Bitkisel Tasarım -1 Bitkisel Tasarım Belirli bir amaç, mekan ve zaman birimi için gerekli olan bitki materyalinin seçimi, düzenlenmesi ve bakımını kapsayan bir işlemler dizisidir. Đnsan ile doğa ve sanat ile bilim arasında doğru, etkili ve devamlı bir ilişki kurma işlemidir. Amaçları: Fonksiyonel Ekolojik Estetik Ekonomik Sosyal 1
Bitkilerin Bireysel Özellikleri Gövde şekli ve kök yapısı Boyu ve formu Büyüme özellikleri Tepe şekli ve büyüklüğü Kabuk özellikleri (renk, doku, yapı ve soyulma durumu) Sürgün özellikleri (renk, doku, boyut) Yaprak özellikleri (renk, renk değiştirme, doku, boyut, yaprak dökme zamanı) Çiçek özellikleri (renk, doku, boyut, koku, çiçeklenme zamanı/süresi) Meyve özellikleri (renk, renk değiştirme, boyut, dallarda kalma zamanı ve süresi, zehirli olup olmaması Dış çevre etkilerine karşı direnci (kuraklık, don, rüzgar, hava kirliliği) Sıcaklık, ışık ve nem ve toprak istekleri Bitkilerin Peyzaj Açısından Önemi Estetik değer sağlar Yapı elemanlarının sert dokularını hafifletir Yaban hayvanları için uygun yaşama ortamı sağlar Mikro-klimayı düzenler Sınır, engel ve perde oluşturur Mekanları tanımlar Birey ve toplum üzerinde fiziksel ve ruhsal açıdan olumlu katkı sağlar 2
Bitkilerin Fonksiyonel Kullanım Alanları Görsel kontrol Fiziksel kontrol Đklimsel kontrol Gürültü kontrolü Erozyon kontrolü Bitkilerin Görsel Özellikleri ÖLÇÜ FORM DOKU RENK 3
Bitkilerde ölçü, düşey ve yatay yönlerde ortaya koydukları hacim etkisidir. Bitkiler ölçü yönünden son derece çeşitlilik gösteren ve zaman boyutu içinde sürekli değişen peyzaj elemanlarıdır. Görünüşleri hemen hemen bir daire biçiminde olan bitkiler, 10-15 cm çaptan 40-50m çapa kadar taç yapısına sahip olabilirler. Büyüme oranı ile en son aldığı ölçü arasındaki ilişkinin iyi bilinmesi gerekmektedir. Tasarımcının bitkileri projesine yerleştirirken, onların renk, tekstür, form özellikleri yönünden tasarıma yapacakları etkinin yanında ölçüleriyle ilgili bütün özelliklerini de bilmesi gerekir. Bitki kompozisyonun ana iskeletini meydana getirmede, katılma payları ve bitkinin ölçüsü çok önemli yer tutar. BĐTKĐLERĐN ÖLÇÜ BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI 1-Yer örtücü bitkiler: 30 cm ye kadar boylanan otsu veya odunsu bitkilerdir. 2-Otsu ve yarı odunsu çiçekli bitkiler: 30 cm- 100 cm boylanan oturmakta olan bir insanın göz seviyesinin altında bulunan bitkilerdir. 3-Çalılar: 0.5 m ile 2m boylanan bitkiler küçük çalı olup ayakta duran bir insanın göz seviyesinin altında bulunan bitkilerdir. 4- Ağaçlar; 3.5m ile 7m arasında tek gövde üzerinde taçlanmış ağaçları kapsarlar. 7 m den fazla olan bitkilerde büyük ağaç adı verilir. Ağaç mekanın iskelet ve çatısını teşkil ederek ona karakter kazandırır. 4
Bitki Tasarımında Ölçü Konusunda Mekanın tipi ve koşulları Mekan ve insan ölçeği Kullanım amacı Kişilerin algılama derecesi göz önüne alınmalıdır. 5
Tasarımda ölçü 6
Objelerin yatay ve dikey ölçüleri arasındaki oran ile form ortaya çıkar Bitkilerin form özellikleri, onların daha işlevsel olarak kullanılmalarına olanak tanır Bitkilerin bireysel (soliter) şekilleri ile bunların bir araya gelmesinden oluşacak şekillerin birbirinden farklılıkları da dikkate alınmalıdır Şekiller; formal (geometrik) ya da informal (geometrik olmayan) olabilir. Bitkiler bulundukları arazinin doğal yapısını yansıtma eğilimindedirler 7
8
Villa Garzoni (Đtalya) Bitkilerin temel formları Sütun, piramit, konik, yuvarlak, salkım-sarkık, manzara (pitoresk) Bu temel formlar içinde sütun, piramit,konik,yuvarlak formlar simetri bir özellik taşırken; salkım ve manzara formlu bitkiler asimetrik özelliktedir: 9
10
Oval Sütun Yuvarlak 11
Ailanthus altissima Malus tschonoskii 12
Acer lobelli 13
Ilex aquifolium Acer platanoides 14
Fraxinus ornus 15
Acer negundo Elegans Piramidal Sarkık Konik 16
Alnus incana Pendula Fraxinus excelsior 17
Fagus sylvatica Purpurea Pendula Salix babylonica 18
Cotoneaster waterii 19
Carpinus betulus Düzensiz Vazo Huni 20
Acer pseudoplatanus Fraxinus excelsior 21
Lagerstroemia indica Catalpa x erubescens 22
Acer saccharinum Morus alba pendula 23
Bitki Latincelerinde Form ile Đlgili Đpuçları Dik ve Sütun form: erecta, stricta, pyramidalis, fastigiata, columnare gibi Yuvarlak tepe formlar: globosum, globosa, inermis, umbraculifera, gibi Salkım formlar: inverta, costeriana, pendula, suspensa gibi Bodur formlar : nana, cnanus, pumilis, horizantalis gibi çeşitler ifade eder. Bitkilerin estetik kalitesini ortaya koyan önemli kriterlerden biridir. Bitkilerin formlarını belirleyen çizgilerle başlamak üzere yaprak formu, ölçüsü, dokusu, dizilişi, dalların gövdeye çatılışı, dallanmanın ortaya koyduğu desen v.b. çizgisel ve yüzeysel özellikler bitkilerde dokuyu meydana getirir. Bitkilerin yapraksız ve çıplak hallerinde kışın tanınabilmesi için dal, gövde kısımlarına ait doku özelliklerinin rolü vardır. Dokuda daha çok kontrast ilkesi kullanılır. Bitkilerin renkleriyle doku kaliteleri arasında çok yakın bir ilişki vardır. 24
Tekstür 25
Acer platanoides 26
Betula pendula 27
Gleditsia triacanthos 28
Quercus ilex Acer saccharinum 29
Eucalyptus parvifolia Crataegus oxyacantha 30
Phillyrea latifolia Platanus orientalis 31
Platanus x acerifolia Malus Profusion 32