İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 1 PROJENİN ADI... 2 KONU... 2 KOORDİNASYON... 3 YER... 3 TARİH... 3 BÖLGENİN GENEL DURUMU... 3 AMAÇ... 6 GEREKÇE... 8 KAPSAM... 10 HEDEF KİTLE... 12 METODOLOJİ... 13 PROGRAM (TASLAK)... 14 MEDYA... 16 TANITIM MALZEMELERİ... 16 KONGRE KİTABI... 16 EK: TASAM FAALİYET RAPORU 2004-2014
SUNUŞ Türkiye son yılarda, çok yönlü ve aktif dış politikası sayesinde Latin Amerika ve Karayipler bölgesi ile olan ilişkilerini daha önce olmadığı ölçüde geliştirme fırsatı yakalamıştır. Bölgesindeki gelişmeler karşısında güçlü bir taraf olarak yeniden ortaya çıkan Türkiye, son yıllarda hem ekonomik açıdan gözle görünür bir kalkınma trendini yakalayan hem de siyasal açıdan dünyayla giderek daha fazla bütünleşen Latin Amerika ve Karayip ülkeleriyle olan mevcut ilişkilerini kurumsallaştırmak ve kalıcılaştırmak yolunda ilerlemektedir. Latin Amerika ve Karayip ülkeleri ile Türkiye çok farklı coğrafyalarda olmasına karşın pek çok ortak noktaya sahiptir. Her şeyden önce hem LAK ülkelerinde hem de Türkiye de, son yıllar, anti demokratik tecrübelerin tasfiye edilmekte olduğu ve demokrasi fikrinin yaygınlaştığı ve kitlesel bir taban bulduğu yıllar olarak tarif edilebilir. Öyle ki, LAK ülkelerinden Honduras ta 2009 yılında yaşanan askeri darbe büyük bir tepki ile karşılanmış ve bölgede demokrasiyi kurumsallaştırmanın önünde ciddi bir engel olarak tarif edilerek bütün ülkeler tarafından mahkûm edilmiştir. LAK ülkeleri ile Türkiye arasındaki bir diğer benzerlik ise entegrasyon faaliyetleridir. LAK ülkeleri, dil birliğinin de sağladığı avantajla son yıllarda bölgesel bir entegrasyon olasılığını her yönüyle tartışmaya başlamış ve hatta bunun için çeşitli kurumsal düzenlemeler ve antlaşmaları da yürürlüğe sokmayı başarmışlardır. Türkiye nin son yıllarda kendi havzasındaki ülkelere dönük yürüttüğü aktif dış politika da tarihsel ve kültürel açıdan pek çok ortak noktaya sahip olan bölge ülkeleri arasındaki ilişkileri stratejik bir boyuta taşımayı hedeflemektedir. Türkiye ile LAK ülkeleri arasındaki ilişkilerin de yerini sınırlı ikili antlaşmalar yerine Stratejik İşbirliği ne bırakmasının zemininin olduğu görülmektedir. TASAM olarak amacımız, Türkiye nin ekonomik, siyasal ve kültürel olarak küreselleşen dünyayla bütünleşme girişimleri dâhilinde LAK ülkeleri ile olan ilişkilerini bu tür bir yüksek stratejik işbirliği seviyesine taşımasına sivil bir katkıda bulunmaktır. Nihayet TASAM, bu sivil katkıyı üçüncüsünü düzenleyeceği Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi ile daha da arttırmayı hedeflemektedir. Stratejik İşbirliği ana temalı 3. Türk-Latin Amerika ve Karayipler Kongresi nin bu doğrultuda önemli katkılar sağlayacağını umuyoruz. Süleyman ŞENSOY TASAM Başkanı 1
PROJENİN ADI 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi "Stratejik İş Birliği" KONU Türkiye nin son yıllar dâhilinde hayata geçirdiği çok yönlü ve aktif dış politika, Türkiye nin, başta komşuları olmak üzere pek çok ülkeyle, daha önce geliştirmediği denli güçlü ekonomik, ticari, diplomatik ve kültürel ilişkiler geliştirmesini sağlamaktadır. Latin Amerika ve Karayip (LAK) ülkeleri de Türk dış politikasının bu aktif genişlemesinin muhatabı olan ülkelerdir. Bu bağlamda, LAK ülkeleri ile süreklilik içeren ve sağlam temelli ilişkilerin geliştirilmesi ve ülkelerin ekonomik, sosyal ve kültürel potansiyellerinin karşılıklı olarak tanıtılması için sivil ve resmi kurumlar ile kanaat önderlerinin bir araya gelmesi ile 2009 yılında, Bölgeden Başbakan ve Bakanlar düzeyinde katılımla 1. Türk-Latin Amerika ve Karayipler Forumu tertiplenmiştir. Latin Amerika ve Karayipler de Ekonomik Entegrasyon, İş Birliği ve Kalkınma ana temalı 2. Türk-Latin Amerika ve Karayipler Kongresi ne ise LAK ülkelerinden çok sayıda iş adamı, uzman, diplomatik temsilci ve akademisyenin yanı sıra başta Başbakanlık, Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, TİKA başta olmak üzere Türkiye nin ilgili devlet kurumlarının temsilcileri ve TOBB, DEİK, TÜSİAD, MÜSİAD ve İTO gibi çok sayıda kurum katılım sağlamıştır. Stratejik İşbirliği ana temasıyla örgütlenecek olan 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi, yine uzman ve duayen kişilerin/kurumların katılımlarının sağlanmasıyla, LAK ülkeleri ile Türkiye nin süregelen çok yönlü işbirliğinin, yeni kurumlar ihdas edilerek stratejik bir işbirliğine dönüştürülmesi tahayyülüne uygun çabalar üzerine kapsamlı, verimli ve sinerji yaratacak bir tartışmayı hayata geçirmeyi hedeflemektedir. 2
KOORDİNASYON 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi nin koordinatörlüğünü Türk Asya Stratejik Araştırmalar Merkezi (TASAM) yürütecektir. TASAM ın amacı; Türkiye nin küresel ve bölgesel bazlı uluslararası ilişkileri yanı sıra tarihi, kültürel, siyasi, hukuki, ekonomik, sosyolojik ve jeopolitik yapısı ile ilgili sorunlara ve açılımlara yönelik bilimsel araştırmalar, yorumlar, öngörüler, toplantılar ve projeler gerçekleştirerek, etkin çözüm ve özgün model alternatifleri üretmektir. YER Türkiye TARİH 2014 BÖLGENİN GENEL DURUMU Latin Amerika ve Karayipler, son yıllarda büyük siyasal alt üst oluşlarla anılır hale gelmiştir. Özellikle 1998 yılında Hugo Chavez in Venezüella da iktidara gelmesiyle başlayan süreç, bölgedeki pek çok ülkede mevcut iktidarların değişmesine yol açmış ve yine pek çok ülkede kısa süreli siyasi istikrarsızlıklar yaşanmıştır. Ancak öte yandan bu süreç dahilinde başta Brezilya, Arjantin ve Venezüella olmak üzere pek çok bölge ülkesi, kıtasal bir entegrasyon projesine olumlu bakmaya ve kıta-ötesi ülkelerle olan ticari, ekonomik ve kültürel ilişkilerini de geliştirmeye başlamışlardır. 3
Öte yandan Latin Amerika ve Karayipler, 590 milyon nüfusu, 6 trilyon Doları aşan GSYİH sı ve 1,76 trilyon Dolar dış ticaret hacmi ile bir cazibe merkezi olarak görülmekte ve ilişkilerimizin geliştirilebilmesi için elverişli bir zemin sunmaktadır. 1980 lerde içine düştüğü bunalımdan 1990 lı yıllarda kurtulmuş ve büyük ölçüde global ekonomik krizlerden etkilenen yapısına rağmen yeniden büyüme eğilimine girmiştir. Kişi başına düşen milli gelir ve yaşam standardında 1980 li yıllara oranla çarpıcı düzeyde iyileşme kaydedilmiştir. Kişi başına düşen milli gelir ortalama 5.000 ABD Doları'nın biraz üzerindedir. Bölge ekonomilerinin en önemli başarısı olan enflasyonun düşürülmesi olgusu, geçmiş yıllarda da devam etmiştir. Dünyada gelişmekte olan bölgelere giden yabancı yatırımın önemli bir miktarı Latin Amerika da toplanmıştır. 1990 yılında bölgeye yapılan doğrudan yabancı yatırımların miktarı 10 milyar ABD dolarının altında iken, bu rakam 2012 yılı itibariyle 174 milyar ABD doları seviyesine yükselmiştir. 2012 yılı içerisinde Orta Doğu ve Afrika ya yapılan doğrudan yabancı yatırımlar toplamının 100 milyar ABD dolarının altında gerçekleşmiş olması Latin Amerika ve Karayipler bölgesinin küresel sermaye açısından gittikçe önemli hale geldiği şeklinde yorumlanmıştır. 2012 yılında gerçekleştirilen yatırımların yüzde otuz beşlik kısmı Brezilya ya yapılmıştır. Onu sırasıyla Şili, Kolombiya, Meksika ve Arjantin takip etmiştir. En çok yatırım yapan ülkeler AB, ABD, İsviçre, Japonya, Avustralya ve Kanada dır. Ülkemizden bölgeye yapılan yatırımlar çerçevesinde, TPAO ve TPIC tarafından petrol üreticisi bölge ülkelerinde çalışmalar yürütülmekte, Sabancı Holding in ise Brezilya ve Arjantin de toplam 100 milyon Dolar tutarında kord bezi üretim ortaklığı bulunmaktadır. Dış ticaretin artırılması bölge ülkelerinin öncelikli hedefidir. 1980-1999 yılları arasında Latin Amerika ve Karayip ülkelerinin gerçekleştirdiği ithalat %100 ün üzerinde artış sergilemiştir. Bölgenin toplam ithalatı Merkezi ve Doğu Avrupa, BDT ve Baltık devletlerinin toplamından %50 daha fazladır. Toplam ticaret hacmi 2006 yılında 1,7 trilyon dolardır. Bölge ülkelerinin bir kısmının ABD ile ticari ilişkilerindeki özel düzenlemeler, üçüncü ülkeler açısından bölgeyi cazip kılan faktörler arasındadır. Bunun en çarpıcı örneği, Orta Amerika ve Karayip ülkelerinin bazılarının ABD ile tercihli ticaret ilişkileri ve Meksika nın NAFTA üyeliğidir. Meksika-AB Serbest Ticaret Anlaşması (STA) yürürlüktedir. Şili-ABD STA sı 6 Haziran 2003 tarihinde ve Şili-EFTA STA sı 26 Haziran 2003 tarihinde imzalanmıştır. Böylece Şili, Meksika, Kanada, İsrail ve Ürdün den sonra ABD ile STA imzalayan beşinci ülke olmuştur. 2004 yılının Mayıs ayında, ABD, Orta Amerika ülkelerinden El Salvador, Guatemala, Honduras, Kosta Rika, Nikaragua ile de bir STA imzalamıştır. 4
Türkiye tarafından Meksika, Kolombiya, Peru ve Ekvator gibi bölge ülkeleriyle ve MERCOSUR ile STA imzalanmasına yönelik müzakereler sürdürülmektedir. Aynı zamanda, Meksika, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nikaragua, Panama, Kosta Rika, Peru ve Karayipler Topluluğu (CARICOM) ülkeleriyle de STA imzalanması amacıyla müzakerelere başlanması hedeflenmektedir. Şili ile ise 14 Temmuz 2009 tarihinde STA imzalanmıştır. Güney Amerika da Ekvator-Peru-Kolombiya-Bolivya arasında ticaretin serbestleştirilmesini öngören AND Birliği ile Brezilya-Arjantin-Uruguay-Paraguay ve Venezüella (ve ortak üyeler Bolivya, Şili ) arasında bir ortak Pazar oluşturulmasını öngören MERCOSUR iki önemli bölgesel bütünleşme hareketidir. Toplam 60 bağımsız devlet ve dünya GSMH sının dörtte birinden fazlasını temsil eden AB- Latin Amerika işbirliği, AB nin dış ilişkilerinde çok önemli yer tutan stratejik bir ortaklık niteliğindedir. Söz konusu ilişkiler geçtiğimiz 30 yıl içinde giderek yoğunlaşmış ve AB yi Latin Amerika daki donörler arasında ilk, yabancı yatırımcılar ve ticaret ortakları arasında ise ikinci sıraya yerleştirmiştir. 1999 yılında Brezilya nın Rio de Janeiro kentinde yapılan AB-Latin Amerika ve Karayip ülkeleri (LAK) Zirve toplantısından sonra, 2002 yılında Madrid de, 2004 yılında Guadalajara da (Meksika), 2006 yılında Viyana da, 2008 yılında Lima'da (Peru), 2010 Mayıs ayında Madrid'de ve son olarak 2013 yılı Haziran ayında Şili nin Santiago kentinde olmak üzere toplam yedi Zirve gerçekleştirilmiştir. Santiago Zirvesi sonrasında yayınlanan 2013-2015 Eylem Planı çerçevesinde AB ve Latin Amerika ülkelerinin Stratejik Ortaklık sürecinin geliştirilmesi yönünde karar alınmıştır. 2000 lerle birlikte Çin in de Latin Amerika ve Karayipler bölgesine yönelik ilgisinin arttığı gözlemlenmektedir. 2004 ile 2009 yılları arasındaki dönemde Çin Devlet Başkanı Hu Jintao bölgeyi dört defa ziyaret etmiş ve aynı dönem içerisinde yirmi beşten fazla Bölge ülkesi lideri Çin e ziyarette bulunmuştur. Son yıllarda Çin ile Latin Amerika ve Karayipler arasındaki ticari ilişkiler büyük oranda artış göstermiştir. 2001-2010 yılları arasında toplamda 183 milyar ABD doları tutarında ticaret hacmine ulaşılmış olup, sadece 2010 yılında 11 milyar ABD doları meblağında bir ticaret gerçekleştirilmiştir. Önümüzdeki dönemde Latin Amerika ve Karayipler bölgesi ile ticarette üstünlük sağlama konusunda ABD, AB ve Çin ile rakip konumdadır. Bu çerçevede, Küba hariç ABD, Kanada, Meksika, Karayipler, Orta ve Güney Amerika ülkelerinin tamamı arasında bir serbest ticaret bölgesi (Amerikalar Serbest Ticaret Bölgesi [Free Trade Area of the Americas] FTAA) tesis edilmesi müzakereleri devam etmektedir. Tamamlandığında 800 milyon nüfus ve toplam 10 trilyon Dolar GSMH ile dünyanın en büyük serbest ticaret alanı olacak olan FTAA müzakereleri halen sonuçlanamamıştır. 5
AMAÇ 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi, Bölge ülkeleri temsilcilerini, Türk kamu ve özel kuruluşlarını, özellikle ekonomik alanda ilgili kişi ve kurumları, girişimcileri bir araya getirerek, uzman konuşmacıların sunacağı tebliğler ile karşılıklı potansiyelleri ve mevcut işbirliğinin nasıl stratejik bir işbirliğine dönüştürülebileceğini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Küreselleşmiş dünyadaki temel eğilim, ülkelerin tek başlarına değil belirli bölgesel işbirlikleri ve bölge-aşırı ortaklıklar vasıtasıyla gelişmesi yönündedir. Devletler artık kendi içlerine kapanık bir ekonomik, siyasal, kültürel yapıdan ziyade daha açık, diyalog ve işbirliğine dayalı bir yapıya doğru dönüşmektedir ve bu dönüşüme uyum sağlayamayan devletler ciddi istikrarsızlıklar yaşamaktadır. Soğuk Savaş ın ardından devletler, insanlığı bir tür dehşet dengesinin içine sokan Soğuk Savaş taki ideolojik bloklaşmaların yerine bir arada kalkınmaya olanak sağlayan ve karşılıklı ilişkilerin sınırsızca gelişebileceği bir zemin dâhilinde karşılıklı işbirliği antlaşmaları yapma yoluna gitmektedirler. Hatta bu karşılıklı ilişkiler, Avrupa Birliği ve Latin Amerika ve Karayipler de görüldüğü üzere kıta çapında bir entegrasyon projesine dahi evirilebilmektedir. Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya gibi dev ekonomiler, LAK ülkeleriyle ilişkilerini sürekli geliştirmeye çalışmakta ve buna katkı sunmak üzere düzenli biçimde ortak kongreler düzenlemektedirler. Örneğin Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın da katılım sağladığı 6. AB-Latin Amerika ve Karayipler Konferansı, Avrupa Birliği nin her yıl düzenlediği bir etkinlik olarak ön plana çıkmaktadır. Ayrıca, geçtiğimiz yıl tertiplenen 7. AB-Latin Amerika ve Karayipler Konferansı neticesinde iki bölge arasında stratejik işbirliği mekanizmasının geliştirilmesi gerektiği yönünde kararlar alınmış olup, söz konusu kararları uygulamak adına eylem planları hayata geçirilmiştir. Bu minvalde, Türkiye nin Latin Amerika ve Karayipler bölgesi ülkeleriyle geliştireceği stratejik işbirliği perspektifinin AB politikasıyla çelişmeyeceği, bilakis tamamlayıcı bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Son yıllarda Orta Doğu ve Afrika ya dönük önemli dış politika açılımlarında bulunan Türkiye, belirli bir süreden bu yana LAK ülkeleriyle de çeşitli antlaşmalara imza atmakta ve bu ülkelerle olan diplomatik münasebetlerini giderek artırmaktadır. 6
LAK ülkelerinin küresel dünyadaki öneminin giderek artacağı öngörüsünden hareketle, 3.Türk- Latin Amerika ve Karayipler Kongresi kısa ve uzun vadede; - Latin Amerika ve Karayipler Bölgesi ne ilişkin hazırlanacak kapsamlı projelerin daha somut sonuçlar vermesi açısından Bölge de yer alan bölgesel kuruluşların ve kurumların yakından tanınmasını ve söz konusu kuruluşların çalışmaları hakkında detaylı bilgiler edinilmesini, - Bölgesel ve kurumsal çok taraflı ilişkilerin gelişimine iş dünyası, ivil toplum, akademik camia, medya nezdinde çok boyutlu katkıda bulunulmasını, - Kongre de ele alınacak konuların, uluslar arası toplumun destekleyeceği yaklaşımlar ile LAK Bölgesi nin kalkınmasına yardımcı olmasını ve yeni ortaklıkların teşvik edilmesini, - Bölgeyle geliştirilecek stratejik ilişkiler ve çalışmalara dönük ne tür kaynakların sağlanabileceği ve zeminin nasıl genişletilebileceğine dair uzman bilgilerinden faydalanılmasını, - LAK Bölgesi yle yakın işbirliği çerçevesinde karşılıklı tanıtımlara yönelik çalışmalar yapılmasını, - Bölgeye yatırım yapmayı düşünen Türk şirketlerinin gerekli şartlar konusunda doğrudan Latin Amerikalı uzmanlar tarafından bilgilendirilmesini, - Akademik açıdan ülkemizde Bölge ye ve söz konusu kuruluşlara ilişkin yetersiz olan bilimsel çalışmaların arttırılmasını, - Stratejik işbirliğinin gelişmesini engelleyen faktörlerin belirlenmesi ve bunların ortadan kaldırılması yollarının araştırılmasını, - Türkiye nin STK lar ve bölgesel teşkilatlar nezdinde LAK ülkeleri ile işbirliği yapmasını ve karşılıklı bağlantı ağlarının geliştirilmesini, - Yukarıda sıralanmış olan amaçlar doğrultusunda Türkiye-LAK ilişkilerinin sivil toplum ve düşünce alanında daha ileriye götürülmesini, uzun vadeli ve istikrarlı bir iş birliğine katkıda bulunulmasını ve Türkiye nin sivil toplum alanında LAK a verdiği önemin en etkin biçimde ortaya konmasını, - Nihayet, Türkiye ve LAK arasında demokratikleşme ve yüksek düzeyde stratejik işbirliğini geliştirmeye dönük kurumsallaşmaların ortaya çıkmasına yardımcı olacak işbirliği biçimlerinin tespit edilmesini amaçlamaktadır. 7
GEREKÇE Türkiye, son on yıldan bu yana başta komşuları olmak üzere dünyanın farklı bölgelerindeki ülkelerle olan ilişkilerini çok yönlü ve aktif bir dış politika ekseninde tarif etmektedir. Dış İşleri Bakanlığı nın yürüttüğü bu çok yönlü ve aktif dış politika, 1998 yılında gerçekleştirilen bir dizi çok taraflı toplantının ardından Latin Amerika ve Karayipler (LAK) Eylem Planı adlı bir plan yürürlüğe konmuştur. 2006 ya gelindiğinde bu planın güncellenerek Eylem Planı 2006 adıyla kabul edilmesi, 2006 nın Türkiye de Latin Amerika ve Karayipler Yılı ilan edilmesi, Türkiye nin aktif dış politikasının somut sonuçlar vermeye başladığına işaret etmektedir. Eylem Planı 2006 kapsamında 5 11 Haziran 2006 tarihleri arasında ülkemizde düzenlenen Latin Amerika Haftası etkinliklerine, Latin Amerika ülkelerinden Dışişleri, Sanayi, Ticaret ve Ekonomi Bakanlıkları, üniversite ve iş çevrelerinden yetkililer davet edilerek, Türkiye nin resmi kurumlar ve özel sektör temsilcileriyle temaslarda bulunmaları sağlanmış, yine aynı ülkelerde bulunan Fahri Başkonsoloslar ve Konsoloslar da ülkemize davet edilerek, kendilerine dış politika yönelimleri aktarılmıştır. Ayrıca, TASAM tarafından düzenlenen 2009 ve 2010 Türkiye - LAK Kongrelerine geniş katılım sağlanmıştır. LAK ülkeleriyle ikili ve çok taraflı ilişkilerin bu şekilde gelişmesi, son yıllarda bölge ülkeleriyle diplomatik ilişkilerin de artmasını ve daha fazla kurumsallaşmasını sağlamıştır. Türkiye bu bağlamda bölge ülkelerinde 14 üyle (Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvator, Guatemala, Kolombiya, Kosta Rika, Küba, Meksika, Peru, Şili, Paraguay, Uruguay Venezuela) siyasi istişare mekanizmaları kurmuştur. Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan, bölgenin en büyük ekonomiye sahip ve ikili ilişkilerinin en yoğun olduğu ülke olan Brezilya ya 25-29 Mayıs 2010 tarihleri arasında gerçekleştirdiği resmi ziyarette, Brezilya ile bir Stratejik Ortaklık Eylem Planı imzalamıştır. 2006 yılı, LAK ülkeleri ve Türkiye ilişkileri açısından bir başka açıdan daha önemlidir. Dış Ticaret Müsteşarlığı, bu yıl dâhilinde Latin Amerika Ülkeleriyle Ticareti Geliştirme Stratejisi adı altında kapsamlı bir ekonomik ve ticari girişimler programına başlamış ve bununla bağlantılı olarak bölge ülkelerinden 13 üyle (Arjantin, Brezilya, Ekvator, Guatemala, Guyana, Jamaika, Kolombiya, Küba, Meksika, Paraguay, Peru, Şili, Uruguay) Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır. 8
Türkiye ile LAK ülkeleri arasındaki ilişkileri geliştirme isteği, aynı zamanda sürekliliği sağlama ve bu eğilimi giderek kurumsallaştırma amacını da içermektedir. Türkiye sadece son on yıl dâhilinde bölge ülkelerinden Arjantin ile 3, Brezilya ile 11, Guatemala ile 3, Guyana ile 1, Honduras ile 1, Jamaika ile 1, Kolombiya ile 3, Küba ile 5, Paraguay ile 3, Peru ile 1, St. Vincent & Grenadines ile 1, Şili ile 3, Uruguay ile 2 ve Venezüella ile 2 uluslararası antlaşmaya imza atmıştır. Türkiye ayrıca Amerikan Devletleri Örgütü ve Karayip Devletler Birliği ile de birer antlaşma imzalamıştır. Soğuk Savaş ın sona ermesinin ardından dünya jeopolitiği önemli ölçüde değişmiş ve küresel bir ekonomi ortaya çıkmaya başlamıştır. Günümüze kadar geçen 20 yıl dâhilinde devletler, tarihte hiç görülmediği kadar karşılıklı ticari, sınai ve kültürel ilişkiler içine girmiş ve bu dönem dâhilinde Türk iş dünyası da bu yeni trendi yakalayacak örgütlenmelere gidebilmiştir. Dünyada yeni yatırım bölgeleri, yeni üretim havzaları, yeni diyalog ve işbirliği zeminleri oluşmaktadır. Türkiye nin Bölgesel Lider konumunu aşarak Dünya Devleti olabilmesine giden dönüşüm sürecinde, Latin Amerika ve Karayipler gibi bizler açısından yeni sayılabilecek coğrafyalardaki ülkelerle kurulacak ticari, ekonomik ve sosyal ilişkiler ve bu suretle edinilecek kalıcı dostluklar asli rol oynayacaklardır. Bu anlamda Türkiye nin aktif dış politikası ekseninde, St. Vincent & Grenadines Başbakanını ağırlaması, Meksika, Şili, Guatemala, Jamaika ve Bahamalar Dışişleri Bakanları ile Küba Komünist Partisi Dış İlişkiler Sekreteri, Brezilya Parlamentosu Dış İlişkiler Komisyon Başkanı, Şili genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları nın Türkiye gerçekleştirdiği çalışma ziyaretleri önemlidir. İlaveten, Arjantin Cumhurbaşkanı Kirschner in 19-21 Ocak 2011 tarihleri arasında düzenliği ziyaret esnasında, Diplomasi Akademileri Arasında İşbirliği Mutabakat Zaptı, Hükümetler Arası 2011 2014 Yılları Kültür İşbirliği Anlaşması ve Türkiye ile Arjantin Arasında Hava Ulaştırması Anlaşmasının imzalanması ilişkilerin önem kazandığının işaretidir. Ayrıca, Şili Cumhurbaşkanı Sebastian Pinera nın 18-20 Kasım 2012 tarihleri arasında Türkiye ye gerçekleştirdiği ziyaret ve bu ziyaret kapsamında imzalanan Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması Türkiye ile Bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerin ivmeyle devam ettiğini göstermektedir. Keza, 15-19 Aralık 2013 tarihleri arasında Meksika Cumhurbaşkanı Enrique Pena Nieto nun Türkiye yi ziyaret etmesi ve mezkûr ziyaret esnasında Türkiye - Meksika 21. Yüzyıl İçin Stratejik İşbirliği ve Ortaklık Çerçevesi nin imzalanması oldukça önemli bir gelişme olarak görülmektedir. Zira, Meksika ile Türkiye arasında yaratılmak istenen stratejik işbirliği konsepti Türkiye nin bölge ülkelerine yönelik izleyeceği stratejik işbirliğini geliştirme politikalarının öncüsü niteliğindedir. 9
Türkiye, bölgenin petrol üreten ülkeleri Kolombiya, Ekvador ve Venezüella ile TPAO nun yurtdışında ilişkiler geliştirmek üzere kurulmuş organı TPIC vasıtasıyla kurduğu ilişkiler ve bu ilişkilerin Kolombiya nın başkenti Bogota da bir TPIC Bürosu nun kurulmasıyla sonuçlanması ise yüksek düzeyli stratejik işbirliğine giden yolun LAK ülkeleriyle Türkiye arasında ortak faaliyet gösterecek kurumlar ihdas etmekten geçtiğini göstermesi açısından ayrıca önemlidir. Geçmişte teknik ve insani yardım kabul eden bir ülke olan Türkiye, son yıllarda süratle bir donör ülke konumuna yönelmiş olup, büyük çoğunluğu geleneksel coğrafyada ve Afrika da yürütülen faaliyetler, 2008 yılında LAK Bölgesi nin nispeten yoksul ülkelerine de ulaşma aşamasına gelmiştir. Bu bağlamda TİKA çalışmalarının önümüzdeki yıllarda LAK Bölgesi ülkelerinde giderek şekilleneceğini öngörmek doğru olacaktır. Türkiye ile LAK ülkeleri arasındaki karşılıklı ilişkiler burada sayılamayacak kadar çok yönlü ve sayıca da fazla hale gelmiş durumdadır. Bütün bunlarla birlikte Türkiye nin pek çok sivil toplum kuruluşu da LAK ülkelerinde faaliyet göstermeye başlamaktadır. Nihayet 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi nin düzenlenmesinin temel gerekçesi, Türkiye ile LAK ülkeleri arasındaki bu süregiden yakınlaşma ve işbirliği eğiliminin yüksek düzeyde stratejik işbirliği olarak tarif edilebilecek bir seviyeye erişmesi ve bu türden bir işbirliğinin hem Türkiye hem de LAK ülkelerinde ortak kurumsallıkların hayata geçirilmesiyle sürekliliğinin garanti altına alınmasına dönük bir tartışma açabilmektir. KAPSAM Stratejik İşbirliğinin Oluşumunda Rol Oynayacak Temel Aktörler: LAK Ülkeleri ve Türkiye Türkiye Brezilya Meksika Arjantin Venezuela Küba Uruguay 10
Şili Kolombiya Peru Paraguay Nikaragua Jamaika Bolivya Stratejik İşbirliğinin Oluşmasına Fiili Katkı Sağlayacak Aktörler: İş Dünyası ve Uzmanlık Kuruluşları İş Dünyası TOBB DEİK DTM TÜSİAD MÜSİAD TUSKON TUKLAD LAK Ülkelerindeki Muadil Kuruluşlar Uzmanlık Kuruluşları TİKA CDOSCO INTER AMERICAN DEVELOPMENT BANK ALADI CIEPAC IGNIA FUNDIES BNDES Stratejik İşbirliğinin Oluşmasında Fikri Katkı Sağlayacak Aktörler Sivil Toplum Kuruluşları Düşünce Kuruluşları Üniversiteler Bölgesel Kuruluşlar 11
HEDEF KİTLE - İş dünyası, - Türkiye ve LAK ülkelerinin devlet adamları, - Üst düzey bürokratlar, - Üniversiteler, Akademisyenler ve uzmanlar, - Araştırma kurumları, - Lak Bölgesi nde yatırım yapmayı planlayan potansiyel yatırımcılar, - Endüstriyel ve ticari kurumlar, birlikler ve odalar, - Sivil toplum kuruluşları, - Medya mensupları, - Konuya ilgi duyan tüm halkımız ve LAK halkları. Protokol Katılımı - Devlet Başkanları - Dışişleri Bakanları - İlgili Devlet Adamları - Diplomatlar - STK Temsilcileri - Sanatçılar İcra edilecek Kongre ye LAK bölgesindeki pek çok ülkeden temsilcinin katılımı planlanmaktadır. Kongre nin konuya ilgi duyan tüm kesimlere ulaşması amacıyla davet mektupları ve programın detaylı bilgisini içeren kitapçıklar gönderilecektir. Ayrıca afiş, broşür ve çeşitli promosyonların yanı sıra basın-yayın organları ve çeşitli araştırma kurumlarıyla da diyalog sağlanmaktadır. 12
METODOLOJİ Ana hatları ile Kongre nin iki gün sürmesi planlanmaktadır. Kongre nin ilk günü yapılacak açılış konuşmalarından sonra Latin Amerika ve Karayipler deki bürokratlar, diplomatlar, iş dünyasının temsilcileri ve bölgeyi yakından takip eden akademisyenler ve uzmanlar tebliğleri sunacaktır. 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi dâhilinde; Stratejik İş Birliği: Kapsam, Koşullar ve Gereklilikler Türkiye - Brezilya Stratejik İş Birliği Türkiye - Meksika Stratejik İş Birliği Türkiye - Venezüella & Türkiye - Peru Stratejik İş Birliği Türkiye - Arjantin & Türkiye - Şili Stratejik İş Birliği Türkiye - Kolombiya & Türkiye - Küba & Türkiye - Ekvator Stratejik İş Birliği başlıklı oturumlar yapılacaktır. Kongre nin birinci gününde açılış konuşmaları ve üç oturum icra edilecektir. Oturumlarda oturum başkanı dışında her ülkeden oturum konusuyla ilgili bir akademisyen veya uzman 20 dakikalık bir süre dâhilinde tebliğini takdim edecektir. Takdimlerin ardından soru-cevap bölümüne geçilecektir. Bu bölümde tebliğ sunmayan konusunda uzman yerli ve yabancı akademisyenler ve diğer katılımcılar ile oturumda tebliğ sunan akademisyenler arasında akademik bir tartışma ortamı sağlanacaktır. Aynı metodoloji diğer oturumlarda da takip edilecektir. Kongre nin ikinci gününde ise dört oturum yapılacak ve aynı metodoloji takip edilecektir. 13
PROGRAM (TASLAK) 1. GÜN 08.30-09.15 Kayıt 09.15-11.00 Açılış Konuşmaları Süleyman ŞENSOY, TASAM Başkanı, T.C. Devlet Bakanı, T.C. Dışişleri Bakanı (Misafir Ülke Devlet Adamları) Abdullah GÜL, T.C. Cumhurbaşkanı 11.00-11.20 Kahve Molası 11.20-12.30 1. Oturum Stratejik İş Birliği: Kapsam, Koşullar ve Gereklilikler Alt Başlıklar 12.30-12.45 Soru - Cevap 12.45-14.00 Öğle Yemeği 14.00-15.30 2. Oturum Türkiye - Brezilya Stratejik İş Birliği Alt Başlıklar 15.30-15.45 Soru - Cevap 15.45-16.05 Kahve Molası 16.05-17.35 3. Oturum Türkiye - Meksika Stratejik İş Birliği Alt Başlıklar 17.35-17.50 Soru - Cevap 14
2. GÜN 10.00-11.30 4. Oturum Türkiye - Venezüella & Türkiye - Peru Stratejik İş Birliği Alt Başlıklar 11.30-11.45 Soru - Cevap 11.45-12.05 Kahve Molası 12.05-13.30 5. Oturum Türkiye - Arjantin & Türkiye - Şili Stratejik İş Birliği Alt Başlıklar 13.15-13.30 Soru - Cevap 13.30-14.30 Öğle Yemeği 14.30-16.00 6. Oturum Türkiye - Kolombiya & Türkiye - Küba & Türkiye Ekvator Stratejik İş Birliği Alt Başlıklar 16.00-16.20 Kahve Molası 16.20-17.50 7. Oturum Kapanış Oturumu Bilanço ve Perspektifler Alt Başlıklar 17.50-18.15 Soru - Cevap 3. GÜN Gezi Programı 15
MEDYA 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi projesi kapsamındaki faaliyetlere gazete ve televizyonların genel yayın ve haber müdürleri ile köşe yazarları davet edilecektir. Ayrıca, bu faaliyetlerin medyada yer alması için tanıtım çalışmaları yapılacaktır. TANITIM MALZEMELERİ Projede yer alan faaliyetlerin bilgilerini içeren tanıtım malzemeleri şunlardır: - Afiş - Broşür - Davetiye - Dosya / Bloknot / Promosyon Ayrıca katılımcı yaka kartları ile projeksiyon görselleri de hazırlanacaktır. KONGRE KİTABI 3. Türk - Latin Amerika ve Karayipler Kongresi nde ortaya çıkan bilgileri, verileri ve değerlendirmeleri kalıcı hale getirmek için toplantı sonrasında bir kitap hazırlanarak ilgili kurum ve yetkililere gönderilecektir. Kongre de sunulan metinlerin kitaplaşması, bu toplantıya emeği geçenlerin çalışmalarını daha anlamlı kılacaktır. 16