Marmara lletisin Dergisi, Sayr:7, Temmuz 1994 irnrigim DUNvASrNDA olavlar VE GELi$MELER Prof. Dr. ismet cinitli MARMARA UNIVSNSiTESI iletigim Fakiiltesi I. unlii haftahk "Time" dergisinin eski genel yayrn miidtirlerinden olan ve daha sonra da Arusnrya'da ABD Biiyiikelgisi olarak hizmet g0ren Henry A. Grunwald, ABD'nin "Foreign Affairs" dergisinin 1993 yrhnrn yaz sayrsmda yayrnlanan "The Post-Cold War Press- So[uk Savag Sonras Basm', baqhklr makalesinde deligen koqullar karqrsrnda dtinyann bir "yeni Gazetecilik" tiiriine ihtiyacl oldulunu yazmaktadrr. Grunwald'a gdre, Sofuk Savagrn bitiminde bir "yeni Diinya Dizeni', bekleyen devlet adamlarr, diplomatlar ve gazetecirer kargrlannda bir "yenr Diinya Diizensizlili" bulmuqlardrr. Bu itibarla bugtin drq politikayr yoner mek igin, gazetecilik mesle[i de bu "Qrrpmuh Ortam"da oldukga zorlagmrg_ tr. Bunun da nedeni basrnrn en az altt yeni faktdrle karqr karqrya bulunmasrdr. Bu fakt0rlerin baqrnda "Tadh" gelmekte ve gazeteciler; Srplar, Hrrvatlar, Bo$naklar, Ermeniler ve Azerbeycanlar arasmda cereyan eden olaylann kokeninde yatan tarihi olaylan Olrenmeye gahgmaktadrrlar. Bagka bir deyimle, diger Amerikan vatanda$lafl gibi genellikle rarihin OErenilmesini ihmal eden gazeteciler bugiinkii olaylar kargrsrnda "Krm, Kime, ne, neden ve ne zaman yaptr?" sorusuna cevap bulabilmek igin hafll hanl gahgmaktadrrlar. GilnUmiiz gazetecilili bir "Yeni Co[rafya" faktoriinii de igermekte, drnefiin Sovyetler Birli[i ile Eski Yugoslavya'dan oluqan cumhuriyetler ve bunlann
liderlerinin isim ve kigilikleri gazeteciler igin bir s1r otu$turmaktad( Oysa yeni elgileri takiben basm da bu yerlere muhabirler yollamakadr' Sovyetler Birlilinin dag masl da "lki Kutuplu" diinyaya ortadan a9- mrq, Komiinizm ile ululmazhk doneminde olultujulan 'Batr Sa\unma lttifak1" onun bidestirici giicu olan Komiinizm "in yrkrlmasr ile bir yeni misyon ve gorti$ aglsr araylllna gtkmrqtr. Zira ABD Dtilleri Yardlmcllanndan Eagleburger'in daha 1989 ythnda sezinledili gibi, soeuk sava{ln biitiin risklerine kargr biiyiik giigler arasrnda istikadr ve onceden nhmini miimkiin iliekiler dizisi mevcut bulunmaktaydr. Bugiin ise basrn kuzey-giiney, din-laiklik milliyetqilik-enternasyonalizm gerginlikleri araslnda olaylara aelklamalar aramaktadr' Yeni gazetecilik bir "Yeni Giindem" i de gedrmekte, sermaye, emek gibi standart lawamlar bugiin ulusal giivenlik tanrmayan iletieim diizeni ile leliqirken, gazeteciler, kabilecilik' etnik iddialar ve k0kendincilik gibi brakrn gazetecileri, sosyal bilimcilerin bile gok az bildilderi olgu ve ka\rarnlafl dfrjnmeye galqmaktadrrlar. B^z I eleqtirmen gazeteciler' Gorbagov'un sahrira iilhid"."ucut bulunan aktmlardan daha fazla onem atfetmesinin' iran'da Molla ve Qarqr esnaflna dikkatlerin yiineldlmesi yerine, $ah ve ktis- Kin aydmlarm dn planda tutt malannln sonucu olaral! SolTetler Birlilinde- K ve tan'daki biiyuk deliqikliklerden qoka girmi$ler veya hig olmazsa bunlan "Stirpriz" olarak karqrlam{iardfi. Bu nedenle' soguk sava{ sonrasr diinyada cereyan eden karmaqrk olaylar bir "Yeri Seziq Incelili"ni getirmelfte ve ancak bu anlaytela eski hahlafln teka anmamasl munkiin gdriilmektedir' Zira "Soluk Savaq" gibi herqeyi komiinizme ballayan kolay agtklama tarzt ortadan kalknlq, ne var ki CIAin yeni genel mudiiri.i James Woolsey'in siiyledili gibi "biiyiik ejderha" olan komiinizm katledilmekle birlikte, diinya hala bir gok zehirli ytlanla gevrilmiqtir. Terorizm bunlann bir tiiriidiir' Time Magazin'in yayln miidi.irlerinden ve ABD'nin eski buyiitelgilerinden olup bugiin kongre iiyesi olarak gorev yapan Bayan Clare Boothe Luce, bugiin TV gazetecilieinin diplomasinin yerini aldrllnt sdylemekte, televizyonda goriilen yiirek pargalaycr "Aghk" goriinttileri ABD'nin Somali'ye miidahalesine yol agarken, Srrplann Bosnadaki vahqeti NATO'unun tepktstni dogurmu$ butunmaktadr' Nihayet basmtn bizzat so[uk savaqm bitimine neden oldupunu da unutmamahdr. Gergekten, Sovyetler Birlili'nin gdktiqiine yol aqan baqllca olay; Sov-
yetlerin drqandan gelen g0ri.intii ve mesajlan dnleyememesi olayr defil midir? Teroristlerin bile faks makineleri ve programlanmrg bilgisayarla donatrlmrq olduklan bir ddnemde, yalan ile do!ruyu, propaganda ile gergeli birbirinden ayrmak gok giiglegmiqtir. Bu nedenle "Gazetecililin sonu"ndan de[il, bir qok bakrmlardan bir "Yeni Gazetecilik"in baglangrcrndan bahsedilebilir. II. Yrllarca Once Alvin Toffler gibi geleceli kestirmeye gahgan futiirisrler, Amerikan gazetecilik endiistrisinin ytpranml$, eskimig ve dlmeye namzet "Bacah. endiistriler"in sonuncusu oldulunu iddia etmiglerdir. Nitekim 1980'lerde gazetelerin reklam ve ilan geliri bakmrndan gok biiytik durgunluk yagadrfmr, son yrlarda bazr diizelmelere ralmen gazetecilik endiistrisinin srkrntrsrnrn devam ettilini, okuyucu sayrsr dilgerken, gazete ilanlanna aynlan ilan paralarrnda diigiiqiin devam ettigini gortiyoruz. Btitiin bu dertler bilmiyormug gibi yaah basnm tepesinde "yeni Teknoloji"nin oluqturdulu tehdit, Demokles'in khcr gibi asrh bulunmakta, iletiqimci Jon Katz, son zamanlarda yayrnladrfr bir makalede gazeteleri "iletigim Devrimi"nin en biiytik devi olarak ilan etmektedir. Gergekten yazrh basmm durumunun gok parlak oldulu s6ylenemez. Haberleri "Miirekkep ile yazrlmrg kafrt" iizerinden Olrenmek isteyenlerin sayrsr giderek ualmakta, ayncr Tv haberleri daha gok duyurarak onlan sansasyonel malzeme ile siislemektedir. Bu nedenle gazete okuyan Amerikahlafln sayrsrnda azalma devam etmekte, 1970'de regit niifusun 415'iher giin gazete okurken, bu oran 1993 yrhnda 3/5'e diigmiiq bulunmaktadr. ABD'de gokaz gazete sadece gazete satl$lnrn gelirinden ayakta kalabilmekte ve Amerika'da yayrnlanan giinliik gazerelerin %85'i 50.000'in alrrnda satmaktadrr. Gne[in bunlardan Tennessee'de yayrnlanan 'Kingsport Times-News" gok sayrh yerlerde biirolara sahip bulunup, Bagkent Washington'un haberlerini bile "Haber Ajansr" aracrhgryla elde etmektedir. Bu mahalli gazeteler, mahal halkrnr ilan veren reklamcilarla bulugturarak, karlannrn aslan payrnr kazanmakta., ne var ki reklamclu yazir basrnr ekarte ederek, tiiketiciye do!rudan dolruya ulagmaya gahqmaktadrlar. Bir taraftan okuytculannt ve di[er taraftan reklamcrlan ve reklam ge-
lirlerini kaybeden gazeteler, yaytnlarrna son vermekte ve 1955 ylltnda ABD'de 1760 adet gazete yaynlanrken, bu sayr 1994'te i556'ya diiqmiig bulunmaktadrr. Diler taraftan 1956'ta 2'den fazla gazete yaylnlayan qehirlerin sayrsr 94 iken bugiin bu sayr 33'e diigmiiq bulunmakta, ve bunun en \urucu Ornepi olarak 172yr\hk "Arkansas Gazette"nin yaylnlnln durdurulmast gcisterilmektedir. Nitekim Bill Clinton'rn, 7992 segim kampanyasrntn, Little Rock'ta bu gazetenin terkedilmig ohsinde ydnettigi bildirilmektedir. Hergeye ralmen yaztlt bastntn TV'ye nazaran haberleri tahlilleri ile birlikte vermek ve ara$tfmacr gazetecilik yapmak gibi iistiinliikleri bulunmakradr. ABD gazetecili[inin bir difier ozellili iilkede "Yerel Basrn"rn iggal ettiei biiytk yerdir. Bugiin "Ulusal Basrn"a ABD'den ancak iki Ornek gosterilebilir. Bunlardan biri 1,982'de yaymlanmaya baqlanan "USA Today", di[eri ise "Wall Street Journal"drr. ABD yaztlt basrntnda "Tekelleqme" goze garpmakta, Gannett, Knight-Ridder ve Newhouse" adlt en biiyiik u9 kuruluq 137 giinliik gazeteyi tekellerinde tutarak iilkede giinliik okuyucu saytsmm 7o10'u olan 12.5 milyon kigiye hitap ederek ABD'deki toplam gazetelerin 3/4',iiniin ise gu veya bu gruba mensup olduklanntn bildirmektedirler. Gazetelerin tirajt artrmak igin bagvurduklafl bir difer yol da, gigirilmiq ve anlamstz sahifelerden olugan "Pazar Saytst" qrkararak, tirajr diger giinlere nazaran 20 milyon kadar arttrmalartdr. III. Krsa adr "PMT" olan Avustralya'nrn habedeqme holdingi son zamanlarda srkrntrh giinler gegirmektedir. Holdingin "P" harfi Avustralya'ntn en zengin adamr Karry Packer'e, "M" harfi Avustralya'ntn en zengin eski vatanda$r olan Rupert Murdoch'a, "T" harfi ise Arustralya'ntn kamu telefon girketi olan "Telstra" ya tekabiil etmektedir. PMT, Arustralya'nm parah televizyon endiistrisinin ganimetini elden kagrrdr[rnr ileri siirmekte ve 2000 yrltndan itibaren 440 milyon ABD dolarltk gelirin aslan paymm "Avustralis Media" tarafrndan cebe indirilecelini iddia etmektedir. Bu durum Avustralya'nrn iig ticari girketinin ikisinde hisseleri bulunan Packer ve Murdoch'un canlnl skmakta ve bu giine kadar Avustralya ptyasasrnln TV iicretlerini toplayan bu iki iletigim patronu "Australis Media '
taraflndan sollandrklannr gonince, aralanndaki uyuqmazhklan unutarak. teknik destek igin Telstra ile iqbirligine girmiqler ve fakar pmt adir kuruiuqun Austraiis Media kargrsrnda yenik diiqecegini anlamtqlardr. Bunun nedeni Australis Media'nun yayrn ruhsatr verme yetkisine sahip bulunmasr ve Avustralya gibi kablolu TV'nin gok srnrh bulundugu ve biitiin televizyon yayrnlannrn uydudan yapridrgr bir iilkede kurulacak ganak antenlerin ruhsat yetkisinin de bu kurulugun elinde olmasrdr. Bugiine kadar verilen bazr ruhsatlar Telstra'run rakibi olan ve uzaydan yaytn yapan Optus'a tevdi edilmig bulunmakta, aynca krsaca MDS olarak adlandnlan ve Sidney ve Melbourne gibi Alustralya nufusunun yarrsrnr igeren bolgeye mikro dalgalarla yaprlacak yayrn igin 24 ruhsat serbesr qahqan Steve Cosser ve Albert Hadid'e verilerek, bunlar da bu iisanslan Australis Media'ya devrederek, bu kurumun hissedarlan durumuna girmig bulunmaktadrlar. Avustralya'nrn devlet yayrn kurulugu olan ABC'de yayln yaptlgl iki kanalda Australis'in MDS sisteminden yararlanmaya hazrlanmakta ve bu suretle "Australis Media'nrn bu yrl sonunda MDS sistemi ile Ar,ustralya'nrn 1 milyon evine ulaqrken, DBS sistemli hizmeti ile, yani ganakh anten aracilrlr ile Avustralya k1tas1nln tumiine ulagmasr imkan dahiline girmektedir. igte btittin bu geligmeler, PMT kuruluqunu hem srkrntrya hemde heniiz agrk afi1rmasl yaprlmamrg ruhsatlar igin savaqa veya balrmsrz bir uydudan yayrn yapmak gibi bir kanunsuzlula itmekte, fakat bu gigliikler karqrsmda Packer, Optusta yiizde 15 oranrnda hisse alarak Telstra'yr diken iistiinde brrakrken, uzaydan yayln yapma konusunda biiytik deneyimleri bulunan Murdoch da geri adrm atmaga hanrlanmaktadrr. iqte bu nedenle pmt konsorsiyumunun giinlerinin sayth olacalrnr soylemek kehanet delildir. w. Yaprlan aragtrrmalar TV ekanrnda giddetin gengleri etkiledigini ve qiddete sevkettigini gdstermektedir. 1993'de 10 yaglanndaki iki gocu[un heniiz yeni ytiriime[e baqlayan James Bulger adrndaki bir gocu[a Liverpool'da saldrarak onu 0ldiirmesi iizerine, saldrrgan gocuklann birinin evinde qiddete dayah video kasetlerinin bulunmasr bu gortiqii kuvvetlendirmigtir. Hig qiipne yok ki, kitle halindeki katliamlafl seyrermekren hoglanan bir erkek gocugu ile TV de romantik komedileri seyretmeyi tercih eden bir gencin karakterleri ile davranrglarr arasrnda farklar vardrr. ABD'de 8 yagrndaki gocuklar iizerinde yaprlan bir aragilrmada
"TV'deki giddet" ile bu gocuklartn sergiledili davranrglar arastnda srkt bir iliqki saptanmrq, diler taraftan yine ABD'de 195'7-1990 ytllart arasmda yapllan2ll aragttrmada da "Televizyondaki qiddet" ile "Saldrrgan davrantg" arasmdaki iliqki teyid edilmigtir. Ne var ki bu tiir aragtrmalara karqr gtkan Toronto Universitesi flpretim iiyelerinden Jonathan Freedman giddetli tecaviiz arasrndaki iliqkinin "sebep" ile "sonuq" bakrmrndan kesin olmadrptnt ileri siirmekte, futbol oynamayl seven gocuklafln daha gok spor programlanna yonelirken recaviize efilimli olanlar qiddete dayah programlara yoneldilini sdylemektedir. Yine de TV kanallanntn gengler iizerindeki etkisi inkar edilmemekte' 1988'de yaprlan bir araqtrrma Batr Almanya'da 15-19 yag arasrndaki gocuklar arasrnda bag gosteren "Trenin altma atlamak" geklindeki intihar dalgastnrn, bir TV programtndan kaynaklandrlrnr "Rus ruleti" ile oliim olaylannm da bunun konu edilen hlmden sonra gok yiikseldilini gdstermektedir. Bu nedenlebirgokiilke, gocuklan "$iddet ve Seks" dalgasrndan korumak igin birgok tedbirler almakta, bazr iilkeler de bu tiir programlar belirli saatlerden sonraya ahnrken, Fransa, Belgika ve Finlandiya'da yaptlan diizenlemeler hangi programrn hangi saate yayrnlanacaltnt saptamaktadrr. Diger taraftan Britanya giddete dayah videolann gocuklann ellerine geqmesini giiglegtiren mevzuat grkarmayt diiqiiniirken, Alustralya, YeniZnlanda, Kanada gibi iilkelerde bu konu goniillii anlaqmalan diizenlemekte, ABD gibi TV yaynlannrn Avmpa',ya nazarar. daha serbest oldulu iilkede bile ekrandaki giddet ve seksin azaltrlmasr igin hazflanan en az 10 tasan Kongre' deki giindemde g0riiqtilme slr aslnl beklemektedir' Bazt g6zlemciler TV yaymlanna sanatr koymak yerine, qiddet ve sekse daya programlann belirli saatlerde yinelendirilmesini ve bu suretle velilerin gocuklar iizerindeki kontroliiniin saplanmastnt onermekte, gocuklartn TV'de sabahtan ak$arna kadar hergeyi seyretmesine mtisaade eden "kotii velilerin" en az gocuklarazuar\ programlan hazrrlayan ve yaynlayanlar kadar kabahath oldu[unu soylemektedir. igte bu anlamda olmak iizere TV ahct cihazlannrn bir difer adr "idiot Box-Aptal kutusu'dur. 10
V. Meksika'da dort ayrl TV kanahna sahip bulunan "Televisa" adh dev TV kurulugunun, Meksika hiikiimetlerinin miisaadesiyle, seyircinin 7o 95 'ine hitap ettilini ve televizyona aynlan toplam reklamrn Vo8}'ini elde ederek, gegen seneki reklam gelirinin 1 milyar dolara ulaqtrlmr goriiyoruz. Bunun karqrhlrnda Televisa'nm gergekleri gok defa garpltan haber ve yorumlan ile hiikiimed olugturan institutional Revolutionary Party'yi iktidarda tutmak yolunda destek sagladrlrnr ve minnet borcunu ikidara bu gekilde ddedilini Olreniyoruz. 1990'dan itibaren geliri artan Televisa'nrn 1992'dekt net kannrn 202 milyon dolar oldulu ve Televisa'nrn sahibi olan ve Meksika'ntn en zengin adam oldugu sdylenen Emilio Azcarraga'nm ailesinin girketinin halka agrlan hisselerinin Vo64'ine sahip bulundulu ve Televisa'yr ABD'nin Connecticut eyaletinden $ili'ye kadar yayrnlan 340 milyon kigi tarafindan izlenen diinyanrn ispanyol dili ile yayln yapan en biiyiik medyasr haline getirdi[i bildirilmektedir. Son yrllarda yaptrgl yaturmlarla Rupert Murdoch gibi yayrn devlerini gdlgede brakan Azcuraga'nrn en bi.iyiik yatrlml ise, Latin Amerika'ya uydu yolu ile program yayrnlanan "Panamsat adh qirketin 7o50'sini 200 milyon dolar vererek satln almastdlr. Televisa'nrn hazrrladrlr mtizik programlan ve diziler Qin ve Rusya'da bile seyredilmekte ve bu kurulugun oluqnrdugu bir nevi tekel sonucu Televisa rakip kuruluglann programlanna katrlan sanatkarlafl ise kara listeye almaktadr. Ne var ki Meksika Cumhurbagkanr Carlos Salines yonetimi medya alarunda bir takrm deligiklikleri dngdrmekte ve bunun sonucu olarak 1 Nisan 1993 grin devlete ait2 televizyon istasyonu, bir film stiidyosu, bir kag sinema vebir gazete 500 milyon doiar karqrhlrnda bir paket halinde ozellegtirilmiq bulunmaktadrr. Bu iki TV kanahnr almaya talip olan gruplann Amerikan medyau ile yakn iligkisi bulunmakta ve Amerikan televizyonun Televisa'nrn Meksika Piyasasmdaki htkilmranhhlma kargr krsa zamanda ciddi bir tehdit olugturabilecefinden soz edi lmektedir. Televisa yoneticilerinin agrrr iyimser oiduklannr diiqiindiirmektedir. DiEer taraftantelevisa'nm piyasaya hiikmetmesinden dolayr istedili gibi 11
reklam fiyatlannr tespit etmesinin ve yrihk reklam odemelerini reklamctlardan peqin almastntn sonucu olarak, Televisa kasalanna siirekli olarak para akrgr saflanmakta. Teievi sa'nm reklam i.icretlerin in AB D' dekine nazal an oldukg a diiqiik olmasrna rafmen, bu durumun Amerikan televizyon girketlerinin piyasaya girmesi orantnda degigebiieceginden korkulmaktadlr. vr. 1981 Temmuz'undan beri Malezya'nrn bagbakanhk gorevini siirdtiren Dr. Mahathir Mohamat ile ingiliz Basrnt arastnda cereyan eden gekigmenin, iilkesinin qtkarlannt sawnan Baqbakanrn prestijini afllr&el bildirilmektedir. Bilindi[i gibi Malezya, Tiirkiye'nin yansmdan kiieilk bir alanda yaqayan 18.5 milyon niifusa sahip bulunmakta ve bunun 7o59'u Miisliiman Malezyalrlardan, 7032'siiseQinlilerden oluqmaktadrr. Federal Parlementer Demokrasi ile yonetilen Malezya'ntn bagrnda her beg yrl hanedana mensup kiqilerden olugan bir kurul ta.raflndan segilen Megruti Hiikiimdar bulunmaka ve iilke 13 Eyalet ve iki Federal bolge halinde yonetilmektedir. Uyugmazhla neden olan olay; Malezya Hlikiimeti ile ingiltere Htiktimed arasmdaki bazr taahiit iqlemlerin ingiliz Bastntnda duyuruluq tal^ ve yolsuzluk iddialafl ile Britanya Parlamentosunun Malezya'da yaprlan bir barajia ilgili olarak aragtrma agmastdr. Malezya gevreleri Britanya'nm bu davran1gln1 Malezya'nm ekonomik baqansmr qekememesine baflamtq, dniimiizdeki aylarda genel seeime hazrlanan bu muhalefet bu konuyu somiirmesinin "Tersine repme" tehlikesini azettieini anlamrqtr. Nitekim "Demokatik Hareket" adh Muhalefet partisinin lideri Lim Kit Siang milletlerarast basm ile birlikte olmak suglamastna u[ramak istemedifini soylerken, "Semengat 46" adh bir difier Muhalefet Partisinin lideri olan Tongku Razaleigh eleqtirileriyle ingiliz Basrnrnda fazla boy gostermelerinin vatanseverlikle baldaqtrrlamayaca[rndan korkmaktadrr. Malezya Hiiktimeti Muhalefetin in giliz B asrnr ile iqbiriilini onlemek lgin igiqleri Bakan yardrmcrsr Mogat Junit'e 6 Mart 1994 giinii verdirdigi bir beyanatta, yabancr medyaya sahte ve yanltg biigi vermenin adi bir hareket oldufunu ve "ihanet suqu"nu oluqturdulunu soyletmiqtir. Bu kavgadan Dr. Mahathir Mohamat'rn paftisi olan "Birleqik Malaya- 1la1n Ulusal Orgiitii 1IMNO" ile Miisliiman oylann gogunu elde etmek igin u[raqan Miisliiman Muhalefet Partisi "PAS" ta srktnttya diigmiiq, zira Bagbat an son kavgada milletlerarasr baskrya karqr bir Miisliiman Utkenin Erkadarlnt savunan kahraman durumuna yiikselmigtir. Baqbakan Dr. Mahathir'in 12
Britanya kargrsrna dikilmesini n Malezy a ekonomisi ni sarsrp sarsmayacalr sorulmakta ne varki Malezya'nrn do[al zenginlikleri, biitiin dolal zenginliklere ralmen yabancr yatrnmcrlar igin gok cazip gelmektedir. Gergekten 1963'de ba[rmsrzhlrnr ilan eden Malezyadiinya kalay ve kauguk iiretiminin vo35'inin sahibi bulunmakta bu nedenle birgok batrh girket, Britanya girketlerinin iilkeyi terketmesi halinde, onlann yerlerini almaya hazrr olduklannr vakit kaybetmeden bildirmektedirler. Diler taraftan Bagbakan Mahathir Mohamad, 17 Mart 1994 giink[ Financial rimes gazetesine yolladrfr mektupta, bundan bdyle ingiliz $irketlerine taahhiit igi vermemelerinin nedenini, ingiliz Basrnrnda grkan Malezya ile ilgili yolsuzluklar iddialanndan kaynaklandrlrnr agrklamrg ve bundan bdyle ingiliz basrnrnrn yalan s0yleme ozgiirliiliinii ddiillendirmeyeceklerini vurgulamrgtrr. VII. ingilizlerin diinyaca iinlii yayrn kurumu BBC'nin uzay televizyonculuguna baqlayrcr haberi medya diinyasrnda ilgi ile karqrlanmr$tlr. Gergekten bugiine kadar uzay yolu ile televizyon yaymlannm Rupert Murdoch ve Ted Turner gibi girigimcilerin egemenlifi altrnda oldugu bilinmektedir. Bu nedenle BBC'nin Britanya'nrn medya holdingi pearson ile olugturdu[u "Global stratejik ittifak" bir kamu hizmeti yayrn kurumunun Uzay Yayrncrhlr alanrna giriqinin ilk dnemli Ornelini oluqturmaktadrr. BBC genel miidiirti John Birt, BBC'nin bu hamlesi ile, diinyanrn 6nde gelen global TV yayncrsr olmayr amagladrlrnr soylemekte ve Murdoch gibi tehlikeli ve hiinerli rakiplerin BBC'nin bu giriqimini akim brrakrp brrakmayaca[r hususu merakla izlenmektedir. BBC'nin kedi almak konusunda srkr devlet denetimi almasmdan dolayr tecriibe ve bilgisini arzusuna uygun olarak yayma doniiqtiiremedigi bilinmekte, ABD'nin ABC Yayrn $irketi ile yaprrgr igbirlilinin iyi sonug vermedili s6ylenmektedir. Oysa, bir elektronik medya girketi olan pearson'nun gegen yrl Britarya'nrn en biiyiik program iireticisi Thames TV'yi 150 milyon dolara saun aldrfr ve Financial Times aracrhlr ile The Economist'in %50'sine sahip bulundufu, Asyanrn en biiyiik Uzay Yayrncrsr "Star TV" igin yaptlgr savaqr Murdoch karqrsrnda kaybettigi haber verilmektedir. Murdoch'un ilk igi ise, Star uydusundan yararlanan BBC'nin Diinya Servisi Televizyon t-)
(WSTV) yayrnlaflnl durdurmasl olmu$tur. Pearson ve BBC piyasaya, uzay yolu ile sonbaharda yayma baqlayacak iki Avmpa kanah ile girmekte, bu kanallardan birisi "Haber" yaynlar ve masraflarm reklamdan karlllarken' "ebtence" programlannl yaylnlayacak olan diger kanalm abone kaydetmesi dngijriilmektedir' BBC'nin Pearson ile yaptrbr ittifak milletlerarasl medyadaki uniinii daha fazla arnrmastna imkal hazrrlamakta, BBC'nin WSTV'sinin gimdiden Asya, Afrika' Ortadogu ve Karada'ya yayrn yapttel ve dzellikle Hindistan'da Turner'in CNN yaytnlann kargl biiyijk iistiinliik salladlpr, BBC'nin 4l yabancr dilde yayrn yapan radyosunun ise en yalqn rakibinden iki kat fazla mi\tedye ula$tle1 haber verilmektedir. Bununla bidikte BBC-Pearson ilbirlieinin de bnemli sorunlart oldugu inkar edilemez. Birinci gueliih Global Uzay piyasasrnrn fethedilmesindeki zorluklardr. Murdoch'un Star TV'sinin tomarlar halinde para kaybettigi' CNN'nin ise giig bela liiks otel ve resmi binalara ybnelik yaym seviyesinde kaldrer, ABD'nin NBC, ABC, CBS, ve ingilizlerin Reuters girketlerinin de global haber yaylnlnda gteliikiere ulradlklan kimsenin meghulu degildir' Diger sorur ise "Politik"dir. BBC'nin bugiin yaptrgt TV yayrnlanndan yllda 1.5 milyar Sterlin ruhsat iicrcti sagla&e1, BBC'nin Pearson ile baelat[el girilim onun geliderini artlrdr$ takdirde ise Britanya hiikiimetinin ruhsat ticretlerini indirebilecegi, ifade edilmektedir' Bir diler grigliik BBC'nin geleneklerine uyarak TV yaytnlan iizerinde slkr bir standart konrolune kalklsmasl tenikesidir. Nitekim Malezya Yaym Kurululu'nun Endonezya'daki bir iqgi ayaklanmasr haberini vermemesinden dolayr BBC'nin bu kuruma haber programlafl yollamayl durdurdulu hatrlatrlmakta, bdyle bir tutumun ise tizel medyaclhkta baqan saflayamayacael ifade edilmektedir. 14