DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġsenecek Veriler BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde 1- (1) Bu Usul ve Esaslar; doğal gaz depolama (LNG veya gaz) arifeleri hesaplama meodolojisine ilişkin düzenlemeleri kapsar. Hukuki dayanak Madde 2- (1) Bu Usul ve Esaslar, 4628 sayılı Kanun, 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ve Doğal Gaz Piyasası Tarifeler Yönemeliğine dayanılarak hazırlanmışır. Tanımlar Madde 3- (1) Bu Usul ve Esaslarda geçen; a) BaĢlangıç yılı: Tarife uygulama döneminin ilk yılını, b) DüzenlenmiĢ varlık abanı: Her bir arife yılı için yılbaşı ve yılsonu olmak üzere, güncellenmiş nominal düzenlenmiş yaırım harcamalarından yaırımların ifası için ayrılan oplam uar düşülerek hesaplanan uarı, c) Gelir farkı: Tarife yılından iki önceki yıla ai gelir avanı ile aynı yılda depolama arifeleri kapsamında oplanan ya da oplanması gereken gelir arasındaki farkı, ç) Gelir farkı düzelme bileģeni: Tarife yılından iki önceki yıla ai gelir farkının bu Usul ve Esaslarda yer alan faiz oranı ile arife yılı başına geirilmiş değerini, d) Gelir avanı: Her bir arife yılı için ilgili yıl yıllık gelir gereksinimi ile gelir farkı düzelme bileşeninden harekele hesaplanan ilgili yılda elde edilmesi öngörülen geliri, e) Geiri uarı: Reel geiri oranının arifeye esas düzenlenmiş varlık abanına uygulanması ile bulunan uarı f) Ġfa: Nominal düzenlenmiş yaırım harcamalarının geri dönüş süreleri dikkae alınarak her bir arife yılı için hesaplanan uarı, g) Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu, ğ) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu, h) Nominal düzenlenmiģ yaırım harcamaları: Depolama esisiyle ilgili yapılan yaırım harcamalarının oplamından oluşan uarı, ı) Nominal geiri oranı: Tarifeye esas düzenlenmiş varlık abanının finansmanında kullanılan kaynakların alernaif maliyeleri ve piyasa riskleri dikkae alınarak ağırlıklı oralama sermaye maliyei yönemiyle hesaplanan geiri oranını, i) Reel geiri oranı: Nominal geiri oranının enflasyon ekisinden arındırılması ile bulunan oranı, j) Tarifeye esas düzenlenmiģ iģleme giderleri: Depolama faaliyei ile ilgili olan işleme giderlerini,
k) Tarifeye esas düzenlenmiģ varlık abanı: Her bir arife yılı için arife yılı yılbaşı ve yılsonu düzenlenmiş varlık abanlarının arimeik oralaması alınarak bulunan ve gelir gereksinimi hesaplamalarında kullanılan uarı, l) Tarife revizyonu: Depolama şirkei arifelerinin belirlenmesinde kullanılan fakörlerde önemli değişiklikler meydana gelmesi durumunda gerçekleşirilen arife değişikliklerine ilişkin düzenlemeleri, m) Tarife uygulama dönemi: Kurulca onaylanmış depolama arifesinin yürürlüke olacağı süreyi, n) Tarife yılı: Tarife uygulama dönemi içerisindeki her bir akvim yılını kapsayan süreyi, o) Tesis harici düzenlenmiģ varlık abanı: Depolama faaliyeinde kullanılan depolama esisi harici bina, aşı ve benzeri varlıkların Kurum arafından kabul edilen kısmını, ö) Yapılması öngörülen yaırım uarı: Tarife hesaplamalarında dikkae alınacak şirke arafından yapılması planlanan arife yıllarına ai yaırım uarlarını, p) Yasık gazı (Minimum sok): Depolama esisinin işleilebilmesi için eknik olarak bulundurulması zorunlu olan doğal gaz mikarını, r) Yaırım farkı düzelme bileģeni: Bir önceki arife uygulama dönemi arife hesaplamalarında dikkae alınan yapılması öngörülen yaırım uarına ilişkin gerçekleşmelerin öngörülerden farklı çıkması durumunda oluşan farklardan harekele hesaplanan uarı, s) Yıllık gelir gereksinimi: Tarife uygulama dönemindeki her bir arife yılı için hesaplanan geliri, ifade eder. ĠKĠNCĠ BÖLÜM Ġsenecek Veriler Ġsenecek veriler Madde 4- (1) Depolama şirkeleri arife çalışmalarına baz olacak veri, bilgi ve belgeler ile bu Usul ve Esaslara uygun olarak hazırlayacakları arife önerilerini yeni arife uygulama dönemi başlamadan 9 (dokuz) ay önce Kurum evrakına girecek şekilde sunarlar. (2) Tarife çalışmalarına esas veriler şunlardır; a) Kurumca isenen deayda ayrışırılmış olmak üzere esise ilişkin yıllar bazında yapılan/yapılacak yaırımla ilgili maliyeler, b) Son 5 yıllık döneme ilişkin bilanço, gelir ablosu, hizme maliyei ablosu ve diğer mali ablolar, c) Son 5 yıllık döneme ilişkin gerçekleşen, içinde bulunulan yıla ilişkin gerçekleşme ahmini ve arife uygulama dönemindeki her bir yıl için planlanan olmak üzere isenen deayda ayrışırılmış işleme giderleri, ç) Geçmiş döneme ilişkin esisen hizme alan müşeri bazında verilen hizmeler ve elde edilen uarlarla ilgili bilgiler, (3) Depolama şirkeleri, arife çalışmalarının devam eiği süreçe Kurum arafından isenen her ürlü ilave veri, bilgi ve belgeleri belirilen süre içerisinde Kuruma sunmakla yükümlüdür. (4) Depolama şirkeleri, gelir avanı hesaplamalarına esas verileri ilgili arife yılının başlamasından 6 ay önce Kuruma sunar. ĠKĠNCĠ KISIM Gelir Gereksinimi Hesaplamaları, Yaırımlar ve ĠĢleme Giderleri ile Geiriye ĠliĢkin Hükümler
BĠRĠNCĠ BÖLÜM Yıllık Gelir Gereksinimi Yıllık gelir gereksinimi hesaplamaları Madde 5- (1) Yıllık gelir gereksinimi, her arife yılı için eşilik (1) e göre hesaplanır. GG ODVT THDVT )* RGO İ İG YG RGO YFDB ( * (1) : Tarife Uygulama Dönemindeki her bir Tarife Yılını, GG : Tarife Yılına ilişkin Yıllık Gelir Gereksinimini, ODVT : Tarife Yılındaki Tarifeye Esas Düzenlenmiş Varlık Tabanını, THDVT : Tarife Yılındaki Tesis Harici Düzenlenmiş Varlık Tabanını, RGO : Tarife Uygulama Dönemi için belirlenen Reel Geiri Oranını (%), İ : Tarife Yılında yaırımların ifası için ayrılan uarı, İG : Tarife Yılı için belirlenen Tarifeye Esas Düzenlenmiş İşleme Giderlerini, YG : Tarife Yılı için Yasık Gazı maliyeini, YFDB : Yaırım farkı düzelme bileşenini göserir. (2) Her bir arife yılı için belirlenen yıllık gelir gereksinimi değerleri ilgili arife yılından 4 ay önceki ÜFE endeksine göre güncellenir ve ilgili yıl gelir avanı hesabında güncellenmiş değer kullanılır. (3) Eşilik (1) deki yaırım farkı düzelme bileşeni sadece arife uygulama döneminin birinci arife yılının gelir gereksiniminde yer alır, sonraki yılların gelir gereksinimi hesaplamalarında bu bileşen yer almaz. Bir önceki arife uygulama döneminin son yılına ilişkin yaırım farkı düzelme bileşeni hesaplamaları ilgili yıl yaırımları kesinleşiken sonraki yapılacak arife hesaplamalarında dikkae alınır. ĠKĠNCĠ BÖLÜM Geiriyle Ġlgili Unsurlar Varlık abanı hesaplamaları Madde 6- (1) Nominal düzenlenmiş yaırım harcamaları (NDYH), esisle ilgili yapılan yaırımların oplam uarıdır. (2) Depolama şirkeleri için bu Usul ve Esaslar yürürlüğe girdiken sonra yapılacak arife düzenlemelerinde, arife uygulama dönemi başı (arife uygulama dönemi ilk arife yılı başı) düzenlenmiş varlık abanının hesaplanmasında 3 üncü fıkradaki yönem kullanılır. (3) Hesaplamaların yapıldığı ariheki ÜFE endeksi kullanılarak bulunan güncellenmiş NDYH değerinden yaırımların ifası için ayrılan oplam uar düşülerek arife uygulama dönemi başı düzenlenmiş varlık abanı aşağıdaki eşilik (2) ye göre hesaplanır. n Yi DVT0 Yi * n i 1 (2) i İS i n DVT 0 : Depolama esisinin faaliyee başladığı yıldan iibaren yılları, : Tarife Uygulama Döneminden önceki son yılı, : Tarife uygulama dönemi başı Düzenlenmiş Varlık Tabanını,
Y i değerini, İS : NDYH ye dahil olan i yılında yapılan yaırımların ÜFE yle güncellenmiş : İfa süresini göserir. (4) Tarife uygulama dönemindeki ilk arife yılı hariç müeakip her bir arife yılı için arife yılı başı düzenlenmiş varlık abanı eşilik (3) e göre hesaplanır. DVT DVT Y İ (3) 1 1 1 : İlk yıl hariç Tarife Uygulama Dönemindeki yılları ve Tarife Uygulama Döneminden sonraki ilk yılı, DVT : Tarife Yılı başı Düzenlenmiş Varlık Tabanını, DVT -1 : Tarife Yılından bir önceki Tarife Yılı başı Düzenlenmiş Varlık Tabanını, Y -1 : Tarife Yılından bir önceki Tarife Yılına ai öngörülen yaırım uarını, : Tarife Yılından bir önceki Tarife Yılına ilişkin ifa uarını göserir. İ -1 (5) Eşilik (3) e göre hesaplanan her bir arife yılı başı düzenlenmiş varlık abanı değeri bir önceki arife yılı sonu düzenlenmiş varlık abanı değerine eşiir. Gelir gereksinimi hesaplamasında dikkae alınacak arifeye esas düzenlenmiş varlık abanı değeri yıl başı ve yıl sonu düzenlenmiş varlık abanı değerlerinden harekele eşilik (4) e göre hesaplanır. ODVT ( DVT DVT 1) / 2 (4) : Tarife Uygulama Dönemindeki yılları göserir. Yapılması öngörülen yaırım uarı Madde 7- (1) Tarife uygulama dönemi için esis genişleme yaırım uarları dahil öngörülen yaırımlar, arife hesaplamalarında dikkae alınır. (2) Tarife uygulama dönemi içerisinde ilave yaırıma ihiyaç duyulması durumunda, bu yaırımlara ilişkin alep Kurul arafından değerlendirilir ve Kurul arafından onaylanan ilave yaırımlar ile ilgili geiri ve ifa dahil maliyeler bir sonraki arife uygulama dönemi hesaplamalarında dikkae alınır. Ancak, ilave yaırımların uarının ilgili arife uygulama dönemi başı düzenlenmiş varlık abanının %10 unu aşması durumunda, ilave yaırım avanının onaylanmasıyla birlike arifeler de ilave yaırımlar dikkae alınarak revize edilir. Tesis harici düzenlenmiģ varlıklar Madde 8- (1) Depolama şirkelerinin, faaliyelerinde kullandıkları depolama esisi haricindeki varlıklarına (bina, aşı, yazılım vb.) ilişkin giderler için, arife uygulama dönemindeki her bir arife yılı için arife uygulama dönemi başı düzenlenmiş varlık abanının %5 i arife hesaplamalarında dikkae alınır. Reel geiri oranı Madde 9- (1) RGO, esis yaırımlarının finansmanı kapsamında kullanılan kaynakların maliyeleri olan borç maliye oranı ve öz kaynak maliye oranı ile ilgili finansman kaynaklarının oplam sermaye içerisindeki payları dikkae alınarak hesaplanır.
(2) Bu kapsamda öncelikle nominal geiri oranı (vergi öncesi), Ağırlıklı Oralama Sermaye Maliyei (Weighed Average Cos of Capial WACC) yönemi kullanılarak eşilik (5) e göre hesaplanır: k w * 1 k * w / NGO WACC * 1 (5) d d e NGO : Nominal Geiri Oranını, k d : Borç maliyei oranını (%), w d : Kaynaklar içerisinde borçların ağırlığını, : Kurumlar vergisi oranını (%), k e : Özkaynak maliyei oranını (%), w e : Kaynaklar içerisinde özkaynakların ağırlığını göserir. e (3) Eşilik (5) e yer alan borç maliye oranının hesaplanmasında Eşilik (6) kullanılır. k = r + m (6) d f r f : Risksiz geiri oranını (%), m : Risksiz geiriye eklenecek sekör borçlanma risk primini (%) göserir. (4) Özkaynak maliye oranının hesaplanmasında genel kabul görmüş olan Sermaye Varlıklarını Fiyalandırma Modeli (Capial Asse Pricing Model CAPM) kullanılır. Bu kapsamda, özkaynak maliye oranı Eşilik (7) ye göre hesaplanır: k e = r f + ß*(r M - r f ) (7) ß : Bea kasayısını, r M : Piyasa geirisini (%), (r M r f ) : Piyasa risk primini (%) göserir. (5) NGO belirlenirken, piyasalardaki borçlanma maliyeleri ile sermaye geirisi beklenisi dikkae alınır. Kurum bu çerçevede yaırımcılar, yaırım ve kurumsal finansman kuruluşları ile isişarede bulunabilir. (6) Eşilik (5) e göre hesaplanan NGO nun, Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası arafından açıklanan beklenen enflasyon oranları kullanılarak reel hale geirilmesiyle RGO hesaplanır. (7) RGO nun arifeye esas düzenlenmiş varlık abanına ve esis harici düzenlenmiş varlık abanına uygulanması ile geiri uarı hesaplanır. Bu uarın hesaplanmasında kullanılan düzenlenmiş varlık abanı, esis harici düzenlenmiş varlık abanı ve reel geiri oranları aynı dönemsel bazda değerlendirilir. (8) Bu madde kapsamında hesaplanan RGO nun %10 dan daha düşük olması durumunda, RGO %10 olarak dikkae alınır. Yaırım farkı düzelme bileģeni Madde 10- (1) Bir önceki arife uygulama dönemi başı düzenlenmiş varlık abanı hesaplanmasında kullanılan yapılması öngörülen yaırım uarı ile arife uygulama dönemindeki her arife yılı için belirlenen yapılması öngörülen yaırım uarlarının ilgili arife yılı içinde gerçekleşen yaırım uarının üzerinde olması durumunda aradaki farklar düzenlenmiş varlık abanı hesaplamasında dikkae alınır; bu farklara ilişkin fazladan verilmiş
olan geiri ve ifalar ise hesaplamalarda TC Merkez Bankasınca açıklanan Bankalarca Türk Lirası/Yeni Türk Lirası Üzerinden Açılan Mevdua Ağırlıklı Oralama Faiz Oranları ndan 1 yıla kadar vadeli mevdua faiz oranı ile öelenerek gerçekleşmeyi akip eden arife uygulama dönemine yönelik hesaplamalarda dikkae alınır. (2) Bu Usul ve Esasların 7 nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki uarlar da yaırım farkı düzelme bileşenin hesabında dikkae alınır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Giderlerle Ġlgili Unsurlar Yasık gazı maliyei Madde 11- (1) Depolama esisinin işleilmesi için gerekli olan yasık gazının depolama şirkei arafından karşılanması durumunda, yasık gazının alernaif maliyeinin karşılanması amacıyla yasık gazının maliyeine RGO uygulanarak bulunan uar gelir gereksinimine eklenir. Her durumda, depolama şirkei yasık gazını en ucuz kaynakan edarik emek zorundadır. (2) Yasık gazı maliyei için ifa ayrılmaz. (3) Yasık gazı maliyei için ÜFE ile güncellenmiş alım maliyei esas alınır. Söz konusu yasık gazının piyasadan alınmayarak esise mevcu olması durumunda ise alım maliyei, esisin işlemeye alındığı ariheki doğal gaz fiyaı esas alınarak hesaplanır. Tarife uygulama dönemi içerisinde kapasie genişlemesi ve/veya başkaca bir sebepen dolayı ihiyaç duyulacak ilave yasık gazı maliyeinin hesaplanmasında arife hesaplamalarının yapıldığı dönemdeki güncel doğal gaz fiyaları dikkae alınır. (4) Yasık gazının ilgili esisen hizme alanlar arafından sağlanan kısmı arife hesaplamalarında dikkae alınmaz. Yaırımların ifası Madde 12- (1) Depolama yaırımlarının ifa süresi 22 yıldır. (2) İfa, NDYH üzerinden yıllar bazında eşi oranlarda ayrılır. Tarifeye esas düzenlenmiģ iģleme giderleri Madde 13- (1) Tarifeye esas düzenlenmiş işleme giderleri, şirkein depolama faaliyeini yürüebilmesi için gerekli harcamaların oplamından oluşur. Depolama faaliyei kapsamında kalanılması zorunlu olmayan işleme giderleri arife hesaplamalarında dikkae alınmaz. (2) Tarifeye esas düzenlenmiş işleme giderlerinde önceki yıllara göre makul olmayan arışlar dikkae alınmaz. ÜÇÜNCÜ KISIM Gelir Tavanlarının, Depolama Bedellerinin Hesaplanması ve Diğer Hükümler Gelir Tavanı Hesaplanması BĠRĠNCĠ BÖLÜM Gelir Tavanı Hesaplanması
Madde 14- (1) Depolama şirkeinin her arife yılı için belirlenecek depolama birim bedellerinin hesaplanmasında Eşilik (8) e göre hesaplanan gelir avanı esas alınır. GT GGG GFDB (8) : Tarife Uygulama Dönemindeki her bir Tarife Yılını, GT : Tarife Yılı Gelir Tavanını, GGG : Tarife Yılına ilişkin Eşilik (9) a göre hesaplanan güncellenmiş Gelir Gereksinimini, GFDB : Tarife Yılı için Eşilik (10) a göre hesaplanan Gelir Farkı Düzelme Bileşenini göserir. (2) Bu Usul ve Esasların yürürlüğe girmesi sonrasındaki birinci arife uygulama döneminin ilk iki yılına yönelik gelir avanı hesaplamalarında gelir farkı düzelme bileşeni dikkae alınmaz. (3) Güncellenmiş gelir gereksinimi eşilik (9) a göre hesaplanır. GGG GG *( ÜFE 1 / ÜFE0 ) (9) GGG GG ÜFE -1 ÜFE 0 : Tarife Uygulama Dönemindeki her bir Tarife Yılını, : Tarife Yılına ilişkin güncellenmiş Gelir Gereksinimini, : Tarife Yılına ilişkin Eşilik (1) e göre hesaplanan Yıllık Gelir Gereksinimini, : -1 arife yılının sekizinci ayı için açıklanan ÜFE endeksini, : GG uarının hesaplamasında esas alınan ÜFE endeksini göserir. (4) Gelir farkı düzelme bileşeni eşilik (10) a göre hesaplanır. GFDB GF *(1 FO 1) 2 (10) : Tarife Uygulama Dönemindeki her bir Tarife Yılını, GFDB : arife yılı Gelir Farkı Düzelme Bileşenini, GF -2 : -2 Tarife Yılına ilişkin Eşilik (11) e göre hesaplanan Gelir Farkını, FO -1 : -1 arife yılının ilk ayı için TC Merkez Bankasınca açıklanan Bankalarca Türk Lirası/Yeni Türk Lirası Üzerinden Açılan Mevdua Ağırlıklı Oralama Faiz Oranları ndan 1 yıla kadar vadeli mevdua faiz oranını göserir. (5) Gelir farkı eşilik (11) e göre hesaplanır. GF GGT GH 2 2 2 (11) : Tarife Uygulama Dönemindeki her bir Tarife Yılını, GF -2 : -2 arife yılı Gelir Farkını, GGT -2 : -2 Tarife Yılına ilişkin Gelir Tavanının -2 Tarife Yılı sonu ÜFE endeksine göre güncellenmiş -2 Tarife Yılı sonu değerini, GH -2 : -2 arife yılında 15 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen kapasie oranının alında kapasie kullanımı gerçekleşmesi halinde 15 inci maddenin üçüncü fıkrasındaki oran
baz alınarak aylık bazda depolama arifeleri kapsamında elde edilmesi gereken gelirlerin ÜFE ile yılsonuna aşınmış değerlerinin oplamını; -2 arife yılında 15 inci maddenin üçüncü fıkrasında belirlenen kapasie oranına eşi veya bu oranın üzerinde kapasie kullanımı gerçekleşmesi halinde aylık bazda depolama arifeleri kapsamında elde edilen gelirlerin ÜFE ile yılsonuna aşınmış değerlerinin oplamını göserir. ĠKĠNCĠ BÖLÜM Depolama Bedellerinin Hesaplanması Depolama bedellerinin hesaplanması Madde 15- (1) Bu Usul ve Esaslara göre hesaplanacak ilgili arife yılına ai gelir avanı 3 ay öncesinde Kurul Kararı ile belirlenir ve ilgili şirkee bildirilir. (2) Gelir avanının ilgili depolama şirkeinin Kullanım Usul ve Esaslarında anımlanan bedeller yoluyla belirlenmesi esasır. İlgili arife yılı için belirlenen gelir avanının elde edilmesini sağlayacak birim bedeller ve bu bedellerin hesaplamasına ilişkin yönem ilgili depolama şirkei arafından arife yılı başlamadan en geç 2 ay önce onaylanmak üzere Kuruma sunulur. Kurul arafından aynen veya değişirilerek onaylanan bedeller ilgili arife yılı boyunca uygulanır. (3) Birim bedellerin hesaplanmasında kapasie mikarı olarak ilgili depolama şirkeinin ilgili arife yılı kapasie rezervasyon mikarı alınır. Ancak kapasie rezervasyon mikarının oplam kapasienin %60 ına karşılık gelen mikardan küçük olması durumunda hesaplamalarda kapasienin %60 ına karşılık gelen mikar kullanılır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Diğer Hükümler Tarife uygulama dönemi Madde 16- (1) Tarife uygulama döneminin süresi 3 yıldan kısa 10 yıldan uzun olamaz. Bu sürenin belirlenmesinde ilgili depolama şirkeinin alebi esas alınır. (2) Depolama şirkelerinin Kullanım Usul ve Esaslarında belirlenecek olan kapasie rezervasyon süreleri, arife uygulama dönemi dikkae alınarak belirlenir. Tarife revizyonu Madde 17- (1) Depolama şirkeinin arifelerinin belirlenmesinde kullanılan fakörlerde önemli değişiklikler meydana gelmesi halinde arifelerinde revizyon alebi ile Kuruma başvurabileceği gibi Kurul da önemli değişikliklerin meydana gelmesi durumunda re sen bu değişikliği gerçekleşirebilir. Geçici Madde 1 (1) Mevcu depolama esisleri için bu Usul ve Esaslar kapsamında belirlenecek arifelerin geçerli olacağı birinci arife uygulama dönemi, 01/09/2014 arihinden önce olmamak üzere, ilgili şirkein Kullanım Usul ve Esaslarında belirilen depolama yılının ilk gününde başlar. Bu şirkeler için yapılacak ilk arife düzenlemesinde 4 üncü maddenin (1) fıkrasındaki süre dikkae alınmaz. Yürürlük Madde 18- (1) Bu Usul ve Esaslar yayımı arihinde yürürlüğe girer. Yürüme Madde 19- (1) Bu Usul ve Esasları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı yürüür.