3.Göz Görsel Analiz Uygulaması Kullanım Kılavuzu. Uygulamadan en iyi verimi almanız için bu kılavuzu okumanız tavsiye edilir.

3.Göz Görsel Analiz Uygulaması Kullanım Kılavuzu Uygulamadan en iyi verimi almanız için bu kılavuzu okumanız tavsiye edilir. Oratech Teknoloji Sistemleri 24.12.2010

İçindekiler GİRİŞ...6 ANALİZ EKRAN...8 GENEL BAKIŞ...9 BİÇİM...9 DETAY BİLGİLER...10 MANUEL ÇİZİM...11 NESNE (NOD) VE ÇİZGİ ÖZELLİKLERİ...11 ÖZEL BAKIŞ EKRANLARI...12 Özel Bakış Komşularım...13 ÖZEL BAKIŞ ÖNCEKİLER...13 ÖZEL BAKIŞ SONRAKİLER...14 ÖZEL BAKIŞ - GRUP İÇERİĞİ GÖSTER...14 ARAÇ ÇUBUĞU...17 BOŞ DOKÜMAN AÇ...17 DOKÜMAN AÇ...18 DÖKÜMANI KAYDET...18 GERİ AL...18 İLERİ AL...18 KES...18 KOPYALA...18 BÜYÜLTME...18 KÜÇÜLTME...19 %100 BÜYÜLT...19 SEÇİLİ ALANI BÜYÜLT...19 MERCEK İLE BÜYÜLTME...19 TÜM GRAFİĞİ GÖSTER...20 DÜZENLEME MODU...21 NAVİGASYON MODU...21 ÇİZGİLERİ TAHMİN ET...21 1

ÇİZGİLERİ KIRMADAN DÜZENLE...22 IZGARA MODU...22 IZGARA MODU AYARLARI...22 SEÇİLEN NESNE GİZLE...23 SEÇİLEN NESNE TÜRÜNÜ GİZLE...23 ETİKETE GÖRE FİLTRELEME...23 GİZLENEN SİMGELERİ GÖSTER...23 SİMGE BİRLEŞTİR...24 SORGULAMA...24 TAM EKRAN...24 LAYOUT AYARLARI...24 HİYERARSİK LAYOUT...25 BİLEŞENLER LAYOUT...25 ÇİZGİ YÖNLENDİRİCİ LAYOUT...25 DİK AÇILAR LAYOUT...25 DAİRESEL LAYOUT...26 ORGANİK LAYOUT...26 İKİ SİMGE ARASINDAKİ YOLU BUL...26 LİNK ÇİZ...26 DATABASEDEN SORGULAMA...26 DATABASEDEN ŞABLON OLUŞTURMA...29 YENİ BAĞLANTI OLUŞTURMA...29 KONFİGURASYON EKRAN...31 ADIM ADIM ÖRNEK ŞABLON OLUŞTURMA...32 Şablonun Kaydedilmesi...37 DOSYADAN ŞABLON OLUŞTURMA...39 YEREL VERİTABANINDAN ŞABLON OLUŞTURMA...45 GRAFİK DALLANDIRMA OLUŞTURULMASI...47 ADIM ADIM GRAFİK DALLANDIRMA...49 İKON DÜZENLEME VE EKLEME AYARLARI...58 POPUP MENU...61 NESNE POPUP MENU...61 2

SORGULA...62 KES KOPYALA YAPIŞTIR...62 URL AÇ...62 DELETE...62 ID DUZENLE...62 Etiket Düzenle...62 Özellikler...63 Kopyala(Çakıştırma) Yapıştır(Çakıştırma)...63 Grup Seçimi...63 Grubu Boz...63 Seçilen Grupları Aç...63 Seçilen Grupları Kaldır...64 Leveli Artır...64 Leveli Azalt...64 Grubu Gör...64 LİNK POPUP MENU...64 Etiket Ekle...64 URL Aç...65 Delete...65 Linkleri Göster Linkleri Birleştir...65 Özellikler...65 Boş Alan Popup Menü...66 Büyüt Küçült - %100 Büyüt...66 Alana Sığdır...66 MENÜÇUBUĞU...68 Dosya...68 Yeni...68 Aç...68 Kaydet...68 Farklı Kaydet...68 Dışarı Aktar...69 Yazdır Yazdırma Önizleme...69 3

Seçenekler...69 Varsayılan Nod...70 Varsayılan Grup Node...70 Varsayılan Çizgi...70 Çık...70 Sosyal Analiz...70 Merkeziyete Göre Ölçme...71 Düzelt...71 Geri Al...71 Yeniden Yap...71 Kes...71 Kopyala...72 Yapıştır...72 Alçaltmak...72 Yükseltmek...72 Hepsini Seç...72 Hiçbirini Seçme...72 Delete...72 Görünüm...72 Bul...72 Bir Sonrakini Bul...75 Bir Öncekini Bul...75 URL Aç...75 Büyült - Küçült...75 %100 Büyült...75 Alan Büyültme...75 Büyütücü...75 Alana Sığdır...75 Yenile...75 Çoklu Arama...75 Düzenleme Modu (Edit Mode)...76 Navigasyon Modu (Navigation Mode)...76 4

Çizgileri Tahmin Et (Snap Lines)...76 Çizgileri Kırmadan Düzenle...76 5

GİRİŞ Listeler halinde sayfa sayfa verilerle çalıģmak, bu verilerin üzerinden gerekli analizleri yaparak yepyeni anlamlar çıkarmak veri miktarı arttıkça her geçen gün çok daha zor içinden çıkılamaz bir hal almaktadır. Kurumsal uygulamalarda kullanılan yazılım teknolojileri son kullanıcıların bu büyük çaplı veriyi analiz edebilmelerine olanak sağlamak adına çok çeģitli filtreleme fonksiyonlarını beraberlerinde getirmektedirler. Ama hiçbir filtreleme fonksiyonu listelenmiģ veriden görsel bir sonuç çıkartarak üzerinde görsel analiz yapmaya imkan tanımamaktadır. Üçüncü Göz: Görsel Analiz Sistemi birbiri ile iliģkili birçok düğümün görsel bazda analiz edilebilmesi için tasarlanmıģ bir iģ zekası projesidir. Çok çeģitli kullanım alanları olmakla birlikte bunların en önemlileri; Görsel CDR kayıt analizi, Doküman ve ArĢiv Yönetim Sistemlerinin ĠliĢkili ArĢiv, Doküman, Belge, Taslak, Versiyon vb. bilgilerinin analizi, istihbarati önem taģıyan suç ve suçlu analizi vb. dir. Bu uygulama ile sayfalarca veriler içerisinde arama ve inceleme zorluğundan kurtulacak, istediğiniz bilgiye kolayca ulaģabileceksiniz. Bu döküman 3.Göz uygulamasından en iyi Ģekilde yararlanabilmeniz için hazırlanmıģtır. Dökümanın ileriki bölümlerinde uygulamayı nasıl kullanacağınız anlatılmıģtır. Uygulamayı kullanmadan önce dökümanı incelemeniz uygulamadan en iyi verimi almanızı sağlayacaktır. 6

ANALI Z EKRANI 7

ANALİZ EKRAN Analiz ekranı, uygulama ilk açıldığında sizi karģılayan ekrandır. Bu ekranı, sorgulama yapıldıktan sonra gelen verilerin grafiksel olarak gösteriminin yapıldığı, ve bu gösterim analizinde bize yardımcı olacak, ve daha iyi görmemizi sağlayacak panellerin bulunduğu ekrandır. Bu paneller ; 1-Genel BakıĢ 2-Biçim 3-Detay Bilgiler 4-Manuel Çizim 5-Nesne (Nod) ve Çizgi Özellikleri 6-Özel BakıĢ Ekranları 7- Araç Çubukları Resim 1.0 da bu panelleri görebilirsiniz. Resim 1.0 8

GENEL BAKIŞ Resim 1.0 deki 1 numaralı panel,grafik alanındaki nesnelerin tamamını küçük simgeler halinde gösterip, grafik alanına genel bir bakıģ sağlamaktadır. Genel bakıģ panelindeki çerçeveyi gezdirerek ve büyültüp,küçülterek grafik alanındaki görünecek alanı değiģtirme imkanı vermekte, bize büyük bir kolaylık sağlamaktadır. BİÇİM Resim 1.0 deki 2 numaralı panel, grafik alanında gösterilen her bir Nesne ve Çizgilerin (Nod ve Link) liste Ģeklinde gösterilmesini sağlar. Bu alandaki arama özelliğini kullanarak grafikteki nesnelerde arama yapabiliriz. Bu paneldeki her hangi bir düğüme tıkladığımızda grafik alanındaki o düğüme ait olan nesne seçili duruma gelecektir. AĢağıdaki resimde ok iģaretiyle gösterilmektedir. Biçim panelinde bulunan Oklar ile düğümler arasında hareket edebilir, Arama TuĢu ile metin alanına yazdığınız metne göre filtreleme yapar. 9

DETAY BİLGİLER Resim 1.0 deki 3 numaralı panel seçilen nesnenin detay bilgilerini gösterir. Grafik alanındaki her bir nesnenin bir kayıt olduğunu biliyoruz. Ve her bir kayıtın görünenin haricinde detay bilgileri olduğunu da düşünürsek, bu panel bize grafik alanındaki seçmiş olduğumuz nesnenin (kayıtın) detay bilgilerini göstermektedir. Bir örnekle açıklamak gerekirse, bir kaydımızın olduğunu düşünelim, ve bu kayıt bize Arayan, Aranan, İsim, Numara, Tc kimlik no, Anne Adı, Baba Adı bilgilerini tutuyor. Ve biz ekranda sadece Aranan sütununu baz alarak gösterim yaptığımızda, diğer bilgilerini ekranda görmemiz mümkün değil. Bu bilgileri görmek için detay bilgileri kısmında görünmesini istersek, bize Detay Bilgisi panelinde geri kalan bilgiler gösterilecektir. Bu detay gösterimi yapılacak olan ister nesne ister aradaki çizgi olabilir. Bu alanda nelerin gösterileceğini konfigurasyon yaparken yönetici belirler. Bu konuya daha sonra Konfigurasyon Oluşturulması başlığından detaylı bir şekilde değinilecektir. Aşağıdaki resimde görülen seçili olan nesnenin altındaki kayıtta Olayın türü, ili ve numarası yer almaktadır. Fakat detay bilgileri panelinde, aslında bu olayın daha fazla bilgi içerdiğini görmekteyiz, Detay Bilgileri panelinde bu olayın detaylarını görebiliriz. 10

MANUEL ÇİZİM Resim 1.0 deki 4 numaralı paneldeki simgeler kategorize olarak ayrılmış olup, elle çizim yapmak için kullanılmak üzere uyarlanmıştır. İstediğiniz bir simgeyi, grafik alanına sürükle bırak veya çift tıklayarak ekrana çizebilirsiniz.araçlar menüsünden link çiz butonunu seçerek fare yardımıyla aradaki bağlantıları çizerek elle de çizim yapabilirsiniz. Buradaki ikonların sırasını menüden Yönetim -> İkon Düzenleme ve Ekleme Ayarları seçerek düzenleme yapabilirsiniz. İster ekleme, ister silme veya güncelleme yapma imkanı vermektedir. Bu konuyu daha sonra İkon Düzenleme ve Ekleme Ayarları başlığından daha detaylı bir şekilde öğrenebilirsiniz. Aşağıdaki resimde kategoriler resimleri ile birlikte ve seçilmiş olan Araçlar kategorisinin altındaki ikonlar gösterilmektedir. NESNE (NOD) VE ÇİZGİ ÖZELLİKLERİ Resim 1.0 deki 5 numaralı panel, grafik çizim alanındaki her hangi bir simge (nod) veya çizginin (link) görünüģ özelliklerini değiģtirmemize yarayan bir paneldir. Ekrandaki bir nesnenin (nod) Genel,Etiket ve Data özelliklerini düzenleyebilirsiniz, Genel özelliklerine baktığımızda etiket ismi, rengi, pozisyonu, boyutu, font gibi özelliklerini bulunmaktadır. Etiket özelliklerinde ise, görünürlüğü, boyutu, etiket rengi özellikleri mevcuttur. Data özelliklerinde o nesneye herhangi bir dosya iliģtirebiliriz ve nesnenin üzerine sağ tıklayarak URL AÇ diyerek iliģtirilmiģ olan dosyayı açabilirsiniz. Çizgi Özellikeri sekmesinde ise, çizginin kalınlığını, çizgi tipini (kesik kesik, düz vb), rengini istediğiniz Ģekilde düzenleyebilirsiniz. Ve nesnelerin özelliklerinde olduğu gibi herhangi bir istediğiniz dosyayı bu çizgiye iliģtirebilir, ve daha sonra çizgiyi seçip sağ tıklayarak URL AÇ diyerek iliģtirilmiģ olan dosyayı açabilirsiniz. 11

ÖZEL BAKIŞ EKRANLARI Özel bakış ekranları, bize karmaşık analizleri daha iyi görmemize sağlayan ekranlardır. Dört adet özel bakış panelimiz mevcuttur. Bu paneller ; 12

1 Özel BakıĢ KomĢularım 2 - Özel BakıĢ Öncekiler 3 Özel BakıĢ Sonrakiler 4 Özel BakıĢ Grup Ġçeriğini Göster Özel Bakış Komşularım Bu ekranda, analiz alanında seçilmiş olan nesnenin komşularını,yani o nesnenin çizgilerle bağlı olduğu tüm nesneler ile gösterimidir. Aşağıdaki örnek resimde, seçilmiş nesne ve ona bağlı tüm nesneleri Özel Bakış (Komşularım) nesnesinde görebiliriz. ÖZEL BAKIŞ ÖNCEKİLER Analiz alanında seçilmiş olan nesne ve o nesneye doğru çizilmiş (ok yönü seçilen nesneye doğru) olan nesneleri gösterir. Aşağıdaki örnekte seçilmiş nesne ve Özel Bakış (Öncekiler) detaylı bir şekilde gösterilmektedir. Seçilmiş nesneye doğru gelen çizgilerin yönüne baktığımızda, Özel Bakış Öncekiler panelinde ortadaki seçilmiş nesneye dışarıdan gelen ok ile gösterim yapılmaktadır. 13

ÖZEL BAKIŞ SONRAKİLER Analiz ekranında, seçilmiş olan nesneden çıkan ve ok yönü diğer bağlı olduğu nesnelere doğru çizilen nesneleri gösterir. ÖZEL BAKIŞ - GRUP İÇERİĞİ GÖSTER Analiz ekranında, benzer özellikleri taşıyan nesneleri kendimiz seçerek gruplayabiliriz veya ortak ilişkilere göre,merkez noktaya göre otomatik gruplama yaptırabiliriz. Uygulamanın otomatik olarak grup yapmasını Sosyal Analiz menüsünden seçim yapabiliriz. Veya istediğimiz nesneleri seçip, farenin sağ tuşuna tıklayarak Grup Seçimi tıklayarak ta gruplattırabiliriz. Bu bağlamda, bu grupları küçük bir kare içerisine küçültübiliriz. Bu grupların içeriğini görmek için açmaya gerek kalmadan Özel Bakış Grup İçeriğini Göster panelinden rahatlıkla görebiliriz. Aşağıdaki örnek resimde, panel seçilen grup içeriğini göstermektedir. 14

15

ARAÇ ÇUBUG U 16

ARAÇ ÇUBUĞU Araç çubuğu ekrana bilgi aktarmanıza ve bu ekran üzerinde analiz yapmanıza kolaylık sağlayacak butonlar içerir. Bu butonların detaylı anlatımını aģağıda bulabilirsiniz. Araç çubuğu üzerindeki butonların üzerine geldiğinizde, yapacağın iģlemin ip ucunu gösterir. AĢağıdaki resimde örneğini görebilirsiniz. Araç çubuğunda olan butonlar Ģunlardır : BOŞ DOKÜMAN AÇ Yeni bir grafik alanı açar ve tab Ģekilde ekrana yerleģtirir. Yeni grafik alanını, yeni bir sorgulama, yeni bir analiz çalıģması yapmak istediğinizde kullanabilirsiniz. Birden fazla boģ analiz uygulamasını aynı anda açabilirsiniz. 17

Yeni grafik alanlarını, üzerindeki çarpı iģaretine basarak kapatabilirsiniz. DOKÜMAN AÇ Daha önce analiz çalıģmasını tamamladığınız ve kaydettiğiniz dökümanlarınızı açmak için kullanabilirsiniz. DÖKÜMANI KAYDET Analiz yaptığınız grafik alanını kaydedebilirsiniz. GERİ AL Analiz alanında çalıģma yaparken, her hangi bir değiģiklik yaptığınızda, değiģikleri geri almak bu tuģu kullanabilirsiniz. İLERİ AL Yaptığınız değiģikleri geri aldığınızda, tekrar ileri almak için kullanabilirsiniz. KES Grafik alanında seçtiğiniz nesneleri ve iliģkilerini kesmenize, baģka bir grafik alanına taģımanızı sağlar. KOPYALA Grafik alanında seçtiğiniz nesneleri ve iliģkilerini kopyalayıp baģka bir grafik alanına kopyalamanızı sağlar. BÜYÜLTME Grafik alanını büyültmeyi sağlar. Aynı zamanda farenin yuvarlağı ile büyültebilirsiniz. 18

KÜÇÜLTME Grafik alanını küçültmenizi sağlar. Aynı zamanda farenin yuvarlağı ile küçültebilirsiniz. %100 BÜYÜLT Grafik alanını varsayılan düzeyde büyüklüğünü ayarlamanızı sağlar. Grafik alanını %100 tam boyuta getirir. SEÇİLİ ALANI BÜYÜLT Sadece seçtiğiniz alanı büyültmenizi sağlar. MERCEK İLE BÜYÜLTME Bir mercek açılır ve bu merceğin görüģ alanındaki grafik alanını küçültebilir veya büyütebilirsiniz. AĢağıdaki örnekte mercek ile noktasal büyültme gösterilmektedir. Merceğin içindekileri, farenin yuvarlağı ile küçültebilir veya büyültebilirsiniz. 19

Yukarıdaki örnekte merceğin çapı sadece bir nesneyi görebilecek kadar büyüklüğü vardır, isterseniz merceğin çağını CTRL + MOUSE YUVARLAĞI birlikte basarak, merceğin çapını büyültebilir veya küçültebilirsiniz. TÜM GRAFİĞİ GÖSTER Grafikteki bütün nesneleri tek bir ekrana sığdırır. 20

DÜZENLEME MODU Bu butona tıkladığınızda, seçili olan nesneyi ve çizgiyi düzenleyebilirsiniz. Bu düzenleme modu varsayılan olarak seçili gelir, simgenin boyutunu, etiketini, taģımasını yapabilirsiniz. NAVİGASYON MODU Bu butonu basılı hale getirerek, ekrandaki grafiği taģıyabilirsiniz. Butonu aktif hale getirdikten sonra, farenin sol tuģuna basılı tutarak taģıma yapabilirsiniz. Ġp Ucu : Bu botunu aktif hale getirmedende, farenin sağ tuģunu basılı tutarak aynı taģıma iģlemini gerçekleģtirebilirsiniz. ÇİZGİLERİ TAHMİN ET Grafik alanında, Düzenleme Modu aktif iken, istediğiniz bir simgeyi taģıma yaparken diğer simgeler ile hizalama yapmakta kolaylık sağlamak için, taģıdığınız simgenin üzerinde yanlamasına ve enlemesine çizgiler görünür. AĢağıdaki örnekte çizgileri görebilirsiniz. 21

ÇİZGİLERİ KIRMADAN DÜZENLE Grafik alanındaki, nesneler arasındaki çizgileri kırmadan, 90 derecelik açılar ile düzenlemek için kullanılır. IZGARA MODU Grafik alanını, ızgara Ģeklinde bölmemizi sağlar. Ekranı küçük karelere bölerek, hizalamada daha yardımcı olur. AĢağıdaki örnekten ızgara modundaki grafik alanının nasıl değiģtiğini görebilirsiniz. IZGARA MODU AYARLARI Burdan ızgara modundaki ayarları düzenleyebilirsiniz. Yukarıdaki örnek resimde gördüğünüz küçük artı iģaretleri yerine çizgi veya koordinat noktaları haline dönüģtürebilirsiniz. BoĢlukların boyutlarını ve renk değiģikliklerini isteğinize göre düzenleme yapabilirsiniz. 22

SEÇİLEN NESNE GİZLE Grafik alanındaki seçtiğiniz simgeyi gizlemek için kullanılır. SEÇİLEN NESNE TÜRÜNÜ GİZLE Seçtiğiniz simgeyi ve grafik alanında bulunan seçilen nesnenin türü olan nesneleri gizler. ETİKETE GÖRE FİLTRELEME Grafik alanındaki nesnelerin altında bulunan etiketlere göre filtreleme yapar. Bu tuģa bastığınızda küçük bir ekran çıkar ve filtrelemek istediğiniz sözcüğü ordaki kutucuğa yazabilirsiniz. Ġki tip filtreleme mevcuttur ; Aradığınız sözcük ile baģlıyorsa Aradığınız sözcük içerisinde geçiyorsa. GİZLENEN SİMGELERİ GÖSTER Daha önce gizlediğiniz tüm simgeleri geri döndürür. 23

SİMGE BİRLEŞTİR Grafik alanında bazen ikiden fazla aynı özelliklerde simgeler bulunabilir. Bu simgeleri istersek birleģtirebiliriz, birleģtirmek için simge birleģtir butonunu kullanabiliriz. Bu butona tıkladığımızda çıkan pencereden, hangi simgenin detay bilgilerini kullanacaksak, çıkan pencereden o simgeyi seçim üzerinde birleģtir diyerek simgeleri birleģtirebiliriz. SORGULAMA Sorgulama Ekranı adı altında değinilecektir. Daha önce oluģturduğumuz Ģablonlarda arama yapabileceğimiz sorgulama ekranını açar. TAM EKRAN Grafik alanının da yapılan çizimler büyük olabilir ve sağa sola kaydırarak görebilirsiniz. Bu tuģ ile tam ekran moduna geçebilir ve tüm grafik alanını sıkıģtırarak aynı anda tüm çizimleri görebilirsiniz. LAYOUT AYARLARI Bu butona tıkladığınıza çıkan ekrandan, aģağıda anlatımında bulunacağım layoutların ayarlarını değiģtirebilirsiniz. 24

HİYERARSİK LAYOUT Grafikteki iliģkisel verilerin hiyerarģik düzende gösterimini sağlar. BİLEŞENLER LAYOUT ÇİZGİ YÖNLENDİRİCİ LAYOUT Seçilen grafik layout görünümünde herhangi bir değiģiklik yapmaksızın, sadece çizgiler üzerinde değiģiklikler yaparak çizgilerin yönünü daha belirgin hale getirerek bir çizim gerçekleģtirir. DİK AÇILAR LAYOUT Grafikteki iliģkisel verilerin, dik açılar çizerek gösterimini sağlar. 25

DAİRESEL LAYOUT Grafikteki iliģkisel verilerin, dairesel düzende gösterimini sağlar. ORGANİK LAYOUT Grafikteki iliģkisel verilerin, organik bir Ģekilde gösterimini sağlar. İKİ SİMGE ARASINDAKİ YOLU BUL Seçilen iki simge arasındaki yolu bulur, bu yol bulunurken en kısa yol baz alınır. LİNK ÇİZ Elle nesneler arasında iliģki kurmak için çizgi çizmenizi sağlar. Fare ile çizginin yönünü hangi nesneden hangi nesneye doğru olduğunuzu belirleyebilirsiniz. DATABASEDEN SORGULAMA Analiz ekranındaki araç çubuğundan sorgulama butonu ile daha önce oluģturduğunuz profillerden sorgulama yaparak analiz yapmak için Sorgulama ekranını açabilirsiniz. Ekran görünümü aģağıdaki gibi olacaktir. 26

Sol taraftaki liste içerisinde, daha önceden oluģturduğumu Ģablonları görebilirsiniz. ġablon oluģturma DOSYADAN, LOKALDEN VE VERĠ TABANINDAN ġablon OLUġTURMA baģlığında detaylı bir Ģekilde anlatılacaktır. Sorgulamayı Ģu Ģekilde yapabiliriz ; Önce sorgulamak istediğimiz şablonu soldaki listeden seçmeliyiz. Şablon oluştururken pivot olan bir alan seçeriz, bu pivot olan alan tc kimlik no, id, tel numarası, vergi no gibi ayırt edici alanlar olabilir. Eğer pivot belirttiysek, bir tek alanı doldurarak sorgulama yapabiliriz. Eğer pivot belirtmediysek, en az iki alanı doldurmamız gerekir. 27

DATABASEDEN ŞABLON OLUŞTURMA 28

DATABASEDEN ŞABLON OLUŞTURMA YENİ BAĞLANTI OLUŞTURMA Uygulamamızda veri ambarlarına ulaģmak için, önceden bu bağlantıları tanımlamamız gerekir. Bağlantı oluģturma ekranına ulaģmak için menüden ; görebilirsiniz. Yönetim Yeni Bağlantı OluĢtur seçerek ulaģabiliriz. AĢağıdaki örnek resimde Bu tanımladığımız bağlantı bilgilerine profil diyoruz. Bu profilden bilgilerini kullanarak oluģturduğumuz konfigurasyon bütünlüğüne ise Ģablon ismini verdik. ġablon ile Profil arasındaki fark ; Profil : Sadece her hangi bir veri ambarına ulaģmak için sunucu, port, veritabanı ismi, kullanıcı adı, Ģifre gibi bilgileri içerir. ġablon : Bu profil bilgilerini kullanarak, hangi alanlar üzerinde iliģkilerin kurulacağın belirlendiği ve bu Ģablonları kullanarak sorgulamaların yapıldığı, konfigurasyon ayarlarının tutulduğu bir dizidir. 29

Yukarıdaki resimde Yeni Bağlantı OluĢtur ekranını görmektesiniz. 3 kısımdan oluģmaktadır. Profiller panelindeki listede daha önceden tanımladığımız profilleri görebilir, üzerinde değiģiklik yapmak isterseniz tıklayıp sağ taraftaki panelde düzenleme yapabilirsiniz. Veritabanı Tipleri panelinde ise, Ģu an yaygın kullanılan MySQL, Oracle ve MsSql veritabanlarından tanımlama yapabilirsiniz. Sağ taraftaki panelde ise, seçtiğiniz veritabanı tipine göre doldurulması gereken alanlar gelecektir. Alanları doldurduktan sonra Test butonu ile bilgilerinizin doğruluğunu test edebilirsiniz. Test ettiniz ve kaydetmek isterseniz, ekranın sol üst köģesinde bulunan araç çubuğundan kaydet tuģu ile kaydedebilir veya değiģiklik yaptıysanız güncelleme yapabilirsiniz. 30

KONFİGURASYON EKRAN Konfigürasyon ekranı, daha önce tanımladığımız veri ambarlarına (MySQL, Oracle, Metin Dosyası, CSV vb) bağlanarak, her hangi bir veri ambarından şablon oluşturmamıza yarayan ekrandır. Burada ne kadar iyi konfigürasyon yaparsak, o kadar doğru analizler alabiliriz. Resim 2.0 daki 1 numaralı panelde (Profiller), önceden tanımlanan mevcut veri ambarlarını görebiliriz. Bu panelden seçim yaptığımızda, bu bağlantıya ait olan tablolar veya viewler 2 numaralı panelde (Tablolar - Viewler) gözükecektir. 3 numaralı panel ise, buradaki A ve B isimli nesneler, bize A dan B ye bir ilişki kuracağımızı belirtmektedir. A ve B isimli etiketli nesnelere, Tablolar Viewler panelindeki tabloların sütunlarından sürükle bırak yaparak değiştirebilir, ve ilişkiyi bu tabloların sütunlarından kurabiliriz. 4 numaralı Simgeler panelinden ise, A ve B nolu nesnelerin simgelerini değiştirebiliriz. 5 numaralı Sütunlar panelinde ise, Tablolar Viewler deki tabloların sütunlarından A ve B isimli nesnelere sürükle bırak yaptığımızda, o sütuna ait olan tablonun tüm sütunları 6 numaralı Sütunlar panelinde gözukecektir. Bunları etiket olarak, A ve B nin üzerine sürükleyip bırakabiliriz. Resim 2.0 31

ADIM ADIM ÖRNEK ŞABLON OLUŞTURMA 1 Profiller panelinden bir bağlantı seçiniz. 2 Tablolar Viewler panelinde o bağlantıya ait tablolar veya viewler gelecektir, analiz yapmak istediğiniz tablodaki 2 sütunu sürükleyerek A ve B isimli nesnelerin üzerine bırakınız. Örnek : cdr tablosundaki arayan sütununu A üzerine sürükleyip bırakıp, aranan sütunu ise B üzerine sürükleyip bırakınız. Arayan ----> Aranan olarak bir ilişki kurulmuştur. Buradaki okun yönü önemlidir. 3- Simgeler panelinde istediğiniz simgelerden istediğiniz bir tanesini, Arayan ve Aranan etiketli nesneler üzerine sürükleyip bırakarak seçebilirsiniz. 32

4 Sütunlar panelinden ise, Arayan - - - > Aranan ilişkisi kurduğumuzda, grafik çizim ekranında bu nesnelerin altında gözükmesini istediğiniz ayrıntıları yine sürükle-bırak yöntemiyle seçebilirsiniz. Etiketler nesnelerin altında şu şekilde gözükecektir. 5- Resim 1.3 deki 6 numaralı veya Resim 1.9 e panele baktığımızda, burada 6 adet tabbed şeklinde paneller mevcuttur. Şu an bizi ilgilendiren, Grafik Nesneleri, Birleştirilmiş Tablolar, Etiket Seçimleri, Detay Bilgileri, Sorgu Sütunları dır. Resim 1.9 33

GRAFİK NESNELERİ Kurduğumuz ilişkinin, grafikte nasıl gözükecekse, simgesi, değeri, çizgi (link) bu ekranda görebiliriz. Eğer simgesini varsayılan değere göre değil, istediğimiz her hangi bir değere göre simgesi bu olsun dersek, bu panelde o koşulu oluşturabiliriz. Resim 2.1 Mesela Arayan Aranan ilişkisinde, eğer cinsiyeti Erkek ise arayan simgesi bu olsun, aranan simgesi bu olsun diyebiliriz. Aşağıdaki örnek ekranda, arayan nın numarası 536 ile başlıyorsa simgesi şu olsun diye bir koşul yapıp ekledim. Resim 2.1 deki birinci combobox da,koşullu olarak simgesini değiştireceğimiz grafik nesnelerinden (arayan ve aranan) bir tanesini seçebilir, ikinci combobox da hangi sütunun değerinin ne olacağına da, o değere eşit veya o değer ile başlıyorsa,içeriyorsa gibi seçeneklerinden birini seçebilir, ve dördüncü alana o değeri girebilir, son olarak da simge seç butonundan açılan pencereden istediğimiz bir simgeyi seçebilir ve ekle butonu ile ekleme yapabiliriz. Resim 2.2 da tablo şeklinde ( Koşul Gösterimi ), oluşturduğumuz koşul gösterilecektir. İsterseniz sil butonu ile silebiliriz. Resim 2.2 BİRLEŞTİRİLMİŞ TABLOLAR Tablo şeklinde hangi tablonun sütununun hangi tablonun sütunu ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Aşağıdaki gösterimde, cdr tablosunun arayan sütunu ile yine cdr tablosunun aranan sütunu ile ilişki kurulmuştur. 34

ETİKET SEÇİMİ Grafik nesnelerinin altında hangi etiketlerin gözükeceğini bize gösterir. Örneğin Arayan --- > Aranan ilişkisinde Arayan nesnesinin altında hangi ayrıntıların gösterileceğini, veya Aranan nesnesinin altında etiketler hangi ayrıntıların gösterileceğini belirtir. Lakin bu ayrıntıları, Sütunlar panelinden sürükle bırak yöntemiyle seçmemiz gerekir. Eğer herhangi bir etiketi kaldırmak istersek, tablodaki etiketin yanında bulunan kutudaki işareti (uncheck ) tıklayarak kaldırabiliriz. DETAY BİLGİLERİ : Grafik nesnelerinin veya aralarındaki çizginin (link) arka planında hangi detayları göstereceğimizi buradaki tablodan seçerek yapabiliriz. Resim 1.0 daki 4 nolu Detay Bilgileri panelinde bu seçtiğimiz detaylar nesnelerin üzerine tıkladığımızda gözükecektir. SORGU SÜTUNLARI Oluşturduğumuz ilişkinin hangi sütunlar ile sorgulama yapabileceğimizi seçebiliriz. İstersek sütunlara etiket verebilir, ve bu etiketin Alias olarak sorgulama ekranında karşımıza çıkmamızı sağlayabiliriz. Örnek verecek olursak, bazen veri ambarında sütunun ismi bek bir anlam ifade etmeye bilir, veya farklı bir dilde olabilir, biz bu sütunun son kullanıcıya istediğimiz şekilde gösterebiliriz. Mesela Abone tablosunda, doğum tarihi kısaltılmış bir şekilde dogtar olarak geçmektedir. Bizim bunu son kullanıcıya bu şekilde göstermemiz mantıksız olacağından etiketleme yöntemi ile daha anlamlı aliaslar verebiliriz. Bunu hangi istediğimiz sütunun hangi etiketle gösterileceğine, bu panelde tablonun üçüncü kolonu olan etiket kolonu alanında istediğimiz değeri girerek aliası vermiş oluruz. Aşağıdaki ekran görüntüsünde cdr tablosunun tarih sütununu Sorgulama Ekranında Tarih olarak son kullanıcıya gözükmesini sağlamak için bir etiketleme yaptık. 35

TABLOLARIN BİRLEŞTİRİLMESİ Aşağıdaki ekran görüntüsünde ilişki kurmak istediğimiz tablolar cdr ve abone tablolarını sürükleyip bıraktık. İki tablo arasındaki eşit olan sütunlar arasında çizgi çekiyoruz. Abone tablosunun tel sütunu ile cdr tablosunun arayan sütunu eşit olan sütunlardır. 36

Şablonun Kaydedilmesi Son olarak oluşturduğumuz şablonu kaydetmek için Konfigurasyon Ekranının araç çubuğunda bulunan (kaydet) butonuna basarak Resim 1.17 daki gibi gelen ekranda Şablon Adı alanına istedigimiz bir ismi yazarak, Kaynak kısmınında DB olarak bırakıp Tamam butonuna basarak kaydetme işlemini gerçekleştirmiş oluruz. 37

DOSYADAN ŞABLON OLUŞTURMA 38

DOSYADAN ŞABLON OLUŞTURMA Veritabanından Ģablon oluģturmadan bahsetmiģtik, dosyadan Ģablon oluģturmadaki fark bilgilerin databaseden değil, mevcut dosyalardan Ģablon oluģturabilmemizdir. Bu dosyalar ; Excel, txt, csv, clipboard olabilir. Bir diğer fark ise, oluģturduğumuz Ģablonun ayarlarını veritabanına kaydetmek yerine XML dosyaları biçiminde uygulamanın yüklü olduğu bilgisayardaki kullanıcı klasörünün altındaki 3GozSablonlar klasörü altına kaydedilmektedir. Dosyadan Ģablon oluģtururken önceden profil tanımlaması yapıp daha sonra Ģablon oluģturmamız gerekir. Dosyadan Ģablon oluģturmak için menüden ; Data Dosya Al ġablon OluĢtur diyerek Ģablon oluģturmaya baģlayabilirsiniz. Ġlk olarak aģağıdaki ekran gelecektir. 39

Ġlk olarak ġablon Adı na karģılık gelen metin alanına istediğiniz bir ismi yazın. Dosya Seçe karģılık gelen metin alanına dosyanızın bulunduğu yolu veya Gözat butonundan dosyanızın bulunduğu dizine giderek dosyanızı seçebilir, dosyanızın yolu otomatik olarak metin alanına yazılacaktır. Not : Eger dosyanızı clipboardan almak isterseniz, Dosya Seçe karģılık gelen metin alanının altında bulunun Clipboard Kullan kutusunu iģaretleyebilirsiniz, bu halde metin alanı aktif olmayacaktır. Aşağıdaki ayarları, eğer verileri Txt, CSV, Clipboard dan alıyorsanız yapmanız gerekmektedir. Kayıt Ayracı : Satırları ayırmak için kullanılır. ġu an bu satırları ; Yeni Satır, Noktalı Virgül ve Tab ile ayırabilirsiniz. Sütun Ayracı : Veri dizileri arasındaki sütunlarını nasıl ayırt edebileceğimizi seçebiliriz. ġu an bu sütunları ; Tab, Virgül ve Noktalı Virgül ile ayırabiliriz. ġimdi bahsedeceğim ayarlar ise, tüm dosyadan aldığınız verileriniz için gerçerlidir, ve opsiyoneldir. 40

Satır Çıkar : Bazen verileri almak istediğiniz kaynak dosyanızın baģında baģlık veya gereksiz satırları çıkarmak için kullanılır. Satır Çıkar kutucuğunu iģaretledikten sonra karģılık gelen metin alanına ilk baştaki kaç satırı çıkarmak istiyorsak onu belirtiriz. Örneğin ; ilk 5 satırı çıkar diyebiliriz. Bunun için metin alanına 5 yazmalıyız. Satır Aralığı Çiz : Dosyanın belirli bir satır aralığını ekrana çizdirmek istersek, o satır aralığını belirtebiliriz. Örneğin ; 5 ile 30 ncu satırları ekrana aktarmak için kullanılır. Sütun Kırp/DeğiĢtir : Verilerimizin içinde ki sütunlarda değiģiklik yapmak istersek, istemediğimiz verileri kırpmak veya değiģtirmek istersek bu seçeneği aktif hale getirebiliriz. Kırp : Bir veride herhangi bir sütundaki bulunan içerikte çıkarmak istediğimiz bir metin varsa bu amaçla kullanabiliriz. Örneğin ; Bir sütunda telefon numaraları olsun ve 0 ile baģlasın, bu baģındaki 0 ları kırpmak istersek bu özelliği kullanabiliriz. DeğiĢtir ; Bir sütun içerisinde geçen veriler içerisinden, içeriğindeki değiģiklik yapmak istersek bu özelliği kullanabiliriz. Örneğin ; Bir sütunda haftanın günleri olsun, ve biz yanlıģlıkla Pazartesi yerine Pazrtesi olarak yazılmıģ olsun. Bu veriyi düzeltmek için kullanabiliriz. Not : Bu yaptığınız, satır çıkar, satır aralığı çiz veya sütun değiģtir/kırp hiçbir Ģekilde kaynak dosyanıza müdahale etmez, verileri kaynak dosyadan okuduktan değiģiklik yapılmaktadır. Gerekli alanları doldurduktan sonra Devam Et butonu ile Ģablon oluģturmak için Konfigurasyon Ekranına geçebilirsiniz. ADIM ADIM ÖRNEK ġablon OLUġTURMA baģlığında genel olarak Ģablon oluģturmaktan bahsettik. Burada ise farklılıklardan bahsedeceğim. 41

1. Burdaki önemli fark, yaptığımız konfigurasyon ayarlarının veritabanına değil, bilgisayarınızın kullanıcı klasörü altındaki 3GozSablonlar klasörüne kaydedilmesidir. 2. Ekran görüntüsünde ise ektra olarak verinin ilk satırının önizlemesi bulunmaktadır. AĢağıdaki resimde sağ tarafta ortadaki kırmızı çerçeve ile çizilmiģ panel önizlemedir. 3. Diğer bir farklı özellik ise çoklu çizim özelliği ile 3 lü, 4 lü ve 5 li çizimler yapabilirsiniz. AĢağıdaki resimdeki Çoklu ĠliĢki menüsü kırmızı çerçeve ile belirtilmiģtir. 4. Yine diğer veritabanından konfigurasyon ekranında olup bundan olmayan paneller vardır, ortak olan ekranın ortasında yer alan panellerden Grafik Nesneleri, Etiket Seçimleri ve Detay Bilgiler panelleri ortak panellerdir, Sorgu Sütunları, BirleĢtirilmiĢ 42

Tablolar ve SQL panellerinde dosyadan Ģablon oluģturma ekranında bulunmamaktadır. 5. Diğer özellikler ve Ģablon oluģturma ADIM ADIM ġablon OLUġTURMA baģlığında anlatılmıģtır. 43

YEREL VERI TABANINDAN ŞABLON OLUŞTURMA 44

YEREL VERİTABANINDAN ŞABLON OLUŞTURMA 3.Göz uygulamasını çalıģtırdığımız bilgisayar üzerinde son kullanıcılarda Ģablon oluģturabilirler. ġablon oluģturulması yönetici tarafından yapılacağı için, son kullanıcıların yerel veritabanından Ģablon oluģturmasına imkan sağlar. ġablon oluģturma ekranı olan, Yerel Konfigürasyon Ekranına gitmeden önce bağlantı oluģturmamız gerekir. Yerel Konfigurayon menüsünden yeni bağlantı oluģturma ekranını açabiliriz. AĢağıdaki resimde ekran görüntüsünü görebilirsiniz. Yeni Bağlantı OluĢtur diyerek, gelen ekrandan veritabanı bilgilerini girerek bağlantı ekleyebilirsiniz. Bu ekranın anlatımını Yeni Bağlantı OluĢtur baģlığından okuyabilirsiniz. Bağlantı oluģturduktan sonra, Ģablon oluģturmak için Local Konfigurasyon menüsünden Konfigurasyon Ayarlarını Yapılandır seçerek konfigurasyon ekranını açabilir ve Ģablon oluģturabilirsiniz. Veritabanından Ģablon oluģturmak ve Yerel Veritabanından Ģablon oluģturma arasında arasındaki tek fark ; Yerel veritabanından oluģturduğunuz Ģablonun ayarlarını XML olarak bilgisayarınızdaki kullanıcı klasörü altındaki 3GozLocalSablonlar klasörü altına kaydedilmesidir. Sunucu veritabanından oluģturduğunuz Ģablonun ayarları ise, o sunucu içerisindeki tablolarda saklanmaktadır. Yerel veritabanından Ģablon oluģturmak, veritabanından Ģablon oluģturma ile aynı olduğundan Adım Adım ġablon OluĢturma baģlığından okuyabilirsiniz. 45

GRAFI K DALLANDIRMA OLUŞTURULMASI 46

GRAFİK DALLANDIRMA OLUŞTURULMASI OluĢturduğumuz Ģablonlar arasında dolaģmak için grafik dallandırma ayarlarını yapmamız gerekir. Önce grafik dallandırma bahsetmek gerekirse, oluģturduğumuz bir Ģablonu ekrana çizimini yaptıktan sonra, o Ģablondanki nesnelerden yola çıkarak bağlantılı verileri getirip çizim yapmak için kullanılır. Bir örnek ile açıklayalıyım. Elimizde iki adet Ģablon olduğunu düģünelim. 1- Arayan_Aranan : Arayan ile Aranan iliģkisini göstersin. 2- Kisi_Adress : Kisilerin adreslerini gösteren bir Ģablon olsun. Grafiği Ģu Ģekilde dallandıralım, Arayan_Aranan Ģablonunu ekrana çizdirdik ve Aranan ĢahıĢların adreslerini getirmek için KiĢi_Adres Ģablonuna gidebiliriz. Bunun için iki Ģablon arasındaki tablolar arasında ortak ve eģsiz olan bir alan olması gerekir. Örneğin Arayan_Aranan Ģablonunun alanlarına bakalım Arayan_Aranan arayan aranan imei tarih baz saat süre Kişi_Adres Adı Soyad adress Tel_no il ilce Tc_no 47

Yukarıdaki tabloda, Ģablonların tablo yapılarını göstermektedir. Eğer Arayan_Aranan Ģablonundan Aranan simgesinden adreslere gideceksek Kisi_Adres Ģablonundaki ortak alanı bilmemiz ve ona gore ayar yapmamız gerekir. Burdaki ortak alan, tabloda kırmızı olarak yazılan aranan ve tel_no alanlarıdır. Bunun nasıl ayarlandığını adım adım görelim. Önce yönetim menüsünden Grafik Dallandirma Ayarları seçiyoruz. Öncelikle her bir Ģablonun iki adet simge ve ekstra alanları var. Aranan_Aranan Ģablonun simgeleri -- > Arayan ve Aranan Kisi_Adres Ģablonunun simgeleri -- > Ad ve Adres Grafik Dallandırma Ayarları ekran görüntüsünü aģağıdakaki resimden bakınız. 48

Ekranımız dört bölümden oluģmaktadır : 1- Profiller : ġablonları ve ekrana çizim yapacak simgeleri gösterir. 2- Tablo 1 : Hangi simge üzerinden grafik dallandırma yapılacaksa o simgenin verilerinin alındığı tabloyu gösterir. 3- Tablo 2 : Grafik dallandırma yapılacak olan simgenin verilerinin alındığı tabloyu gösterir. 4- ÇalıĢma Alanı : Grafik Dallandırma ayarlarının yapıldığı alandır. ADIM ADIM GRAFİK DALLANDIRMA 1- ġablonun hangi simgesi üzerinden dallandırma yapacaksınız o simgesi üzerine çift tıklayınız. Bizim örneğimizde, Arayan_Aranan Ģablonunun Aranan simgesi üzerinden dallandırma yapcağız. Aranan simgesi üzerine çift tıklıyoruz. 49

Aranan simgesi ve dallandırma varsa ekrana gelecektir. ġu an hiç eklenmediginden yeni bir grup ekleyeceğiz. Grup yapmamızın amacı, birden fazla dallandırma yapmak için. 2- Ekranda gördüğünü Yeni Ekle simgesi üzerine geliyoruz, ve farenin sağ tuģuyla tıklıyoruz açılan popup menüden Düzenle diyoruz. AĢağıdaki örnek resimde görebilirsiniz. Simgeye çift tıkladığımızda Tablo 1 panelide o simgenin tablo alanları ile dolacaktır. Düzenle ye tıkladıktan dedikten sonra açılan pencereden istediğiniz bir grup ismi girmelisiniz. Örnek olarak ArananGrup ismini girdim. Tekrar eklenen grup ile birlikte çizim yapılacaktır. 50

3- Grup ekledikten sonra, dallandırma için eklediğiniz grupun üzerine çift tıklayınız. YeniGrup isminde bir nesne ekrana çizecektir. AĢağıdaki resimde görebilirsiniz. 4- ġimdi sıra dallandırma yapacağımız simgeye geldi. Bunu profiller panelindeki Ģablonların simgelerinden bir tanesini sürükle bırak yöntemi ile Yeni Grup üzerine sürükleyerek ilk aģamayı gerçekleģtiriyoruz. Bizim örneğimizde, Aranan dan Adres lere gideceği için Kisi_Adres Ģablonundaki adres simgesini sürükleyip Yeni Grup isimli çizim üzerine bırakıyoruz. 51

Yukarıdaki örnekte ok iģaretleri sürükleneceği simge üzerinde ismi ve sürüklendiğinde Tablo 2 panelinin Kisi_Adres Ģablonunun alanları ile dolacaktır. AĢağıdaki resimdeki örneğini görebilirsiniz. Asıl önemli olan ve kritik olan nokta ise Tablo 1 ve Tablo 2 hangi sütunların bir birine eģ değer olduğudur. Yukarıda tabloya baktığımızda iki tablo arasındaki ortak sütun telefon numarasıdır. Aranan dan adrese dallandırma yapacağımızdan çıkıģ noktamız aranan diğer tabloda ise o aranan numaraya eģ değer olan telefon numarasıdır. Tablo 1 den aranan sütunu sürükleyip adres simgesi üzerine bırakıyoruz. 52

Tablo 2 den tel_no sütununu sürükleyip adres simgesinin üzerine bırakıyoruz. Dallandırma ayarlarını yaptık, kaydetmek için sol üstte bulunan kaydet tuģuna basmamız yeterlidir. 53

5- Eğer yeni bir grup eklemek istersek, Yeni Ekle simgesi üzerine fare ile sağ tıklayıp düzenle deyip yeni bir grup ekleyebiliriz. 6- Mevcut grup içerisinde yeni bir dallandırma yapmak istersek grup üzerine çift tıklayarak gelen yeni simgeye ayarları yapabiliriz. 7- Eğer mevcut olan dallandırmalar varsa, üzerinde yapmamız gereken değiģiklikleri yapıp kaydet tuģuna bastığımızda güncellemesini yapacaktır. Bu grafik dallandırma ayarlarını yaptıktan sonra, Ģimdi ise bunu nasıl yapacağımızı görelim. Önce sorgulama yapmak için analiz ekranında bulunan Sorgulama butonu ile arama ekranını açalım. Sorgulama butonunu aģağıdaki örnek resimden görebilirsiniz. Sorgulama ekranını açtıktan sonra karģımıza gelen ekrandan Arayan_Aranan Ģablonunu seçiyoruz ve istediğimiz bir alanı dolduruyoruz. Ġki adet alan mevcuttur, ister arayan ister aranandan sorgulama yapabiliriz. 54

Biz aramamızı arayan alanı üzerinden yapıyoruz, ve oraya daha önce bildiğimiz bir numarayı yazıyoruz. Gelen sonuç aģağıdaki resimdeki gibi olacaktır. Sorgulama yapmak için istediğimiz kadar simge seçebiliriz. Ve biz örnek olarak birkaç tane simge seçip farenin sağ tuģuna tıklıyoruz. Çıkan pop up menüden ; Sorgula Grup ismi Dallandırılacak ġablon Örnek ; Sorgula ArananGrup Kisi_Adres 55

Gelen sonuç aģağıdaki gibidir. 56

I KON EKLEME VE DU ZENLEME 57

İKON DÜZENLEME VE EKLEME AYARLARI Çizim için kullandığımız resimlerimizi eklemeye, düzenlemeye ve silmeye yarayan bir ekrandır. Bu resimlerimizi hem veritabanında hem de bilgisayarımızın kullanıcı klasörünü altındaki images klasörü altında saklıyoruz. Ġstediğimiz anda veritabanındaki resimler ile bilgisayarımızdaki resimleri sekronize edebiliriz. Ġstersek resimlerin sıralamasını düzenleyebiliriz. Ekranımız iki panelde oluģur ; 1- Sol panel ; ekleyeceğimiz resimleri seçmememize yarayan panel. 2- Sağ panel ; veritabanında mevcut bulunan ve güncelleme, kaydetme veya silme iģlemlerini yapabileceğimiz panel. Klasör Seç butonu ile açılan pencereden eklemek istediğimiz klasörün yolubunu bulabilir ve klasörü seçebiliriz. Klasör altındaki tüm resimler panele eklendikten sonra istediğimiz resmi seçip üzerine çift tıkladıktan sonra kaydedilme iģlemi yapılacaktır. Ve sağ taraftaki panelde en altta görebilirsiniz. 58

Resimler liste halinde gösterilecektir, çift tıklayarak sol taraftaki panele ekleme yapabilirsiniz. Eğer son eklediğimiz resim için bir açıklama eklemek istersek, ikon açıklama bölümüne açıklmayı girip Kaydet butonuna basmalısınız. Silmek isterseniz, resmin yanında bulunan Sil butonunu kullanabilirsiniz. Görünüp görünmesini isterseniz G harfi yazan sütundaki kutucuğu iģaretleyebilirsiniz. Varsayılan olarak iģaretli gelecektir. Eğer ikonları gösterim sıralamasını düzenlemek isterseniz, resmi tutup istediğiniz sıraya koyabilirsiniz. Sağ taraftaki panelin üstündeki combobox kutusudan kategorileri değiģtirebilirsiniz. 59

POPUP MENU 60

POPUP MENU Popup menuler ekrana sağ tıklandığında açılan menülerdir. Nesneye, Linke veya BoĢ bir Alana Sağ tıklandığında açılan menüler farklıdır. Bu bölümde bu menülerin detaylı anlatımını bulabilirsiniz. NESNE POPUP MENU Bu menüye grafik üzerinde herhangi bir nesneye sağ tıkladığınızda ulaģabilirsiniz. Nesnelerin özelliklerini değiģtirebir veya nesneleri ilgilendiren iģlemleri yapabilirsiniz. 61

SORGULA Nesnenin iliģkili olduğu diğer alanlardan sorgulama yapmanızı sağlar. Örneğin kiģi nesnesinden o kiģinin olaylarına, adreslerine veya telefonlarına ulaģabilirsiniz. Hızlı Dallandır kullanarak da grafiği bu şekilde dallandırabilirsiniz. KES KOPYALA YAPIŞTIR Nesneleri keserek veya kopyalayarak bu grafikde baģka bir yere veya yeni bir grafik ekranına taģıyabilirsiniz. URL AÇ Nesne ile resim, film veya dosya gibi dökümanları iliģkilendirebilir ve url aç diyerek bu dökümanları açabilirsiniz. Doküman ĠliĢkilendirmek için Sağ Altta bulunan nod özelliklerinden data kısmına tıklamalısınız. DELETE Seçilen Nesneyi linkleriyle beraber grafikten siler. ID DUZENLE Manuel Çizimde grafiğe aktarılan tüm nesneler bir id ye sahiptir. Bu id nesnelerin tek olmasını sağlar. Grafiğe aktarılan nesneler ilk id olarak nesnenin etiketi+artan sırada bir sayı alırlar. Kullanıcı isterse daha sonra nesnenin id sini duzenleyebilir. Etiket Düzenle Nesnenin Etiket metnini değiģtirmenizi sağlar. 62

Özellikler Analiz Ekranının sağ alt köģesinde bulunan nod özellikleri kısmını ayrı bir pencerede açar. Bu pencereyi kullanarak nesnenin tüm özelliklerini değiģtirebilirsiniz. Detaylı Anlatımı Nod Özellikleri kısmında bulabilirsiniz. Kopyala(Çakıştırma) Yapıştır(Çakıştırma) Ġki veya daha fazla grafiği çakıģtırmak için kullanılır. Farklı sayfalarda yapılan analizleri tek bir sayfada,aynı nesnelerden en fazla bir tane olacak Ģekilde, birleģtirmek için bu seçenek kullanılır. ÇakıĢtırma iģlemi sadece veritabanından yapılan sorgulamalarda geçerlidir. Grup Seçimi Seçilen Nesneleri Gruplamanızı sağlar. Grup içine aktarılan nesneler tek bir nesne gibi davranırlar. Grubu bir yere taģıdığınızda grup içerisindeki nesneler grup ile beraber hareket ederler. Grubu isterseniz kapatabilir yani grubun içerisindeki nesneleri gizlersiniz. Grubu Boz Seçilen Grubu Kaldırır. Ġçerisindeki nesneler grafikde kalır. Seçilen Grupları Aç Seçilen Gruplarda gizlenen nesneler varsa nesneleri görmek için bu seçenek kullanılır. 63

Seçilen Grupları Kaldır Seçilen Grupları Ġçerisindeki nesnelerle birlikte grafikden kaldırır. Leveli Artır Ġç içe olan gruplarda içerideki grubu bir üst seviyedeki grubu içine alacak Ģekilde geniģletir. Leveli Azalt Ġç içe olan gruplarda dıģarıdaki grubu bir içerideki grubun içinde olacak Ģekilde küçültmeyi sağlar. Grubu Gör Ekranın grubun içine odaklanmasını sağlar. Analiz Ekranında sadece grubun nesneleri gözükür. Diğer nesneleri de görmek için biçimden tümü klasörüne çift tıklamalısınız LİNK POPUP MENU Grafik üzerinde bulunan herhangi bir linke sağ tıkladığınızda bu menü gözükür. Bu menüyü kullanarak link özelliklerini değiģtirebilir veya link ile ilgili iģlemler yapabilirsiniz. Menünün detaylı anlatımını aģağıda bulabilirsiniz. Etiket Ekle Linke etiket eklemenizi sağlar. Bu etiketin konumunu veya özelliklerini sağ altta bulunan link özelliklerinden değiģtirebilirsiniz. 64

URL Aç Link ile resim, film veya dosya gibi dökümanları iliģkilendirebilir ve url aç diyerek bu dökümanları açabilirsiniz. Doküman ĠliĢkilendirmek için Sağ Altta bulunan link özelliklerinden data kısmına tıklamalısınız. Delete Seçilen linki grafikten siler. Linkleri Göster Linkleri Birleştir Grafiğe aktarılan veriler içerisinde birden fazla olan iliģkiler tek link olarak ve linkin üzerinde iliģki sayısı yazarak gösterilir. Örneğin üzerinde 5 yazan bir linkin anlamı bu iki nesne arasında aslında 5 tane link olduğunu belirtir. Linkleri göster diyerek iki nesne arasındaki 5 linki görebilirsiniz. Tekrar tek linke indirmek için ilk orijinal link üzerinde linkleri birleģtir demeniz gerekmektedir. Özellikler Analiz Ekranının sağ alt köģesinde bulunan link özellikleri kısmını ayrı bir pencerede açar. Bu pencereyi kullanarak linkin tüm özelliklerini değiģtirebilirsiniz. Detaylı Anlatımı Link Özellikleri kısmında bulabilirsiniz. 65

Boş Alan Popup Menü Analiz Ekranında boģ bir alana sağ tıklandığında bu menü açılır. Bu menüyü kullanarak tıklanan analiz ekranını ilgilendiren değiģiklik yapabilirsiniz. Menülerin detaylı anlatımını aģağıda bulabilirsiniz. Büyüt Küçült - %100 Büyüt Analiz ekranını bir birim büyütmeyi veya küçültmeyi sağlar. %100 büyüt diyerek büyütme ve küçültme iģlemlerinden önceki ilk haline dönebilirsiniz. Alana Sığdır Analiz ekranındaki nesneleri ve linkleri görünür olan analiz ekranına sığdırmayı sağlar. Bunun amacı tüm iliģkileri tek bir alanda toplamak ve odaklanmayı sağlamaktır.bu iģlemi araç çubuğundaki alana sığdır butonunu kullanarak da yapabilirsiniz. Diğerlerinin anlatımı için nesne popup menüye bakınız. 66

MENU ÇUBUG U 67

MENÜÇUBUĞU Menü çubuğu programı kontrol etmenizi sağlayan uygulamaların bulunduğu kısımdır. Menüyü kullanarak program üzerinde değiģiklik yapabilirsiniz. Bu Uygulamaların detaylı anlatımını ilerleyen sayfalarda bulabilirsiniz. Dosya Dosya adından da anlaģılacağı üzere dosya ile ilgili iģlemleri yapmanızı sağlar. Bunlar, yeni bir sayfa açmayı, kaydedilmiģ bir dosyayı açmayı, yapılan bir analizi daha sonra tekrar yüklemek için kaydetmeyi veya değiģik formatlarda dıģarı aktarmayı, analizi yazdırmayı, son kullanılan dökümanlara hızlı eriģim sağlamayı ve programdan çıkmayı kapsar. Yeni Yeni bir analiz tabı açmanızı sağlar. Bu Ģekilde diğer analiz açık kalırken baģka analizler yapmanıza olanak verilmiģ olur. Aç Tanınan dosya türlerini analiz ekranına aktarmanızı sağlar. Bu dosya türleri; ygf,graphml, graphmlz, gml, xgml ve tgf türleridir. Bu türler 3.Göz kullanılarak yapılan analizlerin kaydedildiği dosya türleridir. Dosyaları grafiğe aktardıktan sonra analize bu dosyalar üzerinden devam edebilirsiniz. Kaydet Açılan bir dosya üzerinde değiģiklik yaptığınızda değiģiklikleri dosya üzerine kaydeder. Yeni bir grafiği kaydetmek istediğinizde farklı kaydet iģlemi yaparsınız. Farklı Kaydet Yapılan analizi daha sonra tekrar kullanmak üzere desteklenen dosya türlerinde(ygf,graphml, graphmlz, gml, xgml ve tgf) kaydetmenizi sağlar. Kaydettiğiniz dosyayı daha sonra Aç diyerek grafik ortamına aktarabilir ve analizinize kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. 68

Dışarı Aktar Yapılan Analizi html sayfalarına, resim dosyalarına(jpg,bmg,gif), svg, svgz, emf,eps, swf ve pdf dosyalarına aktarmanızı sağlar. Bu Ģekilde yaptığınız analizleri değiģik ortamlarda raporlama ve sunum yapma imkanı bulursunuz. Kaydederken isterseniz grafikte görünen alanı isterseniz tüm grafiği tek bir resim halinde veya grafiği istediğiniz sayıda parçalayarak kaydedebilirsiniz. Yazdır Yazdırma Önizleme Yaptığınız analizi yazıcıdan çıktı almanızı sağlar. Yazdırma önizleme ile çıktı almadan önce sayfanın görünümünü kontrol edebilirsiniz. Ayarlamalar bölümüyle tüm grafiğimi yoksa sadece görünen grafiği mi çıktı alacağınızı kontrol edebilir. Yazıcıyı seçtikten sonra onay butonuna basarak çıktı alabilirsiniz. Seçenekler Uygulamanın dilini değiģtirebilir(almanca, Türkçe, Ġngilizce), arka plan görüntüsünü değiģtirebilir, geri alma derinliğini ayarlayabilir, Çizgilerin geçiģini ayarlayabilir, Izgara modunun özelliklerini değiģtirebilir ve açılan diyalogların içeriğini belirleyebilirsiniz. 69

Varsayılan Nod Grafik çiziminde kullanılan varsayılan nesne özelliklerini ayarlamanızı sağlar. Grafik çiziminde varsayılan nesne olarak ayarlanan özellikler kullanılır. Varsayılan Grup Node Grafik çiziminde kullanılan varsayılan grup nod özelliklerini ayarlamanızı sağlar. Grafik çiziminde varsayılan grup nod olarak ayarlanan özellikler kullanılır. Varsayılan Çizgi Grafik çiziminde kullanılan varsayılan çizgi özelliklerini ayarlamanızı sağlar. Grafik çiziminde varsayılan çizgi olarak ayarlanan özellikler kullanılır. Çık Programdan çıkmanızı sağlar. Sosyal Analiz DeğiĢik sosyal analiz algoritmaları ile grafiğinizi analiz edebilirsiniz. Gruplamaları ortaya çıkan algoritmalar; Ortak iliģkilere göre gruplama, yönlendirilmiģ alt ağaçlar, yönlendirilmemiģ alt ağaçlar, yönlendirilmiģ diziler, yönlendirilmemiģ diziler, sosyal parçalar, iki taraflı sosyal parçalar, doğal kümelenmeler. Tüm gruplamaları kaldır 70

seçeneği yapılan analiz sonrası grafiği eski durumuna getirir. Merkeziyete Göre Ölçme Grafikte bulunan nesneler arasında iliģkilerin merkezi olabilecek nesneyi bulmayı sağlar. Merkezde olan nesneyi bulmak için kullanıcı isteğine göre bağlı çizgi sayısını hesaba katma gibi seçenekleri seçebilirsiniz. Sonuç sunumunda merkeziye göre ölçmeyi renklendirebilir veya en merkezde olandan en az merkezde olana göre sıralama yapabilirsiniz. En çok merkezde olanın ve en az merkezde olanın boyutunu belirleyebilirsiniz. Düzelt Grafik ekranında üzerinde değiģiklikler yapmak için kullanılır. Bunların bazıları araç çubuğunda kısayol olarak mevcuttur. Geri Al Son yaptığınız değiģiklikleri geri almak için kullanılır. Yeniden Yap Son yaptığınız geri alı tekrar geri getirmek için kullanılır. Kes Ekranda seçtiğiniz simgeleri ve iliģkilerini kesebilirsiniz. 71

Kopyala Ekranda seçtiğiniz simgeleri kopyalayabilirsiniz. Yapıştır Kopyaladığınız veya kestiğiniz simgeleri yapıģtırmak için kullanabilirsiniz. Alçaltmak Ġç içe olan gruplarda içerideki grubu bir içerideki grubun içine olacak Ģekilde küçültmeyi sağlar Yükseltmek Ġç içe olan gruplarda içerdeki grubu grubun dıģına alacak Ģekilde büyültmeyi sağlar. Hepsini Seç Bütün grafik alanının hepsini seçmeyi sağlar. Hiçbirini Seçme Seçili olan nesnelerin seçimini kaldırır. Delete Seçili olan nesneleri siler Görünüm Bul Grafik alanı üzerinde etiketler içersinde arama yapmak için kullanılır. Bir ekran açılır ve dört adet tab panelden oluģur. GENEL Genel olarak simgeler, çizgiler ve köģler içerisidine yapılacak ayarlamaları yapabilirsiniz.bu ayarlar ; Sadece Seçili Olan Üzerinde Uygula : Aramayı sadece seçili olan nesne, çizgi veya köģeler içerisinde arama yapacak iseniz kullanabilirsiniz. Tersini Seç : Seçtiğiniz simgelerin, çizgilerin tersinde arama yapmak istiyorsanız kullanabilirsiniz. Bunu hangi durumda kullanabilirsiniz, eğer 72

arama yapmak istediğiniz daha çok, çıkarmak istediğiniz alan daha az ise nesneleri çıkarmak için kullanabilirsiniz. Seçileni Önce Temizle : Eğer grafik alanında seçili nesneler varsa, seçili olanların seçimini kaldırır. SİMGELER (NODLAR) Simgeler içerisinde arama yapmak için kullanılır. Kriterleri kullan kutucuğunu iģaretleyerek kriterlerini belirleyerek arama yapabilirsiniz. Bu kriterlerden birini seçmeniz durumunda o kritere ait aģağıdaki özellikler aktif hale gelecektir. Öne çıkan arama kriterleri, etiket içerisinde, hepsi, rengine göre, seçilen çizgilerin nodları arasında gibi kriterler mevcuttur. 73

ÇİZGİLER Çizgiler içerisinde arama yapmak için kriterleri belirleyebilirsiniz. Kriter seçeneklerinden uygun olanı seçip aktif olan özelliği seçerek arama yapabilirsiniz. KÖŞELER Çizgilerin oluģturduğu köģeler arasında arama yapabilirsiniz. Ġki kriter vardır, hepsi veya seçilen çizgiler içerisinde arama yapabilirsiniz. 74

Bir Sonrakini Bul Arama yaptıktan sonra bir sonraki bulunan nesneye geçiģ yapmak için kullanılır. Bir Öncekini Bul Arama yaptıktan sonra bulunan nesneler arasında gezerken bir önceki bulunan nesneye geri dönmek için kullanılır. URL Aç Nesneye iliģkilendirilmiģ olan dosyayı açmak için kullanılır. Bunun kısayolu ise F8 ve seçilen nesnenin üzerine sağ tuģ ile tıklayarak açılan menüden URL Aç diyerekte aynı iģlevi seçebilirsiniz. Büyült - Küçült Grafik alanını büyütmek ve küçültmek için kullanılır. Büyütmek için araç çubuğunda bulunan büyültme düğmesinide kullanabilirsini. Veya farenin yuvarlağı ile hem büyültebilir hem de küçültebilirsiniz. %100 Büyült Grafik alanını orijinal boyutuna getirir. Alan Büyültme Seçilen alanı büyütmek için kullanılır. Büyütücü Büyültme merceğini kullanmak içindir. Araç çubuğunda geniģ çaplı anlatımı yapılmıģtır. Alana Sığdır Grafik alanının tamamını görünen çizim alanına sığdırır. Yenile Grafik alanınızı yenilemenize sağlar. Çoklu Arama Bu ekranda daha önce üzerinde çalıģtığınız ve kaydettiğiniz analizleriniz arasında arama yapmak için kullanılır. Gelen ekrandan daha önce kaydettiğiniz graphml uzantılı dosyalarınızı ekleyiniz ve aranacak sözcüğü yazıp aramanızı yapabilirsiniz. 75

Düzenleme Modu (Edit Mode) Araç çubuğu altında Düzenleme Modu baģlığında anlatılmıģtır. Navigasyon Modu (Navigation Mode) Araç çubuğu altında Navigasyon Modu baģlığında anlatılmıģtır. Çizgileri Tahmin Et (Snap Lines) Araç çubuğu altında Çizgileri Tahmin Et baģlığında anlatılmıģtır. Çizgileri Kırmadan Düzenle Araç çubuğu altında Çizgileri Tahmin Et baģlığında anlatılmıģtır. 76