EKONOMİK GELİŞMELER Mayıs 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 3 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 6 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 6 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği.. 3 Grafik 2 : Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret. 4 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 2011 yılı üçüncü döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 5,2 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2011 yılı dördüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %14,9 luk artışla 339 755 Milyon TL olmuştur. 2011 yılının dördüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 5,2 lik artışla 29 515 Milyon TL olmuştur. 2011 yılı gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla %17,8 lik artışla 1 294 893 Milyon TL, sabit fiyatlarla % 8,5 lik artışla 114 874 Milyon TL olmuştur. 2011 yılında kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla değeri cari fiyatlarla 17 510 TL, ABD doları cinsinden 10 444 Dolar olarak hesaplanmıştır. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri 2012 yılı Mart döneminde, Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yılın aynı dönemine göre 1 milyon 312 bin kişilik bir artış ile 73 milyon 326 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 1 milyon 196 bin kişi artarak 54 milyon 438 bin kişiye ulaşmıştır. Mart 2012 döneminde işgücüne katılma oranı % 48,6 dır. Tarım dışı istihdam 704 bin kişi artmıştır. 2012 yılı Mart döneminde istihdam edilenlerin sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 531 bin kişi artarak 23 milyon 817 bin kişiye yükselmiştir. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 173 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 704 bin kişi artmıştır. İşsizlik oranı % 9,9 dur. Mart 2012 döneminde 1 milyon 777 bin kişi işe yeni başlamış veya iş değiştirmiş olup, bunun toplam istihdam içindeki oranı % 7,5'tir. İşe yeni başlayan veya iş değiştirenlerin % 30,7'si 25-34 yaş grubundadır. Bu dönemde işe başlayan veya iş değiştirenlerin % 20,4 ü "sanayi", % 37,5'i "hizmetler", % 23,1'i "inşaat" sektöründe, % 19'u ise "tarım" sektöründe işe başlamıştır. Mevcut işsizlerin % 10,9 unu (285 bin kişi) bu dönemde işten ayrılanlar oluşturmaktadır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2
İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2012 yılı Nisan ayında, 2011 yılının aynı ayına göre ihracat %6,8 artarak 12 676 milyon dolar, ithalat %8 azalarak 19 274 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 9 080 milyon dolardan, 6 597 milyon dolara geriledi. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 yılı Nisan ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %10,4 artarken, ithalat %4,2 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2012 Nisan ayında bir önceki aya göre ihracat %6,4 arttı, ithalat %0,8 azaldı. 2011 Nisan ayında %56,7 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2012 Nisan ayında %65,8 e yükseldi. 2011 Nisan ayında %48,9 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı, 2012 Nisan ayında %37,6 ya geriledi. AB ye yapılan ihracat, 2011 yılının aynı ayına göre %17,8 azalarak 4 770 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2012 Nisan ayında en fazla ihracat yapılan ülke İran oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2011 Nisan ayına göre %438,2 artarak 1 471 milyon dolar (1 208 milyon doları altın ihracatı) olurken, İran ı sırasıyla Almanya (1 100 milyon dolar), Irak (806 milyon dolar), İngiltere (651 milyon dolar) ve Rusya Federasyonu (536 milyon dolar) takip etti. Rusya Federasyonu ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %24,3 artarak 1 983 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Federasyonu nu sırasıyla Almanya (1 610 milyon dolar), Çin (1 583 milyon dolar) ve İran (1 467 milyon dolar) izledi. 2012 Nisan ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, inciler, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller (1 531) olurken; bu fasılı motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları (1 375 milyon dolar); kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler; bunların aksam ve parçaları (990 milyon dolar), demir ve çelik (930 milyon dolar) ve elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksamparçaları (822 milyon dolar) izledi. Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3
İhracatın %60,1 ini KOBİ ler gerçekleştirdi. 2010 yılında 48 009 girişim ihracat, 55 119 girişim ithalat yaptı. İhracatın %60,1 i 0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın ise %42,1 i KOBİ ler tarafından yapıldı. İhracatta 0-9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %16,4 olurken, %24,6 sı 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler, %19,2 si 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler ve %39,6 sı 250+ kişi çalışan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın %57,8 i 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından gerçekleştirilirken, 0-9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,7, 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimlerin payı %16,1 ve 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %19,2 oldu. Dış ticarette sanayi sektörü ilk sırada Girişim ana faaliyetleri esas alındığında ihracatın %60,4 ü, ithalatın ise %54,5 i sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %34,9, ithalattaki payı ise %32 düzeyinde gerçekleşti. Grafik 2. Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret 70 60 50 40 Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret(%) 39,6 57,8 İhracat İthalat 30 20 10 0 24,6 19,2 19,2 16,4 16,1 6,7 0,3 0,1 0-9 10-49 50-249 250+ Belirsiz Sanayi sektörü ihracatının %61,5 i 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından yapıldı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %44,6 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler en yüksek paya sahip grup oldu. Sanayi sektörü tarafından yapılan ithalatta %72,2 payla 250+ kişi çalışan büyük girişimler, ticaret sektörü tarafından yapılan ithalatta ise %31,3 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler ilk sırada yer aldı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4
Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre % 9,7 azaldı. Ocak, Şubat ve Mart aylarından oluşan I. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 9,7 azalarak 2 799 744 250 $ oldu. Turizm gelirinin % 72 si yabancı ziyaretçilerden, % 28 i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu dönemde yapılan harcamaların 2 497 453 236 $ ını kişisel, 302 291 014 $ ını ise paket tur oluşturmaktadır. 2012 I. Dönemde kişi başına ortalama harcama 664 $ dır. Bu dönemde yabancıların ortalama harcaması 594 $, yurtdışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ortalama harcaması ise 943 $ dır. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre % 4,1 azaldı. 2012 yılı I. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 4 219 161 kişidir. Bunun 3 374 732 kişisini yabancı, 844 429 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre % 36,6 azaldı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 36,6 azalarak 759 092 463 $ olmuştur. Bunun 739 715 476 $ ı kişisel, 19 376 987 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 263 166 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 601 $ dır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim %-0,21 olarak gerçekleşti. 2012 yılı Mayıs ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %-0,21düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,87, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,28 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,68 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %8,60 ile giyim ve ayakkabı grubunda gerçekleşmiştir. Mayıs ayında endekste yer alan gruplardan eğitimde %1,10, lokanta ve otellerde %0,92, eğlence ve kültürde %0,33, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,23, alkollü içecekler ve tütünde %0,14, sağlıkta %0,10, konutta %0,04 artış, haberleşmede %-0,20, ev eşyasında %-0,48, ulaştırmada %-1,36, gıda ve alkolsüz içeceklerde %-2,40 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış %18,70 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Çeşitli mal ve hizmetler (%15,15), konut (%12,54), ev eşyası (%9,89), lokanta ve oteller (%9,43), giyim ve ayakkabı (%8,58) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim %0,53 olarak gerçekleşti. 2012 yılı Mayıs ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %0,53, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,27, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,06 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,57 artış gerçekleşmiştir. Aylık değişim tarım sektöründe %3,65, sanayi sektöründe %-0,12 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %4,63, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,72 ve on iki aylık ortalamalara göre %3,96 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,57, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,13 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,01 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %1,70 ile tütün ürünleri imalatı alt sektöründe gerçekleşti. Sanayinin üç sektöründen, elektrik, gaz ve su sektöründe %0,89, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,25 artış, imalat sanayi sektöründe %-0,26 düşüş gerçekleşmiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler tütün ürünleri imalatı (%1,70), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%0,95), gıda ürünleri ve içecek imalatı (%0,94), suyun toplanması, arıtımı ve dağıtımı (%0,94), taşocakçılığı ve diğer madencilik ürünleri (%0,91), elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%0,88) alt sektörlerdir. Buna karşılık kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri (%-6,45), büro makineleri imalatı (%-4,26), mobilya ve başka yerde sınıflandırılmayan ürünlerin imalatı (%-1,68), ana metal sanayi (%-1,15), basın ve yayım (%-1,10), motorlu kara taşıtı imalatı (%-1,02), metal cevheri (%-1,01) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6