0/18 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNE UYUM Yrd.Doç.Dr. Okan Fıstıkoğlu DEÜ, SUMER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İÇİN SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI İZMİR BULUŞMASI 26 OCAK 2007
1/18 İklim Değişikliği 970 Atmosferdeki CO 2 konsantrasyonu (ppm) Kötümser Senaryo 540 İyimser Senaryo 380 280 1900 Bugün 2100 NEDEN hızlı nüfus artışı, yoğun endüstrileşme, SONUÇ sera gazlarının konsantrasyonlarında üssel artış
2/18 İklim Değişikliği 970 Atmosferdeki CO 2 konsantrasyonu (ppm) Kötümser Senaryo Küresel Sıcaklık Artışı (ΔC o ) +5.8 Kötümser Senaryo 540 380 İyimser Senaryo (ΔC o ) 0.6 ±0.2 +1.4 İyimser Senaryo 280 ±0.0 1900 Bugün 2100 1900 Bugün 2100 NEDEN sera gazlarının konsantrasyonlarında üssel artış SONUÇ KÜRESEL ISINMA
3/18 İklim Değişikliği Küresel iklim modellerine göre küresel ısınmanın neden olduğu iklim değişiklikleri bölgeden bölgeye farklılık gösterecek.
Dokuz Eylül Üniversitesi 4/18 Hidrolojik ve meteorolojik değişimin etkileri Buzullarda erime Kuru ve sıcak hava nedeniyle orman yangınları Kar örtüsünde alansal ve hacimsel azalma Ekstrem hava koşulları Taşkınlar, kuraklık, Sağlık Problemleri Azalan akışlar nedeniyle, hidroelektrik enerjide azalma Yeraltısuyu seviyelerinde azalma Arazi örtülerinde değişim Isınan iç sular nedeniyle balık ölümleri Artan sulama suyu ihtiyacı, değişen bitki örtüsü Akımlarda azalma nedeniyle su kalitesinde kötüleşme
5/18 İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİNE KARŞI I NE YAPACAĞIZ? UYUM:İklim değişikli ikliğinin inin muhtemel zararlı etkilerini azaltmaya çalışmak için in geliştirilmesi gerekli politikalar, uygulamalar ve projeler bütününüb ifade etmektedir.
6/18 UYUM ÖNLEMLERİNİN İKİ TEMEL HEDEFİ 1. İklim değişikli ikliğinin inin muhtemel olumsuz etkilerini yok etmeli yada azaltmalı 2. İklim değişikli ikliğine ine neden olan süreci s sönümlemeli. Örnek: SıcaklS caklık k artışı ışına karşı konutlarda ciddi ısı izolasyon tedbirlerinin alınmas nmasına na yönelik y yasal, teknik ve finansal tedbirlerin alınmas nması. 1. Amaç: : Isı kaybını azaltarak, kışık ışın ısınma için i in ve yazın n serinlemek için i in daha az enerji tüketmek. t 2. Amaç: : Daha az enerji tüketerek t sera gazı emisyonlarını aşağı çekmek.
7/18 UYUM ÖNLEMLERİ Ulusal /Uluslararası Ölçekte İklim Değişikliği SÖNÜMLEME Mevcut Yönetim Uygulamaları İlave Etkiler Mevcut Etkiler Bilgi Toplama Tasarım Uygulama İzleme Tasarım Kriterleri Amaçlar UYUM Sektörel Ölçekte
8/18 UYUM ÖNLEMLERİ İklim Değişikliği SÖNÜMLEME Hidro. Elk. Pot. Düşüş Alt. Enj. Kayn. Rüzgar Türbini Güneş Hücresi Rüzgar Tarlaları Güneş Panelleri İzleme Enerji Politikaları Fosil Yakıtlar Hava Kirliliği CO 2 Ekonomik Çevresel Teknolojik Rüzgar Güneş Jeotermal UYUM
9/18 İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİNE KARŞI I UYUM ÖNLEMLERİNİ Sektörel bazda, ulusal ölçekte planlamayı gerektiren, Teknik Ekonomik ve Yasal açıdan a yapılabilir esnek çözümler olarak tarif edebiliriz.
10/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği UNDP-GEF Project: ENABLING ACTIVITIES FOR THE PREPARATION OF TURKEY S INITIAL NATIONAL COMMUNICATION TO THE UNFCCC KÜRESEL İKLİM MODELLERİ İyimser Senaryoya Göre G Olası İklim Değişimleri imleri Yıllık k Ortalama SıcaklS caklıklardaklarda 2030 yılında y +1.2 C o 2050 yılında y +2.0 C o artış Daha Ilık k kışk mevsimi ve daha sıcak s yaz mevsimi Yıllık k Toplam Yağış ğışlarda 2030 yılında y -%5 2050 yılında y -%10 azalma Sonbahar ve bahar yağış ğışlarında daha fazla azalma
11/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği Sıcaklıklardaki artış ve yağışlardaki azalma aylara göre farklılıklar göstermekte. 2030 2050 2100 2030 2050 2100 Sıcaklık B2 A2 B2 A2 B2 A2 Yağış B2 A2 B2 A2 B2 A2 0 C 0 C 0 C 0 C 0 C 0 C % % % % % % Ocak 0.9 1.0 1.4 1.6 2.5 3.6 Ocak -3.3-7.8-5.5-11.9-11.6-22.0 Şubat 0.9 0.7 1.3 1.2 2.4 3.1 Şubat -0.7-1.2-2.6-4.5-7.9-16.3 Mart 0.8 1.0 1.2 1.6 2.1 3.1 Mart -0.2-9.9-0.1-11.6-0.6-8.4 Nisan 1.1 1.2 1.6 1.9 2.7 3.7 Nisan -5.9 0.3-9.3-3.1-16.2-17.4 Mayıs 1.4 1.3 2.1 2.2 3.7 5.0 Mayıs -12.4 0.0-18.7-5.9-31.6-32.0 Haziran 1.6 1.5 2.3 2.5 4.1 5.5 Haziran -24.9-1.1-35.9-10.4-59.3-57.5 Temmuz 1.6 1.5 2.3 2.4 4.1 5.4 Temmuz -35.2-3.7-47.6-11.5-73.0-59.7 Ağustos 1.7 1.6 2.6 2.7 4.5 6.0 Ağustos -13.5-19.2-20.4-29.5-37.2-56.8 Eylül 1.5 1.2 2.2 2.1 3.8 5.1 Eylül -9.9-6.9-15.7-14.5-30.1-42.9 Ekim 1.4 1.3 2.1 2.1 3.7 4.9 Ekim -17.1-1.8-26.5-11.7-48.5-58.1 Kasım 1.1 0.9 1.6 1.5 2.7 3.5 Kasım -6.2-6.1-10.5-12.6-21.6-34.5 Aralık 1.0 1.2 1.5 1.9 2.6 3.5 Aralık -4.4-7.2-6.5-10.6-12.1-19.3
12/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği Olası iklim değişimlerinin gözlenmiş sıcaklık ve yağış verileriyle doğrulanması: TREND ANALİZİ (~1960-2005) Gediz: Sıcaklık Yağış Akış B. Menderes: Sıcaklık Yağış Akış
İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği SICAKLIK VE YAĞIŞLARDAKİ DEĞİŞİMİN AKIMLAR VE BİTKİ SU İHTİYACIN ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN BELİRLENMESİ Hidrolojik Model (Yağış ğış-akış modeli) Zemin Bitki Örtüsü Eva. Eva. Yağış Sızma Yüzeysel Tutma Derine Sızma Yüzeysel Akış Bitki su ihtiyacı modeli (Penman-Monteith, Blaney Cridldle Cridldle, Hargreaves,,..) Q(mm/month) 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Model Observed 1 7 13 19 25 31 37 43 49 55 61 67 73 79 85 91 97 103 109 115 121 127 133 139 145 151 157 163 169 175 181 187 193 199 205 Months 13/18 Gediz: EIE 509 no lu AGİ nin verifikasyonu(1980-1996).
14/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği İyimser Senaryoya Göre G Olası Etkiler Yıllık k Ortalama Akımlarda 2030 yılında y %10-%23 %23 2050 yılında y %20-%35 %35 azalma Yıllık k Bitki Su İhtiyaçlarında 2030 yılında y %12-%16 %16 2050 yılında y %18-%23 %23 artış Su Potansiyeli Su İhtiyacı İklim değişikliği Gediz ve B.Menderes havzalarında zaten yaşanan arz/talep sorununu daha da şiddetlendiriyor.
15/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği Benzer Çalışma: Henrichs and Alcamo, 2001 2070 de %40 civarında
16/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği İyimser Senaryoya Göre G Olası Diğer Etkiler Doğal bitki örtüsünde değişim im Ormanlık k alanlarda azalma Orman yangınlar nları Taşkınlar ve Kuraklık Erozyonda artış Sulak alanlarda bozulma Akarsu kalitesinde bozulma.. Yukarıdaki olası diğer etkilerin boyut ve kapsamları mutlaka incelenmeli Ayrıca tüm etkilerin sosyal ve ekonomik yönü mutlaka irdelenmeli
17/18 İklim Değişikli ikliğinin inin Su Kaynaklarına Etkisi- Uyum Önlemleri Gediz ve B. Menderes Havzası Örneği Uyum Önlemleri ve Teknolojileri Sulama sistemlerinde modernizasyon (Bas( Tarımsal ürün n deseninde değişiklik iklik Daha dayanıkl klı tohum geliştirme İlave su hazneleri (yeni( barajlar yada eskilerinin y Havzalar arası su transferleri İlave taşkın önleme sistemleri Arıtma tesisleri, geridönüşüm sistemleri Erozyonla mücadele m de artış Şehirlerde su kaçaklar aklarının n azaltılmas lması Su tasarrufu sağlay layıcı sistemler (eğitim( itim) Su ücretlendirme politikasında değişiklikler, iklikler, vs. Basınçlı sistem %30 kazanç) yeni barajlar yada eskilerinin yükseltilmesi) Mevcut su yönetim sistemine entegre edilecek.
18/18 İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİKLERİNE UYUM (SONUÇ) 1. İklim değişikli ikliğinden inden etkilenecek doğal ve suni sistemler hassasiyetlerine göre g belirlenmeli; 2. İklim değişikli ikliğinin inin sistemler üzerindeki olası doğrudan ve dolaylı etkileri detaylı bir biçimde imde analiz edilmeli; 3. Etkileri azaltıcı yada yok edici önlemler, mevcut yönetim sistemlerine entegre edilmeli; 4. Sürekli izleme faaliyetleriyle sistemlerin uyum performansları takip edilmelidir.