek patent, güçlendirilmiş işbirliğine dahil tüm üye devletlerde geçerli olacak. AB nin 2050 Karbon Emisyonu Yol Haritası Avrupa Komisyonu, AB nin 2050 yılında rekabetçi bir düşük karbon ekonomisine dönüştürülmesini hedefleyen yol haritasını 8 Mart ta yayınladı. Komisyon, sera gazı indirimi hedeflerine ulaşabilmek ve enerji harcamalarındaki yükselmeyi sınırlandırmak için etkili yatırım yapılması gerektiğine dikkat çekti. Rapor, 2050 yılına kadar karbon emisyonlarının %80 ila %95 arasında azaltılmasına yönelik maliyet etkin yöntemleri sıralıyor. Enerji giderlerinin kontrol altında tutulması için ise AB nin GSMH sından her sene %1,5 ek yatırım yapılması gerektiğini belirtiyor. Yol haritası, geçtiğimiz ay gerçekleşen AB Çevre Bakanları toplantısında da ele alındı. Bakanlar, genel olarak yol haritasını olumlu karşılarken, Danimarka, Almanya, Yunanistan, Portekiz, İspanya, İsveç ve İngiltere den oluşan yedi AB ülkesi, emisyon oranının %80 oranında azaltılabilmesi için 2020 ye kadarki indirim hedefinin %20 değil, %30 olması gereğine dikkat çekti. Avrupa Komisyonu Ulaştırma Stratejisini Açıkladı Avrupa Komisyonu, kara, hava ve deniz taşıtlarından atmosfere yayılan karbon emisyonunun azaltılmasına yönelik 2050 stratejisini 28 Mart tarihinde yayınladığı Taşımacılık Beyaz Kitabı nda kamuoyuna sundu. Beyaz Kitap ta Komisyon, taşımacılık faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının 2030 yılına kadar bugünkü seviyeye göre %20 ve 2050 yılına kadar 1990 yılındaki seviyeye göre %60 azaltılmasını öneriyor. Bu çerçevede Komisyon, 2050 yılı itibariyle benzinli araçların şehir merkezine sokulmamasını, kara yolu trafiğinin yarısının tren ve mavna taşımacılığına kaydırılmasını ve uçak yakıtlarının %40 ının sürdürülebilir biyo yakıttan temin edilmesini talep ediyor. Bununla birlikte, İngiltere, geleneksel yakıtlı araçların şehir merkezine girişinin yasaklanması önerisine karşı çıkıyor. Komisyon Beyaz Kitaptaki önerilerin hiçbir şekilde hareketliliği azaltıcı bir etkisinin olmasının istenmediğini vurguladı. Bununla birlikte, uzmanlar, 1990 yılından bugüne atmosferdeki üç kat karbon artışını ve artan kara ve hava taşımacılığını dikkate almayan Komisyon stratejisini eleştiriyor. 5
Üçüncü Ülke İşçilerine Eşit Haklar Avrupa Parlamentosu (AP), AB de yaşayan üçüncü ülke vatandaşı olan işçilerin AB vatandaşları ile eşit haklardan yararlanmasına ilişkin hazırlanan Yönergeyi kabul etti. Yeni düzenleme, hem AB deki göçmen işçiler hem de onların işverenleri için oturma ve çalışma koşullarını kolaylaştırıyor. AB nin üzerinde çalıştığı ve tek izin adı verilen bu düzenleme, AB de çalışmak ve yaşamak isteyen ve şu anda AB sınırlarında yasal bir şekilde oturan üçüncü ülke vatandaşlarına uygulanacak. AB üyesi olmayan ülkelerden işçilerin kabul edilmesi ve sayısı gibi konular üye devletin inisiyatifine bırakılırken, üye devletler tarafından verilen oturma izinlerinin çalışma izni hakkında bilgi sağlaması temin edilecek. Yasanın yürürlüğe girmesi için aynı zamanda AB nin Adalet ve İçişleri Bakanları tarafından onaylanması gerekiyor. İngiltere, İrlanda ve Danimarka söz konusu düzenlemenin dışında kalmayı tercih ediyor. AB de Tüketici Hakları Güçlendiriliyor Avrupa Parlamentosu (AP), Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan AB nin Tüketici Hakları Yönergesini onayladı. Bununla birlikte, AP nin, AB de tüketici haklarına ilişkin dört ayrı yasayı birleştiren yasa teklifi hakkında nihai pozisyonunu Mayıs ayında kabul etmesi bekleniyor. 27 AB üye devleti tarafından üzerinde uzlaşı sağlanması gereken düzenlemeler, AB de özellikle internet üzerinden sınır ötesi alışveriş gerçekleştiren tüketicilerin haklarının daha fazla korunması ve güçlendirilmesini sağlayacak. Örneğin, tüketicilerin, AB nin herhangi bir ülkesinden bir ürün satın almaları durumunda, satın alımın iptali için 14 gün süreleri bulunuyor. Ürünlerin 30 gün içerisinde tüketiciye teslim edilmemesi halinde ise sipariş iptal edilebilecek. Aynı zamanda, taşıma sırasındaki hasar ve kayıplardan ticareti yapan işletme sorumlu olacak. E-Atık Yönergesi Revizyonunda Siyasi Uzlaşma AB Çevre Bakanları, atıkların ayrı toplanması ve belirli kazanımlarını gerekli kılan Atık Elektrikli ve Elektronik Cihazlar Yönergesinin yeniden düzenlenmesine ilişkin siyasi uzlaşmanın ilk adımını attı. Uzlaşma, özellikle AB nin yeni üye olan ülkeleri ikna etmenin zorluğu nedeniyle, kolay gerçekleşmedi. Kapsamı genişletilen ve büyük bir ihtimalle 2012 de yürürlüğe girmesi beklenen yasa, prensipte altı yıl içerisinde tüm elektrikli ve elektronik ekipmanları kapsamına alacak. Üye devletlerin dört yıl içerisinde ortalama %45 ve sekiz yıl içerisinde ise %65 elektrikli ve elektronik cihaz atığı toplama hedefine ulaşması planlanıyor. Hedef değerlere ve zamanlamaya yasa taslağına ilişkin etki değerlendirmesinin ardından karar verilecek. Kamu Hizmetine ilişkin Devlet Yardımlarında Yeni Kurallar Aranıyor Avrupa Birliği nde (AB) su, enerji tedariki, sağlık, ulaştırma, telekom da dahil olmak üzere birçok alanda kamu hizmetine ilişkin devlet yardımı kurallarının değişmesi öncesinde Avrupa Komisyonu bir tebliğ yayınladı. Buna göre, üye ülkeler arasındaki ticarete çok fazla etkide bulunmayan bazı küçük ölçekli kamu hizmetlerine ilişkin kuralların önümüzdeki dönemde basitleştirilmesi öngörülüyor. Yeni yasa aynı zamanda ekonomik ve ekonomik olmayan faaliyetler ve kamu hizmetinin tanımlanması gibi konulara da açıklık getirecek. Komisyon un tebliği, AB de ilgili kuralların değişmesi için gerekli olan istişare sürecini de başlatmış oldu. Getirilen öneriler temmuz ayında taraflar ve üye ülkeler tarafından tartışılarak yıl sonuna doğru nihai hale getirilecek. 6
Ajanda 6 Nisan -Coreper I -Avrupa Parlamentosu Genel Kurulu (6-7 Eylül, Strasbourg) 7 Nisan -Avrupa Parlamentosu nun Genel Kurulu 8 Nisan -Coreper I - Coreper II 9 Nisan -Euro Bölgesi ülkeleri Ekonomi Bakanları gayri resmi toplantısı, Gödöllö 11 Nisan -AB nin Adalet ve İçişleri Bakanları, Lüksemburg 12 Nisan -AB nin Adalet ve İçişleri Bakanları, Lüksemburg 13 Nisan -Coreper I - Coreper II 14 Nisan -AB Tarım ve Balıkçılık Bakanları, Lüksemburg 19 Nisan 20 Nisan -Coreper I -Paskalya tatili 2 Mayıs -AB nin Enerji Bakanları gayri resmi toplantısı 3 Mayıs -AB nin Enerji Bakanları gayri resmi toplantısı 4 Mayıs -Coreper I 5 Mayıs CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 7