TÜBİTAK AB ÇERÇEVE PROGRAMLARI ULUSAL KOORDİNASYON OFİSİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN ÇALIŞMALARIN ÖZETİ GİRİŞ AB Çerçeve Programları kapsamındaki etkinliklerin koordinasyonu resmi olarak AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi tarafından yürütülmektedir. Avrupa Birliği nin 7. Çerçeve Programı na Türkiye nin katılımı halinde, 7. Çerçeve Programının koordinasyonu görevini yine TÜBİTAK AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi yürütecektir 1. 2003 yılında Ulusal Koordinasyon Sistemi kurulduğundan bu yana, diğer paydaşlarla eşgüdümlü faaliyetler yürütmekte olan Ulusal Koordinasyon Ofisinin yapısı güçlendirilmiştir. ÜLKEMİZİN 6. ÇERÇEVE PROGRAMI PERFORMANSININ GELİŞİMİ Türkiye nin 6. Çerçeve Program daki genel başarı oranı %15,4 e ulaşmıştır. Aynı doğrultuda, Türk Kurumlarının katıldıkları proje ortaklıklarının son iki yıldaki desteklenme oranı %10,5 ten %18,8 e çıkmıştır. Aralık 2002 Nisan 2004 tarihleri arasında sunulan projelerde yer alan 1214 Türk ortağın 128 i desteklenirken, Ekim 2006 verilerine göre sunulan projelerde ortak olarak yer alan Türk araştırmacıların sayısı 2947 ye, desteklenen Türk ortak sayısı 453 e çıkmıştır. ULUSAL KOORDİNASYON OFİSİ NİN YAPISI Ulusal Koordinasyon Ofisi nde görevli personel sayısı, Ulusal İrtibat Noktaları ve destek personeliyle birlikte 40 a yaklaşmıştır. Aynı zamanda delege ve uzman kapasitesi de güçlendirilmiştir. Ulusal delege ve uzmanlar; üniversite, sanayi temsilcileriyle TÜBİTAK ve enstitülerinde görev yapan araştırmacılardan oluşmaktadır. Ulusal Koordinasyon Ofisi nin hedeflerini içeren 2013 yılı stratejik planı AB 6. Çerçeve Programı Ulusal Delegeleri, Uzmanları, Ulusal İrtibat Noktaları ve Ulusal Koordinasyon Ofisi personellerinin katılımıyla gerçekleştirilen bir dizi çalıştayın ardından hazırlanmıştır. Türkiye nin AB 6. Çerçeve Programındaki performansındaki artış, Ulusal Koordinasyon Ofisi nin idari yapısındaki sürekli 1 12. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nun Kararı (Karar 2005/203) doğrultusunda yayımlanan 2005/29 sayılı Başbakanlık Genelgesi yle Avrupa Birliği nin 7. Çerçeve Programı na Türkiye nin katılımı konusunun karara bağlanma sürecinde, muhtemel katılım payının belirlenmesi ve ilgili diğer hususlarda, TÜBİTAK ın, Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ve Devlet Planlama Teşkilatı ile işbirliği içinde Avrupa Birliği ile yürütülecek üyelik müzakereleri çerçevesinde gerçekleştirilecek çalışmalara ilişkin yapılanma ve müzakerelerin bütünlüğü ile uyumlu olacak şekilde çalışmak üzere, sorumlu kuruluş olarak belirlenmesine karar verilmiştir. Bununla birlikte, 14. BTYK da Türkiye nin 7. Çerçeve Programı ve EURATOM a muhtemel katılımı halinde, 6. Çerçeve Programı nın ülkemizdeki koordinasyonunu üstlenen TÜBİTAK ın AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Kuruluşu olarak görevlendirilmesine, Ulusal İrtibat Noktaları, Program Delege ve Uzmanlarının, TÜBİTAK tarafından atanmasına karar verilmiştir.
gelişimin Türkiye nin Çerçeve Programlarına katılımı üzerinde olumlu bir etkisi olduğunun bir göstergesidir. Türkiye nin AB Araştırma ve Teknolojik Gelişme Programlarındaki performansının analiz edilmesine olanak sağlayan kapsamlı bir veri tabanı oluşturulmuştur. Ülkemizin muhtemel katılımı halinde AB 7.ÇP hazırlıklarını sistematik bir anlayışla koordine etmek üzere de UKO içerisinde AB 7.ÇP Odak Grubu oluşturulmuştur. Benzer şekilde de Avrupa Teknoloji Platformları konusunda Türkiye Araştırma Alanını bilgilendirmek ve ülkemiz araştırmacılarının bu platformlarda yer almasına katkı yapmak üzere de ayrı bir Odak Grubu oluşturulmuştur. Her iki Odak Grubu tarafından halen kapsamlı çalışmalar yürütülmekte olup, yayınlanan raporlar ve bilgi notları www.fp6.org.tr adresinde yayınlanmakta, bu konulardaki duyurular ise UKO nun e-duyuru sistemleri aracılığıyla iletilmektedir. 2006 yılı başında bu yana bahsi geçen konularda beş rapor yayınlanmıştır. AB 7.ÇERÇEVE PROGRAMI HAZIRLIKLARI AB 7.Çerçeve Programı na Hazırlık için Proje Teklifi Hazırlama Eğitimleri AB 7.ÇP hazırlıklarının en önemli parçası olarak ele alınabilecek alan, AB Çerçeve Programları Proje Teklifi Sunma Eğitimleridir. TÜBİTAK AB 6.ÇP UKO tarafından, bugüne kadar, AB 6.ÇP ye lişkin genel bilgilerin yer aldığı 200 ün üzerinde bilgi günü, çalıştay, vb. etkinlik düzenlenmiştir. Bunun yanı sıra 2005 yılında özellikle KOBİ lerin proje geliştirme kapasitelerinin güçlendirilmesine yönelik 6 ilde 350 uzmanın katıldığı ikişer günlük eğitimler gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların devamı niteliğindeki daha kapsamlı yeni bir eğitim programı 2005 yılı sonunda başlatılmıştır. Bu bağlamda, Türkiye genelinde AB 6. ÇP ye başvuru yapan illere ve bu illerdeki kurum ve kuruluşların sayıları ve onlara ait araştırmacı sayıları dikkate alınarak AB Araştırma ve Teknolojik Gelişme Programlarına katılma ve proje teklifi geliştirme kapasitesinin güçlendirilmesine katkı yapmak amacıyla UKO tarafından uygulamalı iki tip eğitim programı geliştirilmiştir. Farkındalık Programları Akademi, sanayi ve kamu kurumlarına yönelik özel farkındalık programları başlatılmıştır. Sanayi ve KOBİ lerin Çerçeve Programlarına katılımını artırmak ve Sanayi nin proje geliştirme yetkinliğini arttırmak amacıyla Ulusal Koordinasyon Ofisi tarafından Sanayi Farkındalık Programı kapsamında proje teklifi sunma eğitimleri verilmiştir. Program süresince, 380 in üzerinde sanayi ve KOBİ temsilcisi, kendi proje fikirlerini geliştirme fırsatını yakaladıkları uygulamalı eğitimlere katılım göstermiştir.
SANAYİ FARKINDALIK PROGRAMI AB 6. ÇP ye KOBİ ve Sanayi den katılımın yeteri düzeyde olmadığı görülmüş ve tematik alanlar özelinde sadece KOBİ ve Sanayi temsilcilerine yönelik eğitimler gerçekleştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Program bu ihtiyacı karşılamak için oluşturulmuş ve uygulamaya konmuştur. Programın amacı : Sanayi Kuruluşlarının AB ÇP den aldıkları payı arttırmak Sanayi Kuruluşlarının AB ÇP lere yönelik bilgi birikimini / farkındalığını arttırmak TÜBİTAK ve Sanayi Kuruşlarının arasında bilgi paylaşımını sağlamaktır. Program Süresi : 1 Haziran 2006 1 Eylül 2006 Gerçekleştirilen Etkinlikler: 380 in üzerinde katılımcı ile uygulamalı 14 Proje Yazma Eğitimi Yaklaşık 1000 katılımcı ile 2 farklı şehirde 2 Proje Yönetimi Semineri Kamu kurumlarının AB Çerçeve Programlarına katılımlarını artırmak amacıyla Kamu Farkındalık Programı gerçekleştirilmiştir. İlk aşaması tamamlanan program kapsamında 349 uzmanın katılımıyla 19 farklı Kamu Kurumunda, Kamu Kurumlarının çalışma alanlarına yönelik olarak toplantılar düzenlenmiştir. KAMU FARKINDALIK PROGRAMI AB 6. ÇP ye Kamu Kurumlarından yeterli derecede katılım olmadığı ve Kurumların AB ÇP lerle ilgili bilgi birikimine sahip olmadıkları görülmüştür. Program bu ihtiyacı karşılamak için oluşturulmuş ve uygulamaya konmuştur. Programın amacı Kamu Kurumlarının : AB ÇP lere yönelik bilgi birikiminin / farkındalığının arttırılması; Proje Yazma ve Yönetme Yetkinliği ile donatılması; AB 7. Çerçeve Programına hazırlanması ve bu şekilde Kamu Kurumlarının AB ÇP den aldıkları payın arttırılması; TÜBİTAK ve İlgili Kamu Kurumu arasında bilgi paylaşımının sağlanmasıdır.
KAMU FARKINDALIK PROGRAMI 1. Aşama (Mayıs 2006 Ekim 2006) AB Çerçeve Programları Genel Bilgi AB 7. Çerçeve Programı 14 farklı kamu kurumu ; 21 toplantı ; 430 un üzerinde katılımcı... 2. Aşama (Kasım 2006) Çalışma Programlarının Paylaşılması Proje Yazma Eğitimleri Proje Yönetimi Eğitimleri Odak Grup Çalışmaları İkili İşbirlikleri Kasım ayı itibarıyla çalışmaları başlamıştır Ziyaret edilen Kamu Kurumları aşağıda verilmiştir: No Tarih Ziyaret Edilen Kamu Kurumu 1 04.05.06 Emniyet Genel Müdürlüğü 2 11.05.06 Devlet Planlama Teşkilatı/ Ulusal Ajans 3 02.06.06 Milli Eğitim Bakanlığı 4 10.07.06 Milli Eğitim Bakanlığı 5 11.07.06 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 6 14.07.06 Devlet Planlama Teşkilatı/ Ulusal Ajans 7 17.07.06 Adalet Bakanlığı 8 26.07.06 Devlet Planlama Teşkilatı/ Ulusal Ajans 9 26.07.06 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 10 27.07.06 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 11 28.07.06 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 12 31.07.06 DışTicaret Müsteşarlığı 13 11.08.06 Sağlık Bakanlığı 14 14.08.06 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 15 24.08.06 Milli Eğitim Bakanlığı 16 28.08.06 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 17 28.08.06 Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü 18 05.09.06 Devlet Planlama Teşkilatı (AB ile İlişkiler GM) 19 11.10.06 Denizcilik Müsteşarlığı 20 17.11.06 Savunma Sanayi Müsteşarlığı 21 05.12.06 Genel Kurmay Başkanlığı
Bir diğer farkındalık programı üniversitelere yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, 17 farklı üniversitede toplam 31 Proje Teklifi hazırlama ve sunma eğitimi verilmiştir. Yukarıda bahsi geçen farkındalık programları da dahil olmak üzere, 2002 yılından bu yana Türkiye nin 33 farklı şehrinde 19.000 in üzerinde katılımcı ile gerçekleştirilen bilgilendirme ve eğitim etkinliklerinin sayısının 400 ün üzerinde olduğu görülmektedir. Türk Sanayisiyle Yürütülen Eşgüdümlü Çalışmalar Sanayi kuruluşları ve grupları ulusal koordinasyon sistemindeki önemli paydaşlar olarak kabul edilmektedirler. Bu sebeple, KOBİ lerin ve sanayinin AB Çerçeve Programlarına katılımını teşvik etmek amacıyla, TOBB, TUSIAD, KOSGEB, ISO, Diğer Sanayi ve Ticaret Odaları, EBSO, ESBAS, TBV, IRC ler ve Avrupa Bilgi Merkezleri gibi önde gelen aktörlerle daha kapsamlı işbirliği kurulmuştur. 7 8 Eylül 2006 tarihlerinde, AB Komisyonu Bilim ve Araştırmadan Sorumlu Üyesi Janez Potocnik in Türkiye ziyareti kapsamında TOBB ile birlikte Ankara da Avrupa Teknoloji Platformları, İstanbul da ise TÜSİAD işbirliğinde AB Üyeliği Yolunda Bİlim ve Araştırma Konferansları gerçekleştirilmiştir. Üniversiteler ve Sanayi Kuruluşlarıyla Oluşturulan Ağ Kurumsal İrtibat Noktası sistemini güçlendirmek için yürütülen kapsamlı bir çalışmanın ardından 134 farklı organizasyonu (araştırma merkezleri, sanayi kuruluşları ve grupları, özel sektör, kamu kurumları ve üniversiteler) temsil eden yapı yenilenmiştir. Bu çerçevede, Kurumsal İrtibat Noktalarına, Ulusal Koordinasyon Ofisi ve diğer kuruluşlar arasındaki köprüyü güçlendirme görevi verilmiştir. Kurumsal İrtibat Noktaları nın koordinasyonunda 2006 yılında 70 ten fazla bilgilendirme ve eğitim etkinliği düzenlenmiştir.
Ulusal Koordinasyon Ofisi, Kurumsal İrtibat Noktaları nın yanı sıra bilgi çoğaltıcıların kapasitesini arttırmak konusuna da özel önem vermektedir. Buna doğrultuda, 30 u aşkın bilgi çoğaltıcısı (sanayi temsilcileri de dahil olmak üzere) çerçeve programlara dahil olması muhtemel katılımcıların gerekli bilgiyle donatılmışlardır. Üniversiteler ve KOBİ lere Finansal Konuların Yönetiminde Destek AB Çerçeve Programlarına katılan araştırmacı ve sanayicilerimizin AB kaynaklı proje bütçeleri ve proje yönetiminde karşılan sorunların çözümüne katkıda bulunmak ve destek olmak amacıyla Ulusal Koordinasyon Ofisi bünyesinde, Finansal Destek Masası oluşturulmuştur. Bir diğer yeni girişim ise, KOBİ lerin ve Sanayinin AB Çerçeve Programlarına katılımda karşılaştıkları sorunların tanımlanması ve giderilmesi için gerçekleştirilen KOBİ Saha Ziyaretleri dir. Buna ek olarak, özellikle AB 6. Çerçeve Programı projelerinde koordinatör ve/veya ortak olarak yer alan Türk araştırmacılara Proje Yönetimi Eğitimleri verilmiştir. Öte yandan, 2004 yılından bu yana AB tarafından fonlanan projeler için hukuki ve mali altyapının oluşturulmasında Maliye Bakanlığı ile TÜBİTAK arasında yoğun bir işbirliği devam etmektedir. Bu çerçevede, AB tarafından fonlanan projelere KDV muafiyetinin sağlanması gibi bir takım düzenlemeler yapılmıştır. KOBİ SAHA ZİYARETLERİ Amacı : Proje yürütmeye başlamış olan KOBİ lere proje yürütülmesi hakkında detaylı bilgiler verebilmek ve varsa bu konuda yaşanan zorluk veya problemleri ortaya çıkararak çözüm yolları aramaktır. Bilgi Verilen Başlıca Konular : AB Çerçeve Programlarında Finansal uygulamalar KDV Muafiyet Sertifikası AB hibe fonlarından yapılmakta olan Kurumlar Vergisi kesintisi (KOBİ ler için ÇP projelerine başvuruları olumsuz etkilediğini bildirmesi üzerine Maliye Bakanlığı na görüş sorularak konu ile ilgili sağlanabilecek kolaylıklar üzerinde çalışılmaya başlanmıştır.)
Eşleştirme Faaliyetleri Ulusal Koordinasyon Ofisi, Avrupa da araştırma ve teknoloji geliştirme konusunda faaliyet gösteren 250 nin üzerinde kuruluş ile ortak konumdadır. Bu güçlü işbirliği ağı sonucu oluşan erken uyarı sistemleri ile, Avrupa çapında oluşturulan proje tekliflerine Türk ortakların katılabilmesi için bilgilendirme ve ilişki kurma faaliyetleri yürütülmektedir. AB nin Bilim ve Araştırma Kuruluşlarıyla Yürütülen Çalışmalar Ülkemiz kuruluşlarının AB Komisyonu nun Ortak Araştırma Merkezleri yle (JRC) işbirlikleri de gelişmektedir. Halen 11 kuruluşumuz JRC yle işbirliği yapmakta, 9 araştırmacımız da AB Komisyonu desteğiyle JRC enstitülerinde çalışmaktadır. JRC nin düzenlediği çalıştay ve eğitimlere ise 164 araştırmacımız katılmıştır. Öte yandan, yeni işbirliklerini tetiklemek amacıyla Türkiye Araştırma Alanı temsilcilerinin JRC enstitülerine ziyaretleri planlanmıştır. JRC Genişleme ve Entegrasyon Birimi ve TÜBİTAK'ın ortak organizasyonda gerçekleşen bu ziyaretler dizisinin ilki, 27-29 Eylül 2006 arasında gerçekleştirilmiştir. Ülkemiz heyeti; ilgili Bakanlık ve kamu kuruluşları, üniversite, TÜBİTAK ve özel sektör temsilcilerinden oluşmuştur. Bu girişimlerin, işbirlikleri ve ortak aktivitelerin teşvik edilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. TÜBİTAK, Avrupa daki Araştırma ve Teknolojik Gelişme kuruluşlarının yürütmekte olduğu programları desteklemek için Bilgi Günleri düzenlemektedir. EMBO/EMBC (Avrupa Moleküler Biyoloji Örgütü/Konferansı), COST (Bilimsel ve Teknik Araştırma Alanında Avrupa İşbirliği), ESF (Avrupa Bilim Vakfı) Bilgi Günleri ilgili kuruluşların üst düzey yöneticilerinin katılımıyla yapılmıştır. Bu girişimler Türkiye Araştırma Alanı nın AB Çerçeve Programları na entegrasyonunda önemli yer tutmaktadır. Çerçeve Programı Hakkında Ülke Görüşünün Hazırlanması TÜBİTAK AB 6. Çerçeve Programı Ulusal Koordinasyon Ofisi, AB 7.ÇP hazırlıklarına AB
Komisyonu nun AB 7.ÇP oluşumunda temel teşkil eden çalışmalardan biri olan Bilim ve Teknoloji, Avrupa nın Geleceğinin Anahtarı tebliğine ilişkin ülke görüşünün oluşturulmasıyla başlamıştır. Ülkemiz adına oluşturulan görüş belgesi Aralık 2004 te, 11. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nda alınan kararlar doğrultusunda güncellenen sürüm ise Nisan 2005 te AB Komisyonu na sunulmuştur. Bu belge, AB Komisyonu nun Bilim ve Teknoloji Portalı CORDIS te de yayınlanmıştır (http://www.cordis.lu/fp7/debate_national.htm) AB Çerçeve Programlarına Katılımı Artırmaya Yönelik Destekler TÜBİTAK AB Çerçeve Programları Ulusal Koordinasyon Ofisi, Türk araştırmacıların AB çerçeve programlarına katılımını teşvik etmek amacıyla yürümekte olduğu destek programlarına devam etmektedir. Haziran 2002 Ağustos 2006 tarihleri arasında üniversiteleri, sanayii, kamu ve araştırma kurumlarını temsil eden yaklaşık 700 araştırmacı AB Çerçeve Programları Proje Önerisi Özendirme Ödülü Programı kapsamında destek almıştır. Amacı, Türk araştırmacıların proje ortağı olarak konsorsiyumlarda yer almasını kolaylaştırmak ve Türk Araştırma Alanının AB Çerçeve Programları na daha fazla dahil olmasını teşvik etmek olan, AB Çerçeve Programları Proje Geliştirme Amaçlı Seyahat ve Toplantı Desteği programı kapsamında ise 150 nin üzerinde araştırmacı desteklenmiştir. Türkiye nin Araştırma Potansiyelinin Yurtdışında Tanıtımı Avrupa Araştırma Alanı nda Türkiye nin Ar-Ge kapasitesine ilişkin farkındalığının artırılmasına yönelik bir eylem planı uygulamaya konulmuştur. Bu çalışma kapsamında Turkish R&D Catalogue Türk Araştırmacı Katoloğu oluşturulmuştur. Bu çalışma uzun soluklu ve sürekli güncellenecek olan bir projenin ilk adımıdır. Katalogda üniversiteler, araştırma merkezleri ve özel şirketleri de kapsayacak şekilde 900 ün üzerinde araştırmacının kaydı bulunmaktadır. Son olarak da TÜBİTAK Başkan Vekili Prof. Dr. Nüket Yetiş, 19 Mayıs 2006 tarihinde Bilim ve Araştırma faslındaki fiili müzakerelerin açılması sürecinde, AB Konseyi nin Bilim ve Teknoloji Komitesi CREST te ülkemizin Bilim ve Teknoloji potansiyelini ve Ulusal Bilim ve Teknoloji Stratejisi: 2005-2010 u tanıtan bir sunuş yapmıştır. Araştırmacıların Dolaşımına Katkı Türkiye, TÜBİTAK koordinatörlüğünde üniversitelerimizle eşgüdüm halinde yürütülen TR- MONET (Türkiye Araştırmacı Dolaşım Ağı) Projesi ile ERA-MORE Ağında yer almaktadır.
Proje kapsamında 6 pilot mobilite merkezi (Boğaziçi Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve TÜBİTAK) kurulmuştur. Bilgi Dokümanları AB Çerçeve Programları ile ilgili Avrupa Komisyonu ndan gelen bilgilerin yurtiçinde yayılması ve Türk Araştırma Potansiyelinin yurtdışına tanıtılması amacıyla bilgi notları, raporlar, kataloglar ve diğer dokümanlar hazırlanmaktadır. Bu dokümanların tamamı http://www.fp6.org.tr internet adresinde kamuoyuyla paylaşılmaktadır. http://www.fp7.org.tr