DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE AVRUPA BİRLİĞİ MALİ İŞBİRLİĞİ 2007-2013 IPA Dönemi Yapılar, Aktörler ve Sorumluluklar Katılım Öncesi Mali İşbirliği Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance-IPA) kapsamında yararlanıcı ülkede oluşturulması gereken yapılar ve aktörler, temel olarak, IPA Uygulama Tüzüğünün 21. maddesinde yer almaktadır. Aynı şekilde, IPA Uygulama Tüzüğünün çeşitli maddelerinde, imzalanan diğer anlaşmalar ve ulusal düzeyde yapılan diğer düzenlemelerde sistemdeki diğer yapı ve aktörlere ilişkin hükümler bulunmaktadır. IPA ile temin edilen yardımlarının uygulanması çerçevesinde sağlanan AB mali yardımlarıyla ilgili işbirliği kurallarını düzenlemek amacıyla AB ile Türkiye arasında 11.07.2008 tarihinde IPA Çerçeve Anlaşması imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma, 3.12.2008 tarih ve 5824 sayılı Kanunla TBMM tarafından uygun bulunmuş, 2008/14450 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile onaylanarak 24.12.2008 tarih ve 27090 (mükerrer) sayılı Resmi Gazete de yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir. 1 IPA Uygulama Tüzüğü ve Çerçeve Anlaşma, 2007-2013 döneminde, AB mali yardımlarının yönetimi için 2007 öncesi dönemde (2002-2006 döneminde) oluşturulan sistemde yer almayan yeni yapı ve aktörler ile yeni sorumluluklar öngörmektedir. Bu yeni yapı ve aktörleri tayin etmek üzere ilk önce 2007/70 sayılı Başbakanlık Genelgesi 2, daha sonra da daha kapsamlı olan 2009/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi 3 (IPA Genelgesi) yayımlanmıştır. 2009/18 sayılı IPA Genelgesi nin kabul edilmesiyle, IPA öncesi (2007 öncesi) dönemde kurulan yapı tadil edilmiş ve 2001/41, 2002/50 ve 2007/70 sayılı Başbakanlık Genelgeleri yürürlükten kaldırılmıştır. IPA kapsamında Türkiye de oluşturulması gereken yapı ve aktörler şunlardır: 1. Yetkili Akreditasyon Görevlisi (CAO-Competent Accrediting Officer): Yetkili Akreditasyon Görevlisi, Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanıdır. Yetkili Akreditasyon Görevlisinin sekretarya hizmetleri Hazine Müsteşarlığı tarafından yürütülür. CAO, 2007 öncesi dönemde yer almayan ve IPA ile ön görülen bir aktördür. NAO ile Ulusal Fon un akredite edilmesi, bu akreditasyonun izlenmesi, askıya alınması veya geri alınmasından sorumludur. 2. Ulusal IPA Koordinatörü (NIPAC-National IPA Coordinator): 2002-2006 döneminde NAC (National Aid Coordinatör-Ulusal Yardım Koordinatörü) olarak bilinen aktör, IPA kapsamında NIPAC olarak tanımlanmıştır. IPA Genelgesi ile NIPAC olarak Avrupa Birliği Bakanlığı görevlendirilmiştir. Ulusal Katılım Öncesi Yardım Koordinatörünün sekretarya hizmetleri Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından yürütülür. Görevleri şunlardır: 1 IPA Uygulama Tüzüğünün 7. maddesinde, IPA kapsamında yapılacak yardımın ancak Çerçeve Anlaşma imzalandıktan sonra verilebileceği hükmü yer almaktadır. 2 2007/70 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 21.11.2007 tarih ve 26707 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu genelge ile Yetkili Akreditasyon Görevlisi ve Denetim Otoritesi atanmıştır. 2009/18 sayılı genelge ile yürürlükten kaldırılmıştır. 3 2009/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi, 4.12.2009 tarih ve 27422 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 1
- Komisyon ile yararlanıcı ülke arasında ortaklığı ve genel katılım süreci ile IPA Tüzüğü altında yardım kullanımı arasında yakın bağlantıyı temin etmek, - IPA Tüzüğü altında belirtilen programların tutarlılığı ve koordinasyonunu sağlamak, - Geçiş Dönemi Yardımı ve Kurumsal Yapılanma Bileşenine ilişkin programlama ve izleme sürecini yürütmek ve koordine etmek; - Çerçeve Anlaşma, Sektörel Anlaşma(lar) ile Finansman Anlaşmalarını imzalamak ve Avrupa Komisyonuna iletmek; - Stratejik Çerçeve Belgesi ve operasyonel programları Avrupa Komisyonuna iletmek, - Uygulamayla ilgili IPA yıllık ve nihai raporlarının hazırlanmasını sağlamak ve IPA izleme komitesinin incelemesinin ardından Komisyona ve NAO ya sunmak görevlerini yerine getirir. - 3. Stratejik Koordinatör (SC-Strategic Coordinator): Stratejik Koordinatör sıfatı ile Kalkınma Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı görevlendirilmiştir. Stratejik Koordinatörün sekretarya hizmetleri Kalkınma Bakanlığı tarafından yerine getirilir. Stratejik Koordinatör, IPA bileşenlerinin uygulamasında yer almamaktadır. Görevleri şunlardır: - Bölgesel Kalkınma Bileşeni ve İnsan Kaynaklarının Gelişimi Bileşeni altında verilen yardımı koordine etmek; - Stratejik Uyum Çerçeve Belgesini hazırlamak, - sektörel stratejiler ve programlar arasında koordinasyonu sağlamak. - 4. Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (NAO-National Authorising Officer): Ulusal Yetkilendirme Görevlisi olarak Hazine Müsteşarı görevlendirilmiştir. NAO nun IPA öncesi dönemdeki sorumlulukları devam etmektedir. IPA ile birlikte NOA ya yeni görev ve sorumluluklar tevdi edilmiştir. Bunlar iki kategoriye ayrılmaktadır: 1. Ulusal Fon un başkanı olarak, Türkiye de AB fonlarının mali yönetiminden ve işlemlerin doğruluğundan ve yasallığından sorumludur. Bu kapsamda; - işlemlerin yasallığı ve doğruluğuna ilişkin güvence vermek, - harcama beyanlarını Komisyona sunmak, - eş-finansmanı temin etmek - usulsüzlüklere ilişkin gerekli işlemleri yapmakla mükelleftir. 2. IPA kapsamında oluşturulan yönetim ve kontrol sistemlerinin etkin işleyişinden sorumludur. Bu kapsamda; - Program Otoritelerini akredite etmek, akreditasyonu izlemek, askıya almak veya geri almak, - IPA kapsamında yapılan yardımların yönetimi için gerekli yönetim sisteminin varlığını ve etkin işleyişini temin etmek, - Yönetim ve kontrol sistemleri hakkında raporlama yapmak, - Denetim Otoritesi raporlarındaki bulguların takibini yapmak, - yönetim ve kontrol sistemlerinde meydana gelen önemli değişiklikleri CAO ve Komisyona raporlamakla mükelleftir. Ayrıca NAO, her yılın 28 Şubat tarihi itibariyle Komisyona; - yönetim ve kontrol sistemlerinin etkin işleyişi ile - işlemlerin doğruluğu ve yasallığını teyit eden ve - sistemlerdeki değişiklikleri içeren bir güvence beyanı vermekle mükelleftir. Bu güvence beyanı NAO nun, mali yıl boyunca yönetim ve kontrol sistemleri üzerindeki gözetimine dayanmalıdır. 2
5. Ulusal Fon (NF-National Fund): Hazine Müsteşarlığı bünyesinde bulunan Ulusal Fon (UF), NAO nun sorumluluğu altında, IPA çerçevesinde sağlanacak yardımların mali yönetimi ile görevlidir. Bu kapsamda; - banka hesaplarının düzenlenmesinden, - Komisyondan fon talep edilmesinden, - Komisyondan alınan fonların Program Otoritelerine (Uygulama Ajanslarına) ya da nihai yararlanıcılara aktarılmasından ve - Komisyona mali raporlama yapmaktan sorumludur. - 6. Program Otoriteleri (OS-Operating Structures): IPA Tüzüğü altında tahsis edilen yardımın uygulaması ve yönetimini yürütmek üzere yararlanıcı ülkede, her bir IPA bileşeni veya her bir program için Program Otoriteleri oluşturulması gerekmektedir. Program Otoriteleri tek bir birimden oluşabileceği gibi, birden fazla birimimden de oluşabilir. Program Otoritelerinin görev ve sorumlulukları şunlardır: - Yıllık ya da çok yıllı programları hazırlamak, - Programların uygulamasını izlenmek, yıllık ve nihai uygulama raporlarını hazırlamak, Sektörel İzleme Komitesinin onayından sonra Komisyon, NIPAC ve NAO ya sunmak, - Fonlanacak operasyonların/projelerin Topluluk ve ulusal kurallara uygun olarak seçmek ve onaylamak, - Belgeleri muhafaza etmek ve denetim izinin sağlamak, - İhale, sözleşme, ödeme ve gerektiğinde geri ödeme prosedürlerini oluşturmak, - Muhasebe işlemlerini yürütmek - Harcamaların doğrulamasına ilişkin olarak, UF ve NAO nun gerekli tüm bilgileri almasını sağlamak, - Raporlama ve bilgi sistemlerini oluşturmak, - Nihai yararlanıcılar tarafından yapılan ödeme talepleri ve yapılan harcamaların doğruluğuna ilişkin idari, mali, teknik ve fiziki doğrulamaları yapmak, - İç denetimi sağlamak, - Usulsüzlük raporlamasını sağlamak, - Bilgilendirme ve tanıtım gerekliliklerini yerine getirmek. Türkiye de, IPA Bileşenleri ve bileşenler kapsamındaki programlardan sorumlu Program Otoritelerinin hangi kurumlar olacağı ilk olarak, 15 Aralık 2005 tarihinde yapılan Ortak İzleme Komitesi (JMC) toplantısında Komisyon tarafına bildirilmiş, daha sonra da bu kurumların isimleri, Hazineden sorumlu olan Bakan tarafından 2 Şubat 2006 tarihli mektupla Komisyona iletilmiştir. 4 2011/15 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile IPA nın tüm bileşenleri ve operasyonel programların yönetiminden sorumlu Program Otoriteleri nihai olarak tespit edilmiştir. Bileşenlere ve programlara göre Program Otoritelerini oluşturan kurum ve kuruluşlara ilişkin tablo aşağıda verilmektedir. 4 02.02.2006 tarih ve 343 sayılı, Devlet Bakanı Ali Babacan imzalı ve Komisyon üyesi Olli Rehn e muhatap mektup. 3
Tablo: IPA Bileşenleri, Operasyonel Programlar ve Program Otoriteleri Bileşenler Operasyonel Programlar Program Otoriteleri 1. Bileşen: Geçiş Dönemi Yıllık Ulusal Programlar AB Bakanlığı + MFİB Yardımı ve Kurumsal Yapılanma 2. Bileşen: Sınır Ötesi İşbirliği Yıllık Programlar AB Bakanlığı + MFİB 3. Bileşen: Bölgesel Kalkınma Çevre Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ulaştırma Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Bölgesel Rekabet Edebilirlik Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 4. Bileşen: İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi 5. Bileşen: Kırsal Kalkınma Kırsal Kalkınma Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Yönetim Otoritesi), Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (IPARD Ajansı) 7. Denetim Otoritesi (AA-Audit Authority): Yararlanıcı ülke tarafından, yönetim ve kontrol sistemlerinde yer alan tüm aktörlerden bağımsız ve uluslararası denetim standartlarına göre denetim yapan bir Denetim Otoritesi (AA) atanmalıdır. Temel görevleri şunlardır: - yönetim ve kontrol sistemlerinin etkin işleyip işlemediğini ve - Komisyona sunulan muhasebe bilgilerinin güvenilirliğini doğrulamak. Türkiye de AA olarak Hazine Kontrolörleri Kurulu görevlendirilmiştir. IPA yönetim ve kontrol sisteminde yer alan tüm kurumlar, AA tarafından istenilen her türlü bilgiyi, belgeyi, kayıtları, raporları ve bilgi sistemlerini sunmak ve bu bilgileri denetime hazır bulundurmak zorundadırlar. AA yıllık denetim faaliyet raporu ve denetim görüşünü Komisyon, CAO ve NAO ya sunar. Ancak nihai harcama beyanlarına ilişkin görüşünü Komisyon ve CAO ya sunar. Denetim bulguların takibi ise NAO nun sorumluluğundadır. 8. Merkezi Finans ve İhale Birimi (Uygulama Ajansı-Implementing Agency): IPA Uygulama Tüzüğü nün 75 maddesine göre IPA I. Bileşen altında, 139. maddesine göre ise IPA II. Bileşeni altında, yararlanıcı ülkede bir uygulama ajansı oluşturulmalıdır. 5 2009/18 sayılı IPA Genelgesine göre, katılım öncesi mali işbirliği ile IPA 1. ve 2. Bileşenleri kapsamındaki programlara ilişkin projelerin Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ihale, sözleşme, ödeme ve raporlama işlemleri Merkezi Finans ve İhale Birimi tarafından yerine getirilir. 9. Program Yetkilendirme Görevlisi (PAO-Programme Authorising Officer): IPA Uygulama Tüzüğü nün 75 maddesine göre IPA I. Bileşeni, 139. maddesine göre ise IPA II. Bileşeni için, NIPAC a danışmak suretiyle NAO tarafından bir Program Yetkilendirme Görevlisi atanır. 2009/18 sayılı IPA Genelgesi ne göre, Katılım Öncesi Yardım Aracı 1. ve 2. Bileşende Program Yetkilendirme Görevlisi, Merkezi Finans ve İhale Birimi Başkanıdır. 5 IPA uygulama tüzüğüne göre, uygulama ajansları ihale, sözleşme, ödeme, muhasebe ve mali raporlamadan sorumlu birimlerdir. Türkiye de ise bu fonksiyonları, Mutabakat Zaptı yla uygulama ajansı olarak kurulan MFİB yerine getirmektedir. 4
10. Kıdemli Program Görevlisi (SPO-Senior Programming Officer): IPA Uygulama Tüzüğü nün 75. maddesine göre, yararlanıcı ülkede; - ilgili Bakanlıklarda/kurumlarda projelerin teknik uygulamasından ve - projelerin iyi ve zamanında hazırlanması ve uygulanmasında PAO ya yardımcı olmaktan sorumlu olmak üzere, PAO tarafından, Kıdemli Program Görevlileri tayin edilir. 6 11. Ulusal Otorite: Katılım Öncesi Yardım Aracı 2. Bileşeni ile ilgili olarak, ülkemizin hâlihazırda katılım sağladığı ve önümüzdeki dönemde katılacağı programlarla ilgili çalışmaları Merkezi Finans ve İhale Birimi ile işbirliği içerisinde yürütmek üzere Avrupa Birliği Bakanlığı Ulusal Otorite olarak belirlenmiştir. 12. Yönetim Otoritesi: IPA 5. Bileşeni için imzalanan Sektörel Anlaşmanın 7 12. maddesine göre Program Otoritesini oluşturan yapılardan biri Yönetim Otoritesidir. Sektörel Anlaşmaya göre Yönetim Otoritesi, IPA Kırsal Kalkınma (IPARD) Programının hazırlanması, uygulanmasının izlenmesi, değerlendirilmesi, raporlanması, koordinasyonu ve tanıtımından sorumludur. Yönetim Otoritesi olarak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü görevlendirilmiştir. 8 13. IPARD Ajansı: IPARD ile ilgili Sektörel Anlaşma nın 12. maddesine göre, Program Otoritesini oluşturan diğer yapı IPARD Ajansı dır. Katılım Öncesi Yardım Aracının 5. Bileşeni kapsamında, başvuru çağrı ilanlarına çıkılması, proje seçimi, sözleşme, ödeme ve raporlama işlemlerinin yürütülmesinden sorumlu IPARD Ajansı olarak, kanunla, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) kurulmuştur. Kurum, görevlerini Çerçeve Anlaşma, Sektörel Anlaşma ve 5818 sayılı Kanun ile değişik 5648 sayılı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun 9 hükümleri çerçevesinde yerine getirir. Ayrıca, TKDK ya bağlı 42 adet İl Koordinatörlüğü kurulmuştur. 14. İç Denetim: Katılım öncesi mali işbirliği kapsamında yer alan kurumların iç denetim işlevi, 5018 sayılı Kanun çerçevesinde atananlar arasından, kurumlarınca öngörülen yeterli sayıdaki iç denetçi tarafından yerine getirilir. Ancak, 5018 sayılı Kanun kapsamında olmayan Merkezi Finans ve İhale Birimi ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun iç denetimi kendi iç denetçileri tarafından yapılır. 6 Kıdemli Program Görevlileri sadece IPA I. Bileşeni altında öngörülmüştür. Ayrıca, 2009/18 sayılı IPA Genelgesi nde, bu aktörlere ilişkin herhangi bir hüküm yer almamaktadır. 7 IPA Uygulama Tüzüğü nde, IPA nın 5. bileşeni olan Kırsal Kalkınma bileşeni altında (madde 184) sadece, bu bileşen kapsamında yer alan tedbirlerin ulusal düzeyde hazırlanan bir programa konu olacağı ve hazırlanan bu programda Program Otoritesinin tanımlanması gerektiği ifade edilmektedir. Ancak yine, IPA Uygulama Tüzüğü nün 172. maddesi, 5. bileşene ilişkin olarak, bazı konularda detaylı hükümlerin sektörel anlaşma veya finansman anlaşmalarında öngörüleceğini belirtmektedir. Sektörel Anlaşma, IPA Uygulama Tüzüğü nün 7. maddesinde Çerçeve Anlaşmayı tamamlayan bir anlaşma olarak ifade edilmektedir. IPA Kırsal Kalkınma Bileşeni için Sektörel Anlaşma 7 Mayıs 2010 tarihinde taraflarca imzalanmıştır. Söz konusu anlaşma 2010/658 nolu Bakanlar Kurulu Kararı ile onaylanarak 15.07.2010 tarih ve 27642 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 8 Bu sorumluluklar, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından çıkartılan, 1 Eylül 2009 tarih ve 27336 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Kırsal Kalkınma İzleme Komitesinin Teşekkülü ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik in 2. maddesinde de açıkça ifade edilmektedir. 9 TKDK Kanunu, 18.05.2007 tarih ve 26526 sayılı Resmi Gazete de yayınlanmıştır. Söz konusu kanunda, 5818 sayılı kanunla bazı değişiklikler yapılmıştır. 5
15. Dış Denetim: Her ne kadar, IPA Başbakanlık Genelgesinde dış denetime ilişkin herhangi bir hüküm bulunmasa da Türkiye de AB mali yardımlarının dış denetimi Sayıştay tarafından yerine getirilmektedir. Yukarıda sayılan aktörler ve yapılar dışında, IPA Uygulama Tüzüğü kapsamında çeşitli izleme komiteleri kurulmuştur. Bunlar: 1. IPA İzleme Komitesi: IPA Uygulama Tüzüğü nün 58. maddesine göre yararlanıcı ülke bir IPA İzleme Komitesi kurmak zorundadır. IPA İzleme Komitesi nin temel amacı, IPA bileşenlerinin uygulanmasında koordinasyon ve uyumu sağlamaktır. Komite, Finansman Anlaşmalarında ve Çok Yıllı Endikatif Planlama Belgesinde tespit edilen hedefler doğrultusunda, tüm programların uygulanmasına ilişkin etkinlik, kalite ve uyumun sağlanması konusunda tatmin olmalıdır. Komite bu amaçla, Komisyon, NIPAC ve NAO ya önerilerde bulunabilir. Yılda en az bir kez toplanır. IPA İzleme Komitesi, Ulusal Katılım Öncesi Yardım Koordinatörü ile Avrupa Komisyonunun eşbaşkanlığında, Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Ulusal Otorite, Merkezi Finans ve İhale Birimi, Stratejik Koordinatör ve Program Otoritesi kurumlar ile ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur. Komitenin sekretarya hizmetleri Avrupa Birliği Bakanlığı tarafından yürütülür. 2. Sektörel İzleme Komiteleri: IPA Uygulama Tüzüğü nün 59. maddesine göre, IPA İzleme Komitesi, IPA bileşenleri altında kurulan Sektörel İzleme Komitelerince desteklenmelidir. Sektörel İzleme Komiteleri, programların uygulanmasına ilişkin etkinlik ve kalitenin sağlanması konusunda tatmin olmalıdır. Komiteler, Komisyon ve NIPAC a önerilerde bulunabilir. Bileşenler ve programlar bazında kurulan komiteler şunlardır: 1. Bileşen-Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma (TAIB) 10 İzleme Komitesi: Ulusal Katılım Öncesi Yardım Koordinatörü ve Avrupa Komisyonunun eşbaşkanlığında Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Program Yetkilendirme Görevlisi, Avrupa Birliği Bakanlığı, Ulusal Fon, Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve diğer ilgili kamu kurumlarının temsilcileri ile gerekli hallerde sivil toplum kuruluşları temsilcilerinden oluşur. Gerek duyulması halinde, sektörel izleme alt komiteleri kurulur. Komitenin sekretarya hizmetleri Avrupa Birliği Genel Sekreterliği tarafından yürütülür. Komite yılda en az iki kez toplanır. 2. Bileşen-Ortak İzleme Komitesi: IPA nın II. Bileşeni olan Sınır Ötesi İşbirliği bileşeni paylaşımlı yönetim sistemi 11 kapsamında uygulanacaktır. Bu sisteme göre, sınır ötesi programlar üye ülkelerle birlikte yürütülmekte ve temel yapılar üye ülkelerde oluşturulmaktadır. 12 Aday ülkeler IPA kapsamında bu programlara katılmaktadır. Ortak İzleme Komitesi ise, katılımcı ülkeler tarafından oluşturulmaktadır. Komite Yılda en az iki kez toplanır. 13 10 TAIB-Transition Assistance and Institution Building 11 Paylaşımlı yönetim sistemi için Bkz: Bölüm 3.2.2.4. 12 IPA Uygulama Tüzüğünün 102. maddesi, IPA nın II. Bileşeni olan Sınır Ötesi İşbirliği Bileşeni kapsamında oluşturulması gereken yapıları düzenlemektedir. Bu madde çerçevesinde, her bir program bazında, bazı yapıların üye ülkede oluşturulması zorunluluğu hükme bağlanmıştır. Bunlar; - Yönetim Otoritesi ve Ortak Teknik Sekretarya - Sertifikasyon Otoritesi - Denetim Otoritesi 13 2009/18 sayılı IPA Genelgesine göre, 2. Bileşene ilişkin izleme faaliyetleri gerekli hallerde Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Bileşeni İzleme Komitesi vasıtasıyla yapılır. 6
3. ve 4. Bileşenler-Çevre, Ulaştırma, Bölgesel Rekabet Edebilirlik ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi OP Sektörel İzleme Komiteleri: İlgili Program Otoritesi ile Avrupa Komisyonunun eşbaşkanlığında, NIPAC, NAO, Stratejik Koordinatör, MFİB, Maliye Bakanlığı ve ilgili diğer kamu kurumları ile gerekli hallerde sivil toplum kuruluşları temsilcilerinden oluşur. Komitelerin sekretarya hizmetleri ilgili Program Otoritesi kurumlar tarafından yürütülür. 5. Bileşen-IPA Kırsal Kalkınma (IPARD) İzleme Komitesi: Sektörel Anlaşma nın 61. maddesine göre Türkiye, IPARD İzleme Komitesi kurmakla yükümlüdür. Bu amaçla, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından 1 Eylül 2009 tarih ve 27336 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Kırsal Kalkınma İzleme Komitesinin Teşekkülü ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik çıkarılmıştır. Komite, Tarım Bakanlığı başkanlığında, İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı ile ekonomik, sosyal ve ilgili diğer konulara yönelik sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşmaktadır. Avrupa Komisyonu, NAO, NIPAC, TKDK, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının bazı birimleri ile bazı kamu kurum ve kuruluşları da gözlemci statüsünde Komiteye katılırlar. Komite IPA İzleme Komitesine raporlama yapar ve yılda iki kez toplanır. Temel görevleri şunlardır: - Programın belirlenen strateji, amaç ve hedeflerine ulaşılmasının temini amacıyla uygulamaların etkinliği ve kalitesini sağlamak, - Program uygulamalarının iyileştirilmesi amacıyla, öncelik eksenleri ve tedbir veya faaliyetler bazında Programın uygulanmasında ulaşılan sonuçlar ve mali göstergeler de dâhil, kaydedilen ilerleme ile - Programda belirlenen hedeflere ulaşılması açısından, uygulama ve gelişmeleri izlemek. Türkiye de ayrıca, IPA Uygulama Tüzüğü, Çerçeve Anlaşma ve Sektörel Anlaşma da öngörülmeyen, ancak, 2009/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile ihdas edilen başka yapılar da mevcuttur. Bunlar: 1. Mali İşbirliği Koordinasyon Kurulu: Kurul, Başmüzakereci başkanlığında, NIPAC, NAO, Kalkınma Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı, Maliye Bakanlığı Müsteşarı, Program Otoritesi Bakanlıkların Müsteşarları ve MFİB Başkanından oluşur. Sekretarya hizmetleri Avrupa Birliği Bakanlığı tarafından yürütülür. Gerekli hallerde Kurula diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşları da davet edilir. İhtiyaç duyulması halinde Kurul teknik seviyede toplanır. Görevleri şunlardır: - Mali işbirliği sürecinin genel işleyişini, Topluluk programları ve ajanslarından yararlanmaya yönelik faaliyetleri koordine etmek, izlemek ve değerlendirmek, - Katılıma yönelik olarak üye ülkeler ile yürütülen ikili işbirliğinin genel koordinasyonunu sağlamaktır. 2. Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Komitesi: Komite, Avrupa Birliği Bakanlığı başkanlığında, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı ile Dışişleri ve Maliye Bakanlıklarının, en az daire başkanı düzeyinde temsilcilerinden ve MFİB nin uygun seviyedeki temsilcisinden oluşur. Komitenin sekretarya hizmetleri, Avrupa Birliği Bakanlığı tarafından yürütülür. Görevleri şunlardır: - Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Bileşeni kapsamında kullanılacak kaynaklara ilişkin öncelikleri belirlemek, hazırlık aşamasından başlamak üzere, programlama belgelerini değerlendirmek ve varsa değişiklik önerilerinde bulunmak, 7
- Söz konusu bileşen kapsamındaki proje tekliflerini değerlendirmek, karara bağlamak ve proje hazırlama sürecini yönlendirmektir. 3. Sınır Ötesi İşbirliği Komitesi: Komite, Ulusal Otorite başkanlığında, Dışişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Merkezi Finans ve İhale Birimi ve Avrupa Birliği Bakanlığı temsilcilerinden oluşur. Komitenin çalışma usul ve esasları Komite tarafından belirlenir. Komitenin sekretarya hizmetleri Ulusal Otorite tarafından yürütülür. Görevleri şunlardır: - Sınır Ötesi İşbirliği Bileşeni ile ilgili programlama ve teknik uygulama sürecini koordine etmektir. 4. Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Komitesi: Komite, Kalkınma Bakanlığı Müsteşarı başkanlığında, Stratejik Koordinatör, Program Otoritesi Başkanları ile Dışişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı ile MFİB nin üst düzey temsilcilerinden oluşur. Gerek duyulması halinde ilgili kurum ve kuruluş temsilcileri de toplantıya davet edilir. Komitenin sekretarya hizmetlerini Kalkınma Bakanlığı yürütür. Komitenin çalışma usul ve esasları Komite tarafından belirlenir. Görevleri şunlardır: - Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenleri altında yer alan operasyonel programlara ilişkin gelişmeleri değerlendirerek, her bir bileşen için operasyonel programlar arası fon tahsisine ilişkin olarak Avrupa Komisyonuna iletilecek önerileri oluşturmak, - Program Otoritelerine, operasyonel programlar arasındaki uyum ve tamamlayıcılığın sağlanmasına yönelik değerlendirme ve tavsiyelerde bulunmak, - Stratejik Çerçeve Belgesi kapsamındaki operasyonel programlara ilişkin gelişmeleri ve belirlenen hedeflere ulaşmadaki ilerlemeleri değerlendirmek, Program Otoritesi kurumlara bu yönde tavsiyelerde bulunmak, - Bölgesel Kalkınma ve İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Bileşenleri altında yer alan Operasyonel Programlara ilişkin yıllık izleme ve değerlendirme raporlarını görüşmek ve Stratejik Çerçeve Belgesinde yer alan hedeflerin tutarlılığını izlemek, - Stratejik Çerçeve Belgesine ilişkin olarak Stratejik Koordinatör tarafından hazırlanacak izleme ve değerlendirme raporlarını görüşmek, - Yeterli sayı ve nitelikte projeden oluşan proje havuzunun oluşmasına katkıda bulunmak, - Yatırım programı ile ilişkilendirilmesi gereken projelerle ilgili olarak proje tekliflerini, projelendirme aşamasında, eş-finansman ve yatırım programıyla ilişkisi bakımından Kalkınma Bakanlığının görüşünü almak suretiyle değerlendirmektir. 8