çöz kazan kpss 2015 ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü rehberlik ve özel eğitim 2014 kpss de 68 soru yakaladık soru bankası
Komisyon KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM ISBN 978-605-364-852-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 14.Baskı: Kasım 2014, Ankara Proje-Yayın Yönetmeni: Demet Tamer Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA (0312-394 55 90) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 13987 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
Ön söz Sevgili Öğretmen Adayları, Öğretmenlik mesleğine başlamadan önceki son aşama olan KPSS Eğitim Bilimleri testinde önemli bir yer tutan Rehberlik ve Özel Eğitim kapsamındaki sorular tüm yıllara göre analiz edilmiş ve bu analiz sonuçlarına göre kitapta yer alan sorular hazırlanmıştır. Sınavda başarılı olabilmek için yeterli bilgi düzeyinin yanı sıra çok sayıda soruyu anlayarak ve hızlı bir şekilde cevaplamak gerekmektedir. Bu özellik göz önünde bulundurularak sınavda karşınıza çıkabilecek soru türlerine konu testleri şeklinde yer verilmiştir. Büyük bir gayret ile hazırlanan bu kitap, size en üst düzeyde fayda sağlayacak ve KPSS de sizi başarıya ulaştıracaktır. Kitapta yer alan sorularla ilgili öğrenmek istediğiniz herhangi bir şey olur ise pegem@pegem.net adresine e-posta göndermeniz yeterli olacaktır. Sorunuz en kısa sürede yazarlarımız tarafından mutlaka cevaplandırılacaktır. Bu ülkenin geleceğinin teminatı olan gençleri yetiştirme gibi kutsal bir meslek olan öğretmenlik hayatınızda başarılar dileriz Pegem Akademi Yayıncılık
İÇİNDEKİLER Ön söz... iii İçindekiler... v Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci Test 1... 1 Test 1 Çözümler... 5 Rehberlik İlkeleri Test 2... 7 Test 2 Çözümler... 12 Test 3... 14 Test 3 Çözümler... 19 Rehberlik Hizmet Alanları Test 4... 21 Test 4 Çözümler... 26 Test 5... 28 Test 5 Çözümler... 33 Test 6... 35 Test 6 Çözümler... 39 Rehberlik Modelleri ve Türleri Test 7... 41 Test 7 Çözümler... 45 Test 8... 47 Test 8 Çözümler... 51 Test 9... 53 Test 9 Çözümler... 57 Test 10... 59 Test 10 Çözümler... 63 Test 11... 65 Test 11 Çözümler... 70 Test 12... 72 Test 12 Çözümler... 76 Test 13... 78 Test 13 Çözümler... 82 Bireyi Tanıma Teknikleri Test 14... 84 Test 14 Çözümler... 88 Test 15... 90 Test 15 Çözümler... 94 Test 16... 96 Test 16 Çözümler... 100 Test 17... 102 Test 17 Çözümler... 107 v
Rehberlik Hizmetleri Örgüt Yapısı Test 18... 109 Test 18 Çözümler... 113 Test 19... 115 Test 19 Çözümler... 119 İletişim Becerileri Test 20... 121 Test 20 Çözümler... 125 Test 21... 127 Test 21 Çözümler... 131 Test 22... 133 Test 22 Çözümler... 137 Test 23... 139 Test 23 Çözümler... 144 Danışma Kuramları Test 24... 146 Test 24 Çözümler... 150 Özel Eğitim Test 25... 152 Test 25 Çözümler... 156 Test 26... 158 Test 26 Çözümler... 162 Test 27... 164 Test 27 Çözümler... 168 Test 28... 170 Test 28 Çözümler... 174 Karma Test 29... 176 Test 29 Çözümler... 180 Test 30... 182 Test 30 Çözümler... 186 Test 31... 188 Test 31 Çözümler... 192 Test 32... 194 Test 32 Çözümler... 199 Test 33... 201 Test 33 Çözümler... 206 Rehberlik - nahtarı... 209 vi
REHBERLİ K VE ÖZEL EĞİT İ M Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci 1 1. Modern eğitim sistemine önem veren bir okul müdürünün, okulunda, aşağıdakilerden hangisine daha fazla yer vermesi beklenir? A) Öğrencilerin öğrenme sorunlarının giderilmesi için ek programlar açmak B) Öğretmenlerin öğrenme ve düşünce stilleri açısından yetişmelerini sağlamak C) Öğrencilerin sosyal becerilerini arttırmaları için ortamlar hazırlamak D) Öğrenme ortamını, öğrenme öğretme sürecine uygun hale getirmek E) Okul rehberlik servisinin kendinden bağımsız bir şekilde çalışmasını sağlamak 2. Modern eğitim sistemiyle birlikte, okul, öğretmen ve velinin üstlenmesi gereken rollerin yanında öğrencinin rollerinde de birtakım değişiklikler olmuştur. Buna göre aşağıdakilerden hangisi modern eğitim sisteminde öğrenciden beklenen önemli rollerden biri sayılır? A) Kendi gelişimine etkin bir şekilde katılacak sorumlu bir kişi olması B) Sadece akademik gelişimine önem vermesi C) Öğretmeninin önerdiği eğitsel alanları seçmesi D) Kişisel ve eğitsel sorunlarının çözülmesi için her zaman birilerinden yardım talep etmesi E) Başarıyı sadece iyi bir meslek tercihi yapmakla ilişkilendirmesi 3. Aşağıdakilerden hangisi modern eğitim sisteminin amaçlarından sayılamaz? A) Eğitim süreci içerisinde öğretim ve yönetim etkinliklerine paralel olarak, öğrencinin eğitim - öğretim etkinliklerinden üst düzeyde yararlanmasına katkı sağlamak B) Öğrencinin özerk bir kişilik geliştirmesine, günlük yaşama uyum sağlamasına katkı sağlamak C) Öğrencinin duygusal, sosyal, fiziksel yönden bir bütün olarak sağlıklı bir şekilde gelişmesine olanak sağlayacak eğitim ortamını oluşturmak ve bu kapsamda kendini gerçekleştirmesine yardım etmek D) Bireysel ve toplumsal sorumluluklarının farkında olan bireyler yetiştirmek E) Kendini tanıyan, kabul eden ve dışsal motivasyonu geliştiren bireyler yetiştirerek, sosyal yaşama katkı sağlamak 4. Modern eğitim sistemi incelendiğinde, hümanist felsefenin getirdiği temel ilkeleri ve doğurguları barındırdığını görmek mümkündür. Aşağıdakilerden hangisi modern eğitimin barındırdığı hümanist ilke ve doğurgulara uygun sayılır? A) Öğrencilerin sınav performanslarına öncelikli olarak değer verilmesi B) Öğrencilere tek yetenek alanına yönelik hizmet sunulması C) Okul ortamının otoriter ve disipline edici bir ortam olarak öğrencilere kabul ettirilmesi D) Öğretmen - öğrenci iletişiminde tutarlılık ve saydamlığın savunulması E) Okul ortamında yönetim hizmetlerinin her şeyin üstünde tutulması 5. Aşağıda verilen örneklerden hangisi özel eğitim / yetiştirme kişilik hizmetleri kapsamında değerlendirilecek konu alanlarından sayılamaz? A) Öğrenme başarısızlığı olan öğrencilere kurslar açarak yardımcı olmak B) Özel yeteneği olan öğrencileri açığa çıkarmaya çalışmak C) Öğrencilerin gelişimine katkı sağlayacak etüt programlarını uygulamak D) Okul ortamında öğrencilerin kişisel gelişimini destekleyici ortamlar oluşturmak ve bu yönde araç - gereç temin etmek E) Özel bir akademik yeteneği olan öğrencileri yetiştirmeye dönük çalışmalar yapmak 6. Fen lisesinde, öğrencilerini LYS ye hazırlayan bir okul rehber öğretmeni (psikolojik danışman), okul müdüründen hafta sonlarında öğrencilere çalışma saatleri programlanmasını istemiştir. Bu rehber öğretmenin yararlandığı öğrenci kişilik hizmetleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Eğitsel hizmetler B) Rehberlik hizmetleri C) Kabul hizmetleri D) Özel yetiştirme hizmetleri E) Sosyo-kültürel hizmetler 1
1 Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci 7. Öğrencilerin teneffüslerde ve boş zamanlarda enerjilerini atmaları için okul içinde oyun köşeleri ve alanları oluşturulması gerektiğini söyleyen bir okul rehber öğretmeni (psikolojik danışman), öğrenci kişilik hizmetlerinin hangisinin önemine dikkat çekmektedir? A) Sosyal yardım hizmetleri B) Rehberlik hizmetleri C) Kayıt - kabul hizmetleri D) Özel yetiştirme hizmetleri E) Sosyo-kültürel hizmetler 10. Üniversiteyi kazanan öğrencilere daha rahat okuyabilmeleri için öğrenim kredisi, başbakanlık bursu gibi maddi destekler verilmektedir. Öğrenciye sunulan bu maddi destekler, aşağıdaki öğrenci kişilik hizmetlerinden hangisinin kapsamında değerlendirilebilir? A) Sosyal yardım hizmetleri B) Sağlık hizmetleri C) Rehberlik hizmetleri D) Özel yetiştirme hizmetleri E) Sosyo-ekonomik hizmetler 8. Yapılan araştırmalarda görülüyor ki eğitim sistemi bir ülkenin kalkınmasına uzun vadede önemli katkılar sağlayan bir hizmet alanıdır. Kaliteli bir eğitim sisteminde, kendini tanıyan, yeteneklerini ve becerilerini geliştiren, kendi ve toplumu için bunu üst düzeyde kullanacak algıyla yetişen birey, ülkenin kalkınmasına doğrudan katkı sağlamaktadır. Öyleyse, ülkemizde eğitime her zaman olduğundan daha çok önem vermek zorundayız. diyen bir uzman, aşağıdaki rehberlik ve danışma hizmetlerinin temellerinden, hangisine daha çok vurgu yapmış sayılır? A) Sosyo-kültürel temeller B) Sosyo-ekonomik temeller C) Kişisel temeller D) Ailevi temeller E) Felsefi temeller 11. XX. yüzyıl başlarında, dünyada meydana gelen ekonomik krizler, sosyal ve felsefi değişimler, bireyi temel alan bilimsel gelişmeler, rehberliğe olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Ancak bu ihtiyacın sistemli, profesyonel bir hizmet sektörüne dönüştürülmesi gerekmiştir. Buna göre, rehberliğe olan ihtiyacı ortaya çıkaran ve buna ilişkin sistemler kurarak rehberliği başlatan kişi aşağıdakilerden hangisidir? A) Brewer B) Maslow C) Rogers D) Parsons E) Holland 9. Aşağıdaki uygulamalardan hangisi rehberliğin felsefi temelleri kapsamında değerlendirilebilecek örneklerden birisidir? A) Öğrencilerin duygularını fark etmesi ve kullanmasına yönelik grup rehberliği çalışmalarının yapılması B) Mesleki yöneltme yaparken öğrencilerin kendi tercihlerine saygı duyulması C) Öğrencilere toplum bilinci ve aile bilinci kazandırmaya yönelik bilgi verme hizmeti sunulması D) Bireyin kendine ve çevreye yabancılaşmasını engellemeye yönelik önleyici rehberlik yapılması E) Her bireyin birbirlerinden farklı özelliklerinin olduğunu anlatan seminerlerin eğiticilere verilmesi 12. Rehberlik hizmetlerinin ortaya çıkmasından yaklaseçenek 30 yıl sonra ülkemizde yansımaları görülmeye başlanmıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi rehberliğin okul yaşamına ilişkin ilk yansımaları arasında sayılamaz? A) Eğitim enstitülerinde rehberliğin ders olarak okutulmaya başlanması B) Öğrencinin gelişimsel süreçlerinin dikkate alınmaya başlanması C) Yönlendirme odaklı sunulmaya başlanması D) Ortaöğretim kurumlarında mesleki rehberlik olarak sunulmaya başlanması E) Millî eğitim şuralarında tartışılmaya başlanması 2
Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci 1 13. Rehberlik hizmetlerinin eğitim sisteminde yer bulmasına zemin oluşturan pek çok faktör vardır. Eşit eğitim hakkı ve toplu öğretime geçiş, öğretmenden çok öğrenciye odaklanan bir anlayışın eğitim sisteminin getirilmesi, demokrasinin istediği insan özelliklerinin eğitimle kazandırılması için uygun ortam sağlama gereği bunlar arasında sayılabilir. Yukarıda anlatılanlar rehberliğin aşağıdaki temellerinden hangisi kapsamında değerlendirilebilir? A) Psikolojik temeller B) Bireysel temeller C) Ekonomik temeller D) Felsefi temeller E) Sosyo-kültürel temeller 16. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin tarihsel gelişimine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Rehberlik hizmetleri Amerika da mesleğe yönlendirme olarak başlamıştır. B) Rehberlik hizmetleri Türkiyede ilk önce ortaöğretim kurumlarında ders olarak okutulmaya başlanmıştır. C) Türk-Amerikan iş birliği kapsamında yapılan anlaşmalarla rehberlik hizmeti eğitim sistemimize girmiştır. D) Eğitim sistemimizde rehberlik hizmetleri, yönlendirme amacıyla yürütülmeye başlatılmıştır. E) Dünyada 1913 yılında rehberlik hizmetleri eğitime girmiştir. 14. Rehberlik hizmetlerinin adım adım eğitim sistemimize girmesine katkı sağlayan şuralardan olan VIII. ya da IX. şura dan çıkan karar aşağıdakilerden hangisidir? A) Bireylerin gelişim süreçlerine uygun rehberlik hizmetlerinin eğitim sisteminde zorunlu hale getirilmesi B) Amerika ve Avrupa dan uzmanlar getirilerek eğitim sistemini incelemelerinin sağlanması ve rehberlik hizmetlerinin başlatılması C) Yöneltme hizmetlerini yürütmek amacıyla ortaöğretim kurumlarında rehberlik hizmetlerinin pilot uygulamalarıyla başlatılması D) Rehberlik hizmetlerinin, öğretim hizmetlerini desteklemek, öğrenci başarısızlıklarını araştırarak başarısızlık nedenlerini ortadan kaldırmaya yönelik rehberlik çalışmalarının yaygınlaştırılması E) Rehberlik hizmetlerinin ilköğretim kurumlarında pilot olarak başlatılması ve daha sonra yaygınlaştırılması 17. Rehberlik hizmetlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştıran ve rehberliği ihtiyaç olarak gösteren başlıklar, rehberliğin temelleri başlığı altında toplanmıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu başlıklar arasında değerlendirilemez? A) Mesleki ve eğitsel temeller B) Felsefi temeller C) Bireysel temeller D) Sosyolojik temeller E) Ekonomik temeller 18. Hümanist anlayışın temel ilke ve doğurgularının eğitim sistemini değiştirmesi ve rehberliğe olan ihtiyacı açığa çıkarması, rehberliğin hangi temelleri ile doğrudan ilişkilidir? A) Ekonomik temeller B) Felsefi temeller C) Psikolojik temeller D) Sosyolojik temeller E) Kültürel temeller 15. Aşağıdakilerden hangisinde okullarda rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerinin başlatıldığı rehberlik hizmet türü ve hizmet alanı birlikte verilmiştir? A) Bireyi tanıma - mesleki rehberlik B) Kişisel-sosyal rehberlik - psikolojik danışma C) Eğitsel rehberlik - yönlendirme D) Mesleki rehberlik - yönlendirme E) Eğitsel rehberlik - bireyi tanıma 19. Bir okulda psikolojik danışman olarak çalışan İrem Hanım, Rehberlik ve duyguların insan yaşamı için önemi konu başlıklı bir seminer verirse, İrem Hanım rehberliğin hangi temeline vurgu yapmış sayılır? A) Kültürel temeller B) Sosyolojik temeller C) Kişisel temeller D) Felsefi temeller E) Ekonomik temeller 3
1 Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci 20. RAM de uzman olarak çalışan Cihan Bey, okullarda çalışan rehber öğretmenlere, Kuşak çatışmasının öğrencilerin duygusal, akademik gelişimine etkisi isimli bir seminer vermiştir. Cihan Bey, verdiği bu seminer ile rehberliğin hangi temeline vurgu yapmış sayılır? A) Ruhsal temeller B) Sosyolojik temeller C) Kişisel temeller D) Felsefi temeller E) Ekonomik temeller 23. Türkiye de son yıllarda ilköğretim II. kademe ve ortaöğretim kademe öğrencileri arasındaki, zorbalık, şiddet, vandalizm içerikli saldırganlık ve diğer anti-sosyal davranışların, özellikle göç olan yerlerde, kuşak çatışmalarının olduğu bölgelerde daha fazla görüldüğü araştırmalarla kanıtlanmıştır. Bu durumda olan öğrencilerin sevgi ve benlik gelişim ihtiyaçlarının da yeterli derecede karşılanamaması, öğrencilerde bu anti - sosyal kişilik özelliklerini geliştirmektedir. Verilen bilgilere göre, öğrencilerde gözlenen anti - sosyal kişilik özelliklerine neden olan durumlar, rehberliğin temellerinden hangisi içerisinde değerlendirilmektedir? A) Sosyo-ekonomik temeller B) Ailevi temeller C) Kişisel temeller D) Felsefi temeller E) Psikolojik ve ailevi temeller 21. Bir ortaöğretim kurumunda YGS ye hazırlanan öğrencilerin sınava daha rahat girmelerini sağlamak için, öğrencilere yönelik eğlence ve gezi programları gibi etkinlikler düzenlenmiştir. Öğrencilere yönelik sunulan bu hizmet, aşağıdaki öğrenci kişilik hizmetlerinden hangisinin işlevleriyle ilgilidir? A) Özel yetiştirme hizmetleri B) Kabul hizmetleri C) Rehberlik hizmetleri D) Sosyal yardım hizmetleri E) Sosyo-kültürel hizmetler 24. Öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında yer alan okul rehberlik hizmetlerine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Okul rehberlik hizmetlerinde, öğrencinin temel ihtiyacı öğrenme ihtiyacı olarak değerlendirilmelidir. B) Okul rehberlik hizmetlerinde, öğrencinin yönlendirilmesinde bireysel farklılıkları daha fazla dikkate alınmalıdır. C) Okul rehberlik hizmetleri, okul personeli ve velilerle eşgüdüm içinde yürütülmelidir. D) Okul rehberlik hizmetleri, öğrenciye öz disiplin becerisi vermelidir. E) Okul rehberlik hizmetleri, öğrencinin gelişimsel süreçlerine ve geliştirilmesine odaklanmalıdır. 22. Öğrencilerin günlük olaylarla baş etmelerine yardım eden ve öğrenciye pek çok alanda beceri eğitimleri veren öğrenci kişilik hizmetleri aşağıdakilerden hangisidir? A) Sosyal yardım hizmetleri B) Rehberlik hizmetleri C) Sosyo-ekonomik hizmetler D) Özel yetiştirme hizmetleri E) Sosyo-kültürel hizmetler 25. RAM da psikolojik danışman olarak çalışan Fatih Bey, okullarda çalışan rehber öğretmenlere, bireysel farklılıklar ve öğrenme arasındaki ilişkiyi anlatmıştır. Buna göre, Fatih Bey, rehberliğin hangi temeline vurgu yapmış sayılır? A) Ruhsal temeller B) Sosyolojik temeller C) Kişisel temeller D) Felsefi temeller E) Ekonomik temeller 4
Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci ÇÖZÜMLER 1. Modern eğitim sistemi, bireyi bütün olarak görse ve bu anlamda bireyi bütün özelikleriyle geliştirmeyi hedeflese de, merkezde bireyin kişisel anlamda gelişine katkı sağlamak yer almaktadır. Buna göre düşünüldüğünde okul müdürü öncelikle öğrencilerin kişisel alanlarının gelişimini uygun ortam hazırlamalıdır. Bu yüzden okul müdürünün öğrencilerin becerilerine yönelik ortam hazırlaması modern eğitim sistemine uygun bir etkinlik sayılabilir. 2. Modern eğitim sisteminde öğrencinin her yönüyle gelişip özelliklerini üst düzeyde kullanılması için kendinden beklenen öncelikli sorumluluk, kendi gelişimine etkin bir katılacak bir birey olmaktır. Öğrenci bu süreçte kendi sorumluluklarını yerine getirmezse diğer paydaşların çabası yetersiz kalabilir. 3. Modern eğitim sistemi, kendi kendine yeterli bireyler yetiştirmeyi hedefler. E seçeneğindeki dışsal motivasyonun gelişmesi bireyin kendi kendine yeterli hale gelmesini olumsuz bir şekilde etkiler. Bireyin içsel motivasyonunun geliştirilmesi, modern eğitim sisteminin amacıdır. Çünkü içsel motivasyonlu birey, motivasyon için dışsal kaynaklara çok fazla ihtiyaç duymaz. Kendi içsel motivasyon kaynakları, kendine yeterlidir. Cevap E 4. Modern eğitim hizmetlerini felsefi açıdan destekleyen hümanist anlayışta bireyin her yönüyle gelişimi dikkate alınır. Ruh sağlığı ön plandadır. Bütün bunların oluşması içinse, öğretmenin saydam, empatik, tutarlı, kabul edici bir atmosfer oluşturması önemlidir. Böylece bir sınıf içi özellikleri açığa çıkartmaya başlayabilir ve özellikleri olumlu bir şekilde geliştirebilir. 5. Özel eğitim ve yetiştirme hizmetleri, akademik ya da herhangi bir alanda normal dağılımın dışındaki öğrencileri yetiştirmeye yönelik yapılacak çalışmaları kapsamaktadır. A, B, C ve E seçenekleri bu anlamda bu kapsamda değerlendirilebilir. Fakat D seçeneğinde yer alan, öğrencilerin kişisel gelişimine yardımcı olma ve bu yönde araç - gereç temin etme görevi, yönetim hizmetleri kapsamında değerlendirilmektedir. 6. Okulun herhangi bir dersle ilişkili öğrenmeleri desteklemek amacıyla ek dersler, kurslar açması özel yetiştirme hizmetleri ile ilgilidir. Rehberlik hizmetleri doğrudan öğrenme faaliyeti ile ilişkili değildir. 7. Öğrencilerin boş zamanlarında enerjilerini atmaları için, kütüphane, spor ya da oyun köşesi gibi alanların oluşturulması, gezi ve yarışlar düzenlenmesi sosyalkültürel etkinliklerdir. Rehberlik hizmetleri içinde mekan ve okul dışı eğlenmeye yönelik etkinlik çok yoktur. Cevap E 8. Soru kökünde verilen bilgiler incelendiğinde, rehberlik ve danışma hizmetlerinin eğitimle ilgili amaçlarından birinin, ülke kalkınmasına katkı sağlamak olduğu görülmektedir. Kendini tanıyan, özelliklerin en üst düzeyde geliştiren bireyler yetiştirme uzun vadede ülkenin kalkınmasını katkı sağlam amacı rehberliğe önemli bir temel oluşturmaktadır. Bu durum rehberliğin sosyal - ekonomik temelleri ile açıklanmaktadır. 9. Felsefi temeller, daha çok hümanist yaklaşım ile ilgilidir. Hümanist yaklaşımın özelliklerinden biri de, bireyin seçimlerine saygıdır. Bu yüzden B doğru seçenektir. A ve E seçenekları çeldirici seçenektır. Fakat bu seçeneklar bireysel temeller kapsamında değerlendirilmektedir. 10. Eğitim sisteminde öğrenciye sunulan her türlü ekonomik destek, sosyal yardım hizmetleri ile ilişkilendirilir. Bu yüzden verilen kredilerde sosyal yardım kapsamındadır. 11. Bilimsel gelişmeleri ve insanların temel ihtiyacını dikkate alarak, bunlar arasında ilişkiyi sistemli profesyonel hale getiren ve rehberlik disiplinini başlatan kişi Frank Parsons tır. 12. Türkiyede rehberlik hizmetlerinin tarihçesi incelendiğinde ilk 30 yıl içinde rehberlik hizmetlerinin gelişim odaklı rehberlik hizmetlerinin örnekleri 2000 li yıllardan sonra eğitim sisteminin yansıdığı görülmektedir. 13. Soru kökünde belirtilen, eşit eğitim hakkı, öğrenci merkezlilik, demokrasiye uygun ortamların oluşması gibi ilkeler, insancıl felsefenin ilke ve doğurgularındandır. İnsancıl felsefe, rehberliğin felsefi temellerini oluşturmaktadır. 5
ÇÖZÜMLER Çağdaş Eğitim ve Rehberliğin Gelişim Süreci 14. Rehberlik hizmetlerinin yöneltme faaliyetleri ile ortaöğretim kurumlarında başlatılması VIII. Milli Eğitim Şurası nda karara bağlanmıştır. Bu şuralarda diğer seçeneklar gündeme alınmamıştır. 15. Eğitim sistemine rehberlik hizmetlerinin girişi VIII. Milli Eğitim Şurası yla mesleki rehberlik türüyle olmuştur. Bu şurada alınan kararla mesleki rehberliğin yöneltmeye hizmet etmesi amaçlanmıştır. 16. Rehberliğin tarihsel gelişimi incelendiğinde, Türkiye de rehberlik hizmeti öncelikli olarak 1950 li yıllarda üniversite düzeyinde ders olarak okutulmaya başlanmıştır. ortaöğretimde değildir. 17. Rehberlik hizmetleri incelendiğinde mesleki ve eğitsel temellerinden söz edilemez. Ancak mesleki ve eğitsel rehberlik türlerinden söz edilebilir. Bunun yanında rehberlik hizmetleri felsefi, bireysel, sosyal ve ekonomik temelleri bulunmaktadır. 18. Rehberlik hizmetlerinin ilkelerini belirleyen Hümanist anlayış, rehberliğin felsefesini de oluşturmaktadır. 22. Öğrencilerin günlük olaylarla baş etmelerine yardımcı olan ve becerilerini geliştirmeye katkı sağlayan kişilik hizmeti, rehberlik hizmetleridir. Çünkü rehberlik hizmetleri kapsamında, öğrencilerin bilişsel duygusal, sosyal, akademik vb. özelliklerinin geliştirilerek, kendi problemleriyle başa çıkabilir bireylerin yetiştirilmesi hedeflenir. 23. Verilen bilgilere göre öğrencilerin kişilik, rehberlik, sevgi gibi gelişim ihtiyaçlarının karşılanamadığı yerler, göç alan, kuşak çatışmalarının olduğu sosyal ve ekonomik yapının olumsuz olduğu yerlerdir. Yani rehberlik hizmetlerine temel oluşturacak faktörlerinin sosyal ve ekonomik olduğunu söylemek mümkündür. 24. Okul rehberlik hizmetlerinde öğrencinin temel ihtiyacı öğrenme ihtiyacı olarak değerlendirilemez. Rehberlik hizmetleri öğrencinin gelişim ihtiyacına odaklanır. Kişisel / sosyal, eğitsel ve mesleki olarak bilinen bu ihtiyaçların gelişimsel özelliklerine göre rehberlik hizmetleri öğrencilere sunulur. 25. Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklar temel alınarak yapılan her türlü çalışma rehberliğin kişisel temelleri ile ilgilidir. 19. İrem Hanım ın amaçladığı çalışma, rehberliğin kişisel temellerine yöneliktir. Duygular, duygu dünyası, duyguların önemi gibi konluar rehberliğin açığa çıkmasındaki bireysel nedenlerle ilişkilendirir. 20. Cihan beyin yaptığı çalışma rehberliğin sosyal temelleri ile ilişkilidir. Bu yüzden sosyal yapı içinde değerlendirilen kuşak çatışması rehberliğin çıkmasına girektiren sosyolojik nedendir. 21. Sosyal faaliyet içerikli her türlü çalışma sosyal kültürel hizmetleri kapsamında değerlendirilir. Bu yüzden öğrencilere yönelik hazırlanan eğlence ya da gezi etkinlikleri sosyal kültürel hizmetler olarak değerlendirilir. Cevap E 6
REHBERLİ K VE ÖZEL EĞİT İ M Rehberlik İlkeleri - 1 2 1. Öğrenci kişilik hizmetleri kapsamında yer alan okul rehberlik hizmetleri ne ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Okul rehberlik hizmetlerinde, öğrencinin temel ihtiyacı, öğrenme ihtiyacı olarak değerlendirilmeli B) Okul rehberlik hizmetlerinde, öğrencinin yönlendirilmesinde ailenin beklentileri daha fazla dikkate alınmalı C) Okul rehberlik hizmetleri, sadece okul müdürü ve okul rehberlik servisinin eşgüdümüyle yürütülmeli D) Okul rehberlik hizmetleri öğrenciyi disipline edici bir rol üstlenmeli E) Okul rehberlik hizmetleri, öğrencinin gelişimsel süreçlerine ve gelişimsel özelliklerinin geliştirilmesine odaklanmalı 2. Bir okulda sınıf rehber öğretmeni olarak çalışan Mustafa Bey, her öğrencinin öğrenme stillerini belirlemiş ve bu öğrenme stillerine uygun öğrenme ortamı hazırlamıştır. Buna göre, Mustafa Bey rehberliğin hangi ilkesine uygun hareket etmiş sayılır? A) Rehberlik hizmetleri iş birliği içinde yürütülür. B) Rehberlik hizmetlerinde bireyi olduğu gibi kabul etmek gerekir. C) Rehberlik hizmetlerinde bireysel farklılıklar dikkate alınır. D) Rehberlik hizmetlerinde demokratik sınıf ortamı öncül sayılır. E) Rehberlik hizmetleri saydam bir anlayışla yürütülmelidir. 4. İlköğretimin ikinci kademesinde pek çok nedene bağlı olarak gerçekçi yöneltmeler yapılır. İlgi ve yeteneklerin 7. ve 8. sınıflarda netleşmeye başlaması bu kademedeki eğitsel ve mesleki yöneltme çalışmalarının gerçekçi bir şekilde yapılmasına katkı sağlamaktadır. Bu kademede yöneltme çalışmalarının ağırlık kazanmasının diğer bir nedeni de, bu kademedeki öğrencilerin bilişsel anlamda soyut algılama dönemine girmiş olmalarıdır. Bu durum yöneltme hizmetine şöyle yansıyabilir: Öğrenciler bireysel özellikleri ve eğitsel-mesleki özellikler arasında bilişsel anlamda ilişki kurabilir. Bu yüzden okul rehberlik servisi ve sınıf rehber öğretmenleri yöneltmeye ilişkin, sınıf içi rehberlik uygulamalarında, öğrencilerin bilişsel becerilerini de dikkate alan rehberlik hizmetleri yürütmelidir. Yukarıda verilen bilgilerden hareketle, aşağıdakilerin hangisi daha çok, yukarıda söz edilen sınıf içi rehberlik uygulamalarından sayılır? A) Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini belirlemek ve daha sonra öğrencilere meslekleri tanıtmak B) Öğrencilerin yetenekleri ve ilgileri ile seçecekleri meslek arasındaki ilişkinin olmazsa olmaz bir özellik olduğunu vurgulamak C) Değişik meslek mensuplarını sınıfa davet edip, mesleklerinin özellikleriyle ilgili bilgiler vererek öğrencilere tavsiyelerde bulunmasını sağlamak D) Tiyatro yeteneği ve ilgisi olan öğrencilerin, sınıflarda mesleklere ilişkin drama yapmalarını sağlamak E) Öğrencilerin ilgi, tutum, kişilik, yetenek ve yaşam amaçları ile eğitsel kulüpler ve meslek yaşantıları arasındaki ilişkiyi kurmalarına yardımcı olmak 3. Yeni bir disiplin olan rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin, geçmişten bugüne kadar pek çok tanımlama yapılmıştır. Tanımlarda, rehberliğin doğasını anlamamıza yardımcı olabilecek ortak özellikler üzerinde durulduğu görülmektedir. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik tanımlarının ortak özellikleri arasında sayılabilir? A) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. B) Rehberlik hizmetleri profesyonelce yürütülen bir hizmettir. C) Rehberlik hizmetlerinde nihai amaç bireyin tanınması ve kendisini tanımasıdır. D) Rehberlik hizmetleri bireye öğütler verir. E) Rehberlik hizmetleri öğrenme sürecini kapsar. 5. Rehberlik; psikolojik danışma, bireyi tanıma, müşavirlik gibi pek çok hizmeti kapsamaktadır. Rehberlik başlığı altında bireye verilen bu hizmetlerin ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Bireyin, eğitim ortamından en üst düzeyde yararlanmasını sağlama B) Bireyin kişisel gelişimini sağlama C) Bireyin kendini tanımasını ve çevreye uyumunu kolaylaştırma D) Bireye balık vermektense, balık tutmayı öğretme E) Kendi potansiyelini fark edip açığa çıkarma, kendisi ve çevresi için bunları en üst düzeyde kullanma 7
2 Rehberlik İlkeleri - 1 6. Okul rehberlik hizmetleri yürütme komisyonunda bir konuşma yapan okul koordinatör psikolojik danışmanı konuşmasında şunları söylemektedir: Rehberlik hizmetlerinin etkilendiği hümanist felsefede, öğrenci özünde güçlü ve her anlamda yeterli bir varlıktır. Sınıf içi rehberlik uygulamaları ile öğrenciler sahip oldukları gücü kullanma ve daha da geliştirme imkânına kavuşur. Rehberlik ve danışma hizmeti ile öğrenci karşılaştığı sorunları çözmede kendi kendine yeterli bir düzeye erişebilir. Öğrenciye bu şekilde yaklaşılması bireyin kendini gerçekleştirmesine olumlu katkılar sağlar. Okul rehberlik hizmetlerini hep birlikte bu amaç doğrultusunda yürütmek gereklidir. Koordinatör psikolojik danışman yaptığı konuşmada daha çok rehberlik ilkelerinden hangisine vurgu yapmıştır? A) Rehberlik hizmetlerinde yol gösterme yoktur, yöneltme vardır. B) Rehberlik hizmetlerinin ilk hedefi bireyin kendini gerçekleştirmesidir. C) Rehberlik hizmetlerinde öğrencinin özerkliği amaçlanmalıdır. D) Rehberlik hizmetleri, eğitim - öğretimin ayrılmaz ve tamamlayıcı bir parçasıdır. E) Rehberlik hizmetleri, öğrenciyi bütün olarak geliştirmeyi hedefler. 8. Bilgi toplama Oryantasyon Birey Psikolojik danışma Diğer hizmet alanları Yukarıdaki şekil dikkate alındığında, rehberlik tanımlarındaki önemli ögelerden hangisine vurgu yapıldığını söylemek mümkündür? A) Sistematik olması B) Birey merkezli olması C) Yol gösterici olması D) Iş birliği şeklinde yürütülmesi E) Kendini gerçekleştirmeyi hedeflemesi 7. Aşağıdakilerden hangisi rehberliğin asıl amacına ulaşmasını sağlayacak ara hedefler arasında gösterilemez? A) Bireyin kendini tanıması B) Bireyin çevreyi tanıması C) Bireyin kendini gerçekleştirmesi D) Bireyin uyum süreçlerine yardım edilmesi E) Bireyin sorunlarının çözülmesine yardım edilmesi 9. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin bireylere sağlıklı bir şekilde sunulması için, rehberlik ve danışma hizmetlerini sunan bireylerin, rehberlik ve danışma hizmetlerinin anlayışına sahip olması gerekmektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi sahip olunması gereken rehberlik ve danışma anlayışları arasında gösterilemez? A) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. B) Rehberlik hizmetleri profesyonelce yürütülen hizmetlerdir. C) Rehberlik hizmetlerinde nihai amaç bireyin kendini gerçekleştirmesidir. D) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. E) Rehberlik hizmetleri öğrenme-öğretme işidir. 8
Rehberlik İlkeleri - 1 2 10. Bir anadolu lisesinin okul rehberlik servisinde Berat Bey ve rehber öğretmen olarak yeni atanan Nevzat Bey çalışmaktadır. Berat Bey, sadece son sınıf öğrencilerinin sınava hazırlanırken yaşayacaklara psikososyal sorunlarına destek sağlayacak rehberlik hizmetini sunmak istediğini Nevzat Bey e ifade etmiştir. Nevzat Bey, kendisinin henüz stajyer olduğunu, bu nedenle yetersiz kalabileceğini ifade etmiştir. Fakat Berat Bey, kendisinin daha tecrübeli olduğunu, kendi isteklerinin esas olduğunu ifade etmiştir. Aynı zamanda Berat Bey, Nevzat Bey e sürekli olarak stajyerliğini hatırlatma yoluna gitmiştir. Nevzat Bey, okul yöneticine bu durumu ifade etmiş, kendisini asıl üzenin bu şekildeki bir karşılama olduğunu yöneticiyle paylaşmıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisini söylemek mümkün değildir? A) Rehberliğin iş birliği ilkesi, rehber öğretmenler arasında görülmemektedir. B) Berat Bey, kendini gerçekleştirme eğiliminde olan bir insan değildir C) Nevzat Bey, ihtiyaçlar hiyerarşinde bilme ve estetik ihtiyacını yaşamaktadır D) Nevzal Bey e, Berat Bey tarafından mobbing uygulanmaktadır. E) Berat Bey in öncelikle Nevzat Bey ile empati kurması ve onu anlamaya çalışması gerekir. 11. Okul rehberlik servisi, öğrencilerin derslerde başarılı olması için akademik takvimi de dikkate alarak uygun zamanlarda eğitsel anlamda rehberlik hizmetleri yapmalıdır. diyen bir okul müdürünün, rehberliğin hangi ilkesine vurgu yaptığını söylemek mümkündür? A) Rehberlik bireysel farklılıklara odaklanan bir hizmettir. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. D) Rehberlik hizmetleri herkese sunulmalıdır. E) Rehberlik hizmetlerinin öğretim hizmeti ile aynı işlevi vardır. 12. Oryantasyon çalışmasının dönem başında yapılması Verimli ders çalışma tekniklerinin sınavlardan önce anlatılması Yönlendirme hizmetlerinin 8. sınıfla başlaması Yukarıdaki ifadelerin rehberliğin hangi ilkesiyle ilişkili olduğunu söylemek mümkündür? A) Rehberlik hizmetleri bireye yaşamı boyunca sunulacak bir hizmettir. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri herkese sunulmalıdır. D) Rehberlik hizmetleri sistemli ve profesyonelce yürütülen bir hizmettir. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. 13. Bir ilköğretim okulunda sınıf rehber öğretmeni olarak çalışan Merve Hanım, bazı öğrencilerin bilgiyi nasıl edindiklerini, öğrenmeyi nasıl sağladıklarını anlayamamış ve okul rehberlik servisine giderek okul rehber öğretmeni Mehtap Hanım dan yardım istemiştir. Mehtap Hanım, Merve Hanım ın bir dersini izlemiş ve ders sunumuna ilişkin bazı notlar almıştır. Daha sonra okul rehber öğretmeni, Merve Hanım a sunuma ilişkin bazı eleştirilerini anlatmıştır. Eleştirilerin temel kaynağını, aynılık oluşturmaktadır. Yani, aynı yöntemler, aynı tutumlar. Her öğrencinin motivasyon kaynakları, bilgi edinme stratejileri, öğrenme stilleri farklıdır. Eleştiriler kapsamında, Mehtap Hanım la Merve Hanım birlikte motivasyon kaynakları, düşünme stilleri, öğrenme stilleri gibi bazı konularla ilgili bilgi edinme ve sınıf içi uygulamalarına yönelik araştırmalar yapmaya başlamışlardır. Yukarıdaki örnek olaya yönelik yapılan çalışma, aşağıdaki rehberlik ilkesinden hangisiyle daha çok ilişkilidir? A) Rehberlik hizmetlerinde bireyin duyuşsal yönü daha önde tutulmalıdır. B) Rehberlik hizmetleri, gelişimsel rehberlik anlayışına yönelik yürütülmelidir. C) Rehberlik hizmetleri herkese açık olmalıdır. D) Rehberlik hizmetleri bireysel özgünlüğe odaklanmalıdır. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esası aranmalıdır. 9
2 Rehberlik İlkeleri - 1 14. Çoklu zekâ kuramının okullarda kullanımının yaygınlaşması, rehberlik ve danışma ilkelerinden daha çok hangisiyle ilişkilidir? A) Rehberlik hizmetleri, bireysel farklılıkları temel alır. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri sistemli ve profesyonelce yürütülen bir hizmettir. D) Rehberlik hizmetleri herkese sunulmalıdır. E) Rehberlik hizmetlerinde demokratik ve insancıl bir anlayış esastır. 17. Rehberlik ve danışma hizmetlerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Rehberlik hizmetlerinde ölçme ve değerlendirme vardır. B) Rehberlik hizmetlerinde yöntemler bireysel farklılıklara göre değiştirilmez. C) Rehberlik hizmetlerinde amaçlardan sapmalar olmaz. D) Rehberlik hizmetlerinde ilkeler bireysel farklılıklara göre değişmez. E) Rehberlik hizmetleri öğretim hizmetlerinden ayrı düşünülmemelidir. 15. Bir ilköğretim okulunda rehber öğretmen olarak çalışan Ferhat Bey, bir sınıfta uyguladığı öğretmen algı anketi sonuçlarını öğretmenlerle paylaşmıştır. Daha sonraki zamanlarda, öğrenciler tarafından olumsuz olarak algılanan öğretmenler, öğrencilere istenmeyen tavırlar sergilemeye başlamıştır. Buna göre, Ferhat Bey in rehberliğin hangi ilkesine uygun davranmadığı söylenebilir? A) Rehberlik hizmetleri yaşam boyu devam eder. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri sistemli ve profesyonelce yürütülen bir hizmettir. D) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. E) Rehberlik hizmetlerinde gizlilik önemlidir. 18. Aşağıdakilerden hangisi rehberliğin Seçme hakkı bireyindir. ilkesine uygun bir örnek oluşturur? A) Uzak olduğu için farklı ildeki bir üniversitede çocuklarının okumasına izin vermemek B) Öğrencilere eğitsel kulüpleri tanıtarak, ilgiler doğrultusunda kulüplere yönlendirmek C) Seçmeli derslerin belirlenmesinde öğretmen ve veli görüşlerine göre hareket etmek D) Öğrencilere hangi alanı seçeceklerini söylemek E) Öğrencileri sadece başarı puanlarına göre eğitsel alanlara kaydetmek 19. ve 20. soruları aşağıdaki bilgilere göre cevaplayınız. Ortaöğretimde rehber öğretmen (psikolojik danışman) olarak çalışan Kevser Hanım, dönem başında sınıfları gezerek rehberlik servisinden yararlanabilecek öğrencilerin özelliklerini şu şekilde belirtmiştir: Motivasyon düşüklüğü olan öğrenciler, sınav kaygısı yaşayan öğrenciler ve verimli ders çalışma problemi yaşayan öğrenciler. 16. Bireyin, suçluluk, yetersizlik, üstünlük ya da kendini beğenme duygularına kapılmadan, kendini bütün yönleriyle benimsemesi aşağıdaki kavramlardan hangisi ile açıklanabilir? A) Kendini kabul B) Kendini gerçekleştirme C) İdeal benlik D) Spontane olma E) Otantik olma 19. Kevser Hanım, rehberliğe ilişkin yanlış inanışlardan hangisini uygulamaktadır? A) Rehberlik hizmetleri problem odaklıdır. B) Rehberlik hizmetleri topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri yalnızca psikolojik danışmanlarca yürütülür. D) Rehberlik hizmetleri disiplini sağlamaya yardımcı bir hizmettir. E) Rehberlik hizmetlerinde koruyuculuk esastır. 10
Rehberlik İlkeleri - 1 2 20. Kevser Hanım bu uygulamaları yaparken, aynı zamanda rehberliğin tek yürütücüsü olarak kendini görmekte, öğretmenlerden gelen önerileri dikkate almamaktadır. Buna göre Kevser Hanım ın rehberliğin hangi ilkesini ihlal ettiğini söyleyebiliriz? A) Rehberlik hizmetleri yaşam boyu devam eder. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. D) Rehberlik hizmetleri bütün personelin müşavirliği ile yürütülmelidir. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. 23. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik tanımlarının ortak özellikleri arasında sayılamaz? A) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. B) Rehberlik hizmetleri profesyonelce yürütülen bir hizmettir. C) Rehberlik hizmetlerinde nihai amaç bireyin kendini gerçekleştirmesidir. D) Rehberlik hizmetleri birey merkezlidir. E) Rehberlik hizmetleri bireye yardım etme sürecidir. 21. Bir okulda sınıf rehber öğretmeni olarak çalışan Hüseyin Bey, her öğrencinin düşünme becerilerini belirlemiş ve düşünme becerilerine uygun bir öğrenme ortamı hazırlamıştır. Buna göre, Hüseyin Bey rehberliğin hangi ilkesine uygun hareket etmiş sayılır? A) Rehberlik hizmetlerinde birey koşulsuz bir şeklide kabul edilmelidir. B) Rehberlik hizmetlerinde öğrenci-öğretmen iş birliği vardır. C) Rehberlik hizmetlerinde bireylerin kendine özgü durumları gözetilmelidir. D) Rehberlik hizmetlerinde demokratik sınıf ortamı öncül sayılır. E) Rehberlik hizmetlerinde içtenlik önemlidir. 24. Aşağıdakilerden hangisi daha çok rehberliğin bireye saygı ilkesine örnek olarak verilebilir? A) Bireyin içsel motivasyon kaynaklarını harekete geçirerek kendi kendine yeten bireyler yetiştirmek B) Her bireye, özelliklerine uygun öğrenme ortamı oluşturmak C) Sürekli olarak devamsızlık yapan öğrenciyi diğer öğrencilerden farklı tutmadan grup çalışmalarına katmak D) Sınıf içinde empatik bir atmosfer oluşturmaya çalışmak E) Sözel zorbalık davranışı olan bir öğrencinin koşulsuz kabul eğilimini artırmak 22. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik ve danışma hizmetlerinin doğasına uygun bir ifadedir? A) Rehberlik hizmetlerinde gerek görüldüğünde öğrenciye ne yapması gerektiği söylenebilir. B) Rehberlik hizmetlerinde bireyin kişisel kararlarında birey önemli rol oynarken, mesleki kararlarında daha çok okul psikolojik danışmanı önemli rol oynar. C) Rehberlik hizmetlerinde öğrencinin gelişimi için koruyucu bir yaklaşım benimsenmelidir. D) Rehberlik hizmetleri uzman merkezlidir. E) Rehberlik hizmetlerinde ortak bir anlayış ve iş birliği içinde çalışmak gerekir. 25. Bir ilköğretim okulunda rehber öğretmen (psikolojik danışman) olarak çalışan Rıdvan Bey, bir sınıfta uyguladığı Kimdir bu? tanıma tekniğinin sonuçlarını öğrenciler, öğretmenler ve velilerle paylaşmıştır. Daha sonraki zamanlarda öğrenciler birbirlerine hitap ederken Kimdir bu? tanıma tekniğinin sonuçlarını kullanmaya başlamış ve bunun sonucunda öğrenciler arasında problemler çıkmaya başlamıştır. Buna göre, Rıdvan Bey in rehberliğin hangi ilkesine uygun davranmadığı söylenebilir? A) Rehberlik hizmetleri yaşam boyu devam eder. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri sistemli ve profesyonelce yürütülen bir hizmettir. D) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. E) Rehberlik hizmetlerinde gizlilik önemlidir. 11
ÇÖZÜMLER Rehberlik İlkeleri - 1 1. Okul rehberlik hizmetleriyle verilen ifadelerden E seçeneği doğrudur. Çünkü rehberlik hizmetleri, öğrencinin gelişim süreçlerine odaklanmakta ve bu bağlamda öğrenciye rehberlik verilmektedir. Diğer seçenekler rehberliğin ilkelerine uygun ifadeler değildir. Cevap E 2. Örnek olay incelendiğinde Mustafa bey öğrencilerin öğrenme sitillerini belirleyerek öğrencileri birbirinden ayıran farklılıklar belirlemek istemiştir. Bu durum rehberliğin bireysel farklılıklar ilkesi ile ilişkilidir. 3. Rehberlik tanımlarındaki ortak özellikler arasında değerlendirilecek olan tek seçenek B dir. Bütün tanımlar rehberliğin profesiyonelce yürütüldüğüne değinmektedir. A ve C seçenekleri sorunun güçlü çeldiricileridir. A seçeneği yanlıştır çünkü rehberlikte bireye ve topluma karşı sorumluluk esastır. C seçeneği yanlıştır çünkü rehberliğin nihai amacı, bireyin kendini tanıması değil, kendini gerçekleştirmesidir. 4. Soru kökü incelendiğinde, yöneltme çalışmalarında öğrencinin bireysel özelliklerinin ya da meslekleri tanınmasının yeterli olmayışı yöneltme için öğrencilerin bilimsel becerilerinin de gelişmiş olmasının öneml iolduguna vurgu yapılmaktadır. Sınıf içi rehberlik sorgulamalarında buna yönelik etkinliklerin yapılması gerektiği ifade edilmektedir. E seçeneğinde böyle bir etkinlik olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü bireysel özellikler ile mesleki yaşantı gibi iki soyut özelik arasında zihinsel beceri gerektiren uygulamayı görmekteyiz. Cevap E 5. Rehberlik hizmetleri kapsamında yapılan her türlü uygulamanın ortak amacı, bireyin kendini gerçekleştirmesidir. Kendin gerçekleştirmenin tanımlaması da E seçeneğinde verilmiştir. Cevap E 6. Koordinatör psikolojik danışmanın yaptığı konuşma incelendiğinde şu sözlerin dikkat çektiği söylenebilir: Her öğrencinin yeterli olma ve bu yeterliliğini kullanabilme potansiyeli vardır. Yapılacak rehberlik çalışmalarını bu özelliği açığa çıkarmaya geliştirmeye ve kullanmaya yönelik olmalıdır. Bu cümlelerde aslında vurgulanmak istenen bireyin özerkleşmesi, kendi kendine yeterli duruma gelmesidir. 7. Rehberlik hizmetlerinin en son amacı bireyin kendini gerçekleştirmesidir. Bu yüzden kendini gerçekleştirme de ara hedef değil ana hedeftir. Diğer seçeneklar ise bu amaca hizmet eden ara hedeflerdir. 8. Şekil incelendiğinde rehberlik hizmet alanlarının bireyi merkeze aldığını söyleyebiliriz. Verilecek her türlü hizmet, bireyin gelişimine yönelik olmalıdır. 9. Rehberlik anlayışı, rehberlik ilkesi olarak bilinmektedir. İlkeler arasında, rehberliğin bir öğretim işi olduğu gösterilemez. Öğretim işi, kısacası planlı programlı bir şekilde bir dersin anlatılması daha sonra ölçüm değerlendirmelerinin yapılmasıdır. Bu anlayış rehberliğe uymamaktadır. Cevap E 10. Yukarıdaki örnek olay incelendiğinde, Nevzat Bey, yeni atandığı kurumda aidiyet ve saygı ihtiyacını karşılayamamaktadır. Stajyerliğinden dolayı, görüşlerine ve kişiliğine değer verilmemektedir. Bu yüzden Nevzat Bey in henüz bilme ve estetik ihtiyacı yoğun bir şekilde açığa çıkamaz. 11. Rehberlik programı ya da hizmetleri ile öğretim hizmetleri ya da akademik program iç içe olması eğitim sisteminin önemli bir özelliğidir. Soru kökündeki ifade bu özelliğe yöneliktir. Bu durum da Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. şeklinde ifade edilir. 12. Soru kökünde verilen öncüler bütün olarak değerlendirildiğinde rehberlik hizmetlerinin, bir program dahilinde, profesyonelce (zamanlaması, uygulaması v.b anlamıyla) sunulduğu ifade edilmektedir. 13. Soru kökü incelendiğinde Merve Hanım ın her öğrenciye aynı şekilde hitap ettiği görülmektedir. Fakat her öğrencinin nitelikleri birbirinden çok farklıdır. Bu durumu fark eden Mehtap Hanım, Merve Hanım ile öğrenme farklılıklarına ilişkin çalışmalar yapmaya karar vermişler. Bu durum renberliğin özgünlük ya da bireysel farklıllık ilkesi ile ilgilidir. 12
Rehberlik İlkeleri - 1 ÇÖZÜMLER 14. Çoklu zeka kuramında temel kural herkesin zeka alanı birbirinden farklı olmasıdır. Bu bağlamda düşünüldüğünde Çoklu Zeka Kuramı, rehberliğin bireysel farklılıklar ilkesi ile ilişkilendiriilir. 15. Örnek durumda Ferhat Bey, öğrencilerden aldığı bilgiyi doğrudan öğretmenlere ulaştırması gizliliği bozması anlamına gelir. Gizlilik ilkesinin bozulmaması için gerekli olan kuralların dışında bu ilkeler ihlal edilemez. Cevap E 16. Soru kökünde verilen, tanımlanan kavram, kendini kabuldür. Kendini kabul, kendini gerçekleştirmenin içinde değerlendirilebilecek bir kavramdır. Yani kendini gerçekleştirmiş bireyin özellikleri arasında kendini kabulde vardır. 17. Rehberlik hizmetleri yürütülürken, yöntemler ara amaçlar, uygulamalar, bireyden bireye kademeden kademeye değişiklik gösterse de ilkelerde değişiklik olmaz. D seçeneği de bunu ifade etmeye çalışmaktadır. 22. Rehberlik hizmetlerine en uygun seçenek E dir. Çünkü rehberlik hizmeti yürütülürken, herkesin aynı anlayışla hareket etmesi, sorumluluk alması gerekir. Cevap E 23. Rehberlik tanımlarında ortak kavramlar ve özellikler arasında bireye ve topluma karşı sorumludur özelliği yoktur. Bu ifade rehberlik ilkesidir. Diğer seçenekler hem ilkedir hem de tanımlarda vurgu yapılan ifadelerdir. 24. Bireye saygı, bireyin her hangi bir özelliğinden dolayı yargılamadan, olduğu gibi kabullenerek, bireyin ihtiyaçlarına duyarlı olmak anlamına gelir. Bu tanımlama kapsamında sadece C seçeneği doğrudur. Sürekli devamsızlık yapan bireyi bu özelliğinden dolayı eleştirmeden, O nun kabul edilmesi ve gelişim ihtiyaçlarına duyarlılık söz konusudur. Yani bireye saygı duyulmuştur. 25. Rehber öğretmen Rıdvan Bey in tanım ilişkisinin sonuçlarını herkesle paylaşması rehberliğin gizlilik ilkesi ile bağdaşmamaktadır. Cevap E 18. Bireye, alternatifleri tanıtarak bu doğrultuda yönlendirmeler yapmak, seçme hakkı ilkesi ile ilgilidir. B seçeneğinde de eğitsel kulüpler öğrencilere tanıtılmakta ve daha sonra öğrenciler yönlendirilmektedir. Diğer seçeneklerde ise doğrudan birey hakkında karar verme ya da uygulama vardır. Bu durum seçme hakkı ilkesine terstir. 19. Örnek durum incelendiğinde Kevser Hanım ın rehberlik anlayışının sadece problem odaklı olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü rehberlik yardımı alması gereken öğrenci profili tamamen sorunlara dönüktür. Bu durum rehberlik ilkeleri ve inançları ile örtüşmemektedir. 20. Kevser Hanım ın rehberlik hizmetini yürütürken başkalarının yardımını kabul etmeyip kendini tek otorite olarak algılaması rehberliğin iş birliği ilkesi ile bağdaşmaz. 21. Hüseyin Bey in yaptığı çalışma her bireyin farklılığına yani özgünlüğüne yönelik bir uygulamadır. 13
REHBERLİ K VE ÖZEL EĞİT İ M Rehberlik İlkeleri - 2 3 1. Aşağıdakilerden hangisi rehberliğin nihai amacına ulaşmış bir insanın özellikleri arasında değildir? A) Bağımsızlık eğilimine sahip olma, kendini başkalarından ayırt edebilme, yalnız kalabilme ve mistik olabilme B) İçselden çok dışsal yaşantılara sahip olabilme C) Özel yeteneklerden çok, evrensel yeteneklere sahip olabilme D) Kültürün uyumluluk prensibine direnebilme ve yeni yaşantılara açık olma E) Ben merkezli olmama, problem odaklı olma 2. Bir sınıf rehber öğretmeni, lise son sınıfta okuyan bir öğrencisine sürekli olarak mühendislik fakültesinde okuması gerektiğini, bu meslek için yetenekli olduğunu ve başka bir meslek seçmemesi gerektiğini söylemektedir. Buna göre, sınıf rehber öğretmeni rehberliğin hangi ilkesine uygun davranmamaktadır? A) Rehberlik hizmetlerinde seçme hakkı bireyindir. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. D) Rehberlik hizmetleri bütün personelin katılımı ile yürütülmelidir. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllük esastır. 3. Rehberlik ve danışma hizmetlerindeki yanlış uygulamalardan bir tanesi de, rehberlik adı altında öğrencinin bütün sorunlarını çözmeye çalışmaktır. Bu bağlamda, öğrencinin bütün sorunlarını çözmeye çalışma rehberliğin hangi ilkesine uygun değildir? A) Rehberlik hizmetlerinde gizlilik vardır. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. D) Rehberlik hizmetleri özerklik kazandırmaya yöneliktir. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esastır. 4. Bir okul müdürü, okulun rehber öğretmeninden (psikolojik danışman) sürekli olarak rehberlik derslerinde okulun kurallarına ilişkin öğrencilere bilgi vermesini istemektedir. Bu doğrultuda, okul müdürünün rehberliğe ilişkin yanlış anlayışlardan hangisine sahip olduğu söylenebilir? A) Rehberlik hizmetleri problem odaklıdır. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri öğrenciyi disipline etmeye yöneliktir. D) Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esastır. E) Rehberlik hizmetlerinde zorunluluk vardır. 5. Bir okulda yapılan problem taramaya ilişkin çalışmada depresif eğilimli öğrenciler belirlenmiş ve onlara yardım etme kararı alınmıştır. Fakat öğrencilerden bazıları bu yardımı reddedmiştir. Okul müdürü, bu durum karşısında öğrencilerle bir görüşme yaparak böyle bir yardımı almaları gerektiği konusunda ısrar etmiştir. Buna göre, okul müdürü rehberliğin hangi ilkesini ihlal etmiştir? A) Rehberlik hizmetleri problem odaklıdır. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri öğrenciyi disipline etmeye yöneliktir. D) Rehberlik hizmetleri her bireye verilmelidir. E) Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esastır. 6. İnsana balık vermeyi değil, balık tutmayı öğretmek gerekir. sözü rehberliğin hangi ilkesiyle ilişkilidir? A) Seçme hakkı bireyindir. B) Rehberlik hizmetlerinde bireye saygı vardır. C) Rehberlik hizmetleri bireye empatik beceri kazandırmaya yöneliktir. D) Rehberlik hizmetleri bireyin özerkleşmesine yöneliktir. E) Rehberlik hizmetlerinde bireyi koşulsuz kabul etmek gerekir. 14
Rehberlik İlkeleri - 2 3 7. İlköğretim okulunda rehber öğretmen (psikolojik danışman) olarak çalışan Fatma Hanım ın, öğrencilerine, 6-12 yaş bireylerinin gelişimsel görevi olan toplumsal değer yargılarının öğretilmesi ne ilişkin etkinlikler hazırlaması, rehberliğin hangi ilkesiyle ilişkilidir? A) Rehberlik hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. B) Rehberlik hizmetleri bireye ve topluma karşı sorumludur. C) Rehberlik hizmetleri herkese açık bir biçimde yürütülmelidir. D) Rehberlik hizmetlerinde gönüllülük esastır. E) Rehberlik öğrenci merkezli bir anlayışı gerektirir. 10. Aşağıdakilerden hangisi, rehberliğin nihai amacına ulaşmış bireylerin ortak özellikleri arasında sayılamaz? A) İyimserlik düzeyi yüksek olma B) Sosyal becerileri sadece yakın çevreye yönelik kullanma C) Risk alma D) Başkalarını kabul edebilme E) Daha çok içten denetimli olma 8. Aşağıdaki örnek olaylardan hangisi rehberliğin gizlilik ilkesinin işletilmesine ilişkin doğru bir yaklaşımdır? A) Kimdir bu? tanıma tekniğinin sonuçlarının sınıf ortamında öğrencilere söylenmesi B) Problem tarama sonuçlarının öğretmenler odasında paylaşılması C) Sınav kaygısı olan öğrencinin duyuşsal süreçlerine ilişkin bilgilerin öğretmenlerle paylaşılması D) Motivasyon sorunu olan öğrencinin aile tutumunun öğretmenlerce değerlendirilmesi E) İntihar düşüncesi olan bir öğrencinin durumunun aileye bildirilmesi 9. Aşağıdakilerden hangisi rehberlik ve öğretim hizmetlerine ilişkin doğru bir karşılaştırma değildir? A) Öğretimde ölçme ve değerlendirme vardır; rehberlik ve psikolojik danışmada kendini anlama ve değerlendirme vardır. B) Eğitimde disiplin, rehberlik ve psikolojik danışmada öz disiplin vardır. C) Öğretim nesnel bireyin dünyasına, rehberlik ve psikolojik danışma bireyin iç dünyasına yöneliktir. D) Rehberlik hizmetinde yol gösterme, öğretim hizmetinde yönlendirme vardır. E) Öğretim ve yönetim görevi genellikle bireysel olarak; rehberlik ve psikolojik danışma ise ekip işi ile yürütülmektedir. 11. İhtiyaçlar hiyerarşisi dikkate alındığında, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğru değildir? İhtiyaç Alanı Özellikler A) Güvenlik Canını ve malını kaybetme korkusu B) Fizyolojik Nefes alma C) Kendini gerçekleştirme D) Saygınlık E) Bilme Maneviyat ve yaşam doyumunu tatma Başkaları ile ilişki kurma, yardım eğilimi içinde olma Yaşamın bilinmezliklerini anlamaya çalışma 15