İzmir İli, Aliağa ve Foça İlçelerinde Termik Santral ve Kül-Cüruf Depolama Alanı Amaçlı 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliği ne İtirazımız İzmir İli, Aliağa ve Foça İlçelerinde Termik Santral ve Kül-Cüruf Depolama Alanı yapılabilmesi amacıyla Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlık Makamının 22.08.2011 tarih ve 101548 sayılı Olur ları ile 3194 sayılı İmar Kanunu nun 9. Maddesi uyarınca re sen onaylanarak askıya çıkarılan 1/25.000 ve 1/5.000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile 1/1.000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğine Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı na, 3194 sayılı İmar Kanunu na ve kanun uyarınca çıkarılmış yönetmeliğe, bağlayıcı üst ölçek plan olan 1/25.000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı Revizyonu na aykırı olduğu gerekçesiyle itiraz etmekteyiz. Şöyle ki; 1. Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı na aykırıdır. Söz konusu plan değişikliği Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı nın 6.11 plan uygulama hükmüne dayandırılmıştır. Ancak, 6.11 plan hükmünde bu tür kullanımlara yönelik karar vermemekte, kararı alt ölçekli imar planına (1/25000 ölçekli İKNİPR) bırakmaktadır. Şöyle ki: 1/100.000 ölçekli MKİ ÇDP, 6.11 Bu plan ile belirlenen planlama alt bölgeleri içinde veya dışında, kamu yararının gerektirdiği, güvenlik, sağlık, eğitim v.b. sosyal donatı alanları, büyük kentsel yeşil alanlar, kent veya bölge / havza bütününe yönelik her türlü atık bertaraf tesisleri ve bunlarla bütünleşmiş geri kazanım tesisleri, arıtma tesisleri, sosyal ve teknik altyapı, karayolu, demiryolu, denizyolu, havaalanı, baraj, enerji üretimi ve enerji iletimine ilişkin kullanımların alt ölçekli planları, bu planın koruma, gelişme ve planlama ilkeleri doğrultusunda, Bakanlığın ve ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri dikkate alınarak, ilgili idaresince hazırlanır. Onaylanan planlar sayısal ortamda veri tabanına işlenmek üzere Bakanlığa gönderilir. Söz konusu tesisler / tesis alanları amacı dışında kullanılamaz. 6.11 plan uygulama hükmünde açık olarak, söz konusu kullanımlara yönelik alt ölçekli planların, bu planın (1/100.000 ölçekli MKİ ÇDP) koruma, gelişme ve planlama ilkeleri doğrultusunda hazırlanacağı belirlenmiştir. Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Plan Uygulama Hükümlerinin 5.Çevre Düzeni Planı Genel İlkeleri başlığı altında tanımlanan bu ilkeler şunlardır: 5.1.Koruma İlkeleri: 5.1.7. Ulusal ve uluslar arası mevzuatla belirlenmiş/belirlenecek hassas alan ve ekosistemlerin, biyolojik çeşitliliğin korunması 5.1.8. Flora ve Fauna açısından zengin sulak alanlar, akarsular, göller, lagünler, kumullar ve kıyıların korunması, 5.1.10. Deniz, göl ve akarsu kıyı ekosistemlerinin korunması 5.1.11. Belirlenen ve belirlenecek olan yenilenebilir enerji kaynaklarının korunması 5.2.Geliştirme İlkeleri: 5.2.3.Planlama bölgesi içinde yer alan yerleşmelerin, sosyal ve teknik altyapı standartları yüksek, sağlıklı yaşanabilir yoğunlukta gelişmesinin sağlanması,
5.2.8. Yenilenebilir enerji kaynaklarının (güneş, rüzgar, jeotermal vb.) kullanımının, üretime yönlendirilmesinin desteklenmesi 5.3.Planlama ilkeleri: 5.3.5.Alt ölçeklerde hazırlanacak planların, bütüncül olarak hazırlanmasının desteklenmesi, parçacı gelişmelerin engellenmesi Söz konusu termik santral ve cüruf depolama alanı kararı Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli ÇDP nin 6.11. plan uygulama hükmünü bağlayan 5.Çevre Düzeni Planı Genel İlkeleri hükmüne aykırıdır. 2. 1/25.000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı Revizyonu na aykırı bir değişikliktir. 3194 sayılı İmar Kanunu nun Tanımlar başlıklı 5. maddesinde, Nazım İmar Planı: varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak hâlihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. biçiminde tanımlanmıştır. Söz konusu kanunun tanımında nazım imar planının raporu ile bütün olduğu hükme bağlanmıştır. Ancak plan açıklama raporunda lejandı ve kullanımı açıklayıcı hükümler ise belirtilmemiştir. Termik santral önerilen alan yürürlükteki 1/25.000 ölçekli İKNİPR de Sanayi Alanı olarak planlıdır. Yürürlükteki Plan, raporu ile incelendiğinde, problem tanımı, genel ilkeler, plan kararları ve yaklaşım açısından termik santral kullanımına olanak sağlamamaktadır. 1/25.000 ölçekli İKNİPR, Plan Açıklama Raporu, 3.1.PROBLEM TANIMI başlığı altında planlama alanının temel problemleri tanımlanmıştır: Buradaki asıl problem, merkez kentin, geçmişten günümüze kadar önemli miktarda nüfusu kendisine çekebilecek kadar ciddi ölçeklerde kamu ve özel sektör yatırımlarına konu olmuş olması değil, bir yerleşme sisteminden başarması beklenen sürdürülebilirlik, yaşanabilirlik ve hakçalık ilkelerini karşılayamayacak derecede performansının düşmüş olmasıdır. Dolayısıyla, yığılmış merkez kentin performans kriterlerini karşılayabilir hale getirilmesi, planın çözmesi gereken problemin ilk bileşenidir. Problemin ikinci bileşeni, merkez kentin çeperi ile ilgili olarak ele alınabilecek olan, saçaklanma meselesidir. Sadece bizim kentlerimizin değil, çoğu gelişmiş ülke metropollerinin dahi önemli bir sorunu olan çeper saçaklanması, kentin dışında ama kente bitişik olan aynı zamanda bütünüyle kırsal özelliklere sahip bulunmayan bölgelerin kontrol dışı kalan, arazi devir ve yapılaşma süreçlerine işaret etmektedir. İzmir merkez kentin çeperi de, ne yazık ki, konut, sanayi, depolama ve turizm amaçlı yapılaşmaların konu olduğu saçaklanma sürecini yaşamaktadır. Problemin üçüncü bileşeni, İKB içerisinde gücünü değişik yasal düzenlemelerden alan bağımsız otoriteler eliyle üretilmiş bağımsız planlar ve projeler meselesidir. belki de planın çözmesi gereken problemin en önemli bileşenini bu bağımsız otoriteler tarafından plan gündemine taşınan bağımsız plan ve projeler olacaktır.
Dolayısıyla, İKBNİPR nun temel problemi başta İzmir merkez kenti olmak üzere kentsel bölge yerleşmelerinin ne yönde, ne kadar ve nasıl büyüyeceği meselesi değil, mevcut onaylı planların tarif ettiği alanlarda sürdürülebilirlik, yaşanabilirlik ve hakçalık ilkelerinin nasıl gerçekleştirileceği, daha sağlıklı, güvenli, ve standartları yüksek, performansı iyi bir kentsel bölgenin nasıl yaratılabileceği meselesidir. Problem tanımı açıkça, İzmir de yerleşmenin sürdürülebilirlik ve yaşanabilirlik kriterlerini sağlamadığı, bu yönde performansı arttıracak tedbirlerin alınması gerektiğini tanımlamaktadır. Termik santralin son derece hassas olan Kuzey Bölgesi nde yerleşmenin ve doğal çevrenin yaşam kalitesine tehdit oluşturan bir kullanım olduğu açıktır. Problemin üçüncü bileşeni, tam da söz konusu plan değişikliğinin hazırlanma biçimini tarif etmektedir. Kaldı ki, Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı nın 5.3.Planlama ilkeleri: 5.3.5.Alt ölçeklerde hazırlanacak planların, bütüncül olarak hazırlanmasının desteklenmesi, parçacı gelişmelerin engellenmesi ilkesi de bu biçimde planlama süreçlerini ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. Söz konusu plan değişikliği, bu nitelikte, parçacı biçimde gelen bir plan değişikliğidir. Söz konusu plan değişikliği, Manisa Kütahya İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı nın ilkelerine ve 1/25.000 ölçekli İKNİPR nin bütünselliğine aykırı niteliktedir. 2.1. Söz konusu plan değişikliği 1/25.000 ölçekli İKNİPR nin temel ilkelerine aykırıdır. 5.3. GENEL ARAZİ KULLANIM KARARLARI İzmir Kenti için; yaşamsal öneme sahip alanlar (su havzaları, tarım ve orman alanları) ile ekosistemlerin, biyolojik çeşitliliğin, yer altı ve yerüstü doğal kaynakların, su, toprak ve hava kalitesinin korunarak, sürdürülebilir bir geleceğin öngörülmesi planın temel ilke ve stratejisidir.(syf:52) Termik Santrale olanak tanıyan plan değişikliği, su, toprak ve hava kalitesinin korunması ve sürdürülebilir bir gelecek öngörüsüne aykırı olması bakımından, 1/25.000 ölçekli İKNİPR nin temel ilke ve stratejisine aykırıdır. 1/25.000 ölçekli İKNİPR Plan Açıklama Raporu nda bulunan Temiz Hava Planı raporuna referanslı haritada da görüleceği gibi, Aliağa ve çevresi kirletici etkenler bakımından kapasitesini aşmış durumdadır. Söz konusu plan değişikliği, durumu daha vahim düzeye getirecek niteliktedir.
İKNİPR nin Kuzey Kentsel Gelişme Alt Yöresi olarak tanımladığı bu alanda (kuzeyde Yenişakran Beldesi, doğuda Manisa İl sınırı, güneyde Menemen, Yahşelli Mahallesi ile batıda Ege Denizi ile sınırlanmaktadır), Plan Açıklama Raporu nda bölgenin sorunlarını tanımlamış ve bu sorunları gidermeye yönelik plan kararları getirmiştir: 6.2. KUZEY KENTSEL GELİŞME ALT YÖRESİ (KKGAY) 6.2.3. SORUNLAR VE POTANSİYELLER 6.2.3.1.Sorunlar Çevre kirliliğinin tarım ve hayvancılık üzerindeki olumsuz etkileri giderek artmaktadır. KKGAY ndeki Aliağa merkezli sanayi yoğunlaşmasının yarattığı çevresel etkiler yukarıdaki haritada net bir biçimde görülmektedir. Bu bölgedeki sanayi türlerinin yarattığı çevresel kirlilik Kent Merkezi ve Kemalpaşa sanayi odaklarından oldukça fazladır. Aliağa İlçesi nde sanayinin yoğun olması tarıma olan eğilimi azaltmakta olup, bölgede tarım ve hayvancılık giderek önemini yitirmektedir. 1/25000 ölçekli İKNİPR de, bu sorunları gidermeye yönelik temel planlama kararları verilmiştir. 6.2.5. PLANLAMA KARARLARI Aliağa yerleşmesinin batısında yer alan Ilıca Burnu na yakın mevkide konumlanan 1/100000 ölçekli Çevre Düzeni Planında Enerji Yatırım Bölgesi olarak plan kararı getirilmiş bölge, üst ölçekli plan verileri ve söz konusu alanın enerji yatırım bölgesi olarak ilan edildiği Bakanlar Kurulu kararı dikkate alınarak Enerji Yatırım Bölgesi olarak düzenlenmiştir. Ancak söz konusu alanda yalnızca yenilenebilir enerjiye dayalı tesisler yapılması ilkesi doğrultusunda plan notlarına Bakanlar Kurulunca ilan edilmiş ve bu planda Enerji Yatırım Bölgesi olarak belirlenen alanda yalnızca yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal) kaynaklarına dayalı enerji santralleri yer alabilir. hükmü eklenmiştir.
Söz konusu plan değişikliği, problem tanımına göre düzenlenmiş bu müdahale kararına aykırı içeriği ile, hem 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı na hem de 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planına aykırıdır. 2.2. Söz konusu plan değişikliği 1/25.000 ölçekli İKNİPR nin biçimsel ilkelerine aykırıdır. 4.4.2. İKBNİP REVİZYONUNUN BİÇİMSEL İLKELERİ 4.4.2.5. Geliştirme İlkeleri Yenilenebilir enerji kaynaklarının (güneş, rüzgar, jeotermal) kullanımının, üretime yönlendirilmesinin desteklenmesi. 4.4.2.6. Planlama İlkeleri Alt ölçeklerde hazırlanacak planların, bütüncül olarak hazırlanmasının desteklenmesi, parçacı gelişmelerin engellenmesi. 1/25.000 ölçekli İKNİPR, planlama yetki alanı dahilinde yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesini ilke olarak tanımlamaktadır. Söz konusu plan değişikliği, yenilenebilir enerji niteliğinde olmadığından, plana ilkesel düzeyde aykırıdır. Öte yandan, plan değişikliklerine ilişkin esasları kapsayan mevzuat, plan değişikliklerinin planını genel ilkelerini, sürekliliğini, bütünlüğünü bozacak nitelikte değişiklik yapmasına izin vermemektedir. Bu yönüyle, söz konusu değişiklik Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik hükümlerine ve 1/25.000 ölçekli İKNİPR nun 4.4.2.6. Planlama İlkelerine de aykırıdır. 2.3. Söz konusu plan değişikliği, 1/25000 ölçekli İKNİPR nin planlama kararlarına aykırıdır. 5.6. ARAZİ KULLANIM TÜRLERİNE GÖRE PLANLAMA KARARLARI 5.6.11.9. Enerji Üretim Alanları ve Enerji İletim Tesisleri Bu planda gösterilen enerji üretim alanları, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından verilen lisans ve/veya ilgili kurumlardan alınan izinler sonrasında kurulmuş, mevcut olan enerji üretim tesislerinin yer aldığı alanlardır. Bu planda gösterilen enerji iletim tesisleri ise, Enerji üretim tesislerinin 36 kv üstü gerilim seviyesinden bağlı olduğu noktalardan itibaren iletim şalt sahalarının orta gerilim fiderleri de dahil olmak üzere dağıtım tesislerinin bağlantı noktalarına kadar olan tesislerdir. Enerji Üretim Alanları ve Enerji İletim Tesislerinin uygulamalarına ilişkin hükümler, plan notları ile düzenlenmiş olup, Bakanlar Kurulunca ilan edilmiş ve bu planda Enerji Yatırım Bölgesi olarak belirlenen alanda yalnızca yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal) kaynaklarına dayalı enerji santralleri yer alabileceği plan kararı olarak benimsenmiştir. 1/25.000 ölçekli İKNİPR nin 5.6.11.9 hükmü, problem tanımı, genel ilkeler, biçimsel ilkeler ve planlama hedefleriyle uyumlu olacak biçimde, planlama alanında yalnızca yenilenebilir enerji kaynaklarına olanak tanımaktadır. Termik santral kullanımına olanak sağlayan plan değişikliği, bu bakımdan planın iç tutarlılığına ve bütünselliğine aykırıdır. 2.4. Söz konusu plan değişikliği, 1/25.000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı Revizyonu nun Plan Uygulama Hükümlerine aykırıdır. 1/25.000 ÖLÇEKLİ İZMİR KENTSEL BÖLGE NAZIM İMAR PLANI REVİZYONU PLAN UYGULAMA HÜKÜMLERİ (PLAN NOTLARI) 4.4.2. Kuzey Kentsel Gelişme Alt Yöresi: Aliağa, Foça İlçe Belediyeleri ile, Helvacı, Türkeli, Yeni Foça, Gerenköy, Bağarası, Seyrek, Emiralem, Maltepe Mahalleleri. 5. İLKELER
5.1. Koruma İlkeleri: 5.1.1. İçme ve kullanma suyu ile tarımsal sulama amacıyla kullanılan ve kullanılacak olan barajların, rezervuarların, su toplama havzalarının, yeraltı su kaynakları ile kaynak çevresinde belirlenen kaynak koruma alanlarının korunması, suların her alanda dengeli ve verimli kullanımının sağlanması. 5.1.2. İzmir Körfezi nin doğal yapısının korunması ve kirlenmesinin önlenmesi. 5.1.8. Ulusal ve uluslararası mevzuatla belirlenmiş/belirlenecek hassas alan ve ekosistemlerin, biyolojik çeşitliliğin korunması. 5.1.9. Flora ve fauna açısından zengin sulak alanlar, akarsular, göller, lagünler, kumullar ve kıyıların korunması. 5.1.11. Deniz, Göl ve Akarsu kıyı ekosistemlerinin korunması. 5.1.12. Belirlenen ve belirlenecek olan yenilenebilir enerji kaynak alanlarının korunması. 5.2. Geliştirme İlkeleri: 5.2.4. Endüstriyel gelişmelerin Organize Sanayi Bölgeleri içine yönlendirilmesi, düzensiz gelişmiş endüstriyel alanlara organize nitelik kazandırılması. 5.2.8. Yenilenebilir enerji kaynaklarının (güneş, rüzgar, jeotermal) kullanımının, üretime yönlendirilmesinin desteklenmesi. 5.3. Planlama İlkeleri: 5.3.5. Alt ölçeklerde hazırlanacak planların, bütüncül olarak hazırlanmasının desteklenmesi, parçacı gelişmelerin engellenmesi. 6. GENEL HÜKÜMLER 6.1. 1/25000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı Revizyonu, plan hükümleri ve plan açıklama raporu ile bir bütündür. 6.3. Bu planın koruma, gelişme ve planlama ilkelerine aykırı nazım ve uygulama imar planları, değişikliği, revizyonu ve ilavesi yapılamaz. 6.14. Kamu yararı içeren kamu yatırımlarına gereksinim ortaya çıkması durumunda eğitim siteleri, sağlık tesis alanı, ticari nitelik taşımayan belediye hizmet ve resmi tesis alanı, sosyal ve teknik altyapı tesisleri, kent veya bölge/havza bütününe yönelik her türlü atık toplama, bertaraf tesisleri ve bunlarla bütünleşmiş geri kazanım tesisleri, yenilenebilir enerji üretimi ve iletimine ilişkin kullanımlara ait alt ölçekli imar planları, (konaklama, lojman ve sosyal tesis vb. ek tesisler içermemek koşuluyla) yürürlükteki mevzuat çerçevesinde 1/25.000 ölçekli İzmir Kentsel Bölge Nazım İmar Planı değişikliği yapılmadan, ilgili idaresince bu planın ilke ve esasları doğrultusunda hazırlanır. Söz konusu alanlar amacı dışında kullanılamaz. 7.29. Enerji Üretim Alanları ve Enerji İletim Tesisleri: 7.29.1. Yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal v.b.) üretim alanlarında, ilgili kurum ve kuruluşlardan alınan izinler ve Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurulunca verilecek lisans kapsamında, Çevre ve Orman Bakanlığı'nın uygun görüşü alınması koşuluyla, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine gerek kalmaksızın, ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda hazırlanan alt ölçekli imar planları, ilgili idaresince onaylanır. 7.29.2. Enerji iletim tesislerinde, bu planda değişikliğe gerek kalmaksızın, ilgili kurum ve kuruluş görüşleri doğrultusunda hazırlanan alt ölçekli nazım ve uygulama imar planları, ilgili idaresince onaylanır. 7.29.3. Bakanlar Kurulunca ilan edilmiş ve bu planda Enerji Yatırım Bölgesi olarak belirlenen alanda yalnızca yenilenebilir enerji (rüzgar, güneş, jeotermal) kaynaklarına dayalı enerji santralleri yer alabilir. 3. Cüruf Depolama Alanına ilişkin süren davamız bulunmaktadır. Çevre ve Orman Bakanlığı nca 14.08.2009 tarihinde onaylanan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında değişiklikler yapılarak 20.09.2010 tarihinde onaylanan Manisa-Kütahya-İzmir Planlama Bölgesi 1/100.000
ölçekli Çevre Düzeni Planı Plan Değişikliği nin çeşitli hükümleri yanında, Cüruf Depolama alanlarına ilişkin süren dava konumuz bulunmaktadır. Bakanlık tarafından hazırlanan planlar her ne kadar en üst ölçekte, alt ölçekleri yönlendirici planlar olarak tanımlansa ve plan üzerinden parsel ölçeğinde tanımlamaların yapılamayacağı, ölçü alınamayacağı gibi düzenlemeler var olsa da, 20.09.2010 tarihinde onaylanan planda mülkiyete özel, parsel ölçeğinde belirlemelerle değişikliklerin yapılmış olduğu görülmektedir. Bu kapsamda, K 17 ve K 18 paftalarında, İzmir İli Foça ve Aliağa İlçesi sınırları içinde yapılan değişiklikle düzenlenmiş olan iki adet cüruf depolama ve cüruf geri kazanım tesisi alanı yer seçiminin hiçbir teknik ve bilimsel gerekçeye dayanmadığı, konum ve form açısından bakıldığında yatırımcı firmaların mülkiyet sahipliliğine bağlı olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır. Söz konusu iki cüruf depolama alanı içilen seçilen alanların, doğal karakteri korunması gereken ve henüz bozulmaya uğramamış orman ve makilik alanlar içinde, üstelik herhangi bir ulaşım bağlantısı bulunmayan alanlar olduğu tespiti yapılmıştır. Yukarıda açıklanan nedenlerle İmar Kanunun madde 8/b gereğince İzmir İli, Aliağa ve Foça İlçeleri Termik Santral ve Kül Cüruf Depolama Alanı 1/25000 ve 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı Değişikliği ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğine planlama esaslarına, şehircilik ilkelerine çevre koruma standartlarına ve kamu yararına aykırı olduğu kanaatiyle TMMOB Şehir Plancıları Odası İzmir Şube Yönetim Kurulu olarak itiraz etmekteyiz.