TÜRK VATANDAfiLIK HUKUKU

I Prof. Dr. B. Bahad r ERDEM stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletleraras Özel Hukuk Anabilim Dal Ö retim Üyesi TÜRK VATANDAfiLIK HUKUKU

II Yay n No. : 2547 Hukuk Dizisi : 1239 2. Bask - Ekim 2011 - STANBUL ISBN 978-605 - 377-569 - 0 Copyright Bu kitab n bu bas s için Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye aittir. Her hakk sakl d r. Hiçbir bölümü ve paragraf k smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço- alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi : B eta Bas m A.fi. Bask - Cilt : Yaz n Bas n Yay n Matbaac l k Trz.Tic.Ltd.fiti. (Sertifika No: 12028) Çiftehavuzlar Cd. Maltepe Mh. Prestij fl Merkezi No: 27/806 K:9 Zeytinburnu/ STANBUL 0212 565 01 22-0212 565 02 55 Kapak Tasar m : Korhan Akbaytogan Beta Bas m Yay m Da t m A.fi. Narl bahçe Sok. Damga Binas No: 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com

yi birer Türk vatandafl olacaklar na emin oldu um P nar, Mina ve Melis ile onlar yetifltiren anneleri Sibel e III

V K NC BASIYA ÖNSÖZ Türk Vatandafll k Hukuku kitab n n ilk bas s ndan bugüne kadar geçen k sa zaman diliminde Türkiye Cumhuriyeti Anayasas n n de- ifltirilmesi ve gerçek anlamda sivil, demokratik, insan haklar na sayg l, kiflilik haklar n n korunmas n esas alan, eflitlikçi ve ferdin özgürlü üne önem veren yeni bir Anayasan n haz rlanmas ihtiyac toplumun hemen tüm kesimlerinin ortak kanaati haline gelmifltir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasas n n 66. maddesi toplumun büyük bir kesimince beklenen yeni Anayasan n, üzerinde ortak bir uzlafl ya var lmas bak m ndan en çetrefilli hükmü ve belki de 1982 Anayasas n n de ifltirilme ihtiyac n n en temel nedenidir. Kitab m z n ikinci bas s ndaki en önemli de ifliklik de yine Anayasan n 66. maddesi hükmünün konusu olan vatandafll k kavram - n n düzenlemesi hakk ndaki yeni görüflümüzdür. lk bas dan bu yana geçen bir buçuk y ll k k sa süre bile yeni Anayasan n bu en önemli düzenlemesi için toplumun nabz n n ve görüfllerimizin de iflebilmesi bak m ndan uzun bir zaman dilimidir. Türk Vatandafll k Hukuku kitab m z n yeni bas s n n da hukukçulara ve hukukta objektivite ve adaleti arayan okuyuculara faydal olmas dile iyle, kitab n yeni bas s ndaki yard mlar ndan dolay Yard. Doç. Dr. Emre Esen e, her kitab m z oldu u gibi bu bas y da gerçeklefltiren BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ve de erli yöneticisi Say n Seyhan Satar a ve kitab bas ya haz rlayan Say n Gülgonca Çarp k a teflekkür ederim. B.Bahad r Erdem 26.09.2011

VII ÖNSÖZ 5901 say l ve 29.05.2009 tarihli Türk Vatandafll Kanunu, 12.06.2009 tarihli Resmi Gazete de yay mlanmakla yürürlü e girerek, 45 y ldan fazla Türk vatandafllar na uygulanan 11.02.1964 tarihli ve 403 say l Vatandafll k Kanunu nu yürürlükten kald rm flt r. Türk Vatandafll Kanunu nun gerekçesinde de belirtildi i üzere 403 say l Kanun, kabul edildi i 1964 tarihinden beri ortaya ç kan güncel ihtiyaçlar nedeni ile önemli de iflikliklere u ram flt r. Bir anlamda aradan geçen 45 y l sonunda 21. yüzy l n bafl ndaki Türkiye Cumhuriyetine ve Türk halk na 403 say l Vatandafll k Kanunu art k dar gelmifltir. Kanun un genel gerekçesinde de belirtildi i üzere, Avrupa Birli i ne üyelik süreci içinde bulunan Türkiye Cumhuriyetinin yeni vatandafll k kanunu Tasar s haz rlan rken, Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi nin hükümleri de göz önüne al nm flt r. Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi nin 2. maddesindeki vatandafll k bir kifli ile bir devlet aras ndaki hukuksal ba anlam na gelir, kiflinin etnik kökenini göstermez hükmü, 5901 say l Türk Vatandafll Kanunu nun genel gerekçesinde özellikle vurgulanan ilk ve en önemli temel ilkedir. 5901 say l Türkiye Cumhuriyeti nin yeni Vatandafll k Kanunu, yürürlükten kald rd 1964 tarihli 403 say l Kanun a göre çok daha fazla vatandafl koruyan, devlete karfl vatandafl lehine düflünen bir düzenlemeye sahiptir. 21. yüzy l n Türk Vatandafll Kanunu, 20. yüzy l n Vatandafll k Kanunu na göre daha az devletçi, vatandafl n daha fazla düflünen ve daha fazla sahiplenen bir kanundur. Türk vatandafll n n yetkili makam karar ile sonradan kazan lmas n teflvik etmesi, Türk vatandafllar n n bir baflka devletin de vatandafll na sahip olabilmeleri için Türk Devletinin yetkili makamlar ndan izin al nmas sistemini kald rmas, Türk vatandafll n n kay p hallerini düzenlerken, 403 say l Kanun da yer alan Türk vatandafll n ç karma yolu ile kaybetme hükümlerini kald rmas, Türk vatandafll n n irade d fl kay p hallerinden olan kaybettirme yolunun uygulamas n eski Kanun a göre son derece daraltmas ve özellikle askerli e iliflkin yükümlülüklerin yerine getirilmemesini kaybettirme nedenleri aras ndan ç karmas, yeni Kanun un vatandafl n lehine olan düzenlemelerinden ilk akla gelenlerdir.

VIII Önsöz Uluslararas Özel Hukuk Anabilim Dal ö retim üyesi olarak, verdi im derslerin içinde belki de ö rencilere anlatmay en fazla sevdi im ders, Türk Vatandafll k Hukukudur. Çünkü vatandafll k hukuku hayat n içinden gelen ve sadece Hukuk Fakültesi ndeki ya da di er Fakültelerdeki ö rencilerin de il bütün Türk vatandafllar n n bilmesi gereken bir hukuk dal d r. Vatandafll k Hukuku, her Türk vatandafl n n Türkiye Cumhuriyeti vatandafl olmas nedeniyle Vatandafll k Kanunu ndan kaynaklanan uymak zorunda oldu u yükümlülükleri ve daha da önemlisi Türk Devletine karfl sahip oldu u haklar ö renmesi bak m ndan muhakkak bilmesi, ilgilenmesi ve yorum yapmas gereken bir hukuk dal d r. Vatandafll k hukuku ile ilgilenmekle kifli vatandafl olman n ne demek oldu unu fark eder. Kanaatimizce, her Türk vatandafl için Türk vatandafl olman n ne anlama geldi ini ö renmek ya da en az ndan fark etmek bir zorunluluktur. flte bu derece günlük yaflam n, hayat n içinden gelen vatandafll k hukuku derslerini ö rencilerle paylaflmak benim için her zaman büyük bir zevk olmufltur. Bu kitap ö rencilerle paylaflt m bu zevki okuyucuyla da paylaflmak amac ve umuduyla yaz lm flt r. Türkiye Cumhuriyeti Anayasas n n 66. maddesi hükmü ve Türk Milleti kavram kitapta üzerinde özellikle durdu umuz konular n bafl nda gelmektedir. Türk toplumunun özellikle son y llarda içine düfltü ü ve adeta bir kör kuyuya düflmüflçesine bir türlü kurtulmay beceremedi i, kendi düflüncesinde olmayan, kendi gibi görünmeyeni, kendi gibi giyinmeyeni, kendi topra ndan, kendi çevresinden yetiflmeyeni d fllama, anlamama, yad rgama, iteleme ve adeta yok sayma hastal, Türk Vatandafll k Hukuku kitab n yazarken üzerinde en fazla durmak ve dikkat çekmek istedi im hususlar n bafl nda gelmektedir. Türk toplumunda son y llarda gittikçe artan bir flekilde oluflan birbirinden farkl her kesim aras ndaki bu ayr flmadan, kendinden saymad n d fllamadan, kendini yaln z ve tehlikede hissetme duygusundan yani toplumun içine düfltü ü bu kör kuyudan, Türk milletini oluflturan her kesim, elini tafl n alt na sokarak ak lc bir yaklafl m ve samimi duygularla birbirini anlamaya çal flmad müddetçe kurtulmak mümkün görünmemektedir. Bu kitab n yazar n n amac ise toplumda yapay olarak yarat lan bütün bu korkular n ve toplumda gün geçtikçe yerleflen ayr flman n, Türk milletinin sahip oldu u de erlerin ve zenginliklerin birlikteli i ile çözümlenmesinin mümkün oldu unu hat rlatmakt r. Profesörlük takdim kitab olarak haz rlanan bu kitab yazarken teflekkür etmek istedi im kiflilerin en bafl nda 1996 y l nda beni,.ü.siyasal Bilgiler Fakültesindeki vatandafll k hukuku dersine girme-

Önsöz IX mi isteyerek, vatandafll k hukukunun de erini anlamam ve sevmemi sa layan ve yazd Türk vatandafll k Hukuku kitab ile ö rencilere ve hukukçulara vatandafll k hukukunu ö reten Türk Devletler Özel Hukukunun ve Türk Vatandafll k Hukukunun duayeni Hocam Say n Prof. Dr. Ergin Nomer gelmektedir. Say n Hocama, anabilim dal baflkan oldu u.ü.hukuk Fakültesi Devletler Özel Hukuku kürsüsüne asistan olarak girdi im 1988 y l ndan beri bana ö retti i bütün bilgiler ve üzerimdeki bütün emekleri için flükran borçluyum. Türk Vatandafll k Hukuku kitab n yazarken bütün kalbimle teflekkür etmem gereken di er iki kifli ise flüphesiz sevgili annem ve babamd r. Tek çocuklar olarak beni, bütün yaflamlar n n odak noktas - na koyarak yetifltiren, bütün sevgilerini ve sahip oldu um de erleri bana veren, o ullar olmakla gurur duydu um annem Bingül Erdem e ve babam Sami Erdem e bütün kalbimle, bütün sevgimle teflekkür ediyorum. Akademik kariyer gerçekten emek isteyen zorlu bir süreçtir. Mensubu olmaktan dolay büyük bir mutluluk duydu um.ü.hukuk Fakültesi Devletler Özel Hukuku Anabilim Dal n n baflkan say n Hocam Prof.Dr.Cemal fianl baflta olmak üzere ana bilimdal ndaki bütün arkadafllar ma bu zorlu süreci güzellefltirdikleri ve kolaylaflt rd klar için çok teflekkür ederim. Özellikle de, kürsüye girdi im 1988 y l ndan beri yirmi y l aflk n bir süredir bir gün dahi birbirimizi k rmad m z, hayat m z n her devresinde birbirimize büyük ve sars lmaz bir dostlukla destek oldu umuz, sevinçlerimi ve dertlerimi paylaflan, karakterinde sadece dostluk ve iyilik bar nd ran sevgili kürsü arkadafl m Prof. Dr. Günseli Öztekin Gelgel e, birlikte geçirdi imiz bunca y l için sonsuz teflekkürlerimi sunuyorum. Akademik kariyerin zorlu sürecini baflarman n en önemli formülü ise kiflinin eflinin kendisine verdi i destektir. Henüz onyedi yafl ndayken birlikte girdi imiz.ü.hukuk Fakültesinin birinci s n f ndan itibaren beni, benden daha iyi tan yan, yaflam m anlaml k lan, güzellefltiren, hayallerimin ve ortak hayallerimizin gerçekleflebilmesi için bütün imkanlar seferber eden, hayat n yüklerinin ço unu üzerimden alan ve bana üç tane güzel evlat veren, ak ll ve güzel kar ma, Sibel e de bütün sevgimle teflekkür ederim. Ayr ca, babalar olmaktan büyük keyif ald m, hayatta üstlendi im rollerin içinde en önemli ve en fazla emek isteyen babal k görevini bana ö reten sevgili k zlar ma da teflekkür etmek istiyorum. Gelecek için onlara çok güveniyorum. Bu vatandafll k hukuku kitab onlar için.

X Önsöz Vatandafll k Hukuku kitab n yazarken üzerinde özellikle durdu- um Türk Milleti kavram n anlat rken yapt m elefltiriler ve savundu um görüflleri okuyucuya daha iyi yans tabilmek amac ile kitab n bütün yaz m aflamas nda hayalini kurdu um kitap kapa nda kullan lmak üzere, Ebru kitab nda yay nlanan foto raflar n kullanmam - za izin veren foto raf sanatç s Say n Atilla Durak a teflekkürlerimi sunuyorum. Çektikleri foto raflar kullanmama izin veren Say n Sibel Erdem ve Say n Korhan Akbaytogan a da çok teflekkür ederim. Hayalini kurdu um kitap kapa n n tasar m n tam hayalimdeki gibi gerçeklefltiren Say n Akbaytogan a, haz rlad kitap kapa için ayr ca teflekkür ederim. Bu kitap için en önemli teflekkürü ise kitab n kapa nda foto raflar kullan lan, farkl kökenlerden gelen, farkl kesimlere mensup olan ve sahip olduklar farkl kültürler, de erler ve renklerle büyük Türk Milletini oluflturan Türkiye Cumhuriyeti nin vatandafllar na yapmak istiyorum. Özellikle de, Türkiye Cumhuriyeti nin ayd nl k gelece ini oluflturan ve bütün kalbimle güvendi im, Türk milletinin, p r l p r l yüzlü, zeki ve masum bak fll çocuklar na ve gençlerine, Yunus Emre, P nar, Hazal ve Jojo ya teflekkür ederim. Kitab n bas m aflamas nda büyük bir titizlikle tashihlerini gerçeklefltiren.ü.hukuk Fakültesi Devletler Özel Hukuku Araflt rma Görevlisi Dr.Emre Esen e, 1992 y l nda yazd m ilk kitab mdan beri bütün kitaplar m yay nlayan BETA Bas m Yay n Afi. ne ve de erli yöneticisi Say n Seyhan Satar a ve yine her kitab m oldu u gibi bu yeni kitab da iflinin en ehli flekilde özveri ile bas ya haz rlayan Say n Gülgonca Çarp k a ve BETA n n bütün çal flanlar na da içtenlikle teflekkür ederim. B.Bahad r Erdem 17.04.2010

XI Ç NDEK LER K NC BASIYA ÖNSÖZ...V ÖNSÖZ...VII B R NC KISIM VATANDAfiLIK HUKUKUNA G R fi I Vatandafll k Kavram...3 A Vatandafll n Kazan lma Yollar...8 B Vatandafll n Kifliye Sa lad Kimlik...10 II Vatandafll k Hukukuna Hakim Olan Temel Prensipler...12 III Vatandafll k Hukuku le Di er Hukuk Dallar Aras ndaki liflki...15 A Türkiye Cumhuriyeti Anayasas n n Vatandafll k Hukuku le liflkisi...15 B Vatandafll k Hukuku le Yabanc lar Hukuku Aras ndaki liflki...16 C Vatandafll k Hukuku le Ceza Hukuku Aras ndaki liflki...18 D Vatandafll k Hukuku le Devletler Genel Hukuku Aras ndaki liflki...19 E Vatandafll k Hukuku le Kanunlar htilaf Hukuku Aras ndaki liflki...21 IV Vatandafll n Tespitinde Esas Al nacak Zaman...24 V Tüzel Kifliler le Gemi ve Hava Araçlar nda Vatandafll k Kavram...25

XII çindekiler K NC KISIM TÜRK VATANDAfiLIK HUKUKU B R NC BÖLÜM TÜRK VATANDAfiLIK HUKUKUNUN GENEL PRENS PLER I Türk Vatandafll k Hukukunun Tarihçesi...31 II 5901 Say l ve 29.05.2009 Tarihli Türk Vatandafll k Kanunu...34 A - Kanunun Genel Gerekçesi...34 III Türk Anayasas ve Türk Vatandafll n n Hukuki Niteli i...39 A Anayasadaki Türk Vatandafll Kavram... 39 1 Millet Kavram... 42 2 Atatürk ün Millet Anlay fl...46 3 Anayasa Mahkemesi Kararlar nda Türk Anayasalar ndaki Milliyetçilik Anlay fl...49 4 Anayasan n 66. Maddesi Hakk ndaki Tart flmalar...51 5 Anayasan n 66. Maddesi Hakk ndaki Önerimiz...57 6 Devlet le Vatandafl Aras ndaki Gönül Ba n n Yeniden Tesisi ve Anayasan n 66. Maddesi Hakk nda Eylül 2011 Tarihindeki Yeni Önerimiz...66 B Anayasaya Göre Türk Vatandafll n n Kazan lmas ve Kayb...70 K NC BÖLÜM TÜRK VATANDAfiLI ININ KAZANILMASI I TÜRK VATANDAfiLI I KANUNUNUN GENEL YAPISI... 77 II TÜRK VATANDAfiLI ININ KAZANILMA HALLER...78 III TÜRK VATANDAfiLI ININ DO UMLA KAZANILMASI...79 A Türk Vatandafll n n Soyba le Kazan lmas...81 1 Evlilik Birli i çinde Do an Çocuklar...83 2 Evlilik Birli i D fl nda Do an Çocuklar...84 a) Türk Vatandafl Ana le Yabanc Babadan Do an Çocuklar...84

çindekiler XIII b) Türk Vatandafl Baba le Yabanc Anadan Do an Çocuklar...86 B - Türk Vatandafll n n Do um Yeri le Kazan lmas...90 1 Türk Vatandafll n n Do um Yeri le Kazan lmas n n fiartlar...92 a) Türkiye de Do ma fiart...92 b) Çocu un Yabanc Anne ve Babas ndan Do umla Vatandafll k Kazanamamas fiart...92 2 Türkiye de Do ma Karinesi...93 IV Türk Vatandafll n n Sonradan Kazan lmas...95 A Yetkili Makam Karar le Türk Vatandafll n n Kazan lmas...96 1 Türk daresinin Takdir Hakk...99 2 Genel Yolla Türk Vatandafll n n Kazan lmas...101 a) Ergin ve Ay rt Etme Gücüne Sahip Olmak...103 b) Türkiye de kamet Etmek...106 c) Türkiye de Yerleflmeye Karar Vermek...108 ç) Tehlikeli Bir Hastal Bulunmamak...109 d) yi Ahlak Sahibi Olmak...110 e) Türkçe Konuflabilmek...111 f) Geçinmeye Yetecek Gelire veya Mesle e Sahip Olmak...111 g) Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bak m ndan Engel Teflkil Edecek Hali Bulunmamak...112 h) Sahip Olunan Yabanc Devletin Vatandafll ndan Ç kmak...113 3 stisnai Yolla Türk Vatandafll n n Kazan lmas...117 a) Türk Vatandafll n stisnai Yolla Kazanabilecek Kifliler...117 aa) Türkiye ye Sanayi Tesisleri Getiren veya Bilimsel, Teknolojik, Ekonomik, Sosyal, Sportif, Kültürel, Sanatsal Alanlarda Ola anüstü Hizmeti Geçen ya da Geçece i Düflünülen ve lgili Bakanl klarca Haklar nda Gerekçeli Teklifte Bulunulan Kifliler...118

XIV çindekiler ab) Vatandafll a al nmas zaruri görülen kifliler...119 ac) Göçmen olarak kabul edilen kifliler...119 b) stisnai Yolla Türk Vatandafll n n Kazan lmas nda Yetkili Makam...121 B Türk Vatandafll n n Yeniden Kazan lmas...122 1 kamet fiart Aranmaks z n Türk Vatandafll n n Yeniden Kazan lmas...123 a) Ç kma zni Almak Suretiyle Türk Vatandafll n Kaybedenler...124 b) Ana veya Babalar na Ba l Olarak Türk Vatandafll n Kaybeden ve Kanun un 21. Maddesinde Kendilerine Tan nan Süre çerisinde Seçme Hakk n Kullanarak Türk Vatandafll na Geçmeyenler...125 c) Yürürlükten Kalkan 403 say l Türk Vatandafll Kanunu na Göre Türk Vatandafll n Kaybedenler...126 2 kamet fiart Aranarak Türk Vatandafll n n Yeniden Kazan lmas...127 C Türk Vatandafll n n Evlenme Yolu le Kazan lmas...129 1 Genel Olarak...129 2 Yürürlükten Kalkan 1964 Tarihli ve 403 Say l Türk Vatandafll Kanunu nun 4866 Say l Kanun le De iflmeden Önceki 5. Madde Hükmüne Göre Evlilik Yolu le Türk Vatandafll n n Kazan lmas..130 3 Yürürlükten Kalkan 403 Say l Türk Vatandafll Kanunu nun 4866 Say l Kanunla De ifltirilen 5. Maddesi Hükmü Uyar nca Evlilik Yolu le Türk Vatandafll n n Kazan lmas...134 4 5901 say l Türk Vatandafll Kanunu na Göre Evlilik Yolu le Türk Vatandafll n n Kazan lmas..140 a) Evlenme Yolu le Vatandafll k Kazanman n fiartlar...140 aa) Aile birli i içinde yaflama...141

çindekiler XV ab) Evlilik birli i ile ba daflmayacak bir faaliyette bulunmama...141 ac) Milli güvenlik ve kamu düzeni bak m ndan engel teflkil edecek bir halibulunmama...142 b) Evlenme Yolu ile Türk Vatandafll n Kazanma Talebinin ncelenmesi Baflvuru nceleme Komisyonu Karar Makam...145 c) Evlenmenin Geçerlili i...147 D Türk Vatandafll n n Evlat Edinilme Yolu le Kazan lmas...150 1 Evlat Edinilme Yolu le Türk Vatandafll n Kazanman n Hukuki Niteli i...150 2 Evlat Edinilme Yolu ile Türk Vatandafll n Kazanman n fiartlar...153 a) Evlat Edinilen Kiflinin Henüz Rüfltünü spat Etmemifl Olmas...153 b) Evlat Edinilen Kiflinin Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bak m ndan Engel Teflkil Edecek Bir Halinin Bulunmamas...154 3 Evlat Edinilme Yolu le Türk Vatandafll n n Kazan lmas nda fiartlar n ncelenmesi...155 E - Türk Vatandafll n n Yetkili Makam Karar le Kazan lmas nda Baflvuru Usulü ve Esaslar...156 F Türk Vatandafll n n Yetkili Makam Karar le Kazan lmas n n Geçerlili i ve Sonuçlar...161 1 lgili Kiflinin Kendisi ve Efline Olan Etkisi...161 2 lgili Kiflinin Çocuklar na Etkisi...162 3 Yetkili Makam Karar le Türk Vatandafll n Kazanan Kiflinin Ad ve Soyad Meselesi...165 G Türk Vatandafll n n Seçme Hakk le Kazan lmas...178 1 Seçme Hakk Yolu le Türk Vatandafll n Kazanma Hakk na Sahip Olan Kifliler...179 2 Seçme Hakk Yolu le Türk Vatandafll n Kazanman n fiartlar...180

XVI çindekiler 3 Seçme Hakk ile Türk Vatandafll n n Kazan lmas n n Geçerlili i ve Sonuçlar...181 V Kuzey K br s Türk Cumhuriyeti Vatandafllar...183 VI Sonradan Türk Vatandafll n Kazanan Kiflilerin Askerlik Yükümlülü ü...184 VII Çok Vatandafll k...186 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRK VATANDAfiLI ININ KAYBI I Türk Vatandafll n n Kayb Halleri...197 II Yetkili Makam Karar le Türk Vatandafll n n Kayb...199 A Ç kma...201 1 - Türk Vaandafll ndan Ç kman n fiartlar...202 a) Ergin ve Ay rt Etme Gücüne Sahip Olmak...203 b) Yabanc Bir Devlet Vatandafll n Kazanm fl Olmak veya Kazanaca na liflkin nand r c Belirtiler Bulunmak...204 c) Herhangi Bir Suç veya Askerlik Hizmeti Nedeni le Aranan Kiflilerden Olmamak...206 ç) Hakk nda Herhangi Bir Mali ve Cezai Tahdit Bulunmamak...208 2 - Türk Vatandafll ndan Ç kmak çin Gerekli Belgeler...208 3- Türk Vatandafll ndan Ç kman n Geçerlili i ve Sonuçlar...212 a) Türk Vatandafll ndan Ç kan Kiflinin Kendisi Bak m ndan...212 b) Türk Vatandafll ndan Ç kan Kiflinin Efli Bak m ndan...212 c) Türk Vatandafll ndan Ç kan Kiflinin Çocuklar Bak m ndan...212 4 - Do umla Türk Vatandafl Olanlar n zin Almak Suretiyle Türk Vatandafll ndan Ç kmalar Halinde Hukuki Durumlar...214

çindekiler XVII III Kiflinin radesi D fl nda Cezai Olarak Türk Vatandafll n n Kayb...219 A- Kaybettirme...221 1 - Kaybettirme fiartlar...222 a Yabanc Bir Devletin Türkiye nin Menfaatlerine Uymayan Herhangi Bir Hizmetinde Bulunmak...222 b Türkiye le Savafl Halinde Bulunan Bir Devletin Her Türlü Hizmetinde Bakanlar Kurulu nun zni Olmaks z n Kendi ste i le Çal flmaya Devam Etmek...224 c zin Almaks z n Yabanc Bir Devletin Hizmetinde Gönüllü Olarak Askerlik Yapmak..225 2- Kaybettirmenin Sonuçlar...226 B Türk Vatandafll na Al nma Karar n n ptali...229 1 ptal Karar n n fiartlar...229 2 ptal Karar nda Süre...232 3 - ptal Karar n Vermeye Yetkili Olan Makam...235 4 ptal Karar n n Hükmü ve Sonuçlar...236 IV Seçme Hakk le Türk Vatandafll n n Kayb...239 A Seçme Hakk le Türk Vatandafll n n Kayb n n fiartlar...240 B Seçme Hakk le Vatandafll n Kayb n n Sonuçlar...242 V Türk Vatandafll n Kaybetmenin Genel Sonucu...244 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRK VATANDAfiLI ININ SPATI VE VATANDAfiLIK HT LAFLARI I Vatandafll n spat...247 A Do rudan spat...249 B Dolayl spat...250 II Yarg Yolu...255

XVIII çindekiler A Genel Olarak...255 B dari Yarg (Dan fltay ve dare Mahkemeleri)...257 C Di er Yarg Organlar...259 III Maddi Hatalar n Düzeltilmesi...260 MEVZUAT 1982 Anayasas (m. 66)...265 29.5.2009 tarihli ve 5901 say l Türk Vatandafll Kanunu...267 Türk Vatandafll Kanununun Uygulanmas na liflkin Yönetmelik...279 skân Kanunu...317 Türk Vatandafll Kanunu (Mülga)...337 Vatandafll k Belgesi Verilmesine liflkin Sözleflme...355 Vatans zl k Hallerinin Say s n n Azalt lmas na Dair Sözleflme...365 European Convention on Nationality...369

XIX KISALTMALAR A HM An. As.K. Av.Vat.Söz. C CIEC dn G.Ü. k.ve d.bil.fak.der. BD sk.kan. m MHB MK MÖHUK s S RG TBB THD TTK TVK. Vat.K. vd Y Yön. Avrupa nsan Haklar Mahkemesi Türkiye Cumhuriyeti Anayasas 1111 say l Askerlik Kanunu Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi Cilt Commission Internationale de l'etat Civil Dipnot Gazi Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi stanbul Barosu Dergisi skan Kanunu Madde Milletleraras Hukuk ve Milletleraras Özel Hukuk Bülteni Medeni Kanun Milletleraras Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakk nda Kanun Sayfa Say Resmi Gazete Türkiye Barolar Birli i Terazi Hukuk Dergisi Türk Ticaret Kanunu Türk Vatandafll k Kanunu Türk Vatandafll Kanunu Ve devam Y l Türk Vatandafll Kanunu nun Uygulanmas na liflkin Yönetmelik

XXI KAYNAKÇA AKINTÜRK Turgut / KARAMAN ATEfi Derya Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, Yeni Medeni Kanuna Uyarlanm fl, kinci Cilt, Gözden Geçirilmifl 12. Bas, Beta, stanbul, fiubat 2010 ALAN Nuri Türk dari Yarg s nda Yerindelik ve Takdir Yetkisinin De- erlendirilmesi, dari Yarg da Son Geliflmeler Sempozyumu Ankara 10-12 Haziran 1982, Ankara 1982 ATATÜRKÇÜLÜK Yurtta Sulh Cihanda Sulh, 1881-1938, Ne Mutlu Türküm Diyene, Birinci Kitap, Genel Kurmay Bas mevi, Ankara, 1983 ATAY Ender dare Hukuku, Ankara, 2006 AYBAY Rona, Vatandafll k Hukuku, 3.Bask, stanbul Bilgi Üniversitesi yay nlar, stanbul, Eylül 2008 ÇEL KEL Aysel / ERDEM B.Bahad r Milletleraras Özel Hukuk, Yenilenmifl 10.Bas, Beta, Ocak 2010, stanbul ÇEL KEL Aysel / ÖZTEK N GELGEL Günseli Yabanc lar Hukuku, Yenilenmifl 15. Bas, Beta, stanbul, Nisan 2009 ÇEL KEL Aysel / fianli Cemal Türk Milletleraras Özel Hukuk Mevzuat, 12. Bas, Beta, stanbul, Eylül 2007 Ç ÇEK Amir, Çifte Vatandafll k le lgili Güncel Sorunlar, Vatandafll k ve Yabanc lar Hukuku Alan nda Geliflmeler (Bilimsel Toplant ), stanbul 24-25 Eylül 1998, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Deutsch- Türkische Juristenvereinigung (Hamburg), Papirüs Bas m, stanbul, Haziran 2000, 83-84 Ç ÇEKL Bülent Göç, Vatandafll k ve Entegrasyon: Alman ve Türk Hukukunda Çifte Vatandafll k, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s Sempozyumu (29 fiubat 2008), Bildiriler, Seçkin, Ankara, 2008

XXII Kaynakça DO AN Vahit 5901 Say l Kanuna Göre Güncellenmifl Türk Vatandafll k Hukuku, yenilenmifl 9. Bas, Seçkin, Ankara, 2009 DO AN Vahit Anayasal vatandafll k Kavram, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s Sempozyumu (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara, 2008 ( Sempozyum) DO AN Vahit / AYGÜL Musa / ESEL Hasan Milletleraras Özel Hukuk Mevzuat, Yenilenmifl 4. Bas, Seçkin, Ankara 2004 DURAL Mustafa / Ö ÜZ Tufan Türk Özel Hukuku Cilt II Kifliler Hukuku, Filiz Kitabevi, stanbul 2004, 59 vd. EKfi Nuray Dan fltay Kararlar Ifl nda Türk Vatandafll Kanununa liflkin dari Davalar, Has Matbaas, stanbul, fiubat 2008, (Dan fltay Kararlar ) EKfi Nuray Vatandafll k Hukukumuzda Türkçe Olmayan Ad ve Soyad Meselesi, Beta, stanbul, Haziran 2008 ( Ad ve Soyad ) EKfi Nuray Yabanc lar Hukukuna liflkin Temel Konular, 2. Bas, Beta, stanbul, Kas m 2007 ( Yabanc lar Hukuku ) EKfi Nuray Milletleraras Özel Hukuka liflkin Temel Mevzuat, Güncellenmifl 3. Bask, XII Levha Yay nc l k, stanbul, Ekim 2009 ( Mevzuat ) EKfi Nuray, Türk Vatandafll n Sonradan Kazanan Yabanc lar n Türkçe sim Alma Zorunlulu u Sorunu, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s Sempozyumu (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara 2008, 23 (Sempozyum) EKfi Nuray Milletleraras Nitelikli Davalara liflkin Mahkeme Kararlar, Ar kan, stanbul, Ekim 2007 EKfi Nuray Askerli in Vatandafll k Üzerindeki Etkisi Ve Özellikle Çifte Vatandafll a Sahip Kiflilerin Askerlik Yükümlülü ü, Beta, stanbul, Ekim 2001 (Askerlik) EKfi Nuray/BAfi BEREKET Zuhal Naz m Hikmet Ran n Vatandafll k Durumu, Beta, stanbul, 2002 ERDEM B.Bahad r Türk Vatandafll k Hukukunda Cinsiyet Fark n n Yaratt Sorunlar, MHB, Y l.19-20, S.1-2,1999-2000, Prof.Dr.Aysel Çelikel e Arma an, Beta, stanbul, 2001, 293 vd. (Çelikel Arma an )

Kaynakça XXIII ERDEM B.Bahad r 4866 Say l Kanunla Türk Vatandafll k Kanunu nun 5. Maddesinde Yap lan De iflikli e Göre Türk Vatandafll n n Kazan lmas, MHB, Y l.23, S. 1-2, 2003, Prof.Dr. Gülören Tekinalp e Arma an,beta, stanbul, 2003, 339 vd. (Tekinalp Arma an ) ERDEM B.Bahad r Vatandafll k Kanunu Tasar s nda Evlenme le Türk Vatandafll n n Kazan lmas na liflkin Düzenleme, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s Sempozyumu, (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara, 2008, 97 vd. (Sempozyum) ERO LU Hamza Türk Devrim tarihi, Ankara, 1974 ERO LU Hamza Atatürk ve Milliyetçilik, Atatürkçü Düflünce, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araflt rma Merkezi, 1992 (Atatürk ve Milliyetçilik) ESEN Emre, Türk Vatandafll n Sonradan Kazananlar n Askerlik Yükümlülü ü, MHB, Y.29, S.1-2, 2009, s. 141 vd. ESEN Emre, Türk Vatandafl Anneden Do malar na Ra men Türk Vatandafll n Kazanamayanlar n Hukukî Durumu, ÜHFM, Cilt: LXVII, Y l: 2009, Say : 1-2 (Bas m aflamas ndad r.). FEYZ O LU Turhan Atatürk ve Milliyetçilik, Atatürk Araflt rma Merkezi Dergisi, C.1, S.2 (Mart 1985) G R TL smet, Harf nkilab ve Atatürk, Atatürk Araflt rma Merkezi Dergisi, S.13, C,IV, Kas m 1988, GÖ ER Erdo an Türk Tabiiyet Hukuku, 4. Bas, Ankara, 1979 GÖREN Zafer Anayasa Hukukuna Girifl, TC. Anayasas Eki le, II. Bask, Dokuz Eylül Üniversitesi Yay nlar, zmir, 1999 GÖZLER Kenan Devletin Bir Unsuru Olarak Millet Kavram, Türkiye Günlü ü, S.64, K fl 2001, 108-123 GÖZÜBÜYÜK fieref Yönetsel Yarg, 15. Bas, Ankara, 2002 GÜNGÖR Gülin, Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi, MHB, Y lmaz Altu a Arma an, Y.17-18, S.1-2, 1997-1998 GÜVEN Pelin, Türk Vatandafll n n Do umla Kazan lmas Karfl laflt rmal Hukuk Aç s ndan Konunun De erlendirilmesi, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara, Eylül 2008,

XXIV Kaynakça NAN AFET Ayfle Medeni Bilgiler ve M. Kemal Atatürk ün El Yazmalar, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yay nlar, 1969, s.23 (ÖZ- BUDUN Ergun,Türk Anayasa Hukuku, Ankara, Yetkin Yay nlar, 5.Bask, 1988 den naklen) MAHMUD Fuat Tabiiyyet, Niflan Berberyan Matbaas, stanbul, 1312, Transkripsiyonu Yapan, OSMANA AO LU Cihan, Derin Yay nlar, stanbul, 2006 NOMER Ergin Türk Vatandafll k Hukuku, 29.5.2009 Tarihli ve 5901 Say l Türk Vatandafll Kanununa Göre Yenilenmifl 17. Bas, Filiz Kitabevi, stanbul, Eylül 2009; 16. Bas, Filiz Kitabevi, stanbul 2007 (Vatandafll k 16. Bas ) NOMER Ergin Anayasa ve Türkiye Cumhuriyeti Vatandafll, Galatasaray Üniversitesi Yay nlar Arma an Serisi, No.5, Erdo an TEZ Ç e Arma an, (Teziç Arma an ), stanbul, 2007 NOMER Ergin / fianli Cemal Devletler Hususi Hukuku, Yenilenmifl 17. Bas, Beta, Eylül 2009, stanbul OKANDAN Recai Galip Umumi Amme Hukuku, stanbul, stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yay nlar,1968, s.693) OSMANA AO LU Cihan Tanzimat Dönemi tibar yla Osmanl Tabiiyetinin (Vatandafll n n) Geliflimi, Legal, stanbul, A ustos 2004 ÖZBUDUN Ergun Türk Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmifl 6. Bask, Yetkin Yay nlar, Ankara, 2000 ÖZKAN Hasan / fit P ATAÇ Kifayet Aç klamal çtihatl Nüfus Davalar ve fllemleri, Seçkin Yay nc l k, Ankara 2004, 567 ÖZTAN Bilge Türk Medeni Kanunu, Türk Medeni Kanunu nun Yürürlü ü ve Uygulama fiekli Hakk nda Kanun, Genel Gerekçe- Madde Gerekçeleri- Arama Cetvelleri, Turhan Kitabevi, Ankara 2002 ÖZTAN Bilge Aile Hukuku, 5. Bas, Turhan Kitabevi, Ankara, 2004 (Aile Hukuku) RENAN Ernest Qu est ce qu une nation, Paris, 1882, Türkçe çevirisi için bkz. Ernest Renan, Millet Nedir, Ülkü, Say 77, Temmuz 1939, s.396 vd, Say 78, A ustos 1939, s.514 vd. (GOZ- LER, dn 12 den naklen)

Kaynakça XXV RUMPF Christian Türk Anayasa Hukukuna Girifl, Çeviren: ODER Burak, Ankara, 1995 SADRULEfiRAF Hüseyin Türk Vatandafll n n Anayasal Tan m n n Hukuki Esas le Düflünsel, Sosyal, Psiflik, Pedagojik Temal Dayanaklar ve Sorunlar, Türk Vatandafll Kanunu Tasar - s Sempozyumu, (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara, 2008 TAN LL Servet Devlet ve Demokrasi, Anayasa Hukukuna Girifl, stanbul Üniversitesi Yay nlar, No. 2858, Fakülteler Matbaas, stanbul, 1981 TANRIB L R Feriha Türk Vatandafll Kanunu nda 3540 Say l Kanunla Yap lan De ifliklikler, G.Ü. k. ve d.bil.fak.der., 2/1990, 521 vd. TANRIB L R Feriha, Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi ve Türk Hukuku, Prof.Dr.Ergin NOMER e Arma an, MHB, 2002/2 (Avrupa Vatandafll k Sözleflmesi) TEK NALP Gülören Milletleraras Özel Hukuk Ba lama Kurallar, 2007 Tarihli MÖHUK Uyar nca Güncellefltirilmifl, 10.Bas, Vedat Kitapç l k, stanbul, 2009 TEK NALP Gülören Türk Yabanc lar Hukuku, 8. Bas, Beta, stanbul, Aral k 2003 T RYAK O LU Bilgin Türk Vatandafll Kanunu Tasar s na Göre Vatandafll n Yetkili Makam Karar le Kazan lmas, Türk Vatandafll Kanunu Tasar s Sempozyumu (29 fiubat 2008) Bildiriler, Seçkin, Ankara, 2008, 79 vd. ULUOCAK Nihal Türk Vatandafll k Hukuku, Karfl laflt rmal Uygulamal, Filiz Kitabevi, stanbul, 1986 ULUOCAK Nihal Çifte Vatandafll kta Önceki Vatandafll n Terki Sorunu, MHB, 1990/ 1-2 (Çifte Vatandafll k) UNAT lhan Türk Vatandafll k Hukuku (Metinler-Mahkeme Kararlar ), Sevinç Matbaas, Ankara, 1966 YÜZBAfiIO LU Necmi Anayasa Hukukunun Temel Metinleri, 6. Bask, Beta, stanbul, Ekim 2009