Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağlarda Sahte Hesap Kullanım Eğilimi Araştırma Projesi Ataşehir Adıgüzel Meslek Yüksekokulu, Bahçeşehir Üniversitesi, Beykent Üniversitesi, Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Doğuş Üniversitesi, Fatih Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Gedik Üniversitesi, Haliç Üniversitesi, Işık Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul Esenyurt Üniversitesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul Kavram Meslek Yüksekokulu, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Açık/Uzaktan Öğretim (Yalnız İstanbul'da Yaşayan Öğrenciler), Kadir Has Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Maltepe Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Nişantaşı Üniversitesi, Okan Üniversitesi, Özyeğin Üniversitesi, Plato Meslek Yüksek Okulu,Sabancı Üniversitesi,Türk-Alman Üniversitesi,Türkiye Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi Açık/Uzaktan Öğretim (Yalnız İstanbul'da Yaşayan Öğrencileri) Nisan 2016
Proje Ekibi Yürütücü : Doç. Dr. Fatih Gürsul Danışmanlar : Prof. Dr. Sevinç Gülseçen, Canan Güllü Koordinatör : Doç. Dr. Gülin Terek Ünal Koordinatör Yardımcıları : Dr. Şebnem Özdemir, Öğr. Gör. Kemal Şahin Araştırmacılar : Doç. Dr. Fatih Gürsul, Arzu Kilitçi, İpek İli Erdoğmuş Uzmanlar : Arş. Gör. Volkan Erol, Dila Naz Madenoğlu, Öğr. Gör. Kemal Şahin 1
Genel Bilgiler - Türkiye de Sosyal Medya Kullanımı İnternet ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri 2016 raporunda, Türkiye de 79.14 milyonluk nüfusun, 46.3 milyonunun internet kullandığı, bu kullanıcıların 42 milyonunun aktif sosyal medya kullanıcısı olduğu belirtilmektedir. Yine bu kullanıcıların 36 milyonunun sosyal medyaya mobil cihazları üzerinden eriştiği anlaşılmaktadır. İnternet kullanıcılarının %77 si her gün online olmakta, %16 sı ise haftada en az bir kez internete bağlanmaktadır. Web trafiğinin %51 i diz üstü ve masaüstü bilgisayarlar, %46 sı mobil cihazlar ve %4 ü ise tabletler üzerinden gerçekleşmektedir. Türkiye de en çok kullanılan sosyal medya platformları arasında ilk sırada %32 ile Facebook un yer aldığı görülmektedir. Facebook u %24 ile WhatsApp, %20 ile Facebook Messenger, %17 ile Twitter, %16 ile Instagram takip ederken, sıralama Google+, Skype, Linkedin, Viber ve Vine ile devam etmektedir (Kemp, 2016). 2
Genel Bilgiler - Facebook Sahte Hesap Oranları Facebook, 2013 yılındaki raporunda %5,5 ile %11,2 arasında bir yüzdelik değer kadar sahte hesabın mevcut olduğunu tahmin ettiklerini ifade etmiştir (Protalinski, 2014). Raporda bu sahte hesaplar için aşağıdaki şekilde gruplama yapılmıştır: 52.89 milyon ile 97.17 milyon arasında kopya hesaplar (kopya hesap: aynı kişiye ait birden fazla hesap) 9.84 milyon ile 25.83 milyon arasında yanlış sınıflandırılmış hesaplar (yanlış sınıflandırılmış hesap: bireyin birey dışında bir şeyler -evcil hayvan, araştırma, şirket vb- için açtığı hesap) 4.92 milyon ile 14.76 milyon arasında istemeyen hesaplar (istenmeyen hesap: Facebook kurallarına aykırı oluşturulan hesaplar, şiddet, ırkçılık, pornografi vb) 3
Araştırma Projesinin Amacı Bu araştırma, İstanbul'daki üniversite öğrencilerinin* sosyal medyada sahte hesap oluşturma eğilimlerini belirleyip bunun nedenlerini ortaya koyarak sorunlara çözüm önerileri sunmayı amaçlamaktadır. *Örgün ya da İstanbul'da yaşayan açık/uzaktan eğitim öğrencileri 4
Örneklem ve Veri Toplama Süreci Araştırma için veriler 14-19 Nisan 2016 tarihleri arasında www.nedensahtehesap.com adresi üzerinden öğrencilerin şifreli erişimi ile online ortamda toplanmıştır. Araştırmaya İstanbul da 38 Üniversiteden 573 Kadın 515 Erkek olmak üzere toplam 1088 üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin %17,8 si Örgün Ön Lisans (2 yıllık), %5,7 sı Açık/Uzaktan Öğretim (İstanbul'da yaşayan öğrenciler), %65,3 ü Örgün Lisans (4 yıl ve üstü), %7,4 Yüksek Lisans, %3,8 i Doktora öğrencilerinden oluşmuştur. Araştırmaya katılan öğrencilerin üniversiteleri; Anadolu Üniversitesi Açık/Uzaktan Öğretim (yalnız İstanbul'da yaşayan öğrencileri), Ataşehir Adıgüzel Meslek Yüksekokulu, Bahçeşehir Üniversitesi, Beykent Üniversitesi, Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Doğuş Üniversitesi, Fatih Üniversitesi, Galatasaray Üniversitesi, Gedik Üniversitesi, Haliç Üniversitesi, Işık Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul Esenyurt Üniversitesi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul Kavram Meslek Yüksekokulu, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Açık/Uzaktan Öğretim (Yalnız İstanbul'da Yaşayan Öğrenciler), Kadir Has Üniversitesi, Koç Üniversitesi, Maltepe Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Nişantaşı Üniversitesi, Okan Üniversitesi, Özyeğin Üniversitesi, Plato Meslek Yüksek Okulu, Sabancı Üniversitesi, Türk-Alman Üniversitesi, Türkiye Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Yeni Yüzyıl Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi. 5
Cinsiyete Göre Dağılım %47 Erkek %53 Kadın 6
Yaş Değişkenine Göre Dağılım 18-22 Yaş Arası 23-27 Yaş Arası 28-31 Yaş Arası 31 Yaş Üstü 50,92% 29,32% 10,20% 9,56% 7
Öğrenim Düzeyine İlişkin Dağılım 80 70 %65,3 60 50 40 30 20 %17,8 10 0 %0,6 Örgün Açık/Uzaktan Ön Lisans (2 yıllık) Öğretim (2 yıllık) Örgün Lisans (4 yıl ve üstü) %5,1 Açık/Uzaktan Öğretim (4 yıl ve üstü) %7,4 Yüksek Lisans %3,8 Doktora 8
Sosyal Medya'da Kullandığınız Bir Sahte Hesap Var mı? 80 70 %71,1 60 50 40 30 %25,8 20 10 %3,2 0 Evet sahte hesabım var. Sahte hesabım yok ama açmayı düşünüyorum Hayır sahte hesabım yok. 9
Sosyal Medya Ağı/Ağlarında Sahte Hesap Sahibi Olup Olmamanın Cinsiyete İlişkin Dağılımı 80 70 %72 80 70 %70,1 60 60 50 50 40 40 30 %24,3 30 %27,4 20 20 10 %3,7 10 %2,5 0 Evet sahte hesabım var. Sahte hesabım yok ama açmayı düşünüyorum Hayır sahte hesabım yok. 0 Evet sahte hesabım var. Sahte hesabım yok ama açmayı düşünüyorum Hayır sahte hesabım yok. Kadın Erkek 10
Hangi Sosyal Medya Ağı/Ağlarında Sahte Hesabınız Var? 60 %58,6 50 %46 %44,1 40 30 20 10 %6,5 %4,2 %5,0 %5,4 0 Facebook Twitter Instagram Google+ Swarm Periscope Diğer 11
Sahte Sosyal Medya Ağı Hesabı Tercihinin Cinsiyete Göre Dağılımı 60 50 %47,8 %54,5 80 70 %70,1 40 %41 60 50 %51,2 30 40 %33,1 20 30 20 10 %3,7 %4,5 %4,5 %6,7 10 %9,4 %3,9 %5,5 %3,9 0 Facebook Twitter InstagramGoogle+ Swarm Periscope Diğer 0 Facebook Twitter InstagramGoogle+ Swarm Periscope Diğer Kadın Erkek 12
En Aktif Kullandığınız Sahte Hesabınızı Kaç Yıldır Kullanıyorsunuz? 35 %34,9 30 25 %24,9 20 %18,8 15 %12,3 10 %9,2 5 0 0-11 ay 12-23 ay 24-47 ay 48-71 ay 6 yıl ve üzeri 13
En Aktif Kullanılan Sahte Hesabın Kullanım Süresinin Cinsiyete Göre Dağılımı 50 30 40 %44 25 %25,2 %24,4 %23,6 30 %25,4 20 15 %15,7 20 %14,2 10 %11 10 %9 %7,5 5 0 0-11 ay 12-23 ay 24-47 ay 48-71 ay 6 yıl ve 0 0-11 ay 12-23 ay 24-47 ay 48-71 ay 6 yıl ve üzeri üzeri Kadın Erkek 14
Sizi Sahte Hesap Kullanmaya İten Nedenleri İşaretleyiniz Eski sevgiliyi rahat takip edebilme Sevmediğim/Bozuştuğum arkadaşı rahat takip edebilme Aile/Akrabadan gizlenme Oyunlarda ekstra fayda sağlama Siyasi görüşümü daha rahat İfade edebilme %21,5 %21,5 %19,9 %31 %41 Sevgili olarak arkadaş edinme Kendimi gizleyerek küfürlü yazabilme Ticari amaçlı Daha kuvvetli bir karakter için (özgüveni yüksek v.b.) Spam ya da reklamdan kaçınma Gerçek hesabımı daha popüler hale getirme Daha iyi fiziki görüntü (yakışıklı, güzel) için Cinsiyeti farklı gösterme Ünlü gibi görünme (Sinema sanatçısı, şarkıcı, siyasetçi ) İntikam ya da cezalandırma için Yaşımı farklı (büyük ya da küçük) gösterme Pornografik içerik Sanal ortamda siyasi taciz/rahatsız etme Dolandırıcılık Sanal ortamda cinsel taciz / rahatsız etme %3,4 %3,4 %2,7 %2,7 %1,9 %1,5 %11,9 %9,2 %7,7 %6,5 %5,7 %5,4 %5,4 %5,0 %4,6 0 10 20 30 40 50 15
Sahte Hesap Kullanma Nedenlerinin Cinsiyete Göre Dağılımı Aile/Akrabadan gizlenme Sevgili olarak arkadaş edinme Eski sevgiliyi rahat takip edebilme Sevmediğim/Bozuştuğum arkadaşı rahat takip edebilme Siyasi görüşümü daha rahat İfade edebilme Gerçek hesabımı daha popüler hale getirme Kendimi gizleyerek küfürlü yazabilme Oyunlarda ekstra fayda sağlama İntikam ya da cezalandırma için Yaşımı farklı (büyük ya da küçük) gösterme Cinsiyeti farklı gösterme Daha iyi fiziki görüntü (yakışıklı, güzel) için Daha kuvvetli bir karakter için (özgüveni yüksek v.b.) Ünlü gibi görünme (Sinema sanatçısı, şarkıcı, siyasetçi ) Dolandırıcılık Pornografik içerik Ticari amaçlı Sanal ortamda siyasi taciz/rahatsız etme Sanal ortamda cinsel taciz / rahatsız etme Spam ya da reklamdan kaçınma %0.70 %1,50 %3.70 %6 %3 %4,5 %6 %1,5 %0,7 %1,5 %3,7 %0,7 %0,7 %3,7 %7.50 %14.90 %18.70 %17.90 %44.80 %56.70 Kadın 0 10 20 30 40 50 60 Erkek Aile/Akrabadan gizlenme Sevgili olarak arkadaş edinme Eski sevgiliyi rahat takip edebilme Sevmediğim/Bozuştuğum arkadaşı rahat takip edebilme Siyasi görüşümü daha rahat İfade edebilme Gerçek hesabımı daha popüler hale getirme Kendimi gizleyerek küfürlü yazabilme Oyunlarda ekstra fayda sağlama İntikam ya da cezalandırma için Yaşımı farklı (büyük ya da küçük) gösterme Cinsiyeti farklı gösterme Daha iyi fiziki görüntü (yakışıklı, güzel) için Daha kuvvetli bir karakter için (özgüveni yüksek v.b.) Ünlü gibi görünme (Sinema sanatçısı, şarkıcı, siyasetçi ) Dolandırıcılık Pornografik içerik Ticari amaçlı Sanal ortamda siyasi taciz/rahatsız etme Sanal ortamda cinsel taciz / rahatsız etme Spam ya da reklamdan kaçınma %7,10 %6,30 %5,50 %5,50 %7,90 %7,10 %7,90 %3,10 %3,90 %4,70 %2,40 %7,90 %12,60 %11,80 %16,50 %16,50 %24,40 %24,40 %25,20 %25,20 0 5 10 15 20 25 30 16
Sonuç, Yorum ve Öneriler Araştırma sonuçlarına göre sahte hesap kullanımı %25,8 iken sahte hesap açmayı düşünenlerin oranı %3,2 dir. Araştırmaya katılan kadınların %24,3 ünün, erkeklerin ise %27,4 ünün sahte hesap kullandığı saptanmıştır. Sahte hesaplar arasında, Facebook %58,6 oranında, Twitter, %46 oranında, Instagram ise %44,1 oranında kullanılmaktadır. Sahte hesap kullanan kadınlar sırasıyla Instagram (%54,5), Facebook (%47,8) ve Twitter ı (%41) tercih etmekteyken, erkek katılımcılar sırasıyla Facebook (%70,1), Twitter (%51,2) ve Instagram ı (%33,1) tercih etmektedir. Öğrenciler, yapılan görüşmelerde Instagram da sahte hesap açma nedenlerinin başında alışverişin etkili olduğunu belirtmişlerdir. Alışveriş için kullanma nedenleri çoğunlukla takip ettikleri butiklerin resimleri ile arkadaşlarının paylaştıkları görselleri aynı platformda görmek istememelerinden kaynaklanmaktadır. Instagram yalnızca fotoğraf ve video paylaşımı üzerine kurulu olduğu için kadınlar çeşitli baskılar nedeniyle fotoğraflarını paylaşmaktan çekinmektedirler, bu da onları sahte hesap kullanımına itmektedir. Instagram ın bu yapısı kadın katılımcıların eski sevgililerini bu platform üzerinden takip etmelerini kolaylaştırmaktadır. Televizyonda yayınlanan magazin ve moda programlarında instagram paylaşımlarına atıfta bulunulması da kadınlar arasında instagram kullanımını artıran nedenler arasında sayılabilmektedir. 17
Sonuç, Yorum ve Öneriler Kadın katılımcıların %44 ü 0-11 aydır, %25,4 ü 12-23 aydır, %14,2 si 24-47 aydır, %9 u 48-71 aydır, %7,5 i ise 6 yıl ve üzeri süredir sahte hesap kullanmaktadır. Erkek katılımcıların ise, %25,2 si 0-11 aydır, %24,4 ü 12-23 aydır, %23,6 sı 24-47 aydır, %15,7 si 48-71 aydır, %11 i ise 6 yıl ve üzeri süredir sahte hesap kullanmaktadır. Sahte hesap kullanma nedenlerine ilişkin yanıtlar incelendiğinde katılımcıların %41 inin eski sevgiliyi takip edebilmek, %31 inin sevmediği/bozuştuğu arkadaşlarını rahat takip edebilmek, %21,5 inin aileden/akrabadan gizlenmek, %21,5 inin oyunlarda ekstra fayda sağlamak, %19,9 unun siyasi görüşünü rahat ifade edebilmek için sahte hesap açtığı tespit edilmiştir. Benzer şekilde, sevgili olarak arkadaş edinme (%11,9), kendini gizleyerek küfürlü yazabilme (%9,2), ticari amaçlı kullanım (%7,7), daha kuvvetli bir karakter görüntüsü çizme (%6,5), spam ya da reklamdan kaçınma (%5,7), gerçek hesabı daha popüler hale getirme (%5,4), daha iyi fiziki görüntüye sahip olduğu hissini uyandırma (%5,4), cinsiyetini olduğundan farklı gösterme (%5), ünlü biri gibi görünme (%4,6), intikam ve cezalandırma (%3,4), yaşını farklı gösterme (%3,4), pornografik içerik (%2,7), sanal ortamda siyasi taciz/rahatsız etme (%2,7), dolandırıcılık (%1,9), sanal ortamda cinsel taciz/rahatsız etme (%1,5) araştırmadaki nedenler olarak belirlenmiştir. Kadın katılımcıların sahte hesap kullanma nedenlerinin %56,7 si eski sevgiliyi rahat takip edebilme, %44,8 i sevmediği/bozuştuğu arkadaşı rahat takip edebilme, %18,7 oranla aile/akrabalardan gizlenme, %17,9 u oyunlarda ekstra fayda sağlama, %14,9 oranla siyasi görüşünü daha rahat ifade edebilme, %12,7 oranla cinsiyeti farklı gösterme olduğu anlaşılmıştır. Erkek katılımcıların sahte hesap kullanma nedenlerinin %25,2 si oyunlarda ekstra fayda sağlama, %25,2 si siyasi görüşünü daha rahat ifade edebilme, %24,4 ü aile/akrabalardan gizlenme, %24,4 ü eski sevgiliyi rahat takip edebilme iken, %16,5 i sevgili olarak arkadaş edinme ve sevmediği/bozuştuğu kişiyi rahat takip edebilme olarak tes. 18
Sonuç, Yorum ve Öneriler Elde edilen bulgularda, sahte hesap kullanımında en yüksek oranlar; eski sevgiliyi takip edebilme, sevmediği/bozuştuğu arkadaşlarını rahat takip edebilme, aile/akrabadan gizlenme, oyunlarda ekstra fayda sağlama ve siyasi görüşü daha rahat ifade edebilme olarak sıralanmıştır. Eski sevgiliyi takip edebilme ve aile/akrabalardan gizlenme amacıyla sahte hesap kullanmanın nedenleri arasında ataerkil yapıdan gelen gelenekçi anlayış ve özel hayatın paylaşılmak istenmemesi gösterilebilir. Kadınların sahte hesap açma nedenleri arasında sanal ortamda takip ettikleri veya arkadaş oldukları kişileri, aile ya da mahalle baskısı nedeniyle çevrelerinden gizleme güdüsü yer alabilmektedir. Erkeklerin çoğunlukla oyun oynamak amacıyla sahte hesap kullanmaları ise onların ataerkil yapının baskısından kadınlar kadar etkilenmediği şeklinde yorumlanabilir. Birçok psikoloğun görüşüne göre eski sevgilinin sanal ortam üzerinden takibi onu gerçek dünyada da takip ediyormuş ve hala birliktelermiş hissi yaşatabilmektedir. Kimi zaman basit bir alışkanlık olarak gözlenebilen bu davranış; ayrılık psikolojisinden kurtulamama ve/veya yaşanan acının devam etmesi ile sonuçlanabilmektedir. Bu durumun sürekli olması halinde de yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesi, intihara teşebbüs, zarar verme/öldürme eylemlerinin sergilenmesi gibi farklı ve telafisi mümkün olmayan sonuçlar doğurabilmektedir. 19
Sonuç, Yorum ve Öneriler Ayrılık sürecinde kadın ya da erkek; eski sevgiliye dair sanal ortamdaki izlerden genellikle kurtulma eğilimindedir. Bu eğilimi; takibi bırakma, kişiyi engelleme, görseller ve ortak paylaşımları kaldırma şeklindeki eylemlerle görebilmek mümkündür. Kimi zaman taraflardan birinin ayrılma sürecini hazmedememesi, birliktelik hissini yaşamakta ısrar etmesi, karşı tarafın hayatına devam etme biçimini merak etmesi gibi nedenlerle sahte hesaplar üzerinden takibi sürdürebilmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde ikili ilişkilerin sahte hesap açılmasında teşvik edici etkisi bulunduğu söylenebilir. Erkek katılımcıların sahte hesap kullanma oranları ve kullanımdaki nedenleri, kadın katılımcılarınki ile karşılaştırıldığında; ilk olarak, kadın katılımcıların sahte hesap kullanım süreleri çoğunlukla bir yıldan azdır, erkek katılımcılarda ise süre bazında her aralıkta neredeyse eşit şekilde dağıldığı görülmektedir. İkinci olarak da, kadınların sahte hesap kullanma nedenlerinin başında eski sevgiliyi takip seçeneğinin gelmesi, duygusal kopuşun erkeklere göre daha geç gerçekleştiğinin göstergesi olabilir. 20
Sonuç, Yorum ve Öneriler Kadın ya da erkek açısından eski sevgilinin yeni bir ilişkiye başlaması aşılması/hazmedilmesi zor bir durumu/sorunu beraberinde getirebilmektedir. Özellikle son dönemde medyada yer alan haberler incelendiğinde, kadının ayrılık sürecinden sonra yeni bir ilişkiye başlaması, eski sevgilisi tarafından gurur/namus meselesi olarak algılandığı, taciz, şiddet, öldürmeye teşebbüs, öldürme fiilinin gerçekleşmesi gibi eylemlerle sonuçlandığı görülmektedir. Literatüre 6284 sayılı "Ailenin Korunması ve Kadına Şiddetin Önlenmesi Kanunu" ile giren "ısrarlı takip" özellikle erkek tarafından eski sevgilinin takibi ile uzun yıllar devam etmekte. Özellikle üniversitelerde flört şiddeti dediğimiz birçok vakayı beraberinde getirmektedir. Dolayısıyla üniversitelerin kadın araştırma merkezleri eğitimlerle flört şiddeti hakkında bilgilendirici broşürler ve eğitimler düzenlemeli, gerekirse bu konuda çalışan STK den destek alınmalıdır. Ataerkil yapının hüküm sürdüğü ülkemizde gençlerin bu konuda ciddi baskılar yaşadığına ilişkin haberler basına sık sık yansımaktadır. Üniversiteye başlaması ile sosyal çevresi değişen, hiç deneyimlemediği ortamlara dahil olan, gerek büyük şehir gerek ise küçük şehirlerdeki yaşamlarından farklı yaşam biçimleri ile karşılaşan bir çok gencimiz var. Yeni yaşamına dahil olmayı arzu ederken bir yandan giyimine karışan aile ve eş dost ile çatışmakta öte yandan ise birey olmaya çabalamaktadır. Böylesi bir ortamda kullanabileceği sahte hesap, kimi zaman kendilerini uzaktan kontrol etmeye çalışan ailelere karşı bir zırh görevi görebilmektedir. Toplumun aileye yüklediği misyon içinde kutsal aile yapısının fertlerini oluşturan gençler, aileleri ile ters düşmektense, eylemsizlik olarak değerlendireceğimiz yolu seçerek kendilerini gizlemeyi tercih edebilmektedirler. Burada gençlerin mücadele içgüdüsünün zayıf ve kendi sorunlarının çözümü anlamında toplum desteğinin ise neredeyse olmadığı yorumu yapılabilir. 21
Sonuç, Yorum ve Öneriler Üniversite öğrencilerinin siyasi görüşlerini doğru ve yerinde ifade edebilmeleri için sadece öğrenci klüpleri değil, siyasi partilerin gençlik kolları ve sivil toplum kuruluşlarında deneyim kazanmaları da önemlidir. Bunun yanı sıra, sorumluluk bilinci, sevgi ve paylaşım, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi aileden başlamalıdır.özellikle, toplumsal cinsiyet eşitliği eğitimi, eğitim-öğretim kurumlarının müfredatına eklenmelidir. Nitekim bu durum, Uluslararası İstanbul Sözleşmesi nin bir gereği olarak da 1 Ağustos 2014 yılından beri zorunlu olduğu halde uygulanmamaktadır. Araştırmada elde edilen bulgu ve sonuçlara göre yaklaşık olarak her dört öğrenciden birinin kendini rahat ifade edebilmek ve baskılardan kaçınmak için sahte hesap kullanmaya yöneldikleri görülmektedir. Bu durumun aşılması, Türkiye de yüksek nitelikli insan hakları ve temel özgürlüklere saygılı demokratik bir yapının pekişmesine bağlıdır. Bu da ancak, yargının bağımsızlığı, tarafsızlığı ve etkinliği, güçler ayrılığı, hukuk devleti ilkeleri, siyasi kutuplaşmanın engellenmesi, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplanma ve gösteri yapma hakkı gibi temel hak ve özgürlüklerin iyileştirilmesi ile mümkündür. 22
LRC Danışmanlık A.Ş. Angora Bulvarı Beyköy Sitesi No:51 Beysukent - Çankaya/Ankara TEL : 0312 236 01 45-46 FAKS : 0312 236 01 47 EPOSTA : info@lrcdanismanlik.com.tr WEB : www.lrcdanismanlik.com.tr TWITTER : @lrcdanismanlik