T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü

0) TC Sağlık Bakanlığı. Sağlık Araştırmaları GoneJ Müdürlüğü T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK ARAŞTIRMALARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BİRİM EVRAKI 19/04/2016 11:51/204 00022477788 Sayı : 60867207/050.06 Konu : Konu Seçim Komisyonu Toplantı Sonucu 08.02.2013 tarihli ve 422 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Sağlık Teknolojisi Değerlendirme Yönergesinin 5 inci maddesi uyarınca, Genel Müdürlüğümüzce 2016 yılında çalışılacak konuların belirlenmesi için Konu Seçim Komisyonu oluşturulmuştur. Söz konusu Komisyon 10 Mart 2016 tarihinde SAGEM toplantı salonunda bir araya gelmiştir. Toplantıda, hta@saglik.gov.tr internet adresine ulaşan ve ön değerlendirmelerden sonra Komisyona sunulan 23 konu ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Değerlendirmeler sonrasında oylama yapılmış ve 2016 yılında çalışılacak konular; 1. İnme Merkezleri ve Protokollerinin Kurulumu, Düzenlenmesi ve Mekanik Trombektominin Akut İskemik İnme Tedavisindeki Yeri ve Önemi ( 7 oy), 2. Minimal İnvaziv Kalp Kapak Onaranının Kalp Kapak Yetmezliği Tedavisindeki Yeri ve Önemi ( 5 oy), 3. Tek Kullanımlık Sünnet Aletlerinin Adaptasyonu ve Sünnet Malzemelerin Üretilmesi Ve Geliştirilmesinin Önemi ( 6 oy), 4. Hastane Enfeksiyonları Ana Temalı Konular ( 7 oy), olarak belirlenmiştir. hta@saglik. gov.tr internet adresine ulaşan konu önerileri listesi ayrıca ekte sunulmuştur. EKLER: 1- Konu önerileri listesi, 2- Oylama sonuç tutanağı. Cumhuriyet Mah. Bayındır 1 Sok. No: 13 06430 Sıhhiye / ANKARA Tel: (0312) 585 68 56 Faks: (0312) 585 68 69 E-posta: sagem@saglik.gov.tr Elektronik Ağ: www.sagem.gov.tt

1. E-Reçete Uygulamasının Çok Yönlü Değerlendirilmesi: Hekimlerin, hastanelerin ve eczanelerin e-reçete hakkındaki değerlendirmeleri, olumlu ve olumsuz yönler, yaşanan sorunlar ve çözüm önerilerinin araştırılması. 2. Bir Cihaz Aracılığıyla Kritik Hasta ya da Hastalıkların Uzaktan Takibi: Vücuda iliştirilen yada vücudu algılayan bir cihaz ile evde yalnız yaşayan hastalar ya da kritik durumdaki diyabet, kalp veya tansiyon hastaların, 112 sistemine entegre bir sistem ile bir merkez/hekim tarafından i-pad yada cep telefonu gibi cihazlar kullanılarak takip edilebilmesi 3. Bütünleşik Hasta Kayıt ve Takip Sistemi: Hastaların şikayetlerini girdiği yada şikayetlerin girildiği, girilen veriler çerçevesinde hekimlerin ilgili tetkiklere yönlendirilebilmesi ve tanı işlemlerinin hızlanması ve kolaylaştırılması. Örneğin http://en.diagnosispro.com/ programına laboratuvar yada görüntüleme modülleri ilave edilerek Türkçeleştirilmesi önerilmektedir. 4. İnvaziv Olmayan (Noninvaziv) Yöntemlerle însülin Kullanımı ve Glukoz Ölçümünün Değerlendirilmesi: Diyabette - özellikle tip 1 'li hastalarda- glukoz düzeyi kontrolü oldukça zor sağlanabilmektedir. Bu süreçte, kolay ve rahat (ergonomik) kullanımlı insülin ve glukometreler önem taşımaktadır. Çok daha uzun etkili ve koruyucu insülinler, komplikasyonları önlemede ve hayat kalitesini arttırmakta göz ardı edilemeyecek katkılar sağlamaktadır. Noninvaziv glukoz düzeyini ölçen glukometreler ya da uygun dozu uygulayan/öneren glukometre ile entegre insülin uygulayıcılarının geliştirilmesi önerilmektedir. 5. Minimal İnvaziv Cerrahi Tedavi Yöntemi Olan Endovasküler Yöntemlerin Damar Hastalıklarının ve Diyabetik Ayağın Tedavisinde Kullanımı: Damar hastalığına bağlı diyabetik ayak hastalarında tekrarlayan ayak yaralarının ve ampütasyonlann önlenebilmesinde primer hedef, altta yatan damar hastalığının düzeltilmesi olmalıdır. Minimal invaziv cerrahi tedavi yöntemi olan endovasküler yöntemlerle damar hastalıklarının etkin tedavisinin, diyabetik ayağın hastalık yükü ve tedavi maliyetleri optimizasyonunda sağladığı klinik ve ekonomik faydaların analizi önerilmektedir. Bu sayede tedavide çok yönlü optimizasyon sağlanacağı ve klinik ve ekonomik faydaların arttınlabileceği 6. İnme Merkezleri ve Protokollerinin Kurulumu, Düzenlenmesi, ve Mekanik Trombektominin Akut İskemik İnme Tedavisindeki Yeri ve Önemi: Mekanik trombektomi, standart tedavilere/diğer endovasküler girişimlere kıyasla morbidité ve mortaliteyi azalttığı, gerek bu açıdan gerekse farklı yönlerden toplam kamu harcamalarını azalttığı ve maliyet etkili olduğu değerlendirilmektedir.

7. Ototransfüzyon ile Kan Drenajı / Transferi Gerektiren Prosedürlerde, Hematolojik Risklerin Minimize Edilmesi ve Klinik ve Ekonomik Faydaları: Ototransfüzyon, kan kaybını ve kan/ kan bileşenlerine olan ihtiyacı azaltmada güvenilir ve etkili bir yöntem olduğu, ameliyatlarda, drene edilen kanın ototransfüzyon ile konsantre edilerek hastaya taze trombositler sağlanması ve bu yolla hastada oluşabilecek hematolojik değişikliklerin kontrol edilebileceği 8. Minimal İnvaziv Kalp Kapak Onarımının Kalp Kapak Yetmezliği Tedavisindeki Yeri ve Önemi: Minimal invaziv kapak onarımının; minimum cerrahi travma, daha kısa hastane yatış süresi, günlük yaşantıya erken dönüş, kan kaybı ve transfüzyon ihtiyacının azalması, mortalitenin, post-operatif majör komplikasyonların azalması gibi üstünlükleri olduğu düşünülmekte olup maliyet-etkililik analizi yapılarak uygulamanın yaygınlaştırılmasına yönelik bir çalışma Önerilmektedir. 9. Yaşlı Hastalarda Biyoprotez Kalp Kapağı Kullanımının Klinik ve Ekonomik Analizi: Yaşlı hastalarda sorunlu kalp kapağının bir protez kapakla değiştirilmesi güncel bir tedavi yöntemi olarak kullanılmaktadır. Bu yöntemde mekanik kapak yerine canlı kaynaklı biyoprotez kapak kullanıldığında kapak üzerinde tromboemboli riski oldukça düşmektedir. Bunun sonucunda da sürekli antikoagülasyon kullanımı ve komplikasyonların önüne geçilerek klinik ve ekonomik avantaj sağlanacağı 10. Sürekli Glikoz Ölçüm Sistemi Teknolojisinin Diyabetli Hastaların Tedavisindeki Yeri ve Önemi: Tip 2 Diabet hastalarında görülen glikoz değerlerinin ani düşme veya yükselme hali olarak bilinen Brittle diyabeti durumunda, hipoglisemi yaşadığının farkında olmayan veya ani hipoglisemiye giren hastaların, sürekli glikoz ölçüm sistemi ile düzenli glikoz kontrolü sağlanarak diyabetin neden olduğu komplikasyonların azalacağı ve yaşam kalitesini yükselteceği 11. Kan Şekeri Değerlerinin Online Olarak Takibinin Diabet Tedavisindeki Önemi: Ülkemizde diyabet prevelansı giderek artmakta ve diyabet toplam sağlık harcamalarının %23 'ünü oluşturmaktadır. Düzenli kan şekeri ölçümünün diyabet komplikasyonlarını ve buna paralel olarak maliyetleri azalttığı bilinmektedir. Doktorlar tarafından diyabetli hastaların kan şekeri ölçüm sıklığı, değerleri ve komplianslarmın online olarak takibinin komplikasyon ve maliyetlere etkisinin bir pilot çalışma ile tespit edilmesi önerilmiştir.

12. Atriyal Fibrilasyon (AF] Tedavisinde K ateter Ablasyonun Yeri ve Önemi: En sık görülen ritim bozukluğu olan AF, uzun süreli ve sık hastane yatışları, sürekli ilaç kullanımı, artan mortalite riskiyle ciddi bir hastalık yüküne sahiptir. Kateter ablasyonun, AF hastalık yükünün hafifletilmesi, hastaların etkin ve kalıcı tedaviye erişmesi bakımından önemli ve maliyet-etkili bir tedavi olduğu 13. Uzaktan Kardiyak Takip/İzleme Teknolojilerinin Kullanımının Kalp Hastalıklarındaki Önemi: Uzaktan kardiyak takip/izleme teknolojisi ile kalp cihazı/pili taşıyan hastalarda kalp cihazını/pilini bir Carelink monitor ile okutarak bu verilerin uzaktan bir web sitesine yüklenmesi ve hekimin bu siteden takibini sağlanır. Hastaların düzenli olarak kliniğe gelmesine gerek kalmaması, hastanın tedavisi ve olası gelişebilecek sorunların erken teşhisinde önemli bir fayda sağlanacağı 14. Prim er İmmün Yetmezlik Farkındalığının Artırılması: Günümüzde Primer İmmün Yetmezlik(PİY] tanısı alıp IVIG kullanan hasta sayısı 1400 civarında olup tanı almamış düzenli IVIG kullanması gereken 3000 civarında hasta olduğu tahmin edilmektedir. Tanı konulamama, yanlış tedavi, sık enfeksiyona bağlı antibiyotik tüketimi, yaşam kaybına yol açmaktadır. Pediatrist, ve/veya aile hekimlerinin eğitilmesi ve yeni doğan/çocukluk dönemine PİY tarama testinin eklenmesi ile farkındalığın artırılacağı 15. Kronik Böbrek Yetmezliğinde Damaryolu Sürekliliğinin Sağlanmasının Önemi: Son dönem böbrek yetmezliğinin tedavisinde, en sık uygulanan tedavi seçeneği, hemodiyalizdir. Hemodiyalizin uygulanabilmesi için ön şart; uygun damaryolunun sağlanabilmesidir. Bu hasta grubunda damaıyoluna bağlı sorunlar, önemli morbidite, mortalite ve ekonomik kayıp sebebidir. Ülkemizde, damaryolunun sağlanması, sürdürülmesi ve kullanımındaki sorunların organizasyon, maliyet ve etik değerler açısından detaylı analizinin önemli olduğu bir 16. Böbrek Transplantasyonunun Organizasyonel ve Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi. Böbrek hastalıkları, doğası gereği kronikleşebilmekte ve böbrek hastalarının bir çoğunun sosyal yaşantılarının kısıtlanmasına ve ekonomik durumlarının kötüleşmesine neden olabilmektedir. Ancak uygun tedaviler ile bu hastaların sosyal durumlarında düzelebilmekte ve iş gücüne katkı sağlanabilmektedir. Bu uygun tedavilerin başında böbrek transplantasyonu gelmektedir. Literatürde altın standart olarak anılan böbrek transplantasyonu, ülkemizde kadavradan transplantasyonun az olması nedeni ile diğer ülkelerden oldukça geridedir. Böbrek transplantasyonunun geri ödeyiciye maliyeti bilinmektedir. Ancak diğer

tedavi türlerine kıyasla hastanın yaşam kalitesi ve ekonomisine dolayısıyla ülke ekonomisine katkıları açısından böbrek transplantasyonunun çalışılmasının oldukça faydalı olabileceği 17. Otizmde Glüten - Kazein Diyeti 18-36 aylık [Erken Dönemde Tespit Edilen) otizmli çocuklarda Gluten-Kazein diyetinin hastalığın seyrine etkisinin araştırılmasının önemli olduğu 18. İnkontinans Alakalı Dermatit ve Basınç Ülserinin Önlenmesine Yönelik Prosedürlerin Geliştirilmesi Uzun süre yatan hastalarda çeşitli nedenlerden ötürü Basınç Ülser'i olarak adlandırılan yatak yaraları açılmaktadır. İnkontinans Alakalı Dermatit'in varlığı Basınç Ülseri oluşma riskini 22 kat arttırmaktadır. Ülkemizde her yıl 2,5 Milyon insanda Basınç Ülseri meydana gelmektedir. Her yıl İnkontinans Alakalı Dermatit ve Basınç Ülseri nedeniyle 60.000 insan hayatını kaybetmektedir ve hasta ve sağlık kurumlarına 11,5 milyar dolarlık bir ek maliyet ortaya çıkmaktadır. İnkontinans Alakalı Dermatit (IAD)ve Basınç Ülserleri doğru bakım yöntemleri ile önlenebilir. Önleme yöntemi 5 ana kuraldan oluşur. Bunlar, Cildi Değerlendirme, Riski Değerlendirme, Pozisyon Verme, Beslenme ve Cilt Bakımı olarak ayrılır. Bu adımların detaylandırıldığı bakım prosedürleri ile basınç yaralarının oluşuma önlenebilir. Sonuç olarak hemşireler kazandıkları zaman ile daha çok hastaya, daha iyi bakım hizmeti sağlayabileceği, hastanın hastanede kalış süresinin azalacağı, ekstra ileri yara bakım ürünü kullanılmayacağından ek maliyetlerin düşeceği ve hastanelerin bakım kalitesinde artış görüleceği 19. Akciğer Kanseri Erken Tanı Taram a Prosedürün Oluşturulması Akciğer kanseri bütün dünyada ve ülkemizde kanser ölümlerinin en büyük nedeni olmaya devam etmektedir ve tanı konulan bir hasta için 5-yıl hayatta kalma oranı oldukça düşüktür. Bunun nedeni akciğer kanserlerinin büyük kısmının geç evrelerde teşhis edilmesi ve tedavi sonucunun yetersiz olmasıdır. Bu nedenle belli kriterler göz önünde bulundurularak özellikle tütün kullanıcısı olan belirli yaş gruplarında gerçekleştirilecek tarama ve tetkik faaliyetleri, akciğer kanserinin yıkıcı etkisi üzerinde etkili olacaktır. Dünya'da çeşitli ülkelerde gerçekleştirilen bu tarama faaliyetleriyle akciğer kanseri erken evrede yakalanarak hayatta kalım oranları arttırılmış ve bunun sonucunda ülkelerin hem sağlık harcamalarının hem de işgücü kayıplarının azaltılması sağlanmıştır. Toplum fertleri arasında bilinçlendirme faaliyetleri yapılarak bireyler akciğer kanserinin belirtileri ve erken tanısı konusunda bilgilendirilebilirler. Bu bilinçlendirme kampanyaları ile risk taşıyan grubun planlanan tarama programlarına yönlendirilebileceği ve bu programlara katılımın zorunlu kılınması olası tedavilerde ön koşul olarak konumlandırılması da projenin etkinliği açısından önemli olduğu

20. Diyabet Tedavisinde Uygun ve Etkin Teknolojilerin Kullanımının Artırılmasının Önemi Diyabet tedavisinde maliyetlerin dörtte üçü ( % 75) komplikasyonlardan dolayı oluşmaktadır. Komplikasyonların önlenmesinde en kilit nokta diyabet tedavisinin etkin takip edilmesi ve yönetilmesidir. Uygun teknolojilerin seçimi ve etkin uygulamalar ile komplikasyonların önüne geçilebilmekte ve buna bağlı maliyetler büyük ölçüde düşürülebilmektedir. Bu bağlamda bireyler, aileler, toplum ve ülke ekonomisi üzerinde giderek daha fazla etkiye neden olan diyabetle mücadelede uygun teknolojilerin seçilmesi ve etkin uygulamaların öneminin ortaya konmasının kısa ve uzun dönem komplikasyonların azaltılmasına ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlayacağı 21. Sağlık Bakımı İle İlişkili Enfeksiyonların Sağlık Harcamalarına Etkisi ve SBE Önlenmesinde Bundle ve Moleküler Temelli Hızlı Tanı Testlerinin Kullanımı Sağlık bakımı ile ilişkili enfeksiyonlar [SBE], tüm dünyada hem hasta hem sağlık çalışanlarının sağlığını tehdit eden, hasta ve hastanelerin maliyetlerini ciddi oranda artıran büyük bir sorundur. SBE'nin görülme sıklığı ve toplam sağlık sektörüne olan maliyeti ülkeden ülkeye değişmektedir. ABD'de SBE görülme sıklığı %4.5, Medicare sistemine maliyeti yıllık $6.7 milyar olarak hesaplanmıştır. AB ülkelerinde ise SBE görülme sıklığı ortalama %9, maliyeti yıllık 7 milyar olarak hesaplanmıştır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre SBE'nin ülkemizde görülme sıklığı %13.4 olmakla beraber yıllık maliyetini hesaplamak üzere bilinen herhangi bir çalışma yoktur. Ancak hastanede enfeksiyon kapan hastaların, enfekte olmayanlara kıyasla ortalama 2 ya da 2.5 kat daha uzun süre hastanede kaldıkları ve hasta başı maliyetinin 2.8 kat daha fazla olduğu bilinmektedir. Türkiye'de SBE'nin dağılımına bakıldığında, tüm enfeksiyonların %19,5'i Solunum Sistemi'ne, %25.26'sımn Kan Dolaşımı, %20.08'inin Cerrahi Alan, % 19.49 unun Üriner Sistem'e bağlı enfeksiyonlar olduğu bilinmektedir. SBE'lerin % 15 ten fazlasının sebebi katater kaynaklı kan dolaşımı enfeksiyonlarıdır. Bunların yaklaşık %90'ına Santral Venöz Kateter (SVK] sebep olmaktadır. Yaklaşık 20 yıldır başta CDC olmak üzere pekçok uluslarası dernek ve kurum yayınladıkları bundle (demet) içerikleri ile SVK kaynaklı Kan Dolaşımı Enfeksiyonlarına karşı çözüm sunmaktadırlar. Yapılan çalışmalar göstermektedir ki bundle uygulaması SVK edebilmektedir. kaynaklı enfeksiyonları neredeyse tamamen yok - Diğer bir enfeksiyon nedeni ise cerrahi alan enfeksiyonudur. CAE maliyeti genellikle 2000-4000 civarında hesaplanmaktadır. Kanıtlar CAE oranının %1,5 ve % 20 arasında bulunduğunu öne sürmektedir. Ortalama hastanede ekstra yatış süresi ise 9,8 gün olarak tespit edilmiştir. Dünyada yapılan pek çok çalışmada bu tip bir yaklaşım uygulandığında "sıfır enfeksiyon" hedefine ulaşılabildiği görülmüştür. Ülkemizde de bu tür

çalışmaların yapılmasına ihtiyaç vardır. SBE ye yol açan tüm risk faktörlerine ilişkin, klinik kanıta dayalı önlemlerin alınması ve bu risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasının sağlık ekonomisine olan pozitif etkisinin tespitine yönelik çalışmaların yapılması önerilmektedir. SBE'ye karşı yapılması gereken mücadelede bütünsel ve multidisipliner bir yaklaşım sergilenmelidir. Türkiye'de SBE insidansı ve bunların Sağlık Sistemine olan maliyetlerine yönelik sağlıklı veriler mevcut değildir. Ayrıca ülke bazlı analiz posterlerinde İtalya ve İspanya örneklerinde de görüldüğü gibi çalışmalar gerçekleştirilip ek maliyetler ve farkında olmadan enfeksiyona harcanan bütçelerin analizi yapılması önerilmektedir. Detayı, kapsamı ve uygulanabilirliği anlamında ülkemiz için uygun bir seçenek olarak bundle içeriğinin standardize edilerek belirlenmesi ve takip kriterlerinin oluşturulması ile birlikte, sağlık harcamalarında hatırı sayılır bir azalma sağlanabileceği gibi morbidité, mortaliteyi ve yoğun bakım yatak doluluk oranları da azalacağı SBE'lerin bulaşması ve yayılmasını önlemenin en etkin yollarından biri de moleküler temelli hızlı tanı testleri ile taramak/tespit etmektir. Bu testlerin başta maliyetlerinin geri ödeme kurumlan tarafından karşılanabilir olması ve sonrasında SBE'Ierin önlenmesi ile ilgili gerekli standartların belirlenip rehber niteliğinden ziyade zorunlu hale getirilmesinin, sağlık harcamalarında hatırı sayılır bir azalma sağlayacağı gibi morbidité ve mortaliteyi de azaltacağı 22. Tek Kullanımlık Sünnet Aletlerinin Adaptasyonu Ve Sünnet Malzemelerin Üretilmesi Ve Geliştirilmesinin Önemi Dünyada ve Türkiye'de yıllık en çok yapılan cerrahi müdahale olan sünnetin belli bir standartta tek kullanımlık sünnet aletleri ile yapılmasını sağlamak için tek kullanımlık sünnet aletlerinin adaptasyonu ve sünnet malzemelerin üretilmesi ve geliştirilmesi. 23. Türkiye'de Fetal ve Neonatal Cerrahi Uygulamalarının Geliştirilmesi Yurt dışında fetal ve neonatal cerrahisi eğitimi alan bir uzman doktorumuz tarafından, konjenital anomalisi [Konjenital diafragma hernisi, meningomyelosel, ikizden ikize kan transfüzyonu sendromu, teratomlar, akciğer kitleleri gibi anne karnında iken tanı konulabilecek tüm hastalıklar} olan bebeklerin gebelik devam ederken anne karnında ameliyatının yapılabilmesi için Türkiye'de fetal ve neonatal cerrahinin geliştirilmesine ilişkin bir proje yapılması önerilmektedir.