Dersin Adı Tema Adı Kazanım Konu Süre : İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi : İnsan Olmak : Y4.1.2. İnsanın doğuştan gelen temel ve vazgeçilmez hakları olduğunu bilir. : Doğuştan Gelen Haklarımız : 40 dk + 40 dk Doğuştan Gelen Haklarımız Sadece insan olduğumuz için doğuştan kazandığımız ve tüm dünyada kabul gören yani evrensel olan haklarımız vardır. İnsan Olmanın Özellikleri Beslenme Yaşama Seyahat Özgürlük Evlenme Özel Yaşam Eğitim Alma Eşitlik Haberleşme Çalışma Yerleşme Dokunulmazlık Mülk Edinme Düşünce ve İnanç İşkence Görmemek Yaşama hakkı, kişi özgürlüğü ve güvenliği, düşünce özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, ifade özgürlüğü doğuştan kazanılan temel haklarımızdır. Anayasamızın 12. maddesinde "Herkes kişiliğine bağlı, dokunulamaz, devredilemez, vazgeçilemez temel hak ve hürriyetlere sahiptir." ifadesi yer almaktadır. Temel hak ve hürriyetlerin bazı durumlarda durdurulduğu görülür. Anayasamızın 15.maddesinde bu durum bazı şartlara bağlanmıştır. Bu şartlar; * Savaş hâli, * Seferberlik hâli, * Sıkıyönetim hâli * Olağanüstü hâldir. Temel hak ve hürriyetlerin bazı durumlarda kısmen veya tamamen durdurulması durumunda bile kimsenin yaşama hakkına, din, vicdan ve düşünce özgürlüğüne dokunulamaz. İnsanın kendini tanıması, insan olmanın değerinin farkına varması ve bu öze saygı duyması anlamına gelir. Kendini tanıma, değer verme ve kendine saygı duyma ilk çocukluk yıllarında aileyle başlar. Kendini tanıyan kişi; gücünü, zayıflıklarını, sınırlarını bilir. Değerleri, ilgileri, yetenekleri ve amaçları hakkında bilgi sahibidir. Böylece yaşamına daha iyi yön verebilir, diğer insanları daha iyi anlayabilir, onlara ve kendisine saygı duyabilir. Özgürlük bireyin, engellenmeden, sınırlandırmadan istediğini seçebilmesi, yapabilmesi ve hareket edebilmesidir. Bunları yaparken diğer bireylerin haklarına da saygı duymalıdır.
Yaşama Hakkı, bireyin fiziksel varlığını sürdürebilmesinin güvencesidir. Yaşama Hakkı, insanın sağlıklı olarak doğmasını ve gelişimini sürdürmesini yasalarla sağlamıştır. Yaşama hakkı aşağıdaki unsurlardan oluşur: Kişi kendini öldüremez. Kişi başka bir kişiyi öldüremez. Toplum kişiyi öldüremez. Devlet yaşama hakkını korumakla yükümlüdür. Eşitlik, toplumdaki bireylerin belli konularda aynı pozisyonda olmasıdır. Ayrımcılık olmamasıdır. Genellikle eşitlik ve özgürlük bir arada kullanılır. Herkes, dil, Irk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, din... gibi sebeplerle ayrım gösterilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Hiçbir kişiye ya da aileye özel haklar ve yetkiler tanınmaz. İnsan Haklan Evrensel Beyannamesi 1948 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda kabul edilmiştir. Türkiye'de beyannamedeki temel ilkeleri kabul etmiştir. Bu beyannamenin konusu; bireyin insanca bir yaşam sürdürebilme için gerekli olan hakların güvence altına alınmasıdır. Çocuk Hakları Sözleşmesi, Birleşmiş Milletler Genel kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde kabul edilmiştir. 2 Eylül 1990'da yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşme, Çocuğun kişiliğinin tam ve uyumlu olarak gelişebilmesi için mutluluk, sevgi ve anlayış içindeki bir aile ortamında yetişmesini amaçlar. Sözleşmenin dört temel ilkesi vardır: Ayrım gözetmeme Çocuğun yüksek yararı Yaşama ve Gelişme Hakkı Katılım Hakkı
Konu İle İlgili Etkinlikler(Doğuştan Gelen Haklarımız) ÖZGÜRLÜK Bir varmış bir yokmuş ormanda bir kurt yaşarmış. Kurt hiç yemek bulamadığı için hep aç kalırmış. Yine böyle bir gün kendi kendine: -- Bir dolaşayım, belki bir şeyler bulurum demiş. Bir evin önüne gelmiş. Evin önündeki köpeğe: -- Köpek kardeş buralarda yenilebilecek bir şeyler var mı? demiş. Köpek: -- Eğer benimle beraber yaşarsan her gün yemek yersin. Sahibim bana her gün yemek verir ve benimle oynar. Köpeğin boynunda yara izi varmış. Kurt sormuş: -- Boynun neden yara oldu? -- Sahibim beni tasma ile bağlar. Bu iz onun izi. Peki sen karar verdin mi? Benimle kalacak mısın? -- Köpek kardeş ben açlıktan ölsem bile özgürlüğümü hiçbir şeye değişmem. 1) Kurt neyin daha önemli olduğunu anlıyor? 2) Kurt, köpeğin özgür olmadığını, nasıl anlamıştır? 3) Köpeğin sahip olduğu temel haklar hangileridir? HER ŞEY SOKAK ÇOCUKLARI İÇİN Bir otel, yemek kursundan elde edilen altı bin lirayı, zor koşullardaki küçükleri eğitim hayatına ve topluma kazandırmak için ayırdı. Bu para "Sokak Çocuklarını Koruma Derneği'ne" bağışlandı. Bu para ile okulda öğrenim görmeleri gerekirken, sokakta, adeta suç ile kucak kucağa olan çocukların okula dönmesi sağlanacak. 1) Haberde bahsedilen sorun nedir? 2) Sokak çocuklarına hangi temel hakları verilmeye çalışılıyor? 3) Haberde bahsedilen suçlar neler olabilir?
KÜÇÜK ZENCİ ÇOCUK Nami, Nijerya'da doğan zenci bir çocuktur. Babası İngiltere'de bir üniversitede profesör olarak çalışmaya başlayınca ailesini de alıp İngiltere'ye yerleşti. Küçük Nami önceleri çok heyecanlıydı. Yeni bir ülke, yeni arkadaşlar ve daha nicesi. Gün geldi ve okullar açıldı. Küçük Nami, heyecanla beklediği okuluna gitti.. Ancak ilk gün işler umduğu gibi gitmemişti. Sınıf arkadaşlarından bazıları teninin rengiyle alay ettiler. Hatta bir çocuk, zencilerin köle olarak yaratıldıklarını ve hiçbir zencinin beyazlarla eşit olamayacağını bile söyledi. Nami, olanlardan sonra hızla okuldan ayrılarak, üzüntülü bir şekilde dolaşmaya başladı. Birden bir lunaparkın önünde buldu kendini ve içeri girmeye karar verdi. Nami, lunaparkta dolaşırken bir satıcının elindeki rengarenk balonları fark etti. Her renkten ve her biçimden balonlar ışıl ışıl parlıyordu. Derken, birdenbire kırmızı bir balon yanlışlıkla bağlandığı yerden kurtuldu. Kırmızı balon havada uçtu, uçtu, uçtu ve nihayet aşağıdan seçilemeyecek kadar yükseldikten sonra gözden kayboldu. Yanlışlıkla uçan balon Nami ve diğer insanların ilgisini o kadar çekmişti ki, satıcı bir tane daha balon bırakmanın iyi bir reklam olacağını düşünerek havaya parlak sarı renkte bir balon bıraktı. Arkasından bir tane de beyaz balon çözerek havaya bıraktı. Nami oturduğu yerden büyük bir hayranlık içinde ardı ardına uçan rengârenk balonları seyrettikten sonra baloncunun yanına gitti ve baloncuya bakarak "Baloncu amca." dedi. "Acaba bir tane de siyah renkte balon bıraksanız, ötekiler kadar yükselir mi?" Baloncu adam, anlayışlı bir bakışla çocuğa tebessüm ederek, siyah renkli bir balon çözdü. Parmaklarını gevşetip onu da boşluğa bırakırken "Yavrum." dedi, "Bizi yükselten dışımızdaki renk değil, içimizdeki cevherdir. Unutma ki tenimizin rengi ne olursa olsun hepimiz insanız ve doğuştan gelen eşit haklara sahibiz." dedi. Baloncunun sözlerinden sonra Nami'nin üzüntüsü geçti. Nami, siyah bir balon alarak neşeli bir şekilde evinin yolunu tuttu. 1) Okuldaki çocukların Nami'nin ten rengiyle alay etmesi insan hakları açısından doğru mudur? Tartışınız. 2) Nami'nin baloncudan siyah renkli bir balonu gökyüzüne bırakmasını istemesinin amacı nedir? 3) Sizler de doğuştan gelen ve insan olduğunuz için size verilen haklarınıza örnekler veriniz.
Çalışıp para kazanma hakkı Bir öğrenci olarak sahip olduğunuz hakları işaretleyiniz. Büyüklerimizle seyahat etme hakkı Anne ve babmızla oy kullanma hakkı Spor yapma hakkı Sinemaya gitme hakkı Eğitim alma hakkı Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduklarını işaretleyiniz. D Y Cümleler Temel haklarımız doğuştan kazanılan haklarımızdır. Sıkıyönetim, savaş gibi olağanüstü durumlarda haklarımız tamamen kısıtlanır. Devletler isterlerse kanunlarında temel haklara yer vermeyebilirler. Yaşama hakkı, tüm insanların en öncelikli hakkıdır. Kişi dokunulmazlığı hakkı, yaşama hakkı ile bağlantılıdır. Temel haklarımız evrensel haklardandır. Aşağıda verilen cümlelerin hangi temel hakkımız ile ilgili olduğunu başlık kısmına yazınız. Sel felaketi nedeniyle bazı evler su altında kalırken heyelan görülen yerlerde evler de yıkılmış. Yarın Ramazan Bayramı olduğu için erkenden kalkıp bayram namazını kılmaya gideceğiz. Annesinden dayak yediği için komşumuzun çocuğunun kolları morarmış. Bugün mahallemizde meydana gelen trafik kazasında yaşlı bir amca hayatını kaybetti. Evde kararlar alınırken, 9 yaşında olduğum için benim kararlarıma fazla önem verilmiyor.