Bu doküman Sabancı Vakfı Hibe Programı nın mali katkısı ile hazırlanmıştır. Bu belgenin içeriğinden sadece Altı Nokta Körler Vakfı sorumludur ve bu içerik herhangi bir şekilde Sabancı Vakfı nın görüş veya tutumunu yansıtmaz
Hayatımızı Zenginleştiren Engelliler Bu fırsatı yaratmak elimizde; bilgilendikçe ve fark ettikçe Bu bilgilendirme broşürüyle engelliler hangi işlerde çalışabilir, nitelikli adaylar nasıl bulunur ve işe alınır, motivasyonu nasıl sağlanır gibi konularda pratik bilgileri sizlerle paylaşmak istiyoruz. 01 Sunduğumuz kısa bilgilerin ve CD de izleyeceğiniz gerçek başarı öykülerinin engellilerin istihdamına katkıda bulunmak için istek ve heyecan yaratması dileğiyle. Ludwig van Beethoven Besteci İşitme Engelli Eşref Armağan Ressam Görme Engelli Prof. Dr. Stephen Hawking Fizik Profesörü Psikiyatrik Engelli Prof. Dr. John F. Nash Nobel Ödüllü Ekonomist Bedensel Engelli Onlar gibi pek çok engelli potansiyelini açığa çıkartmak ve hayatımızı zenginleştirmek için fırsat bekliyor
Görme Engelliler ve İstihdam Her 5 saniyede bir dünyamızda bir insan kör oluyor... Her dakika bir çocuk kör oluyor... Trendler böyle giderse 2020 itibariyle 75 milyon insan kör olacak... Dünyadaki körlerin yüzde 90 ı gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor... Dünya genelindeki körlük yılda 28 milyar dolar ekonomik kayba neden oluyor... Sabancı Vakfı Toplumsal Gelişme Hibe Programı kapsamında desteklenen ve Altı Nokta Körler Vakfı nın proje ortağı Türk Psikologlar Derneği yle birlikte hayata geçirdiği Görme Engellilerin İş Yaşamına Entegrasyonu Projesinin amacı görme engellilerin iş hayatına katılımını teşvik etmektir. Bunun için toplam 4 ilde 240 yönetici, çalışan ve görme engelliye ücretsiz eğitimler verilmiştir. Eğitimler sonucunda yönetici ve çalışanların engelli istihdamı konusundaki görüş ve tutumları olumlu yönde değişmiş, engellilerin ise bu konudaki bilgi ve özgüvenleri artmıştır. 03 Elinizdeki broşürdeki bilgiler eğitimlerden derlenmiştir.
Katılanların Gözünden Eğitim 04 Seminer sayesinde engellilere bakış açım değişti. Öncesinde birçok insan gibi ben de onların iş hayatında başarılı olamayacağı düşüncesindeydim sanki onları sürekli koruyup kollamamız gerektiğini tek başlarına hiç bir iş yapamayacaklarını düşünüyordum. Fakat şu an daha farklı düşünüyorum. Onların da hayat mücadelesinde kendi ayakları üzerinde durabilmek, kimsenin yardımına ihtiyacı olmadan yaşamak istediklerini, iyi niyetli de olsa bazı davranışlarımızla onları rencide ettiğimizi fark ettim. Onların bizim maddi, manevi yardımımızı değil de onları kendi içimize almamızı istediklerini ve engelli olarak görmememiz herhangi biriymiş gibi davranmamız gerektiği bilincine vardım Eğitim sayesinde, doğru zannettiğim birçok şeyin yanlış olduğunu anladım. Görme engellilerin yapabileceklerinin bir sınırı olmadığını öğrendim. İstekliliklerine azimlerine hayran kaldım ve şirketimiz bünyesinde çıkacak fırsatlarda önyargıların kırılmasına önayak olarak istihdamlarının gerçekleşmesi için çaba göstereceğim. Özel Sektör - İK Yöneticisi Engelli olmak her sağlam bireyin başına gelebilecek bir durumdur, onlara acımayı bırakıp birlikte uyum içinde yaşamayı öğrenelim. Özel Sektör Satış ve Pazarlama Uzmanı Seminer öncesinde, yapabileceğimiz işlerin sadece santral operatörlüğü ve çağrı merkezi olduğunu düşünüyordum. Seminerde görme engellilerin çok farklı alanlarda çalışabileceklerini öğrendim. İş başvurusu yaparken nelere dikkat etmemiz gerektiği konusunda bilgi sahibi oldum. Drama çalışması, kendi niteliklerimin farkına varmamı sağladı. Görme Engelli Görmeyen olarak potansiyelimin farkında değildim. Beynimdeki duvarların yıkılmasına çok etkisi oldu. Kendimi Türkiye gibi hissettim. Nasıl Türkiye kaynaklarından habersizse körler de kendilerinin farkında değiller Görme Engelli Özel Sektör İşe Alım Uzmanı
Kurumlar Engellileri Neden İşe Almalı? Uluslararası Çalışma Örgütü nün (ILO) İstihdam ve Engelliler ile ilgili olarak hazırlamış olduğu bilgilendirme belgesi özel sektörün engellileri işe almasının şirketlerin karlılığını arttırdığı tezini savunmaktadır. Buna göre: Engelliler iyi ve güvenilir çalışanlardır. Engellilerin işverenleri, işe aldıkları kişilerin en az engeli bulunmayan çalışanlar kadar iyi bir performans gösterdiklerini ifade etmektedir. Engellilerin girdikleri işte kalma olasılığının daha yüksek olduğu görülmüştür. Çalışanların işten ayrılma oranlarının yarattığı verim kaybı, işe alım ve eğitim maliyetleri işverenler tarafından iyi bilinmektedir. 05 Engellilerin istihdam edilmesinin çalışanların moralini yükselttiği görülmüştür. Birçok işveren ekip çalışması ve moralinin engelli çalışanlar personele dahil olduğunda arttığını ifade etmişlerdir. Engelliler kullanılmamış bir beceri ve yetenek kaynağıdır. Engelliler gözardı edilmiş milyarlarca dolarlık bir pazar segmentiyle ilgili içgörüye sahiptir. Bu pazar engelliler, aileleri ve arkadaşlarından oluşmaktadır.
Önyargılar Gerçekler (Bilimsel Araştırma Verilerine Dayalı Bulgular) Önyargılar Özürlü işçiler, sık sık mazeret izni alırlar ve sürekli hastalanırlar. Verimli ve iyi çalışamazlar. Hissidirler, alıngan, kırılgan olurlar ve çabuk kızarlar. Diğer çalışanları rahatsız eder ve genel çalışma temposunu düşürürler. Daha çok iş kazalarına maruz kalırlar. Halkla ilişkiler açısından olumsuz bir manzara oluştururlar. İşyerinde özel düzenlemelerin yapılması masraflıdır. İşten atmak ve geri bildirim vermek daha zordur. Nitelikli Engelli Eleman Nasıl Aranır? Eleman arama sürecinde ilan verilebilen ve engelli ilanı bulunan siteler: http://iskur.gov.tr/ http://www.kariyer.net/jobsearch/detayliarama.kariyer#aramasonuclari http://www.yenibiris.com/isilanlari/ilanlar.aspx?adtitle=engelli+personel http://www.engelsizengelliler.com/ http://www.engelsizkariyer.com/ http://www.engellilersitesi.com/haberler/40-ozel-sektor.html 07 Gerçekler İş bırakma ihtimalleri daha az olmaktadır. Sorumluluk sahibidirler ve disiplinli çalışırlar. Daha az iş kazalarına sebep olurlar. İşlerini daha çabuk kavrarlar. Daha çok iş bilincine sahip olurlar. Normal işçiler kadar verim gösterirler. İşlerine zamanında gelirler. Bunun dışında engellilerle ilgili çalışmalar yapan dernek ve vakıflarla temasa geçilebilir. Altı Nokta Körler Vakfı 38 yıldır görme engellilerin istihdamını kolaylaştıracak rehabilitasyon ve ön eğitimleri kursiyerlerine vermektedir. Görme engellilerin istihdamıyla ilgili soru ve taleplerinizde Altı Nokta Körler Vakfı ile temasa geçebilirsiniz. www.6nokta.org.tr. ÖNEMLİ Adayları engellerine göre değil, eğitim ve yetkinliklerine göre değerlendirmeniz daha doğru olacaktır. CV üzerinden değerlendirmek yetersizdir. Yaratılabilecek imkanları görüşmek için adayları mülakata davet etmenizi öneririz.
06
Görme engelliler eğitimini aldıkları her işte çalışabilirler! İşte bazıları: Görme Engelliler Hangi İşlerde Çalışabilir? Telefon Operatörlüğü Bilgisayar Operatörlüğü İş Yönetimi Eğitimi Uzmanlığı Pazarlamacılık / Tele Marketing Bilgisayar Kullanılan Tüm Ofis İşleri Beslenme Uzmanlığı Sekreterlik Resepsiyonistlik Müşteri İlişkileri Temsilciliği Bilgisayar Programcılığı Gazetecilik / Radyoculuk Muhasebecilik Fizyoterapistlik Aşçılık Deri Ütüleme İşçisi Diğer Debbağlar Ve Deri İşçileri Tuzlayıcı Ve Fümeci (Et) Yıkama Ve Ayıklama İşçisi Tad Bakıcı (Kahve, Çay, İçki) Puro İmal İşçisi (Elle) Şemsiye İşçisi Sayacılar,Dikişçiler Ve İlgili İşçiler Deri Eşya Montajcısı Mobilya Monte İşçisi Sandalye Monte İşçisi (Ağaç) Ağaç Mobilya Cilacısı Pipo Ve Ağızlık İmalat İşçisi (Ağaç) Kesici Aletler Bileyicisi Çilingir Metal Mamuller Montaj İşçisi Elektrik Montörü Cam Kenarı Perdahlayıcısı, Perdahlama Makine Operetörü Çömlek Ve Porselen Şekillendirme, Montaj İşçisi Çömlek Ve Porselen Taşlama İşçisi (Elle) Karton Ve Mukavva Kutu İmal İşçisi (Elle) Kağıt Torba Ve Zarf İmal İşçisi (Makineyle) Müzik Aletleri Akortçusu Diğer Müzik Aletleri İmalat İşçileri Sepet, Fırça, Süpürge İmal İşçisi Oyuncak İmal İşçisi Düğme İmal İşçisi Ambalajcı (Elle) Telefon Operatörlüğü Bilgisayar Operatörlüğü İş Yönetimi Eğitimi Uzmanlığı Pazarlamacılık / Tele Marketing Bilgisayar Kullanılan Tüm Ofis İşleri Beslenme Uzmanlığı Sekreterlik Resepsiyonistlik Müşteri İlişkileri Temsilciliği Bilgisayar Programcılığı Gazetecilik / Radyoculuk Muhasebecilik Fizyoterapistlik Aşçılık Deri Ütüleme İşçisi Diğer Debbağlar Ve Deri İşçileri Tuzlayıcı Ve Fümeci (Et) Yıkama Ve Ayıklama İşçisi Tad Bakıcı (Kahve, Çay, İçki) Puro İmal İşçisi (Elle) Şemsiye İşçisi Sayacılar,Dikişçiler Ve İlgili İşçiler Deri Eşya Montajcısı Mobilya Monte İşçisi Sandalye Monte İşçisi (Ağaç) Ağaç Mobilya Cilacısı Pipo Ve Ağızlık İmalat İşçisi (Ağaç) Kesici Aletler Bileyicisi Çilingir Metal Mamuller Montaj İşçisi Elektrik Montörü Cam Kenarı Perdahlayıcısı, Perdahlama Makine Operetörü Çömlek Ve Porselen Şekillendirme, Montaj İşçisi Çömlek Ve Porselen Taşlama İşçisi (Elle) Karton Ve Mukavva Kutu İmal İşçisi (Elle) Kağıt Torba Ve Zarf İmal İşçisi (Makineyle) Müzik Aletleri Akortçusu Diğer Müzik Aletleri İmalat İşçileri Sepet, Fırça, Süpürge İmal İşçisi Oyuncak İmal İşçisi Düğme İmal İşçisi Ambalajcı (Elle) 09 ÖNEMLİ Görme engellilerin yapabileceği işler listedekilerle sınırlı değildir. Görme engelli adayın kurumunuzda geçireceği yarım gün bile çok farklı çalışma alanlarının farkında olmanızı sağlayacaktır. Görme engellilerin listelenmiş işleri en iyi şekilde yapabileceğini varsaymak da yanlıştır. Tüm adayları, eğitim, beceri ve yetkinliği doğrultusunda değerlendirmek gerekir.
10 Görme Engellilerle İş Görüşmesi Nasıl Yapılır? Engelli bir adayla görüşme gerçekleştirilirken yetkinlikler, eğitim, beceriler ve iş deneyimiyle ilgili tüm sorular sorulmalıdır. Bunlara ek olarak aşağıdaki soruların sorulması hem görüşmeci hem de adayın işe uygunluğu doğru değerlendirmek için yararlı olacaktır. Önerdiğimiz işteki performansınız engelinizden ne oranda etkilenebilir? Önerdiğimiz işin dışında daha fazla verimli olabileceğinize inandığınız başka işler nelerdir? Engeliniz nedeniyle size anlatmış olduğum görevlerinizde herhangi bir değişiklik veya düzenleme yapmak gerekir mi? Önerdiğimiz işin yapılması için ne tür teknik ve diğer destek sistemlerine ihtiyaç var? Başvurunuz kabul edilirse kurumumuzdan engelinize ilişkin olarak diğer özel talep ve beklentileriniz neler olur? Sorulması uygun OLMAYAN sorular: Neden engelli oldunuz? İşe gelmeden maaş almayı ister misiniz? Başka bir geliriniz var mı? Daha basit bir işte çalışmak ister misiniz? Doğrudan görme engelliyle konuşun ve sorularınızı ona yöneltin ÖNEMLİ Görüşme ve adayı değerlendirme sonucu olumsuzsa MUTLAKA adayı bilgilendirin! Biz sizi ararız deyip aramamak özellikle engellilerin motivasyonunu kıran bir unsurdur. Görme Engelliler Bilgisayar Kullanabilir mi? Ekran Okuyucu adı verilen yazılımlar sayesinde ekrandaki tüm bilgileri rahatlıkla okuyabilir ve bilgisayarı mükemmel kullanabilirler. Görme engelliler için özel bir bilgisayara veya klavyeye ihtiyaç yoktur.
Görme Engellilerden Performans Beklentisi Ne Olmalıdır? Görme engellileri en iyi motive etmenin yolu onlardan herkesten beklediğimiz performansı beklediğimizi ifade etmektir. İşleri basitleştirmek ve performans beklentimizi düşürmek engellileri rencide eder. Performans değerlendirme sonuçlarını olduğu gibi ve doğrudan paylaşmak gerekir. Performansı artıracak planlamayı birlikte yapmak yararlı olur. 11 Beklentilerimizi yüksek tutmak ve onlara ulaşmaları için destek olmak, engellileri motive edecek ve geliştirecek en önemli unsurdur. Görmezlerin fırsat verilince inanılmazları başardığını unutmayalım!
Ekibi Görme Engelliyle Çalışmaya Nasıl Hazırlanır? Engelli elemanın çalışacağı birimdeki arkadaşları ve yöneticiler önceden hazırlanmalı ve aşağıdaki bilgiler paylaşılmalıdır: 12 Özellikle ilk zamanlarda engeliyle ilgili kendisiyle konuşulabilir (ne oldu, nasıl oldu vs.). Bu onun hakkında başkalarıyla fısıldaşmaktan çok daha iyidir. Engelliler herkes gibidir; normal davranılmalıdır. Günlük dilde kullanılan terimler engeliyle ilgili olabilir çekinilmemelidir. Örneğin görmeyen birine gördün mü bak, yazıcı yine basmadı! demek ayıp veya yanlış değildir. Engelli kişi yardım istemedikçe, her işi onun için yapmaya çalışmamak gerekir. Örneğin kendi talep etmedikçe yemekhanede tepsisini taşımak veya yürürken koluna girmek gerekmez. Görme engelliyle konuşurken yanınızda birisi varsa yanınızdaki kişiyi ona tanıtın nasılsa görmüyor, tanıştırmama gerek yok diye düşünmeyin. Normal tonda ve sesle konuşun. Görme engelliler genellikle duyma engelli değildir. Çoğu zaman farkında olmadan yüksek sesle konuşan bir çok kişiye rastlamak mümkündür. Doğrudan kendisine bakarak konuşun. Görmezler başka yöne baktığınızı hemen hisseder. Çevrede olan değişiklikleri tanımlamak çok önemlidir. Engeller, basamaklar, düz olmayan yüzeyler görme engelliye çalışma mekanı tanıtılırken tanımlanmalıdır. Eğer görme engelli birisiyle yürüyorsanız ve yardım talep ederse, sizin onun değil, onun sizin kolunuza girmesi gerekir.
Reşitpaşa, Tuncay Artun Cd. No: 69 Emirgan, Sarıyer - İstanbul T 0212 277 62 28 F 0212 323 21 54 info@6nokta.org.tr www.6nokta.org.tr