May s 2002 (Yay n No. TÜS AD-T/2002-05/321)

T Ü R K S A N A Y C L E R V E fi A D A M L A R I D E R N E May s 2002 (Yay n No. TÜS AD-T/2002-05/321) Meflrutiyet Caddesi, No.74 80050 Te p e b a fl / s t a n b u l Telefon: (0212) 249 07 23. Telefax: (0212) 249 13 50

2002, TÜS AD Tüm haklar sakl d r. Bu eserin tamam ya da bir bölümü, 4110 say l Yasa ile de iflik 5846 say l FSEK. uyar nca, kullan lmazdan önce hak sahibinden 52. Maddeye uygun yaz l izin al nmad kça, hiçbir flekil ve yöntemle ifllenmek, ço alt lmak, ço alt lm fl nüshalar yay lmak, sat lmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli/telsiz ya da baflka teknik, say sal ve/veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiyle kullan lamaz. ISBN : 975-8458-33-7 Lebib Yalk n Yay mlar ve Bas m flleri A.fi.

ÖNSÖZ TÜS AD, özel sektörü temsil eden sanayici ve ifladamlar ta - raf ndan 1971 y l nda, Anayasam z n ve Dernekler Kanu - nu nun ilgili hükümlerine uygun olarak kurulmufl, kamu ya - rar na çal flan bir dernek olup gönüllü bir sivil toplum örgütü - dür. TÜS AD, demokrasi ve insan haklar evrensel ilkelerine ba l, giriflim, inanç ve düflünce özgürlüklerine sayg l, yaln z - ca asli görevlerine odaklanm fl etkin bir devletin varoldu u Türkiye de, Atatürk ün ça dafl uygarl k hedefine ve ilkelerine sad k toplumsal yap n n geliflmesine ve demokratik sivil toplum ve laik hukuk devleti anlay fl n n yerleflmesine yard mc olur. TÜS AD, piyasa ekonomisinin hukuksal ve kurumsal altyap s - n n yerleflmesine ve ifl dünyas n n evrensel ifl ahlak ilkelerine uygun bir biçimde faaliyette bulunmas na çal fl r. TÜS AD, uluslararas entegrasyon hedefi do rultusunda Türk sanayi ve hizmet kesiminin rekabet gücünün art r larak, uluslararas ekonomik sistemde belirgin ve kal c bir yer edinmesi gerekti ine inan r ve bu yönde çal fl r. TÜS AD, Türkiye de liberal ekonomi kurallar n n yerleflmesinin yan s ra, ülkenin insan ve do - al kaynaklar n n teknolojik yeniliklerle desteklenerek en etkin biçimde kullan m n ; verimlilik ve kalite yükseliflini sürekli k - lacak ortam n yarat lmas yoluyla rekabet gücünün art r lma - s n hedef alan politikalar destekler. TÜS AD, misyonu do rultusunda ve faaliyetleri çerçevesinde, ülke gündeminde bulunan konularla ilgili görüfllerini bi - limsel çal flmalarla destekleyerek kamuoyuna duyurur ve bu görüfllerden hareketle kamuoyunda tart flma platformlar n n oluflmas n sa lar.

TÜS AD Parlamento flleri Komisyonu bünyesinde faaliyet gösteren, baflkanl n Komisyon Üyesi Can Paker in yürüttü ü Siyasi Kriterler Çal flma Grubu nun koordinatörlü ünde haz r - lanan Türkiye de Demokratikleflme Perspektifleri ve AB Kopenhag Siyasal Kriterleri - Görüfller ve Öncelikler - No. 3-4: Ölüm Cezas / Kültürel Yaflam ve Bireysel Özgürlükler bafll kl çal flma Bahçeflehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Prof. Dr. Süheyl Batum taraf ndan kaleme al nm flt r. May s 2002

ÖZGEÇM fi Prof. Dr. Süheyl Batum 1955 y l nda stanbul da do du. Orta ve lise ö renimini Galatasaray Lisesi nde tamamlad. Paris I (Pantheon Sorbonne) Üniversitesi Hukuk Fakültesi nde yüksek ö renimini bitirdi. 1980 y l nda stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku kürsüsüne asistan olarak girdi. 1985 y l nda "Siyasal Kat lma Arac Olarak Referandum" konulu tezi ile doktor, 1990 y l nda "Avrupa nsan Haklar Sözleflmesi ve Türk Anayasal Sistemine Etkileri" bafll kl teziyle doçentlik ünvan n ald. 1996 y l nda Galatasaray Üniversitesi nde profesörlük ünvan n ald. Galatasaray Üniversitesi nde 1997-2000 y llar aras nda letiflim Fakültesi Dekanl görevini üstlendi. Halen Bahçeflehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan olarak görevini sürdürmektedir.

Ç NDEK LER 1. G R fi... 9 A. Ölüm Cezas...10 B. Kültürel Yaflam ve Bireysel Özgürlükler...11 2. TÜRK CEZA KANUNU NDA VE BAZI KANUNLARDA DE fi KL K YAPILMASINA DA R KANUN TASARISI...15 GENEL GEREKÇE...20 MADDE GEREKÇELER...22

1. G R fi 10 11 Aral k 1999 da Helsinki de toplanan AB Konseyi, "Komisyon un lerleme raporunda belirtildi i üzere, Türkiye de... kaydedilen olumlu geliflmeleri ve Kopenhag ölçütlerine uyum sa lama do rultusundaki reformlar devam ettirme" niyetini memnuniyetle karfl lad n aç klad ve "Türkiye yi, di er aday Devletlerin tabi oldu u ölçütlerin ayn s na tabi olarak Birli e kat lma do rultusunda ilerleyen bir aday Devlet" olarak niteledi. Helsinki de al nan bu karar, AB Türkiye iliflkilerinde önemli bir dönüm noktas oldu ve o zamandan bu yana, baz siyasal ve hukuki reformlar n yap lmas yönündeki istemlere, bir tak m Anayasal ve yasal alandaki de iflikliklere, hukuki ve siyasal bir taban ve "meflruluk anlay fl " kazand rd. Bu çerçevede, di er aday ülkeler gibi, Türkiye de, Avrupa Birli i ne üyelik stratejisi temelinde söz konusu reformlar gerçeklefltirmek durumundad r ve bu noktada, bu reformlar n yap lmas için gerekli "ön kat l m süreci" içinde bulunulmaktad r. Avrupa Birli i ne üyelik yolunda, bu ön kat l m stratejisinin önemli halkalar ndan biri Türkiye ile ilgili olarak haz rlanan ve 4 Aral k 2000 tarihinde onaylanan "Kat l m Ortakl Belgesi nin ard ndan, Türkiye de, "Avrupa Birli i Müktesebat n n Üstlenilmesine liflkin Türkiye Ulusal Program "n haz rlam flt r. 19 Mart 2001 tarih ve 2001/ 2129 say l Bakanlar Kurulu karar yla kabul edilen "Ulusal Program", 24 Mart 2001 tarih ve 24352 mükerrer say l Resmi Gazete de yay mlanarak yürürlü e girmifltir. Bu çerçevede, "Kat l m Ortakl Belgesi"nde yer alan ve "Ulusal Program"da da düzenlenen konular içinde, "siyasal kriterler" olarak adland r lan alan en önemlisini oluflturmaktad r. Nitekim, Türkiye nin tam üyeli i yönünde müzakerelere bafllayabilmesi için bir ön koflul oluflturan ve Kopenhag kriterlerine uygunlu u hedefleyen bir dizi hukuki reform her iki belgede de yer almaktad r. Bu alanda yap lmas gerekli hukuki reformlar, Kat l m Ortakl Belgesi nde "k - sa vadeli siyasal kriterler" ve "orta vadeli siyasal kriterler" bafll klar alt nda yer alm fl ve Türkiye nin haz rlad Ulusal Program da da düzenlenmifltir. Bu hukuki reformlar içinde, "ölüm cezas n n ilk önce k sa vadeli dönemde fiilen ask ya al nmas ", daha sonra da "hukuken kald r lmas "; "Türkçe d fl nda TV- Radyo yay n yasa n n kald r lmas " ve ayr ca, Ulusal Program da aç k bir karfl l k bulmam fl olmakla birlikte, "kültürel ço ulculu un ve kültürel haklar n, e itim alan da - hil, güvence alt na al nmas " en fazla önem tafl yan ve tart fl lan düzenlemelerin bafl nda gelmektedir. 9

A. Ölüm Cezas Türkiye de Türk Ceza Kanunu nda ve di er baz kanunlarda varolan "ölüm cezas n n" kald r lmas için bir tak m formüller üretilebilir. a) Bu formüllerin bafl nda, 2001 Anayasa de ifliklikleri ile Anayasa n n 38. maddesine getirilen de ifliklikle uyumlu olarak ilgili yasalar n de ifltirilmesi yolu gelmektedir. Di er bir söyleyiflle, ölüm cezas n, "sadece savafl, yak n savafl tehlikesi ve terör suçlar " ile s n rl olarak mevzuatta b rakmak, bunun d fl ndaki durumlarda getirilen ölüm cezas müeyyidesini de ifltirmek formülü benimsenebilir. Ancak, bu formül, gerek Avrupa Birli i anlay fl na, gerek Kopenhag Kriterlerine, gerekse Avrupa Konseyi uygulamas ve anlay fl na (6. Ek Protokol de terör suçlar bulunmad için) uygun düflmemektedir. b) Türk Ceza Kanunu ve ilgili kanunlar de ifltirilirken, savafl ve yak n savafl durumlar d fl nda, ölüm cezas n n kald r lmas formülü benimsenebilecek formüllerden bir di eridir. Bu durumda, Kanunlarda yer alan "ölüm cezas " müeyyidesi kald r l rken, bu ceza, sadece, Türk Ceza Kanunu nun 126 127 129 131 133 ve 137 nci maddeleri gibi, savafl ve yak n savafl tehlikesi durumlar na iliflkin maddelerde devam edecektir. Ancak, bu formül de yeterli de ildir. Çünkü, ölüm cezas konusunda, Avrupa çok kesin bir tav r alm fl durumdad r. Nitekim, bugüne kadar, Avrupa Konseyi ne üye ülkeler aras nda, Türkiye d fl nda, 6. Ek Protokol ü imzalamayan ülke kalmad - gibi, en son olarak, Avrupa n n, "ölüm cezas n n tamamen ortadan kald r ld bir alan olmas n " hedefleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 13. Ek Protokol ü haz rlam flt r. "Ölüm cezas n n, tamam ile, savafl ve yak n savafl tehdidi durumlar nda dahi kald r lmas n " öngören bu Protokol, 3 May s 2002 tarihinde tüm üye ülkelerin onay na aç lm flt r. Dolay s yla, Türk Ceza Kanunu nda de ifliklik yap l rken, tüm Avrupa mekan nda oldu u gibi, "ölüm cezas n n" tamamen ve bütün durumlar için kald r lmas, Türkiye de 1984 y l ndan beri süregelen uygulama ve fiili duruma da uygun düflecektir. c) Türk Ceza Kanunu nda ve di er kanunlarda "ölüm cezas " kald r l rken, bu cezan n yerine ne tür bir ceza getirilebilece i, tart fl lmas gerekli bir husustur. Bu 10

noktada, iki formül söz konusu olabilir; Türk Ceza Kanunu nda ve ölüm cezas n n yer ald di er kanunlarda, "ölüm cezas " müeyyidesi, "müebbet hapis" cezas ile de ifltirilebilir. Hatta Türk Ceza Kanunu nun di er hükümleri ve ilgili müeyyideler ile uyum sa layabilmek aç s ndan, daha önce Kanunda "müebbet hapis cezas " olarak düzenlenen di er cezalar n da "muvakkat a r hapis cezas " ile de ifltirilmesi sa lanabilir. Bunun yan nda uygulanabilecek ikinci formül, her ne kadar di er Avrupa ülkelerinde rastlanmasa da, ölüm cezas n n "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" cezas ile de- ifltirilmesidir. Bu suretle, hem di er müebbet hapis cezas n n infaz ve uygulama koflullar ndan farkl bir düzenleme getirilmifl olunacak, hem de k sa dönem içinde, kamu vicdan n n rahat etmesi sa lanabilecektir. Bu çerçevede, söz konusu "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas ", TBMM de bekleyen Türk Ceza Kanunu Tasar s nda da yer almakta olup, sadece tabi oldu u rejim, çektirilme devreleri ve flartla sal verilme süreleri aç s ndan, "müebbet hapis cezas ndan" farkl d r. B. Kültürel Yaflam ve Bireysel Özgürlükler Kat l m Ortakl Belgesi nde yer alan "k sa vadeli siyasal kriterlerin" içinde yer alan "anadilde TV Radyo yay n yasa n n kald r lmas " hususunda "Ulusal Program"da aç k bir düzenleme yer almamakla birlikte, bu alanda yap lmas gereken, 13.4.1994 tarih ve 3984 say l "Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar Hakk nda Kanun"u de ifltirmektir. Bu noktada, Kanunda, Türkçe d fl nda yay n yap labilmesi serbestli ini getirecek bir de ifliklik yap lmal, bunun yan s ra "bu serbestli in, Anayasa n n 3 ncü maddesinde ve Ulusal Program da yer alan s n rlar içinde kullan lmas n " sa layacak düzenlemeler ve denetim esaslar yine Kanun içine yerlefltirilmelidir. 4 Aral k 2000 tarihinde onaylanan "Kat l m Ortakl Belgesi"nde, orta vadeli siyasal kriterler aras nda "kültürel ço ulculu un ve kültürel haklar n, e itim alan dahil, güvence alt na al nmas " yer almaktad r. Türkiye nin haz rlad, "Avrupa Birli i Müktesebat n n Üstlenilmesine liflkin Türkiye Ulusal Program "nda da "Türkiye Cumhuriyetinin resmi ve e itim dili Türkçe dir. Ancak bu, vatandafllar n n günlük yaflamlar nda farkl dil, lehçe ve a zlar n serbest kullan lmas na engel teflkil etmez. 11

Bu serbestlik, ayr l kç veya bölücü amaçlarla kullan lamaz." biçiminde bir ifade yer almaktad r. Kopenhag Kriterleri olarak adland r lan ve Avrupa Birli i ne üyelik sürecinin bafllayabilmesi için ön koflul olarak kabul edilen siyasal kriterler, "demokrasinin, hukukun üstünlü ünün ve insan haklar n n korunmas n teminat alt na alan kurumlar n varl "n n yan s ra "az nl klar n korunmas ve sayg görmesinin teminat alt na al nmas n " zorunlu k lmaktad r. Nitekim, "ulusal az nl klar n korunmas ve güvence alt na al nmas " uluslararas hukukun da temel u rafl alanlar ndan birisi haline gelmifltir. Bu çerçevede, Birleflmifl Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleflmesinin 27. maddesini takip eden iki temel belge olan; (1.2.1995 de imzaya aç l p 1.2.1998 de yürürlü e giren) Ulusal Az nl klar n Korunmas na Dair Çerçeve Sözleflme ile (5.11.1992 de imzaya aç l p 1.3.1998 de yürürlü e giren) Bölgesel ve Az nl k Dillerine liflkin Avrupa fiart, bu alan düzenleyen iki hukuksal düzenleme niteli indedir. Bu iki uluslararas belgede, bir ülke içinde bulunan az nl klar n de iflik haklar yer almakta olup, bu az nl klar n söz konusu haklar n n korunmas ve güvence alt na al nmas na yönelik hükümler bulunmaktad r. Ancak her iki belgede de, ülke içinde yaflayan "az nl klar n" kimler, hangi gruplar oldu unu belirleyen bir hüküm ya da hükümler varolmay p, her Devlet "kendi ülkesindeki az nl klar n hangi gruplardan ibaret oldu unu" belirlemeye ve söz konusu hükümlerin uygulama alan n bu gruplarla s n rl tutmaya yetkilidir. Nitekim, "Ulusal Az nl klar n Korunmas na Dair Çerçeve Sözleflme"yi imzalayan Devletlerin büyük ço unlu u, bildirimlerinde bu hususa dikkat çekmekte, "Çerçeve Sözlefl - menin ulusal az nl k tan m yapmam fl oldu unu ve her Devletin hangi gru - bu az nl k olarak belirleyece i hususunda yetkili oldu unu" belirtmekte ve bu yönde "kendi az nl klar n " belirlemektedirler. Bu yönde, Türkiye Cumhuriyeti de, Lozan Bar fl Antlaflmas nda oluflturulan ve günümüze kadar de iflmeyen siyasal hukuksal statüye göre, ülke içinde az nl k olarak kabul etti i gruplar belirlemifl ve bunlar "dinsel aç dan az nl klar" olarak tan mlam flt r. Bu durumda, Türkiye için geçerli olabilecek "az nl k haklar " kavram, sadece "dinsel az nl klar" için geçerli olup, bunlar n d fl ndaki etnik köken, dil ya da mezhep farkl l klar için geçerli de ildir. Nitekim, 4 Aral k 2000 tarihli "Kat l m Ortakl - 12

Belgesinde" de "kültürel ço ulculu un ve kültürel haklar n, e itim alan da - hil, güvence alt na al nmas ndan" söz edilmektedir. Bu do rultuda, Türkiye Cumhuriyetinin, tam üyelik müzakerelerinin bafllamas için öngörülen bu süreçte yapmas gereken, "az nl k haklar n " de il, "bireysel özgürlükler" olarak "kültürel haklar " tan mas d r. Hangi kültürel haklar n tan nmas? Kültürel haklar n tan nmas, "Kopenhag Kriterleri" çerçevesinde, Kat l m Ortakl Belgesi nde yer ald biçimi ile, sadece Türkiye için geçerli olmas istenen bir olgu de ildir. Nitekim uluslararas belgelerde (ve son olarak Avrupa Birli i Temel Haklar fiart nda) oldu u kadar, ulusal anayasalarda ve yasal mevzuatlarda da kültürel haklar konusu, günümüzde Avrupa ülkelerinin "ortak hukuksal malvarl " içine girmifltir. Nitekim bu alanda, spanya, Belçika gibi ülkelerin yan s ra Fransa gibi "az nl k" ve "az nl k haklar " kavram n benimsemeyen (ve Anayasa Konseyi nin 9 May s 1991 tarihli karar ndan sonra, ayn e ilimi devam ettirdi i 17 Ocak 2002 tarihli Korsika karar nda da aç kl kla görülen) ülkelerde dahi, "farkl kültürlerin", "farkl dillerin" ö retilebilmesine, "resmi dil", "e itim sisteminde resmi dilin kullan lmas " ve "kamu hizmetinin gerekleri" anlay fl na zarar vermeyecek biçimde imkan tan nmaktad r. Kültürel haklar n tan nmas aç s ndan, Türkiye için söz konusu olan da, "e itim hakk çerçevesinde, geleneksel olarak Türkiye de konuflulan dillerin ö renilmesi hakk d r". Bu nas l ve hangi usullerle yap labilir? 1) Anayasa n n 3 ncü maddesi, kültürel haklar n tan nmas na engel de ildir. Çünkü bu maddedeki "dili Türkçedir" ibaresinin, resmi dili ifade etti i, hem madde bafll ndan, hem de 1961 Anayasas nda yer alan ayn yöndeki düzenlemeden aç kça anlafl lmaktad r. Kültürel haklar n ve özellikle dilin ö retilmesi hakk n n ise, resmi dil kavram n ortadan kald rmayaca, uluslararas mevzuatlar (Fransa, Yerel Yönetimler Kanunu - Bulgaristan Anayasas, madde 3 Romanya Anayasas, madde 13 Slovakya Anayasas, madde 6 gibi) ve uygulamalar karfl s nda belirgindir. 2) Kültürel haklar n korunmas çerçevesinde, "geleneksel olarak Türkiye de konuflulan dillerin ö renilmesi" hakk na 14.6.1973 tarihli ve 1739 say l "Milli E itim Kanunu da" bir engel oluflturmamaktad r. 13

3) Geleneksel olarak Türkiye de konuflulan dillerin ö renilmesi "ana dil" ve "ana dilin ö retilmesi" kapsam nda ele al nd takdirde ise, Anayasan n 42. maddesinin de ifltirilmesi zorunludur. Çünkü, bu madde, "Türkçe den baflka hiçbir dil, e itim ve ö retim kurumlar nda Türk vatandafllar na ana dilleri olarak okutulamaz ve ö retilemez" hükmüne yer vermek suretiyle, Türkçe d fl ndaki dillerin ana dil olarak de erlendirilmesini engellemektedir. Buna karfl n, "geleneksel olarak Türkiye de konuflulan dillerin ö renilmesi" biçiminde ele al n rsa, Anayasa n n 42 nci maddesinin de iflmesi de gerekli ve zorunlu de ildir. 4) Son olarak, geleneksel olarak Türkiye de konuflulan dillerin ö renilmesi hakk n n nas l uygulanabilece i hususu ise, iki boyutlu olarak gerçeklefltirilebilir. Bu hakk n kullan labilmesi için gerekli koflullar haz rlama görevi ya Devlete verilebilir ya da sadece "özel teflebbüsün kiflisel giriflimlerine" terkedilebilir. Bu yükümlülük Devlete verildi i takdirde, Devletin iki yönlü bir yükümlülü ü söz konusu olmaktad r. Herfleyden önce Devlet, her türlü engelleyici ve k s tlay c hukuksal düzenlemeyi kald rmak zorundad r. Ancak, bunun yan s ra, "e itim hakk " kapsam nda, bir de Devletin, talebe göre, "geleneksel olarak Türkiye de ko - nuflulan dillerin ö renilmesi" destek olmas ve bizzat pozitif edimlerde bu - lunmas gereklidir. K saca, Devlet, baz "pozitif yükümlülüklerini" yerine getirmek durumundad r. Bu yükümlülük, genel e itim program içinde (ve bu program aksatmamak kayd yla), seçimlik derslere yer verilmesi ya da gözetim ve de - netim alt nda baz kurs ve programlar n düzenlenmesi biçiminde gerçekleflebilir. Bunun d fl ndaki çözüm ise, bu yükümlülü ün, talep oldu u takdirde, tamamen ve sadece "özel teflebbüse" devredilmesidir. Bu durumda ise, özel teflebbüs, "ders - haneler" ya da "kurslar" açmak suretiyle, bu hakk n kullan lmas koflullar n sa layacakt r. Devletin, bu alandaki görevi ise, her türlü engelleyici ve k s tlay c hukuksal düzenlemeyi kald rmak d fl nda, ilgili kanunlar n, benzer durumlarda kendisine verdi i denetim ve gözetim görevini yerine getirmek ile s n rl kalacakt r. 14

2. TÜRK CEZA KANUNU, CEZALARIN NF A Z I HAKKINDA KANUN, ASKER CEZA KANUNU, TERÖRLE MÜCADELE KANUNU, RADYO VE TELEV ZYONLARIN KURULUfi VE YAYINLARI HAKKINDA KANUN VE ORMAN KANUNU NUN BAZI MADDELER NDE DE fi KL K YAPILMASINA DA R KANUN TASARISI (TÜRK CEZA KANUNU NDA VE BAZI KANUNLARDA DE fi KL K YAPILMASINA DA R KANUN TASARISI) MADDE 1. 1.3.1926 tarih ve 765 say l Türk Ceza Kanunu nun 11 inci maddesi afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "Cürümlere mahsus cezalar flunlard r: 1- A rlaflt r lm fl müebbet hapis, 2- Müebbet a r hapis, 3- Muvakkat a r hapis, 4- Hapis, 5- A r cezay nakdi, 6- Hidemat ammeden memnuiyet. Kabahatler için mevzu cezalar flunlard r: 1- Hafif hapis, 2- Hafif cezay nakdi, 3- Muayyen bir meslek ve sanat n tatili icras. Bu kanunda flahsi hürriyeti tahdit eden cezalar tabirinden a r hapis, hapis ve hafif hapis cezalar murad olunur." MADDE 2. 1.3.1926 tarih ve 765 say l Türk Ceza Kanununun 12 nci maddesi afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "A rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas, buna mahkum olan kifli, ölünceye kadar devam eder. A rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas, gerek tabi oldu u rejim, gerek çektirilme devreleri ve flartla sal verilme süreleri aç s ndan, müebbet hapis cezas ndan farkl olarak infaz edilir. 15

A rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na mahkum olanlar, cezalar n n...(30) y - l n çekmeden flartla sal verilme hükümlerinden yararlanamazlar " MADDE 3. 1.3.1926 tarih ve 765 say l Türk Ceza Kanunu nun 17 nci maddesinin ikinci f kras afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "Birinci f kra hükmüne göre aynen çektirilecek süre; a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na çarpt r lanlar için 40 y l, müebbet a r hapis cezas na çarpt r lanlar için 36 y l üzerinden hesap edilir." MADDE 4. 1.3.1926 tarih ve 765 say l Türk Ceza Kanunu nun 296 nc maddesinin birinci f kras afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "Her kim hapis cezas ndan afla olmayan cezay müstelzim bir cürüm iflledikten sonra bu cürmün icras nda faillerle evvelce ittifak etmifl ve cürmü neticelendirmekte yard m dokunmufl olmaks z n, bir kimsenin o cürümden istifadesini temine veya Hükümetçe icra olunacak tahkikat yanl fl yola sevk etmeye yahut Hükümetin araflt rmalar na veya hükmün icras na karfl faili gizlemeye yard m eder yahut hakk nda yakalama veya tevkif müzekkeresi ç kar lm fl olan bir kimsenin sakl bulundu u yeri bildi i halde yetkili mercilere derhal haber vermezse veya her kim bu cezalar istilzam eden bir cürmün eser ve delillerini yok eder yahut bunlar bir suretle de ifltirir veya bozarsa, hapis cezas n gerektiren suçlarda alt aydan iki y la kadar, muvakkat a r hapis cezas n gerektiren suçlarda iki seneden dört seneye, a r - laflt r lm fl müebbet veya müebbet hapis cezas n gerektiren suçlarda da üç seneden befl seneye kadar hapis cezas na mahkum olur. fiu kadar ki, bu ceza müddeti as l cürüm için kanunda tayin edilen cezan n üçte birini geçemez. Sair fiillerden dolay tertip olunacak ceza befl yüz liradan bin liraya kadar a r para cezas d r." MADDE 5. 1.3.1926 tarih ve 765 say l Türk Ceza Kanunu nun 47 nci maddesinin 1 inci bendinde, 55 inci maddesinin 1 inci bendinde, 59 uncu maddesinin birinci f kras nda, 66 nc maddesinde, 112 nci maddesinin 1 inci bendinde, 146 nc maddesinin birinci ve ikinci f kralar nda, 147 nci maddesinde, 156 nc maddesinde, 302 nci maddesinin üçüncü f kras nda, 305 inci maddesinin ikinci f kras nda, 450 nci maddesinde ve 451 inci maddesinde yer alan "idam cezas " ibaresi, "a rlaflt r l - m fl müebbet hapis cezas " olarak; 50 nci maddesinde, 51 inci maddesinin birinci ve ikinci f kralar nda, 54 üncü maddesinin ikinci f kras n n 1 inci bendinde, 61 inci maddesinin birinci f kras nda, 16

62 nci maddesinde, 64 üncü maddesinin ikinci f kras nda, 65 inci maddesinin üçüncü bendinde, 102 nci maddesinin 1 inci bendinde, 125 inci maddesinde, 126 nc maddesinde, 127 nci maddesinin ikinci f kras nda, 129 uncu maddesinin birinci f kras nda, 131 inci maddesinin ikinci f kras nda, 133 üncü maddesinin ikinci f kras nda, 137 nci maddesinin dördüncü f kras nda, 149 uncu maddesinin ikinci f kras nda ve 463 üncü maddesinde yer alan "ölüm cezas " ibaresi, "a rlaflt r lm fl müeb - bet hapis cezas " olarak de ifltirilmifltir. MADDE 6. 22.5.1930 tarih ve 1632 say l Askeri Ceza Kanunu nun 1 nci maddesinde, 30 uncu maddesinde, 55 inci maddesinin birinci f kras nda, 56 nc maddesinin A bendinde, 56 nc maddesinin B bendinin ikinci cümlesinde, 56 nc maddesinin E bendinin ikinci cümlesinde, 59 uncu maddesinin üçüncü bendinde, 60 nc maddesinde, 63 üncü maddesinin 2 nci bendinde, 69 uncu maddesinin 1 inci bendinde, 69 uncu maddesinin 2 nci bendinde, 75 inci maddesinin 2 nci bendinde, 79 uncu maddesinin 3 üncü bendinde, 89 uncu maddesinin 2 nci bendinde, 91 inci maddesinin 4 üncü bendinde, 94 üncü maddesinin 3 üncü bendinde, 97 nci maddesinin 1 inci bendinde, 101 inci maddesinin 1 inci bendinde, 102 nci maddesinde, 126 nc maddesinin 1 inci bendinde, 126 nc maddesinin 2 nci bendinde, 31.8.1956 tarih ve 6831 say l Orman Kanunu nun 110 ncu maddesinin (c) bendinin beflinci f kras nda yer alan "ölüm cezas " ibaresi, "a rlaflt r lm fl müebbet hapis ceza - s " olarak de ifltirilmifltir. MADDE 7. 19.7.1965 tarih ve 647 say l Cezalar n nfaz Hakk nda Kanun un 1 nci maddesi afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "1- nfaz yönünden cezalar flunlard r: 1. Uzun veya k sa süreli hürriyeti ba lay c cezalar. 2. Para cezas " MADDE 8. 19.7.1965 tarih ve 647 say l Cezalar n nfaz Hakk nda Kanun un 2 nci maddesi yürürlükten kald r lm flt r. MADDE 9. 22.5.1930 tarih ve 1632 say l Askeri Ceza Kanunu nun 20 nci maddesi yürürlükten kald r lm flt r. MADDE 10. 19.7.1965 tarih ve 647 say l Cezalar n nfaz Hakk nda Kanunun 19 ncu maddesinin birinci ve ikinci f kralar afla daki flekilde de ifltirilmifltir. 17

" A rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na hükümlüler...(30) y llar n ; müebbet a r hapis cezas na hükümlüler 20 y llar n ; di er flahsi hürriyeti ba lay c cezalara mahkum edilmifl olanlar hükümlülük süresinin 1/2 sini; çekmifl olup da Tüzü- e göre iyi halli hükümlü niteli inde bulunduklar takdirde, talepleri olmasa dahi flartla sal verilirler. Tutuklu veya hükümlü iken firar edenler, firara teflebbüs suçundan veya cezaevi idaresine karfl ayaklanma suçundan mahkum edilmifl olanlar ile disiplin cezas olarak dört defa hücre hapsi cezas alm fl olanlar n yukar daki f kra hükmünden yararlanabilmeleri için, bunlardan; a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na mahkum olanlar n 33 y llar n, müebbet a r hapse mahkum olanlar n 25 y llar n, di er flahsî hürriyeti ba lay c cezalara mahkum olanlar n ise hükümlülük sürelerinin 2/3'ünü çekmifl olmalar flartt r. Tutuklu veya hükümlü iken iki defa firar edenler, iki defa firara teflebbüs suçundan veya iki defa cezaevi idaresine karfl ayaklanma suçundan mahkum edilmifl olanlar n yukar daki f kra hükmünden yararlanabilmeleri için, bunlardan; a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na mahkum olanlar n 36 y llar n, müebbet a r hapse mahkum olanlar n 28 y llar n, di er flahsî hürriyeti ba lay c cezalara mahkumolanlar n ise hükümlülük sürelerinin 3/4'ünü çekmifl olmalar flartt r. MADDE 11. 12.4.1991 tarih ve 3713 say l Terörle Mücadele Kanunu nun 17 nci maddesinin birinci f kras afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "Bu Kanun kapsam na giren suçlardan mahkum olanlardan, a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na hükümlüler...(36) y llar n ; müebbet a r hapis cezas - na hükümlüler 30 y llar n ; di er flahsi hürriyeti ba lay c cezalara mahkum edilmifl olanlar hükümlülük süresinin 3/4 nü çekmifl olup da iyi halli hükümlü niteli inde bulunduklar takdirde, talepleri olmaks z n flartla sal verilirler. Tutuklu veya hükümlü iken firar veya firara teflebbüs etmifl olanlar ile haklar nda Türk Ceza Kanunu nun 304 üncü maddesi hükmü uygulananlar n yukar daki f kra hükmünden yararlanabilmeleri için, a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas durumunda... (40) y llar n ; müebbet a r hapiste 26 y llar n ; di er flahsi hürriyeti ba lay c cezalarda ise hükümlülük süresinin 2/3 ünü çekmifl olmalar flartt r. MADDE 12. 15.5.2002 tarih ve 4756 say l Kanunla de iflik 3984 say l Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar Hakk nda Kanun un 4 ncü maddesinin birinci f kras afla daki flekilde de ifltirilmifltir. 18

"Radyo ve televizyon yay nlar, hukukun üstünlü üne, Anayasan n genel ilkelerine, temel hak ve özgürlüklere, milli güvenli e ve genel ahlaka uygun olarak kamu hizmeti anlay fl çerçevesinde yap l r. Yay nlar n Türkçe yap lmas esast r. Ancak, Türkiye de geleneksel olarak konuflulan dillerin veya evrensel kültür ve bilim eserlerinin oluflmas nda katk s olan yabanc dillerin ö retilmesi veya bu dillerde müzik veya haber iletilmesi amac yla da yay n yap labilir." MADDE 13. 13.4.1994 tarih ve 3984 say l Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar hakk nda Kanunun 8. maddesinin (h) ve ( ) bendleri afla daki flekilde de ifltirilmifltir. "h) Radyo-televizyon yay nlar n izleme sistemleri kurarak, yay nlar n Anayasa n n 3 ncü maddesinde belirtilen esaslara, bu Kanunun 4 üncü maddesine ve bu alanda Türkiye'nin taraf oldu u milletleraras andlaflmalara uygunlu u aç lar ndan denetlenmesini yapmak, ) Yay n kurulufllar n n, Anayasa da belirtilen esaslara ve bu Kanun hükümlerine ayk r yay n yapmas veya tahsis flartlar na uymamas halinde, gerekli müeyyideleri uygulamaya karar vermek," MADDE 14. Bu Kanun yay m tarihinde yürürlü e girer. MADDE 15. Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür. 19

GENEL GEREKÇE Avrupa Birli i ne üyelik hedefi, Türkiye nin uzun y llardan beri sürdürdü ü demokratikleflme çabalar ile birbirini tamamlayan, ayn amaca yönelik iki ayr süreç olarak ortaya ç km flt r. Nitekim, bu do rultuda, 10 11 Aral k 1999 tarihinde Helsinki de yap lan Avrupa Birli i Konseyi toplant s nda tam üyelik için ülkemizin aday olarak kabul edilmesiyle yeni bir boyut kazanan Türkiye Avrupa Birli i iliflkileri, Türkiye nin "demokrasinin tüm kurum ve kurallar ile iflledi i, en ileri ülkelerden biri olma" hedefini daha da h zland rm flt r. Tam üyeli e giden yolda, hem Türkiye nin, hem de Avrupa Birli- i nin karfl l kl bir tak m yükümlülükleri bulunmaktad r. Nitekim, Avrupa Birli i nin, Türkiye ile ilgili olarak haz rlad ve 4 Aral k 2000 tarihinde onaylanan "Kat l m Ortakl Belgesi"nin ard ndan, Türkiye "Avrupa Birli i Müktesebat n n Üstlenilmesine liflkin Türkiye Ulusal Program "n haz rlam flt r. 19 Mart 2001 tarih ve 2001/ 2129 say l Bakanlar Kurulu karar yla kabul edilen "Ulusal Program", 24 Mart 2001 tarih ve 24352 mükerrer say l Resmi Gazete de yay mlanarak yürürlü e girmifltir. Bu çerçevede, "Kat l m Ortakl Belgesi"nde yer alan ve "Ulusal Program"da da düzenlenen konular içinde, "siyasal kriterler" olarak adland r lan alan en önemlisini oluflturmaktad r. Nitekim, Türkiye nin tam üyeli i yönünde müzakerelere bafllayabilmesi için bir ön koflul oluflturan ve Kopenhag kriterlerine uygunlu u hedefleyen bir dizi hukuki reform her iki belgede de yer almaktad r. Bu alanda yap lmas gerekli hukuki reformlar, Kat l m Ortakl Belgesi nde "k - sa vadeli siyasal kriterler" ve "orta vadeli siyasal kriterler" bafll klar alt nda yer alm fl ve Türkiye nin haz rlad Ulusal Program da da düzenlenmifltir. Bu hukuki reformlar içinde, "ölüm cezas n n ilk önce, k sa vadeli dönemde fiilen ask ya al nmas ", daha sonra da "hukuken kald r lmas " ve ayr ca "Türkçe d fl nda TV- Radyo yay n yasa n n kald r lmas " en fazla önem tafl yan düzenlemelerin bafl nda gelmektedir. Bu alandaki düzenlemeler, herfleyden önce temel hak ve özgürlükler alan na iliflkin olduklar için, Anayasam zda yer alan "temel hak ve özgürlükler" bölümü ile de do rudan iliflkilidir. Bu nedenle, 3.10.2001 tarihinde yap lan Anayasa de iflikli i ile, ilk önce Anayasan n 26 28 ve 38. maddelerinde de ifliklikler yap lm flt r. Bu de- iflikliklerle, Kat l m Ortakl Belgesi nde ve Ulusal Program da yer alan hususlara iliflkin olarak, "dil yasa " ve "savafl, yak n savafl tehdidi ve terör suçlar d fl nda ölüm cezas " kald r lm flt r. 20

Bu iki önemli alanda, Türkiye nin hedefleri ve yükümlülükleri de erlendirilirken, unutulmamas gereken bir husus daha vard r. Ça m zda insan haklar ve temel özgürlüklerin tan nmas evrensel bir ilgi konusu olmakla kalmam fl, bunlar n güvence alt na al narak ayk r uygulamalardan korunmas ve daha ileri düzeyde gerçeklefltirilmesi amac yla çeflitli uluslararas belgeler kabul edilmifltir. Bu belgelerden en önemlilerinden biri, Avrupa Konseyi bünyesinde imzalanan "Avrupa nsan Haklar Sözleflmesi" olarak an lan " nsan Haklar n ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleflme" ve onun Ek Protokolleridir. Bu Sözleflmeye Ek Protokoller içinde yer alan ve "6. Ek Protokol" olarak an lan belge, "savafl ve aç k savafl tehlikesi istisna durumlar d fl nda ölüm cezas n tamamen kald rm fl" ve Avrupa ülkeleri aras nda, ölüm cezas n n kald r lmas ve bu belgede düzenlenen istisnalar d fl nda yer verilmemesi, ortak uygulama haline gelmifltir. Bu güne kadar, Avrupa Konseyine üye ülkeler aras nda, Türkiye d fl nda, 6. Ek Protokol ü imzalamayan ülke kalmam flt r. Bu do rultuda, son olarak, Avrupa n n "ölüm cezas n n tamamen ortadan kald r ld bir alan olmas n " hedefleyen Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, 13. Ek Protokol ü haz rlam flt r. "Ölüm cezas n n, tamam ile, savafl ve yak n savafl tehdidi durumlar nda dahi kald r lmas n " öngören bu Protokol, 3 May s 2002 tarihinde tüm üye ülkelerin onay na aç lm flt r. Di er yandan, "Avrupa Birli i Müktesebat n n Üstlenilmesine liflkin Türkiye Ulusal Program "nda bu hususta bir aç kl k olmamakla birlikte, "TV Radyo yay nlar alan nda dil yasa n n kald r lmas " konusu ve Türkiye nin bu alanda baz de ifliklikler yapmas gereklili i, Kat l m Ortakl Belgesi nde yer ald gibi, Avrupa Birli i ne üyelik konusunda en temel kilometre tafllar ndan birini oluflturmaktad r. Bu yönde, Devletin tek yükümlülü ü, halk n belirli bir ço unlu unun, geleneksel olarak konuflabildikleri dillerde yay n yapabilmeleri özgürlüklerini engelleyen hukuki düzenlemelerin ortadan kald r lmas d r. Bunun d fl nda, Devletin "pozitif bir yükümlülük" alt na girmesi, bu yönde düzenlemelerin getirilmesine gerek yoktur. Tasar, bir yandan Anayasa da yap lan de ifliklikleri tamamlamak, di er yandan "Kat l m Ortakl Belgesi" ve "Avrupa Birli i Müktesebat n n Üstlenilmesine liflkin Türkiye Ulusal Program " çerçevesinde k sa ve orta vadede yap lmas gerekli hukuki reformlar aras nda yer alan; "ölüm cezas " ve "TV ve Radyoda Türkçe d fl nda yay n yasa " ile ilgili olarak, Türk Ceza Kanunu, Cezalar n nfaz Hakk nda Kanun, Askeri Ceza Kanunu, Terörle Mücadele Kanunu, Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar Hakk nda Kanun ve Orman Kanunu nda de ifliklik yap lmas amac yla haz rlanm flt r. 21

MADDE GEREKÇELER MADDE 1. Türk Ceza Kanunu nun 11 nci maddesinde yap lan de ifliklikle, cürümlere uygulanan cezalar aras nda yer alan "idam cezas " kald r lm fl ve yerine yeni bir ceza türü olarak, "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" cezas getirilmifltir. Bu suretle, ceza türleri yeniden s ralanmaya tabi tutularak, en üstte a rlaflt r lm fl müebbet hapis olmak üzere, müebbet a r hapis, muvakkat a r hapis, hapis, a r cezay nakdi ve kamu hizmetlerinden yasakl l k olarak belirlenmifltir. Böylece, Türk ceza hukukundaki ölüm cezas n n tamamen hukuk alan d fl na ç kart lmas söz konusu olmaktad r. MADDE 2. Türk Ceza Kanununun 12 nci maddesinde yap lan de ifliklikle, idam cezas kald r ld için, idam cezas n n uygulanma koflullar yerine, a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas ad verilen yeni müeyyidenin uygulanma ve infaz koflullar, bu maddede aç klanm flt r. Bu yeni ceza türünün, müebbet a r hapisten farkl noktalar belirlenmifl ve bu çerçevede, müebbet hapis cezas na mahkum olanlar 20 y l sonra flartla sal verilme koflullar ndan yararland klar halde, bu süre, a rlaflt - r lm fl müebbet hapis için,... (30) y l olarak düzenlenmifltir. MADDE 3. Türk Ceza Kanunu nun 17 nci maddesinde yap lan de ifliklikle, flartla sal verilme hükümlerinden yararlanan bir kiflinin, daha sonra baflka bir suç iflleyerek, eski cezadan arta kalan süreyi aynen çekmesi gereken süreye iliflkin düzenleme yeniden düzenlenmifltir. Eski düzenlemede, idam cezas na çarpt r lm fl ve cezalar TBMM taraf ndan uygulanmamas na karar verilmifl kiflilere iliflkin olarak yer verilen süre, "idam cezas n n kald r lm fl" olmas nedeniyle, yeni getirilen "a rlaflt - r lm fl müebbet hapis cezas " göz önüne al narak yeniden düzenlenmifltir. Yeni getirilen "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na" çarpt r lanlar için, aynen çektirilecek süre 40 y l, buna karfl n eskiden beri varolan müebbet a r hapis cezas mahkumlar için, bu süre 36 y l olarak düzenlenmifltir. MADDE 4. Türk Ceza Kanunu nun 296 nc maddesinde yap lan de ifliklikle, bir cürüm ifllenmesinde, faillerle ittifak eden ve herhangi bir kiflinin o cürümden yararlanmas n sa lamaya veya Hükümet taraf ndan yap lacak soruflturmay yanl fl yola sevk etmeye yahut Hükümetin araflt rmalar na veya kararlar n n uygulanmas - na karfl faili gizlemeye yahut hakk nda yakalama veya tevkif müzekkeresi ç kar l- 22

m fl olan bir kimsenin sakl bulundu u yeri bildi i halde saklamaya veya bu yönde ifllenen bir cürmün sonuç ve delillerini yok etmeye yard m eden bir kifliye getirilecek cezalar yeniden düzenlenmektedir. Maddede yer alan söz konusu eylemler, hapis cezas n gerektiren bir suçun gizlenmesi amac yla yap lm flsa, alt aydan iki y la kadar, muvakkat a r hapis cezas - n gerektiren suçlarda iki seneden dört seneye, a rlaflt r lm fl müebbet veya müebbet hapis cezas n gerektiren suçlarda da üç seneden befl seneye kadar, yapan kiflinin hapis cezas n gerektirecek biçimde yeniden düzenlenmektedir. Bu arada, idam cezas n n kald r lm fl olmas ve yerine a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas n n getirilmifl olmas nedeniyle, maddede bu suçlar iflleyen kiflilere getirilen cezalar yeniden ele al nm flt r. MADDE 5. Türk Ceza Kanunu nda yap lan de ifliklikle "idam cezas " kald r ld ve yerine bu cezay gerektiren suçlar için "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas " getirildi i için, ilgili kanunlarda de iflik suçlar n müeyyidesi olarak yer alan tüm "idam cezalar n n" kald r lmas gereklili i ortaya ç km flt r. Bu yönde, Türk Ceza Kanunu nun belirli maddelerinde yer alan "ölüm cezas " veya "idam cezas " ibareleri kald r larak, "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" ibaresinin getirilmesi sa lanm flt r. MADDE 6. Türk Ceza Kanunu nda yap lan de ifliklikle "idam cezas " kald r ld ve yerine bu cezay gerektiren suçlar için "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas " getirildi i için, ilgili kanunlarda de iflik suçlar n müeyyidesi olarak yer alan tüm "idam cezalar n n" kald r lmas gereklili i ortaya ç km flt r. Bu yönde, Askeri Ceza Kanunu nun belirli maddelerinde ve ayr ca Orman Kanunu nda yer alan "ölüm cezas " ibaresinin kald r larak, yerine "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" ibaresinin getirilmesi sa lanm flt r. MADDE 7. Türk Ceza Kanunu nun 11 inci maddesindeki cezalar aras nda yer alan idam cezas kald r l nca, bu de iflikli e paralel olarak, 647 say l Cezalar n nfaz Hakk nda Kanun un 1 inci maddesi de de ifltirilmifl ve "ölüm cezas "na iliflkin bent madde metninden ç kar lm flt r. MADDE 8. Türk Ceza Kanunu nun 11 ve 12 nci maddelerinde yap lan de iflikli e paralel olarak, Cezalar n nfaz Hakk nda Kanun un 2 nci maddesi de de ifl- 23

tirilmifl ve eski düzenlemede yer alan "ölüm cezas n n nas l infaz edilece ine" iliflkin düzenleme, idam cezas ile birlikte yürürlükten kald r lm flt r. MADDE 9. Türk Ceza Kanunu nun 11 ve 12 nci maddelerinde yap lan de iflikli e paralel olarak, Askeri Ceza Kanunu nun 20 nci maddesi de de ifltirilmifl ve eski düzenlemede yer alan "ölüm cezas n n nas l infaz edilece ine" iliflkin düzenleme, idam cezas ile birlikte yürürlükten kald r lm flt r. MADDE 10. 647 say l Cezalar n nfaz hakk nda Kanun un 19 uncu maddesinde yap lan de ifliklikle, idam cezas n n Ceza Hukuku sisteminden ç kar lmas na paralel olarak, yerine getirilen "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas n n" infaz flekline iliflkin yeni bir düzenleme getirilmifltir. nfaz hukukunun önemli kurumlar ndan birini oluflturan "flartla sal verilmenin" uygulanmas için, Kanun, cezan n belli bir süre için çekilmifl olmas zorunlulu unu getiriyordu. Eski düzenlemede, ölüm cezas na çarpt r lan ancak TBMM ce cezas n n yerine getirilmemesine karar verilen hükümlüler için 30 y ll k; müebbet a r hapis cezas na çarpt r lan hükümlüler için ise 20 y ll k bir sürenin geçirilmifl olmas zorunlulu u yer al yordu. Türk ceza hukuku sisteminden "idam cezas " kald r lm fl oldu- u için, bu maddenin de ifltirilmesi, ve benzer bir sürenin idam cezas yerine getirilen "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" için de getirilmesi zorunlu idi. Bunun yan s ra, bu süre düzenlenirken, idam cezas n n kald r lmas n n, belirli suçlar iflleyen hükümlülerin, daha sonra k sa süreler sonucunda serbest kalabilecekleri yönündeki kuflkular giderebilecek ve kamu vicdan n rahatlatacak bir biçimde düzenlenmesi gereklidir. Bu nedenle, flartla sal verilmenin uygulanabilmesi için geçirilmesi gereken asgari süre düzenlenirken, madde metninde, aralar ndaki de iflikli i ifade edecek biçimde "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" için yine 30 y l, "müebbet hapis" için ise, eskiden oldu u gibi 20 y ll k bir farkl süre öngörülmektedir. Bunun yan s ra, maddenin ikinci f kras nda yer alan ve "tutuklu veya hükümlü iken firar edenler, firara teflebbüs suçundan veya cezaevi idaresine karfl ayaklanma suçundan mahkum edilmifl olanlar ile disiplin cezas alm fl olanlar n" durumlar için ise, bu süreler daha uzun olarak düzenlenmifl iken, "idam cezas n n" kald r lm fl olmas na paralel olarak, "TBMM taraf ndan ölüm cezalar n n yerine getirilme- 24

mesine karar verilenler" ibaresi yerine a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas na mahkum olanlar n" ibaresi getirilmifl ve süreler aynen muhafaza edilmifltir. MADDE 11. 3713 say l Terörle Mücadele Kanunu nun 17 nci maddesinde yap lan de ifliklikle, idam cezas n n Ceza Hukuku sisteminden ç kar lmas na paralel olarak, yerine getirilen "a rlaflt r lm fl müebbet hapis cezas n n" infaz flekline iliflkin yeni bir düzenleme getirilmifltir. nfaz Hukukunun önemli kurumlar ndan birini oluflturan "flartla sal verilmenin" uygulanmas için Kanun, cezan n belli bir süre için çekilmifl olmas zorunlulu unu getiriyordu. Eski düzenlemede, ölüm cezas na çarpt r lan ancak TBMM nce cezas - n n yerine getirilmemesine karar verilen hükümlüler için 36 y ll k; müebbet a r hapis cezas na çarpt r lan hükümlüler için ise 30 y ll k bir sürenin geçirilmifl olmas zorunlulu u yer al yordu. Türk Ceza Hukuku sisteminden "idam cezas " kald r lm fl oldu u için bu maddenin de ifltirilmesi ve benzer bir sürenin idam cezas yerine getirilen "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" için de getirilmesi zorunlu idi. Bu nedenle, flartla sal verilmenin uygulanabilmesi için geçirilmesi gereken asgari süre düzenlenirken, madde metninde, aralar ndaki de iflikli i ifade edecek biçimde "a rlaflt r lm fl müebbet hapis" için 36 y ll k, "müebbet hapis" için ise 30 y ll k bir farkl süre öngörülmektedir. MADDE 12. Anayasan n 26 ve 28 inci maddelerinde yap lan de iflikli e paralel olarak, 4756 say l kanunla de iflik "Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar Hakk nda Kanun"un yay n esaslar na iliflkin 4 üncü maddesinin birinci f kras de ifltirilmifltir. Bu de ifliklik ile, Radyo-Televizyon yay nlar n n Türkçe yap lmas esas iken, Türkiye de geleneksel olarak halk n belli bir ço unlu unun kullanabildi i dillerde de yap labilmesinin yolu aç lm fl, eski hali ile bu olana ortadan kald ran hukuki engel olarak kabul edilen düzenleme "serbestlik ilkesi çerçevesinde" yeniden düzenlenmifltir. MADDE 13. Bu de ifliklikle, Radyo ve Televizyonlar n Kurulufl ve Yay nlar Hakk nda Kanun un yay n esaslar na iliflkin 4 üncü maddesinin de ifltirilmesine paralel olarak, Türkçe d fl nda geleneksel olarak konuflulan dillerin kullan labilmesine iliflkin getirilen "yay n serbestli inin", Anayasa da belirtilen genel ilkelere ve esaslara uygun biçimde kullan lmas n sa lamak için gözetim ve denetim görevi ve yükümlülü ü Radyo-Televizyon Üst Kurulu na verilmektedir. 25

Bu do rultuda Kurul, yay nlar izleme ve gözetim yükümlülü ünü yerine getirecektir. Yay nlar n ve özellikle "geleneksel olarak konuflulan dillerin serbestli i ilkesinin", Anayasa n n genel esaslar na, 3 üncü maddesi ve di er ilgili maddeleri hükümlerine ayk r biçimde kullan lmamas n sa layacak ve bunun aksinin ortaya ç - kabilece i durumlarda, Kanunda yaz l müeyyideleri uygulayacakt r. MADDE 14. Yürürlü e iliflkindir. MADDE 15. Yürütmeye iliflkindir. 26