BÖLÜM 30 EK A 30. - Sıra klemensi sökmek ve yerine takmak : Bir çok S7-200 PLC' lerde sıra klemensler sökülebilir özelliğe sahiptir. Bu imkana sahip olmayan PLC' ler için bir opsiyonel klemens sırası siparişi verilebilir. Klemensi sökmek için : - Konnektör kapağını açınız, 2 - Klemensin orta yerindeki yuvaya küçük bir tornavida yerleştirin, 3 - Tornavidayı aşağı doğru iterek klemensi sökün. Klemensi takmak için : - Konnektör kapağını açınız, 2 - Konnektörle modül üzerinde kalan tabandaki pinleri birbirine uyacak şekilde eşleştirin, 3 - Klemens, yuvasına oturacak şekilde döndürerek bastırın. Klemensi, doğru şekilde yerleştirip yerleştirmediğinizi kontrol edin. 30. 2 - S7-200' lerin topraklanması : S7-200' ler ve bağlı olan ekipmanlar (sensörler gibi) tek bir noktaya topraklanmalıdır. Elektriksel gürültüyü azaltmak için tüm DC ortak uçlarının (eksi uçlarının) tek bir noktadan toprağa bağlanması uygun olur. Bunun için 24 V sensör güç kaynağı ortak ucunun (M) sistem topraklamasına bağlanmalıdır. 30.3 - PLC çıkışlarında oluşturulması gereken sönümleme devreleri : PLC çıkışına bağlanan endüktif yükler, çıkışların açılması ve kapanması sırasında ark şeklinde olumsuz etki yaratırlar. Bu nedenle endüktif yüklerin olumsuz etkilerini azaltmak için sönümkleme devreleri kullanılmalıdır. Böylece PLC çıkışlarını korumuş olursunuz. Ayrıca sönümleme devreleri endüktif yüklerin neden olabileceği elektriksel gürültüleri de azaltır. - DC yükleri çalıştırılan PLC' ler de DC ve Röle çıkışlar için : S7-200 PLC' lerde DC çıkışlar dahili olarak korunmuştur. Bu nedenle DC çıkışlı PLC' ler için ayrıca önlem almaya (sönümleme devresi kullanmaya) gerek yoktur. Röle çıkışlı PLC' ler, hem DC hem de AC yükler için kullanılabildiği için dahili koruma yerleştirilmemiştir. PLC çıkışı DC endüktif yük DC yük için sönümleme devresi PLC çıkışı D D 2 N 400 opsiyonel Varistör AC endüktif yük AC yük için sönümleme devresi 8.2 V zener (DC çıkış) 36 V zener (Röle çıkış ~ Şekil 30. : Klemensin sökülüp takılması 2 - AC yükleri çalıştırılan PLC' lerde AC ve Röle çıkışlar için: Bir çok uygulamada D diyod' unun bağlanması yeterlidir. Eğer uygulamalarınızda hızlı açıp kapamalar gerekiyorsa D 2 zener diyod' unun da eklenmesi uygun olur. Zener diyod' un kapasitesi çıkış devresinin akımını karşılamaya uygun olmalıdır. AC çıkışlı PLC' ler, dahili olarak korunmuş olup ek tedbirlere gerek duyulmaz. Röle çıkışlı PLC' ler, hem DC hem de AC' de kullanılabildiği için dahili koruma yerleştirilmemiştir. Varistörün çalışma gerilimi çıkış gerilim değerinden yani yük çalışma geriliminden en az % 20 büyük olmalıdır. 485
30. 4 - PLC' nin enerjisi kesildiğinde M hafızasının kalıcı olarak saklanması: Enerji kesildikten sonra PLC' ye yeniden enerji vererek çalışmanın enerjinin kesildiği andaki yani en son çalışma haliyle sürdürmesini istiyorsanız M hafızasının belirli alanlarını kalıcı olmak üzere ayarlayabilirsiniz. Bunun için: kalıcı olmak üzere ayarladığınız M hafıza bayt' ları enerji kesildiği anda EEPROM' a saklanır. Bu işlem için : Ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Retentive Ranges (kalıcı aralıklar) bölümünü tıklayınız. Burada ilk 4 MB bayt' ı kalıcı olmamak (MB0 -MB3) üzere ayarlanmıştır. Bu ayarı siz istediğiniz şekilde değiştirebilirsiniz. Değişiklikleri onaylayıp yüklemeniz gerekir. Şekil 30.2 : M hafızasında kalıcı aralıkların belirlenmesi Örnek : Bir motorun çalıştırılıp durdurulması projesinde motor çalışırken enerji kesildikten sonra PLC' ye yeniden enerji geldiğinde ve PLC, RUN konumuna alındığında motor, bizim herhangi bir etkimiz olmadan çalışmaya devam etsin. Network I0.0 sensörü (butonu) bir an için aktif olduğunda M0.0 iç rölesi aktif olur (çalışır). I0.0 pasif duruma geçse de M0.0 iç rölesi aktif durumda kalmaya devam eder. I0.0 M20.0 S Network LD I0.0 S M20.0, Network 2 I0.sensörü (butonu) bir an için aktif olduğunda M0.0 iç rölesi pasif olur yani çalışmaz. I0.0 pasif duruma geçse de M0.0 iç rölesi pasif durumda kalmaya devam eder. I0. Network 3 M20.0 R Network 2 LD I0. R M20.0, M20.0 iç rölesi aktif ise Q0.0 çıkış rölesi enerjilidir (yani çalışır). M20.0 iç rölesi aktif değilse (pasifse) Q0.0 çıkış rölesi enerjilenmez (çalışmaz). Enerjiyi kesiniz ve yeniden enerji vererek PLC' yi RUN konumuna aldığınızda Q0.0' ın çalıştığını göreceksiniz. M20.0 Q0.0 Şekil 30.3 : M hafızasında kalıcı aralıkların kullanılması Network 3 LD M20.0 = Q0.0 486
V, M, C ve T alanları için kalıcı aralıklar tanımlamak mümkündür. Zaman rölelerinde sadece kalıcı tip zaman röleleri (TONR) seçilebilir. Her enerji kesilmesinde kalıcı olması için ayarladığınız değerler EEPROM' a kaydedilir. Değiştirilmiş olan sistem blok değerlerinin CPU' ya yüklenmesi gerekir. 30.5 - Programın (projenin) hafıza kartuşunda saklanması : Hafıza kartuşunu işlevsel olarak bilgisayarlarda kullanılan disketin görevine benzetebiliriz. Hafıza kartuşunda program blok, data blok, sistem blok ve forse edilen değerler saklanabilir ya da taşınabilir. Hafıza kartuşundaki projenin RAM' a aktarılması CPU' ya ilk enerji verildiği anda ve CPU, STOP konumunda iken gerçekleşir. PLC' niz enerjili iken hafıza kartuşunu takabilir veya çıkarabilirsiniz. Uyarı!!!:Kartuşu elinizde tuttuğunuzda topraklanmış bir alanla temas halinde olmanız gerekir ve topraklama bilekliği kullanılması gerekir. kartuş iletken bir kutuda veya orijinal ambalajında saklayın. Zira elektrostatik yük kartuşun bozulmasına neden olabilir. Hafıza kartuşunu yerine takabilmek için CPU üzerindeki plastik kapakçığı çıkarmanız gerekir. Hafıza kartuşunu ters takamazsınız. Projenizi hafıza kartuşuna aktarabilmeniz için aşağıdaki işlemleri yapın : - CPU' yu STOP konumuna getirin. 2 - Projenizi PC' ye yüklememiş iseniz yükleyin 3 - Hafıza kartuşunu programlamak için PLC > Program Memory Cartridge menü komutunu kullanın. Böylece projeniz hafıza kartuşuna yüklenmiş olacaktır. 4 - Hafıza kartuşunu artık sökebilirsiniz. Sonra plastik kapakçığı yeniden yerine takın. 30.6 - Projenin hafıza kartuşundan CPU' ya aktarılması : Hafıza kartuşuna yüklenmiş olan bir projeyi herhangi bir PLC' ye aktarabilirsiniz. Projeyi aktarmak istediğiniz PLC' ye takınız. Hafıza kartuşu takılı iken CPU' nun enerjisini kesip yeniden veriniz. Bu anda kartuştaki proje CPU' ya aktarılmış olacaktır. uyarı!!!: CPU' yu boş bir hafıza kartuşuyla ya da üst modele ait programı içeren kartuşla programı yüklemek istediğinizde hata oluşabilir. Örneğin CPU 222' de programlanan bir projenin CPU 22' ye yüklenmesi hata oluşturabilir. Ancak tersi doğru değildir. Yani CPU 22' de programlanan bir proje CPU 222' ye aktarılabilir. Ya da CPU 224' de programlanan bir proje hafıza kartuşuna aktarılıp CPU 22 veya CPU 222' ye aktarılmaya çalışılırsa sistem hatası (SF) oluşmasına neden olur. Bu durumda kartuşu çıkartınız. Program blok Sistem blok Data blok Forse edilenler Hafıza kartuşu S7-200 CPU 30.7 - V hafızasının EEPROM' a kaydedilmesi : V hafızasında bayt, word veya double word olarak bulunan bir değeri dahili EEPROM' a kaydetmek mümkündür. Ancak şu unutulmamalıdır : EEPROM' a kaydetme tarama (döngü) süresini ortalama 5 msn arttırır. EEPROM' a yazma sayısının bir sınırı vardır. Bu sınır en az 00.000 ortalama.000.000 dur. Bu nedenle gerekli olmadıkça bu işlem yapılmamalıdır. V hafızasındaki bir değerin EEPROM' da saklanmasında özel hafıza bayt' ı SMB3 kullanılır. SMW 32' de ise saklanacak alanın adresi bulunur. Aşağıdaki örnekte VB00 alanındaki bilgi her taramada EEPROM' a kaydedilir. 487
Bu örnekte VB20 EEPROM' a kaydedilmektedir. dakikada bir eğer başka bir kayıt işlemi gerçekleşmiyorsa kayıt yapılacak alanın adresi SMW32' ye aktarılır. Kaydedilecek değerin boyutu seçilir ( = Bayt, 2 = Word, 3 = Double Word ya da Reel sayı ) daha sonra SM3.7 set edilir. SM3.7 EEPROM' a kaydetme bitidir. EEPROM' a kaydetme işlemi :0 = hayır, = Evet anlamındadır. Böylece her dakikada bir kayıt işlemi gerçekleşir. Kayıt işlemi bitince CPU, SM3.7 ' yi otomatik olarak sıfırlar Örnek Program : Network // Bu örnektevb20 EEPROM' a kaydedilecektir. SM0.4 kontağı ile VB20 alanındaki bilgiler 60 saniyede bir EEPROM' a kaydedilmektedir. Eğer kaydetme işleminin daha uzun sürelerde örneğin 30 dakikada bir ya da saatte bir gerçekleşmesini istiyorsanız tasarımınızı yeniden düzenlemeniz gerekmektedir. Örnekte kayıt yapılacak alanın adresi SMW32' ye atanmalıdır (taşınmalıdır). Kaydedilecek alanın boyutu bayt, word ve doubleword ya da reel sayı olabilir ( = bayt, 2 = word, 3 = double word ya da reel sayılar). Kayıt işlemi gerçekleştiğinde CPU, SM3.7' yi sıfırlar. SM0.4 yerine I0.2 gibi bir buton kullanırsanız I0.2 aktif olduğunda kayıt işlemi gerçekleşir. SM0.4 P SM3.7 MOV_W EN ENO 20 IN OUT SMW32 MOV_B EN ENO IN OUT SMB3 SM3.7 S Şekil 30.4 : V hafızasının EEPROM' a kaydedilmesi 30.8 - Đletişim görevleri için ayrılan sürenin ayarlanması : PLC' de döngünün yani tarama süresinin belirli bir yüzdesi RUN konumunda düzeltme işlemleri ya da izleme işlemleri için ayrılmaktadır (background yani arka plan zamanı). Bu sürenin sizin tarafınızdan değiştirilmesi mümkündür. Yüzde değerinin arttırılması programınızın daha yavaş çalışmasına neden olur. Đletişim görevleri için ayar süresi %0 olarak ayarlanmıştır. Program tarama süresinin artması işlemci için sakıncalı değilse ve izleme fonksiyonlarının daha verimli yapılması gerekiyorsa bu değer %5' lik artırımlar yapılarak %50' ye kadar çıkartılabilir. Đletişim ayarları için ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Background Time (arka plan süresi) bölümünü tıklayınız. Değişikleri onaylayıp yükleyiniz. 488
30.9 - PLC, STOP konumunda iken istenilen çıkışların çalışmasını ayarlamak : Genel olarak PLC' ler STOP konumunda iken çıkışlar çalışmaz. Ancak PLC, STOP konumunda iken tercih edilen çıkışları çalıştırmak mümkündür. S7-200' lerde çıkış tablosu, CPU STOP konumunda iken çıkışların önceden belirlenmiş değerlerde olmasına ya da mevcut durumlarının korunmasına izin verir. Ancak bu uygulama dijital çıkışlar için geçerlidir. Bu işlem için ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Output Table (çıkış tablosu) bölümünü tıklayınız. PLC, RUN konumunda iken STOP konumuna alındığında çıkışların son konumunda kalmasını istiyorsanız Freeze Outputs (Çıkışları Dondur) kutucuğunu işaretleyiniz. CPU STOP konumuna geçtiğinde çalışır duruma geçmesini istediğiniz çıkışları ise Tablodan ayrı ayrı işaretleyebilirsiniz. Hangi çıkışın Q0.7' nin STOP stop konumunda çalışmasını istiyorsanız o adresi işaretleyiniz (Örneğin aşağıda konumunda iken çalışması istenmiştir). Değişikleri onaylayıp PLC' ye yükleyiniz. 30.0 - Dijital girişlerin filtre edilmesi : S7-200 PLC' ler, en çok 6 dijital giriş için filtre yapabilme imkanı sağlar. Giriş filtreleme için 0.2 msn ile 2.8 msn. arasında ayarlama yapılabilir. Bu gecikme sayesinde giriş kablolarında meydana gelebilecek parazitler filtrelenerek yanlış değer okuma olasılığı en aza indirilir. Dijital girişlerin filtreleme işlemleri için: ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Input Filtres (Giriş filtreleri) bölümünü tıklayınız. Değişikleri onaylayıp PLC' ye yükleyiniz. Filtreleme işlemi 4 ayrı grup için geçerlidir. Not : Dijital girişleri filtreleme; normal giriş okuma, interrupt okuma ve darbe yakalama fonksiyonlarını etkilemektedir. Verdiğiniz değer süresi fazla olursa bir interrupt olgusunu veya darbeyi kaçırabilirsiniz. 489
30. - Analog girişlerin filtre edilmesi : S7-200 PLC' lerde, her analog giriş için ayrı ayrı filtre yapma imkanı bulunmaktadır. Filtre edilmiş olan değer seçilen örnekleme sayısındaki analog değerlerin ortalaması olarak değerlendirilir. Seçilen örnekleme ve ölü bant tüm analog girişlere uygulanabilir. Analog giriş değerleri ortalamadan daha fazla değiştiğinde, filtre çıkışı gecikmeksizin yeni değere ulaşacak şekilde güncellenir. Ölü bant olarak ifade edilen girişteki bir değişim, analog değerlerin dijital karşılığı olarak tanımlanır. Analog girişlerin filtreleme işlemleri için: ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Analog Input Filtres (Analog giriş filtreleri) bölümünü tıklayınız. Filtrelemek istediğiniz örnekleme sayısını ve ölü bandı seçiniz ve değişikleri onaylayıp PLC' ye yükleyiniz. 30.2 - Kısa süreli darbelerin yakalanması : S7-200 PLC' ler, taramanın başında girişleri okuma sırasında her taramada hissedilemeyecek kadar kısa süren sinyal değişimlerinin okunabilmesini sağlar. Girişteki kısa süreli değişim kilitlenerek bir sonraki giriş okumasına yani bir sonraki döngüye kadar o durumda kilitli tutulur. Böylece çok kısa süren girişlerin okunması sağlanmış olur. Kısa süreli darbeleri yakalama işlemleri için: ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Pulse Catch Bits (Pals bitlerini yakalamak) bölümünü tıklayınız. Đlgili onay kutucuğunu seçtikten sonra değişikleri onaylayıp PLC' ye yükleyiniz. 30.3 - Projelerin şifrelenmesi : S7 200 PLC' lerin tümü bazı özelliklere başkaları tarafından erişilmesini engellemek amacıyla şifre koruması içermektedir. Şifre konulmamışsa hazırlanan projenin tüm özelliklerine erişmek mümkündür. Şifre konulduğunda ise kısıtlanan özelliklere başkalarının erişmesi mümkün olmaz. Şifre yazarken büyük veya küçük harf ayırımı yoktur. Şifreleme işlemleri üç seviyede yapılabilir. Her seviye için değişik özelliklere şifre girmeden ulaşılamaz. S7-200 PLC' lerde, başlangıç kısıtlaması seviye ' dir. Yani kısıtlama yoktur. Şifre girildikten ve programlama bilgisayarının PLC ile bağlantısı kesildikten sonra o şifreye ait seviye yaklaşık dakika süre ile aktif haldedir. Eğer PC/PPI iletişim kablosu bağlı iken MicroWIN 32 programı kurallara uygun olarak kapatılırsa şifre ve seviyesi aktif halde olur. Şifreleme işlemini gerçekleştirebilmeniz için: ekranın sol tarafındaki bölümden System Block ikonunu tıklayınız ya da Vıew menüsünden System Block' u tıklayınız. System Block tablosunda Password (şifre) bölümünü tıklayınız 490
Daha sonra şifre seviyesini belirleyiniz. Seviye tüm bilgilere erişme izin verir. Bu nedenle şifreleme için Level (seviye) 2 ya da Level (seviye) 3' ü onaylamanız gerekir. Açılan diyalog kutusu sizden şifre isteyecektir. Kutucuk içersine unutmayacağınız bir şifre yazınız. ve Verify kutucuğunda şifrenizi tekrarlayınız. Onayladıktan sonra sistem bloğunu PLC' ye yükleyiniz. Seviyelerin hangi bilgileri erişimi engelleyebileceği aşağıda çıkartılmıştır. CPU içeriği Seviye Seviye 2 Seviye 3 Kullanıcı verisini okumak ve yazmak PLC' yi durdurmak ve çalıştırmak Zaman saatini okumak ve yazmak Kullanıcı programını (projeyi), data bloğu, ve CPU ayarlarını okumak Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Erişime izin verir Sizden şifre ister CPU' ya yükleme yapmak Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister Forse edilen değerleri okumak Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister Program, sistem ve data bloğu silmek Verileri forse etmek, çoklu ya da tekli döngü gerçekleştirmek Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister Hafıza kartuşunu programlamak Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister STOP konumunda çıkışları değiştirmek Erişime izin verir Sizden şifre ister Sizden şifre ister Şifre unutulduğunda yapılması gereken işlemler : Eğer şifreyi unutmuşsanız kesinlikle CPU' nun hafızasını silmeniz ve projenizi yeniden yüklemeniz gerekir. Hafızayı silmek CPU' yu STOP konumuna geçirir. CPU hafızası silindiğinde iletişim ağı adresi, iletişim hızı, ve saat dışında tüm bilgiler ve ayarlar fabrika ayarlarına döner. Şifreyi unuttuğunuzda CPU' hafızasını silebilmeniz için : PLC menüsünden Clear komutunu seçin. Her üç blok tipini seçerek onaylayın. MicroWIN programı size şifrenizi girmeniz için bir diyalog kutusu açacaktır. Bu bölüme CLEARPLC yazıp Clear All (hepsini sil) işlemini onaylayınız (clearplc olarak da yazabilirisiniz). Clear All, uygulaması parogramınızı hafıza kartuşundan silmez. Şifre aynı zamanda hafıza kartuşunda da saklandığından ayrıca hafıza kartuşunun da silinmesi gerekir. Uyarı!!!: Programınız silindiğinde çıkışlar sıfırlanır. Bu durum hayati ya da maddi tehlike yaratacaksa emniyet tedbirleri alındıktan sonra hafıza silme işlemi yapılmalıdır. 49
30.4 - EN ve ENO açıklaması : EN (Enable IN), Ladder ve FBD uygulamalarında kutularda Boole girişidir. Komut kutusunun icra edilebilmesi için bu girişin aktif yani "" olması gerekir. STL komut uygulamasında ise EN girişi yoktur, fakat bir sonraki komutun icra edilebilmesi için lojik yığının ilk bit' inin "" olması gerekmektedir. ENO (Enable OUT), Ladder ve FBD uygulamalarında kutularda Boole çıkışıdır. Eğer komut kutusunun girişinde (EN' de) enerji varsa ve kutu, fonksiyonlarını bir hata olmadan gerçekleştirebilirse, ENO çıkışı enerji akışını bir sonraki bağlanan elemana aktarır. Yani komut kutusunun icrası sonunda ENO çıkışı enerji sağlar. Kutunun icrası sonunda bir hata oluşursa (aritmatiksel işlemlerde bölme, çarpma hataları örneğin "0" ile çarpma gibi) enerji akışı o komut kutusu çıkışında kesilir. STL uygulamalarında ENO çıkışı yoktur, fakat ENO çıkışı olan LAD ve FBD komutlarının karşılığında özel ENO bit' i set edilmektedir. Bu bit' e AND ENO (AENO) komutuyla ulaşılabilir. Böylece LAD ve FBD uygulamasındaki ENO çıkışı gibi işleve sahip olur. Uyarı!!! : Komut kutularının ENO çıkışlarında, EN girişinde enerji olduğu sürece enerji olur. Örnek : Network // I0.2 aktif olduğunda desimal değeri binary olarak MB0 alanına atansın atama işlemi gerçekleştiğinde aynı zamanda Q0.0 çıkış rölesi çalışsın. I0.2 MOV_B EN ENO IN OUT MB0 Q0.0 LD I0.0 MOVB, MB0 AENO = Q0.0 30.5 - S7-200' lerde hataların giderilmesi : S7-200 PLC' lerde hatalar, birincil (fatal) ya da ikincil (Non Fatal) olarak iki grupta toplanır. MıcroWIN programında PLC>Informatıon menü komutu kullanılarak PLC tarafından belirlenen hata kodlarını görmek mümkündür. Altta hata kodlarını ve açıklamaları içeren PLC Informatıon diyalog kutusu görülmektedir. Last Fatal alanı, PLC' nin ilettiği en son hatayı gösterir. Enerji kesilse bile bu değer saklanır. Total Fatal alanı, PLC' nin hafızasının silinmesinden sonrasından bu yana oluşan toplam hataların sayısını gösterir. Enerji kesilse bile bu değer saklanır Ancak CPU hafızasının silinmesi halinde silinir. Birincil ve ikincil hata kodlarının neler olduğunu SIEMENS sımatıc S7-200 Türkçe kullanım klavuzundan öğrenebilirsiniz. Birincil hatalar nedeniyle CPU, STOP konumuna geçer SF ve STOP led' i yanar Bu durumda kapatıp açın. PLC üzerindeki konum svicini TERM ya da STOP konumuna alın. PLC> Power - up Reset menü komutunu kullanarak S7-200' ü yeniden başlatın. Böylece tüm birincil hatalar silinmiş olur. 492
30.6 - Programın çalışmasının izlenmesi ve durum tablosu oluşturulması : Status Chart (durum tablosu), projeniz PLC tarafından çalıştırılırken değişkenleri ekranda izleyebilme ve bu değişkenlerin değerlerini değiştirebilme olanağını sağlar. Giriş, çıkış gibi ve diğer değişkenlerin anlık durumları ekrandan izlenebilir. Hatta değerleri değiştirebilir ya da forse edebilirsiniz. Bir programda birden çok durum tablosu oluşturulabilir. Durum tablosunu oluşturabilmeniz için ekranın sol tarafındaki araştırma çubuğundan Status Chart simgesini tıklayınız ya da View > Status Chart menü komutunu kullanınız. Durum tablosuna izlemek istediğiniz değişkenlerin adresini ya da sembolik ismini girmeniz gerekir. Sabit sayıların, akümülatörlerin ve lokal değişkenlerin durumu izlenemez. Zaman rölesi ve sayıcıların hem anlık durumlarının hem de bit olarak izlenmesi mümkündür. Durum tablosunu oluşturabilmeniz ve değişkenlerin durumunu izleyebilmeniz için aşağıdaki işlemleri yapmalısınız. Durumunu izlemek istediğiniz adresleri addrees bölümüne girin Format stünundan veri tipini seçin Değişkenlerin durumunu izleyebilmeniz için Debug > Chaet Status menü komutunu Kullanın ya da ekranın görev çubuğunda bulunan sembolünü tıklayın. Durum tablosu değişkenlere yeni değer vermek ya da forse etmek için de kullanılabilir. Durum tablosuna yeni satır ekleyebilmeniz için New Value stünunda en son satırı tıklayıp enter tuşuna basınız ya da Edit > Insert > Row menü komutunu kullanınız. 30.7 - Programın PLC, RUN konumunda iken değiştirilmesi : CPU 224 sürüm (.0 ve daha yüksek) ile CPU 226 sürüm (.00 ve daha yüksek) model PLC' lerde PLC RUN konumunda iken projede bazı değişiklikler yapılmasına izin verilir. Proje üzerinde yaptığınız değişikler RUN konumunda iken PLC' ye yüklenebilir. Uyarı!!!: Değişikler sistemde maddi ya da hayati tehlikeler yaratabilecekse gerekli önlemler alınmalıdır. Değişikler uzman kişilerce yapılmalıdır. RUN konumunda değişiklik için PLC' niz bu özelliği desteklemeli ve PLC' niz RUN konumunda olmalıdır. Menüden Debug > program Edit RUN komutunu seçin (Bu komut MicroWIN32 version 3.2 ' de bulunmaktadır). Eğer değiştirdiğiniz proje, PLC' de yüklü olan projeden farklı ise kaydedip kaydetmeyeceğiniz hakkında size bilgi verir. RUN konumunda değişiklik sadece PLC üzerinde yüklü olan proje üzerinde yapılabilir. MicroWIN programı RUN konumunda değişiklik konumuna geçtiğinizi sizi ikaz eder ve devam edip etmeyeceğinizi sorar. Devam ederseniz MicroWIN programı PLC üzerindeki projeyi PLC üzerinden PC' ye yükler. Bu aşamadan sonra proje üzerinde değişiklikler yapılabilir. RUN konumunda değişiklik sadece program bloğunun yüklenmesini gerçekleştirir. Diğer blokları (sistem ve data blokları)yükleyemezsiniz. Uyarı!!! : Eğer çıkışla ilgili bir lojik silmişseniz (Q0.5 gibi) PLC, STOP konumuna geçinceye kadar ya da enerji kesilip gelinceye kadar çıkışın son konumu korur. Hızlı sayıcı veya darbe üreticiler içinde aynı durum söz konusudur. 493
30.8 -Run konumunda iken programı yüklemek : Run konumunda iken yaptığınız değişikler sadece program bloğunun yüklenmesini gerçekleştirir. RUN konumunda programı yüklemek için Yükle simgesine tıklanabilir. Ya da File > Download menü komutu kullanılabilir. 30.9 - Run konumunda değişiklikten çıkış : Run konumunda değişiklik yapam işlemlerini sona erdirmek için Debug > Program Edit RUN menü komutundaki onay (çek) işaretini kaldırın. Eğer değişiklikleri kaydetmemiş iseniz Program size tercihinizi soracaktır. 30.20 - Kontrol sistemlerinde sistemin yapısı : Kontrol sistemlerinde belirli bir değer referans alınır. Bu değere göre yapılacak işlemle ilgili ısı, ışık, basınç, nem, renk, hacim, hız, vs. karşılaştırılarak sonuca göre yeni bir değerlendirme yapılır ve geri besleme ünitesi ile yeniden ayar yapma olanağı sağlar. Kontrol iki şekilde olabilir. - iki konumlu kontrol : Örneğin Bir ortamı ısıtacak olan ısıtıcı 30 0 C ' de çalışsın 35 0 C de dursun gibi. Burada çalışma ve durma aralığı tespit edilmiştir. 2 - Sürekli kontrol : Bu sistemde gerçekleşen değer her an kontrol altında tutularak istenilen bir değerde bir işlem yapılması gerçekleştirilebilir. Đstenen değer (Vr) (Vr) = referans gerilimi karşılaştırıcı - + vb e Kontrol u Sürücü U ünitesi sistem Kontrol edilen sistem Gerçekleşen değer (Vg) PLC Geri besleme Ölçme ünitesi (sensör) Örneğin bir ısıtma fırınının sıcaklık kontrolü gerçekleştirilecekse (00 0 C...400 0 C gibi) istenen sıcaklık Vr ile, gerçekleşen sıcaklık Vg ile gösterilebilir. Bu iki değer karşılaştırılarak e hata değeri elde edilir. e hata değeri kontrol ünitesi tarafında değerlendirilir ve u kontrol değeri elde edilir. u değerine bağlı olarak sürücü sistem devreye alınır ya da çıkartılır. Đki konumlu kontrol sistemlerinde u max veya u min gibi iki değer alınmalıdır. Eğer Vr>Vb ise e= Vr - Vb = sıfırdan büyüktür. Bu durumda u = u max Eğer Vr<Vb ise e= Vr - Vb = sıfırdan küçüktür.. Bu durumda u = u min olur. Karşılaştırıcının yapısı : iki nokta kontrol sisteminin çalışması : 0K 0K - 74 + 0K V2 400 0 C V 00 0 C V, 0 C Vr Vb 0K e u 0 Zaman ( t ). dereceden sistemler için iki konumlu kontrol diyagramı 494
Örnek : Bir üretim sanayii tesisinde bir çok parça değişik sıcaklıklarda işlenmektedirler. Isı kontrolü için PT 000 elemanı kullanılacaktır. Sıcaklığın üst değeri reset potansiyometresi ile, sıcaklığın alt değeri set potansiyometresi ile ayarlanacaktır. Isı kontrolü 0 0 C ile 600 0 C arasında yapılacaktır. +0 V K 0 K 0 K Gerçekleşen Set Değer Vg Reset 0 K 0 K PT 000 920 R 920 R _ RA A+ A - RB B+ B - RC C+ C - RD D+ D - Gerçekleşen ve set edilen değerlerin analog giriş modülüne bağlantısı. PT elemanlarının her bir 0 C için sıcaklık katsayıları 0,004 ohmdur. Buna göre : PT000 için 0 C lık değişim 0.004 * 000 = 4 ohm dur. PT 000 elemanının 0 0 C ile 600 0 C deki direnç değerlerini hesaplayalım. PT000 elemanının20 0 C deki direnci 000 ohmdur. PT 000 elemanının 0 0 C deki direnç değeri: 20-0 = 20 0 C 000 - (20 * 4 ) = 920 Ω PT 000 elemanının 600 0 C deki direnç değeri: 600-20 = 580 0 C 000 + (580 * 4 )=2320 Ω 0 0 C de ısı elemanı üzerinde düşen gerilim (Vg): R= PT 000 ısı sondasının 0 C de ki değeri ise : 0 v 0 v Vg = x R = x 920 = 4,8 v olarak hesaplanır. K +R 920 Ω 600 0 C de ısı elemanı üzerinde düşen gerilim (Vg): R= PT 000 ısı sondasının 600 0 C de ki değeri ise : 0 v 0 v Vg = x R = x 2320 = 6,98 v olarak hesaplanır. K +R 3320 Ω Analog giriş modülünün çalışma alanı 4,8 v ile 6.98 v arasındadır. Analog giriş çıkış modülünün eksi derecelerde de kontrol edeceği düşünülerek bipolar kontrol seçilirse + 0 v ile - 0 v sınırlar içinde kontrol gerçekleştirilir. Buna göre EM235 için anahtar konumu seçimi aşağıdaki gibi olmalıdır. SW SW2 SW3 SW4 SW5 SW6 tam skala giriş Çözünürlük (hassasiyet) OFF OFF ON OFF OFF OFF ± 0 v 5 mv 495
Programın PLC' de gerçekleştirilmesi : Network : PT000 ısı elemanı için gerçekleşen değer AIW0 analog girişinden uygulanır. AIW0 dan okunan değer 0 V için analog modülün ayarı (32767 yerine) 32000 olarak yapılırsa (Analog modülün kalibrasyon ayarını inceleyiniz) 32000 değeri 0 v değerine bölünürse v için okunan değer hesaplanır (3200). Bu değer VW0 alanına yazılsın. SM0.0 EN DIV_I ENO AIW0 32000 IN IN2 OUT VW0 Network 2: ısıtıcıyı devreye sokacak olan değer (set) AIW2 analog giriş kanalından okunur. AIW2 den okunan değer 0 V için analog modülün ayarı (32767 yerine) 32000 olarak yapılırsa (Analog modülün kalibrasyon ayarını inceleyiniz) 32000 değeri 0 v değerine bölünürse v için okunan değer hesaplanır (3200). Bu değer VW2 alanına yazılsın. SM0.0 EN DIV_I ENO AIW2 32000 IN IN2 OUT VW2 Network 3 : ısıtıcıyı devreden çıkartacak olan değer (reset) AIW4 analog giriş kanalından okunur. AIW4 den okunan değer 0 V için analog modülün ayarı (32767 yerine) 32000 olarak yapılırsa (Analog modülün kalibrasyon ayarını inceleyiniz) 32000 değeri 0 v değerine bölünürse v için okunan değer hesaplanır (3200). Bu değer VW4 alanına yazılsın. SM0.0 EN DIV_I ENO AIW4 32000 IN IN2 OUT VW4 Network 4: Isıtıcıyı çalıştıracak olan PLC çıkışının çalıştırılması : SM0. ilk tarama bitidir. PLC RUN konumuna alındığında Q0.0 çıkışı set olur ve ısıtıcı çalışır. Veya SM0.3 PLC' ye ilk enerji uygulandığında ya da PLC nin enerjisi kesilip yeniden geldiğinde yine ısıtıcıyı çalıştıracak olna Q0.0 çıkışı çalışır. SM0. SM0.3 Q0.0 S Network 5 : Köprü devresindeki potansiyemetre ile ısıtıcı istenilen sıcaklık değerine ayarlanır. Örneğin 350 0 C gibi. AIW0 girişindeki PT000 ısı elemanı bilgisi ile ayar edilen sıcaklık üst sınır değeri bilgisi karşılaştırılır. Đki değerin birbirine eşit olması ya da gerçekleşen değerin ayar değerinin üstünde olması halinde Q0.0 çıkışı reset edilir. VW0 >=I VW4 Q0.0 R 496