MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ORTAÖĞRETİM KURUMLARI ORTALAMA YÜKSELTME VE SORUMLULUK SINAVLARI YÖNERGESİ : MART 1996/ Tebliğler Dergisi 2449 DİKKAT (!) Bu Yönerge, OCAK 2005 tarihli ve 2568 sayılı Tebliğler Dergisi'nde yayımlanan ''Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Ortalama Yükseltme ve Sorumluluk Sınavları Yönergesi'nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Yönerge''nin 1'inci maddesiyle yürürlükten kaldırılmıştır. Amaç : BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER Madde 1 - Bu Yönergenin amacı, ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavları ile ilgili esas ve usulleri düzenlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Yönerge, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaöğretim kurumlarında yapılacak ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavları ile ilgili esas ve usulleri kapsar Dayanak Madde 4 - Bu Yönergede geçen; Milli eğitim müdürlüğü, okulun bağlı olduğu il veya ilçe milli eğitim müdürlüğünü, Okul, ortaöğretim kurumunu, Müdür, ortaöğretim kurumu müdürünü, Sınav, ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavını, Sınav komisyonu, okul müdürünün başkanlığında iki öğretmenden az olmamak kaydıyla sınavı yapılacak derslerin öğretmenlerinden oluşturulacak komisyonu, Ortalama yükseltme sınavı, ders kesiminde doğrudan sınıf geçemeyen öğrenciler için, yıl sonu başarı ortalamalarını yükseltmek veya başarısız oldukları dersleri başararak sınıf geçmelerine imkân sağlamak amacıyla yapılan sınavı, Sorumluluk sınavı, doğrudan sınıf geçemeyen öğrencilerin, sorumlu olarak geçtikleri dersler için yapılan sınavı, Zümre öğretmenler kurulu, aynı dersi okutan öğretmenlerden oluşan kurulu, İl-ilçe müdürler kurulu, il-ilçe milli eğitim müdürünün başkanlığında
toplanan ve il-ilçedeki ortaöğretim kurumları müdürlerinden oluşan kurulu, Yönetmelik, Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Sınıf Geçme Yönetmeliği'ni ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Ortalama Yükseltme ve Sorumluluk Sınavları Sınava Girecek Öğrenciler Madde 5- Yönetmeliğe göre; a) Ortalama yükseltme sınavına; olan, 1-Başarısız ders/dersleri bulunanlardan yıl sonu başarı ortalaması 2.50'den aşağı 2-Yıl sonu başarı ortalaması 2.50 ve daha yukarı olmasına rağmen yıl sonu başarı ortalaması ile geçilemeyen derslerden başarısız olan, 3- Yıl sonu başarı ortalaması 2.50 ve daha yukarı olmasına rağmen alan/bölüm ders veya derslerinden başarısızlığı olanlardan bu derslere ait yıl sonu ağırlıklı ortalaması 2.50'den aşağı olan, b)sorumluluk sınavına, sorumlu ders/dersleri bulunan öğrenciler girebilir. Derslerin Belirlenmesi ve Müracaat Zamanı Madde 6- Sınava girecek öğrenciler, o ders yılında okutulan en fazla üç dersten ortala-ma yükseltme sınavına girebilirler. Öğrenciler, ortalama yükseltme sınavlarına başarısız oldukları derslerden girebilecekleri gibi, başarılı oldukları derslerden de girebilirler. Ancak, başarısız oldukları dersler arasında yıl sonu başarı ortalaması ile başarılı sayılmayan, derslerin bulun-ması halinde, ortalama yükseltme sınavlarına girilecek dersler belirlenirken bu derslere de yer verilir. Bunun dışında alan/bölüm derslerinden de başarısızlığı bulunup bu derslerin yıl sonu ağırlıklı ortalaması 2.50'nin altında olan öğrencilerin ortalama yükseltme sınavına girecekleri dersleri belirlenirken alan/bölüm derslerinin yıl sonu ağırlıklı ortalamasını istenilen düzeye yükseltecek derslerden bazılarını da seçmeleri sağlanır. Ortalama yükseltme sınavına girecek öğrenci, sınava gireceği ders veya dersleri velisi ve sınıf öğretmeni ile birlikte belirler ve örneğine uygun (EK-1) dilekçe ile ders kesiminden itibaren en geç üç gün içinde kendisi veya velisi tarafından okul müdürlüğüne bildirilir. Sorumluluk Sınavına Girecek Öğrencilerin Tespiti Madde 7 - Sorumluluk sınavına girecek öğrenciler ve sınava girecekleri dersler, okul müdürlüğünce tespit edilerek, listeler halinde sorumluluk sınavlarının başlamasından en geç on beş gün önce ilan edilir.
Sınavların Şekli Madde 8 - Sınavlar, genellikle yazılı olarak yapılır. Ancak, resim, müzik, beden eğitimi dersleri ile uygulamalı nitelikteki diğer derslerin sınavları, dersin özelliğine göre yazılı, sözlü ve uygulamalı olarak veya bunlardan yalnızca biriyle ya da bir kaçıyla yapılabilir. Bu derslerin sınavlarının şekli, zümre öğretmenler kurulunda belirlenir. Yabancı dil derslerinin sınavları, yazılı ve sözlü olarak yapılır. Öğrencinin başarısı, sınavlardan aldığı yazılı ve sözlü puanların aritmetik ortalamasına göre belirlenir. Dersin özelliğine göre hem yazılı hem sözlü yapılan sınavlarda, yazılı sınavlar sözlü sınavlardan önce uygulanır. Sözlü sınavlara, yazılı sınavları takip eden ilk iş gününde başlanır. Sınav kağıtları sözlü sınavlar sonuçlandıktan sonra açılır. Uygulanacak sınavların şekli, başlama saati ve sınavda kullanılacak araç ve gereçler sınav çizelgesi ile birlikte okulda ilan edilir. Sınav Programı Madde 9 - Sınav programı, ortalama yükseltme sınavları için en fazla on iş günü kapsayacak şekilde; sorumluluk sınavları için ise okullarca sınavı yapılacak ders sayısı göz önünde bulundurularak, ders kesiminden itibaren beş gün içinde ayrı ayrı hazırlanır ve onaylı bir örneği bilgi için milli eğitim müdürlüğüne gönderilir. Sorumluluk sınavına girecek öğrenci sayısı ile ders sayısının az olması durumunda, ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavlarının birlikte yapılabilmesi için okul müdürlüğünce gerekli tedbirler alınır. Ders yılının ikinci döneminin başında yapılacak sorumluluk sınavları ile ilgili sınav programı, dönemin bitiminden en geç beş gün önce, en fazla bir haftalı süreyi kapsayacak şekilde hazırlanır ve onaylı bir örneği bilgi için milli eğitim müdürlüğüne gönderilir. Sınav programları okulun uygun yerlerinde ilan edilir. Sınavlar için ayrılan günlerin azlığı durumunda biri öğleden önce, diğeri öğleden sonra olmak üzere aynı günde iki, gerektiğinde üç sınav da yapılabilir. Bu sınavlar, mesai günlerinin yeterli olmaması durumunda cumartesi ve pazar günleri ile çalışma saatleri dışında da yapılabilir. İşletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilerin sınavları, beceri eğitimi sonrası yapılacak şekilde sınav programında belirtilir. Sınav programında; sınavı yapılacak dersler, görev alacak öğretmenler, sınavın başlama tarihleri ile uyulacak usul ve esaslar yer alır. Sınav Komisyonları Madde 10 - Sınav komisyonları, okul müdürünün başkanlığında toplanan zümre öğret-menler kurulunca belirlenen en az ikişer üyeden oluşturulur. Sınav komisyonlarının oluşturulması için okullarda yeter sayıda öğretmen
bulunmaması durumunda çevredeki diğer okul öğretmenlerinden de yararlanılır. Bu düzenleme, sınavlar başlamadan en geç on gün önce toplanan il-ilçe müdürler kurulunca yapılır. Ancak, yeter sayıda ders öğretmeninin bulunmaması halinde, diğer öğretmenlerden de branşları dikkate alınarak görevlendirme yapılır. Naklen gelen öğrencilerin, sorumlu oldukları derslerden, sınav komisyonlarının oluşturulamaması durumunda söz konusu öğrencilerin sınavları, gerekli tedbirler milli eğitim müdürlüğünce alınarak, başka okullarda yapılabilir. Müdür, sınav komisyonlarının başkanıdır ve imkanlar ölçüsünde sınav komisyonları ile sınav salonlarında bulunur. Gözetmen Görevlendirme Madde 11 - Okul müdürü, sınavlar için yeter sayıda öğretmeni gözetmen olarak görevlendirir. Sınav komisyonlarında üye olarak görevlendirilecek öğretmenlerin, sınavlarla ilgili görevleri kendilerine imza karşılığında duyurulur. Gözetmenler; a) Sınavın başlamasından yarım saat önce görev yerinde hazır bulunur, b) Örgencileri sınav salonuna alarak yerleştirir, yoklama yapar, c) Sınav kağıtlarının dağıtımını sağlar, ç) Öğrencilerin sınav süresince kopya çekmelerine engel olur, d) Sınav kurallarına uymayanları uyarır ve gerektiğinde durumu okul müdürlüğüne bildirir, e) Sınav sırasında yanlış anlamaya meydan verebilecek ve adayların dikkatini dağıtabilecek davranışlardan kaçınır, f) Sınavın bitiminde sınav kağıtlarını eksiksiz olarak teslim alır ve kağıt sarf tutanağının ilgili sütununu sınava girenlere imzalattırır. Sınava katılmayanların isimlerinin karşısına GİRMEDİ yazar g) Sınav evrakını komisyona teslim eder. Sınavların Niteliği Madde 12 - Sınavlarda sorulacak soruların açık, anlaşılır ve programı kapsayacak şekilde hazırlanmasına özen gösterilir. Her tür sınava başlamadan önce komisyon üyeleri sınav esaslarını bir tutanakla tespit eder. Yazılı Sınavlar Madde 13 - Yazılı sınavlar için sorularla birlikte bir cevap anahtarı ve puanlama baremi, sınavların başlama saatinden önce komisyonca hazırlanır ve okul müdürünce onaylanır. Puanlama baremi, soru kağıdında ve cevap anahtarında, her soruya verilen puanın ayrıntılı olarak belirtilmesi şeklinde yapılır. Yazılı sınavlarda,
öğrencilerin kimlik bilgilerini kapatacak şekilde hazırlanmış sınav kağıtları kullanılır. Sözlü ve Uygulamalı Sınavlar Madde 14 - Sözlü sınavlarda, sınav odasına giren öğrenciye, sınav komisyonu uygun gördüğü soruları yazdırır veya yazılı olarak verir. Sorular verildikten sonra her öğrenciye düşünmek için uygun bir zaman tanınır. Sözlü sınavlarda öğrenci cevap verirken sözü kesilmez. Ancak alınan cevaplarda açıklanması gereken hususlar bulunuyorsa, o noktaların açıklanması öğrenciden istenebilir. Bu sınavlarda öğretmenler, soruların cevaplarını sezdirecek, öğrenciyi şaşırtacak, kıracak ve korkutacak, onların dikkatini dağıtacak söz ve hareketlerden özellikle sakınırlar. Bir öğrenci soruları cevaplandırırken içeriye alınan ikinci öğrenci, kendisine verilen soruların cevaplarına hazırlanır. Öğrenci, soruların cevaplarını düşünme ve cevaplama süresi komisyonca belirlenir. ancak, bu süreler geçtiği halde öğrenciler cevaplarını henüz bitirememiş iseler ek süre tanınır. Sınavı biten öğrenciye not verilmeden, ikinci öğrenciden cevap istenmez. Uygulamalı sınavlarda, komisyonca uygun görülmüş araç ve gereçler kullanılır. Değerlendirme çalışmalarına geçilmeden önce yapılan işlerdeki öğrenci ad ve numaraları görünmeyecek bir şekilde kapatılır. En geç 24 saat içerisinde değerlendirme işlemine başlanır. Bu süre desin özelliğine göre uzatılabilir. Sınavların Başlama Saati ve Süresi Madde 15 - Yazılı sınavlara en geç sabah saat 10.00'da, öğleden sonra saat 14.00'de, sözlü ve uygulamalı sınavlara ise sabah saat 8.00'de başlanır. Yazılı sınav süresi dersin özelliğine göre iki saati geçmeyecek şekilde komisyonca belirlenir. Sözlü sınavların, saat 17.00'de bitirilememesi durumunda, sınava girecek öğrenci sayısının 10 öğrenciden fazla olması halinde sınav ertesi güne bırakılabilir. Uygulamalı sınavların süresi, sınav komisyonunca tespit edilir. Sınav Salonuna Girebilecekler Madde 16 - Sınav odasına veya salonuna, sınav komisyonu üyeleri ve gözetmenler dışında ancak müdürün görevlendireceği müdür yardımcıları ile okulu denetleme yetkisi olanlar girebilir. Sınavların Değerlendirilmesi Madde 17 - Sınavların değerlendirilmesi cevap anahtarına ve puanlama baremine göre yapılır. Yazılı sınavlarda kağıtlar okunurken rastlanan yanlışların altı aslı bozulmayacak şekilde renkli kalemle çizilir. Verilen puanlar, sınav kağıtlarının üst kısmında yer alan bölüme, soruların sıra numarası esas olmak üzere yazılır. Sınav kağıtlarının değerlendirilmesi sırasında, sorulara verilen bütün puanlar, birden fazla kağıt kullanan öğrencilerin her kağıdına ayrı ayrı işlenir ve bu kağıtlar komisyon başkanı ve üyelerince imzalanır. Yazılı sınavların değerlendirilmesinde anlaşmazlık olursa, üyeler puanlarını ayrı ayrı verirler. Bu ayrı puanları gösterir belgelerle gerekçeleri bir tutanakla not
çizelgesine eklenir. Ayrı ayrı verilen puanların aritmetik ortalaması, öğrencinin sınav notu olarak çizelgeye geçirilir. Sözlü sınavlarda komisyon üyeleri ayrı ayrı puan verir. Bu puanların aritmetik ortalaması sözlü puanıdır. Okul müdürü, sözlü sınavlarda komisyon üyeleri tarafından ayrı ayrı verilen puanlar arasında önemli farklar görürse, o sınavı durdurup olayı gerekçesiyle birlikte hemen milli eğitim müdürlüğüne ve varsa Bakanlık müfettişine bildirir. Bir taraftan da kendi başkanlığında yeni üye ilavesi ile kuracağı takviyeli bir komisyonla sınavın devamını sağlar. Uygulamalı sınavlarda değerlendirme, komisyonca belirlenen ve okul müdürlüğünce onaylanan kriterler doğrultusunda yapılır. Değerlendirme Sonunda Yapılacak İşler Madde 18 - Sınav kağıtlarının değerlendirilmesiyle ilgili bütün işlemler bittikten sonra öğrencilerin aldıkları notlar not çizelgesine geçirilir. Aynı dersten birden fazla sınav türü uygulanması halinde, bu sınavlarda alınan puanların aritmetik ortalaması alınıp not olarak tespit edilir. Bu şekilde kesinleşen notlar değiştirilemez ve notlara itirazda bulunulamaz. Cevap anahtarı, puanlama baremi ve sorular, sınav kağıtları ile birlikte bir yıl saklanır. Sınav kağıtları, okulu denetlemeye yetkili olmayan kimselere gösterilmez ve verilmez. Sınavlarda Kopya Çekme Madde 19 - Sınavlarda kopya çeken veya çekilmesine yardım eden öğrenciler sınav salonundan hemen çıkarılır ve kendilerine o sınav için sıfır (0) verilir. kopya olayı salondaki görevlilerce bir tutanakla tespit edilir. Sınavlarda Başarılı Sayılma Madde 20 - Sınavlarda bir dersten en az Geçer not alan öğrenci, bu dersten başarılı sayılır. Ortalama yükseltme sınavına başarılı olduğu dersten girip başarısız not alan öğrenci o dersten geçmiş sayılır. Ancak, sınavına girilen bu dersin yıl sonu notu; dersin ders kesimindeki yıl sonu notu ile ortalama yükseltme sınavında aldığı notun aritmetik ortalaması olarak yeniden hesaplanır. Sorumluluk sınavına giren öğrencinin sorumlu olduğu derse ait yıl sonu notu; a) O dersten sorumluluğun kalkması halinde, sınavda alınan notla sorumlu olarak geçtiği yılın ders kesimindeki o dersin yıl sonu notunun aritmetik ortalaması olarak hesaplanır. b) O dersten sorumluluğun kalkmaması durumunda sorumlu olarak geçtiği yılın ders kesimindeki yıl sonu notu değişmez. Sınav Sonuçlarının İlanı
Madde 21 - Sınav sonuçları, bütün sınavların bitimini takip eden iş gününde, tasdikli çizelgelerle okulda herkesin görebileceği bir yerde topluca ilan edilir. Bu çizelgelere her öğrencinin aldığı notlar yazılır. Öğrenci Nakilleri Madde 22 - Sınavların başlangıcının beş gün öncesinden bitimine kadar, öğrenci nakli ve naklen gelenlerin kaydı yapılmaz. Ancak, tasdikname ile uzaklaştırma cezası alanlarla, doğrudan sınıf geçen öğrencilerden isteyenlerin nakilleri bu süreler içinde de yapılır. Sınavlara Giremeyenler Madde 23 - Bu sınavlar sırasında, yatakta tedaviyi gerektiren bir hastalık sebebiyle sınava giremeyeceklerini, resmi veya özel sağlık kuruluşlarından alacakları rapor ile, Ayrıca, yangın, deprem gibi tabii afetler yüzünden veya ana, baba, kardeş gibi yakınlarından birinin ağır hastalığı veya ölümü, yahut spor, müzik, folklor gibi milli ve milletlerarası yarışmalarda Ülkemizi temsil etme gibi sebeplerle ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavlarına giremeyeceklerini resmi bir makamdan alacakları belge ile belgelendirenler, bu belgelerini sınavın yapıldığı günü takip eden üç gün içerisinde, okul müdürlüğüne teslim etmeleri halinde yeni bir sınava alınırlar. Söz konusu sınavlar, ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavlarının sona erdiği tarihten itibaren, en geç yeni ders yılının ilk haftasının son iş gününde bitirilecek şekilde, okul müdürlüğünce belirlenecek tarihlerde yapılır ve öğrencilere duyurulur. Ortaöğretim kurumlarının son sınıfındaki öğrencilere verilen ikinci ortalama yükseltme sınavına herhangi bir sebeple giremeyenlere yeni bir sınav hakkı tanınmaz. Bu sınavlar, ortalama yükseltme ve sorumluluk sınavları esaslarına göre yapılır. Yürürlük ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Yürürlük-Yürütme Madde 24 - Bu Yönerge onay tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 25 - Bu yönerge hükümlerini Milli Eğitim Bakanı yürütür.