İÇİNDEKİLER Giriş... 1 Birinci Bölüm İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİYLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR 1. Temel Kavramlar... 5 1.1. İnşa ve İnşaat... 5 1.2. Yapı... 6 1.3. Bina... 6 1.4. Onarım... 6 1.5. Hakediş ve Hakediş Raporu... 6 1.6. Müteahhit... 11 1.7. Taşeron... 11 1.8. İhale... 12 1.9. Taahhüt... 12 1.10. Teminat... 12 1.11. Şantiye... 13 1.12. İnşaat İşletmeciliği... 13 1.13. İnşaat İşletmeleri... 13 1.14. İnşaat İşletmecisi... 13 2. İnşaat Türleri... 13 2.1. Menkul inşaatlar... 13 2.2. Gayrimenkul İnşaatlar... 14 3. İnşaat Faaliyetlerinin Türleri... 14 3.1. Özel İnşaat Faaliyetleri... 14 3.2. Taahhüt Şeklinde Yapılan İnşaat Faaliyetleri... 14 4. İnşaat ve Onarım İşlerinin Yapım Usulleri... 15 4.1. İhale Usulü... 15 4.2. Emanet Usulü... 17 5. İnşaat ve Onarım İşlerinde Kârı Belirleme Yöntemleri... 17 5.1. İşin Kısmen Bitim Yöntemi... 17 5.2. İşin Tam Bitim Yöntemi... 20 6. Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları... 22
viii İnşaat Muhasebesi İkinci Bölüm İNŞAAT İŞLERİNDE TEKDÜZEN MUHASEBE SİSTEMİ 1. Muhasebenin Tanımı... 23 2. Muhasebenin Bölümleri... 24 3. İnşaat Muhasebesi... 25 4. İnşaat Muhasebesinin Özellikleri... 25 5. Tekdüzen Muhasebe Sistemi Hakkında Genel Bilgiler... 26 6. İnşaat İşletmelerinde Tekdüzen Muhasebe Sistemi... 27 7. İnşaat İşletmelerinde Hesap Plânı... 27 7.1. Genel Olarak Hesap Plânı... 27 7.2. Tekdüzen Hesap Çerçevesi... 28 7.3. Tekdüzen Hesap Plânı... 32 7.4. İnşaat İşletmelerde Kullanılabilecek Hesap Plânı... 32 8. İnşaat İşletmelerine Özgü Hesaplar ve İşleyişleri... 33 8.1. 170 177 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri... 33 8.2. 179 Taşeronlara Verilen Avanslar... 34 8.3. 350 357 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri... 34 9. İnşaat İşletmeleri İçin Özellik Arz Eden Bilânço Hesapları ve İşleyişleri... 35 9.1. 100 Kasa... 35 9.2. 126 Verilen Depozito ve Teminatlar... 36 9.3. 131 Ortaklardan Alacaklar... 36 9.4. 150 İlk Madde ve Malzeme... 36 9.5. 151 Yarı Mamuller-Üretim... 37 9.6. 152 Mamuller... 37 9.7. 159 Verilen Sipariş Avanslar... 38 9.8. 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar... 39 9.9. 226 Verilen Depozito ve Teminatlar... 39 9.10. 231 Ortaklardan Alacaklar... 40 9.11. 250 Arazi ve Arsalar... 40 9.12. 252 Binalar... 40 9.13. 253 Tesis, Makine ve Cihazlar... 41 9.14. 254 Taşıtlar... 41 9.15. 255 Demirbaşlar... 42 9.16. 257 Birikmiş Amortismanlar... 42 9.17. 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar... 43 9.18. 295 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar... 43
İçindekiler ix 9.19. 331 Ortaklara Borçlar... 44 9.20. 340 Alınan Sipariş Avansları... 44 9.21. 372 Kıdem Tazminatı Karşılığı... 45 9.22. 393 Merkez ve Şubeler Cari Hesabı... 45 9.23. 431 Ortaklara Borçlar... 46 9.24. 440 Alınan Sipariş Avansları... 46 9.25. 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı... 47 10. İnşaat İşletmelerinde Maliyet Sistemleri... 47 11. İnşaat İşletmelerinde Maliyet Hesapları ve İşleyişleri... 50 11.1. 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme... 50 11.2. 720 Direkt İşçilik Giderleri... 50 11.3. 730 Genel Üretim Giderleri... 51 11.4. 740 Hizmet Üretim Maliyeti... 51 12. İnşaat İşletmelerinde Tutulması Gereken Defterler... 52 12.1. Vergi Usul Kanunu Gereği Tutulacak Defterler... 52 12.2. Bayındırlık İşleri Kontrol Yönetmeliği Çerçevesinde Tutulacak Defterler... 52 13. İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları... 54 Üçüncü Bölüm İNŞAAT İŞLERİNDE VERGİLENDİRME 1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Vergilendirme... 56 1.1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Geçici Vergi ve Vergi Stopajı... 56 1.2. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde KDV Tevkifatı... 58 1.3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Damga Vergisi... 59 2. Özel İnşaat İşlerinde Vergilendirme... 59 2.1. Özel İnşaat İşlerinde Geçici Vergi... 60 2.2. Özel İnşaat İşlerinde KDV... 60 2.3. Kat Karşılığı Yapılan İnşaat İşlerinde Elde Edilen Kazançların Vergilendirilmesi... 61 3. Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları... 62
x İnşaat Muhasebesi Dördüncü Bölüm YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI 1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Başlama ve Bitim Tarihi... 64 1.1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde İşin Başlama Tarihi... 64 1.2. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde İşin Bitim Tarihi... 64 2. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Teminatlar, Sözleşme Giderleri, Şantiye Giderleri ve Muhasebeleştirilmesi... 65 2.1. Teminat Olarak Kabul Edilen Değerler... 65 2.2. Geçici Teminat ve Muhasebeleştirilmesi... 65 2.3. Kesin Teminat ve Muhasebeleştirilmesi... 69 2.4. İnşaat Sözleşmesinin Yapılması ve Muhasebeleştirilmesi... 71 2.5. Şantiye Giderleri ve Depozitoların Muhasebeleştirilmesi... 73 3. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Maliyet Unsurları ve Muhasebeleştirilmesi... 75 3.1. Direkt Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 75 3.1.1. İlk Madde ve Malzeme Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi... 75 3.1.2. İşçilik Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi... 87 3.1.3. Taşeron Giderlerinin Muhasebeleştirilmesi... 92 3.1.4. Diğer Direkt Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 99 3.2. Endirekt Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 102 3.3. Endirekt Giderlerin Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi... 105 3.4. Ortak Genel Giderlerin, Amortismanların Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi... 107 4. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Avans ve hak edişlerin Muhasebeleştirilmesi... 110 4.1. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Avans Alımı ve Muhasebeleştirilmesi... 110 4.2. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Hakediş Alımı ve Muhasebeleştirilmesi... 112 5. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 115 6. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 120 6.1. Tamamlanmayan Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 120
İçindekiler xi 6.2. Tamamlanan Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinin Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 125 7. Tamamlanan İnşaat İşlerinin Teslimi ve Muhasebeleştirilmesi... 128 8. İşin Bitim Tarihinden Sonra Ortaya Çıkan Giderlerin ve Gelirlerin Muhasebeleştirilmesi... 132 9. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde Özellikli Durumlar... 133 9.1. İnşaat İşletmelerinin Üretimde Kullanmadıkları İlk Madde ve Malzemeleri Satışı ve Muhasebeleştirilmesi... 133 9.2. İnşaat İşletmelerinde İlk Madde ve Malzemelerin Çalınması veya Zayi Olması... 133 9.3. İnşaat İşletmelerinde İlk Madde ve Malzemeler İçin Sigorta Tazminatı Alınması ve Muhasebeleştirilmesi... 137 9.4. Maddi Duran Varlık Satış Gelirleri ve Muhasebeleştirilmesi... 138 9.5. Ödenmeyen SSK Primleri ve Muhasebeleştirilmesi... 139 9.6. Yıllara Yaygın İnşaat İşi Yapan İşletmelerin Kendileri İçin Bina İnşa Etmeleri... 141 10. Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları... 143 Beşinci Bölüm YILLARA YAYGIN OLMAMAN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 1. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat ve Onarım İşleri... 145 1.1. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşlerinde İlk Madde ve Malzeme Alımı... 146 1.2. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşlerinde İşçilik Giderleri... 147 1.3. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşlerinde Diğer Giderler... 149 1.4. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşlerinde Hakediş Alımı... 149 2. Yıllara Yaygın Olmayan İnşaat İşlerinde Dönem Sonu İşlemleri... 151 3. Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları... 154 Altıncı Bölüm ÖZEL (YAP-SAT) İNŞAAT İŞLERİNDE MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI 1. Özel (Yap-Sat) İnşaat İşlerinde Muhasebe Uygulamaları... 155 1.1. Özel İnşaat İşlerinde Maliyet Unsurları ve Muhasebeleştirilmesi... 155 1.1.1. Direkt Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 155 1.1.2. Endirekt Giderlerin Muhasebeleştirilmesi... 167
xii İnşaat Muhasebesi 1.1.3. Endirekt Giderlerin Dağıtımı ve Muhasebeleştirilmesi... 169 1.2. Özel İnşaat İşlerinde Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 170 1.2.1. Tamamlanmayan Özel İnşaat İşlerinin Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 170 1.2.2. Tamamlanan Özel İnşaat İşlerinin Dönem Sonu Muhasebe İşlemleri... 175 2. Tamamlanan Özel İnşaat İşlerinin Satışı ve Muhasebeleştirilmesi... 179 3. Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları... 182 Yedinci Bölüm KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE MUHASEBE VE VERGİ UYGULAMALARI 1. Mülkiyeti Gerçek Kişiye Ait Arsa Üzerine Kat Karşılığı İnşaat Yapımı... 186 2. Bir Ticari İşletmenin Aktifinde Kayıtlı Olan Arsa Üzerine Kat Karşılığı İnşaat Yapımı... 190 3. Mülkiyeti Konut Yapı Kooperatifine Ait Arsa Üzerine Kat Karşılığı İnşaat Yapımı... 196 4. Yedinci Bölüm Değerlendirme Soruları... 201 Sekizinci Bölüm YURT DIŞI İNŞAAT İŞLERİ 1. Yurt Dışı İnşaat Taahhüt ve Onarma İşleri İle İlgili Genel Bilgiler... 203 2. Yurt Dışı İnşaat Taahhüt ve Onarma İşlerinde Hâsılat ve Götürü Gider... 204 3. Sekizinci Bölüm Değerlendirme Soruları... 209 Dokuzuncu Bölüm İNŞAAT İŞLERİYLE İLGİLİ ORTAK KONULAR 1. Asgari İşçilik... 211 1.1. İhale Usulü Yapılan İşlerde Asgari İşçilik... 211 1.2. Özel İnşaat İşlerinde Asgari İşçilik... 212 2. Kıdem Tazminatı... 213 3. Dokuzuncu Bölüm Değerlendirme Soruları... 216 İnşaat İşletmeleri İçin Hesap Planı... 217 Kaynakça... 241