Ders 13 Rosenmontag Radio D bürosunda karnaval coşkusunu herkes aynı ölçüde paylaşmaz. Compu nun verdiği araştırma görevi muhabirleri karnavalın coşkuyla kutlandığı Karaormanlar a götürür. buna sevinmez. Almanya nın bazı bölgelerinde yoğun bir şekilde kutlanan karnaval, Rosenmontag günü Radio D bürosunda fikir ayrılıklarına neden olur. in heyecanını paylaşmaz, ve onun cadı kostümünü gülünç bulur. bir araştırma yapmak için Karaormanlar a gidilmesi gerektiğini duyunca sevinir. Oradan cadı kostümlü kişilerin karnaval kargaşasında otomobil çaldıkları haberi gelmiştir. İki gazeteci canlı röportaj yapmayı planlarlar ancak bu hevesleri kursaklarında kalır. Zira cadılar tarafından arabadan çıkartılır ve kaçırılır. Almanca da cümle dizilişi karnaval günleri kadar karmaşık değil. Özne ve yükleme bakarak durumu açıklığa kavuşturalım. Manuskript der Folge 13 Szene 1: In der Redaktion Stimme Ja, ist ja gut. Helau, helau. Hallo, was ist denn mit dir los,? Radyo D, Dil Kursunun on üçüncü bölümüne hoş geldiniz. Bugün çok özel bir gün: Bugün Rosenmontag yani Karnavalın kutlandığı sondan bir önceki gün olan çılgın Pazartesi. Bu gün Almanya da ülkenin neresinde bulunduğunuza bağlı olarak çeşitli yoğunluklarda kutlanan karnavalın sonundan bir önceki gündür. Biz Berlin deki Radyo D deyiz ve Berlin de karnaval o kadar da coşkulu kutlanmıyor. Ancak isteyenler en azından bir parça kıyafet değiştirerek bu günü kutlarlar. Radyo D 'nin muhabiri de öyle yaptı: bir cadı HEXE maskesi takmış aslında o kadar da özel bir şey değil. in iş arkadaşı redaksiyona gelir. Acaba tepkisi nasıl oldu? Seite 1 von 8
Ich bin eine Hexe. Heute bin ich eine Hexe; eine Hexe, hi, hi. Oh, das sehe ich. Sehr witzig. Aber, was ist denn mit dir los? Heute ist doch Rosenmontag. Und die Deutschen helau, helau. Oje, oje Radio D ein Zirkus Compu Achtung: Recherche Recherche Hexe stiehlt Autos Hexe stiehlt Autos Stimme Ja, ist ja gut. Helau, helau. Hallo, was ist denn mit dir los,? Ich bin eine Hexe. Heute bin ich eine Hexe; eine Hexe, hi, hi. Das sehe ich. Sehr witzig. Sizin de duyduğunuz gibi, eğlenmekten çok sinirlendi. onu HELAU diyerek karnaval selamı ile karşıladığında, derhal ona ne olduğunu sorar. kıkırdayarak bugün bir cadı olduğunu belirtir. Bu durum maskesinden de kolayca anlaşılabileceğinden alaycı bir şekilde: Bunu görebiliyorum. Çok zekice. der. Seite 2 von 8
Heute ist doch Rosenmontag. Aber, was ist denn mit dir los? Heute ist doch Rosenmontag. Und die Deutschen Helau, helau. Oje, oje Radio D ein Zirkus Compu Achtung: Recherche Recherche Hexe stiehlt Autos Hexe stiehlt Autos Ancak nın alaycı tavrı, bugünün çılgın Pazartesi olduğunu hatırlatan ı bir kez daha şaşırtır - ROSENMONTAG. Bu sözcük iki isimden oluşmaktadır. ın ne söylediğini bir kez daha dinleyin: Birleşik sözcüğün ilk kısmını anlayabiliyor musunuz? Sözcüğün ilk kısmı bir çiçeği betimlemektedir: gül ROSE; ikinci kısım ise haftanın günlerinden birisini betimlemektedir Pazartesi - MONTAG. Ancak maalesef sözü edilen Pazartesi gününde gökten aşağıya güller yağmıyor; kuşkusuz yağsa çok güzel olurdu. Hayır, ilk sözcüğün ardında, karnavalın halen çok coşkulu bir şekilde kutlandığı Rheinland bölgesinde kullanılan eski bir fiil olan ROSEN fiili gizlidir. Bugün artık fiil olarak mevcut olmayan bir sözcük olan ROSEN fiili, tıpkı bazı insanların karnavalda yaptıkları gibi çılgınlık yapmak, ortalığı birbirine katmak, delice eğlenmek anlamına gelmektedir., Almanların sözü edilen günde neler yaptıklarını anlatmaya devam eder araya girer ve da kendisini sirkteymiş gibi hisseder. Sanki Compu nun redaktörler için yeni bir görevi var gibi. Bu görevi bir kez daha dinleyin: Bu bahsi geçen fiilin anlamıyla ilgili: Cadı, arabaları ne yapıyor? Sizin tahmininiz nedir? Birisi arabaları çalmak için karnaval giysileri kullanıyor. ve Almanya nın güneybatısında bulunan Kara Orman (Schwarzwald) bölgesine doğru yola çıkarlar. Orada şimdiye kadar 18 araç çalınmış bile. Muhabirlerimize karnaval eğlenceleri sırasında canlı yayında eşlik ediyoruz. Seite 3 von 8
Hallo, liebe Hörerinnen und Hörer. Willkommen...... bei Radio D. Radio D...... heute live. Szene 2: Ankunft auf dem Marktplatz Ja, hallo. Wir sind hier mitten im Karneval. Helau, helau. Wir fahren jetzt noch weiter, aber...... hier sind sehr viele Menschen. Lauter Hexen. Hexengesang Erst eins, dann zwei, dann drei, dann vier, dann stehn die Hexen vor der Tür. Sie rütteln dich, sie schütteln dich, sie kommen und fallen über dich. Stimme Hey, Mann. Los. Komm raus. Halt, ich bin doch auch eine Hexe. Halt. Hilfe,! Meine Maske! Wo ist meine Hexenmaske? ve varmaları gereken yere vardılar, ancak hiçbir maske takmıyorlar. cadı maskesini çıkarması konusunda i ikna etti, çünkü o maskeyle çok aptal göründüğünü düşünüyordu. Şimdi e neler olduğunu ve neden cadı maskesini aradığını dinleyin. Seite 4 von 8
Lauter Hexen. Hexengesang Erst eins, dann zwei, dann drei, dann vier, dann stehen die Hexen vor der Tür. Halt, ich bin doch auch eine Hexe. Halt. Hilfe,! Meine Maske! Wo ist meine Hexenmaske? Ja, hallo. Wir sind hier mitten im Karneval. Wir fahren jetzt noch weiter, aber...... hier sind sehr viele Menschen., neler oluyor?, beni duyuyor musun? Karnavalın karmaşası içerisinde bağlantı kesilmiş gibi görünüyor; bu sayede biz de neler olduğunu bir kez daha gözden geçirebiliriz. Evet, etrafında aşırı gürültü yapan cadılar olduğu için, ilk başta eğleniyordu. Ancak arabasının bazı cadılar tarafından çepeçevre sarılmış olduğunu çok geç fark etti. Ah, keşke yı dinlemeyip, cadı maskesini çıkarmamış olsaydı! O zaman kendisinin de bir cadı olduğu konusunda daha ikna edici olabilirdi. En azından o böyle düşünüyordu. ümitsiz bir halde cadı maskesini arıyor, ancak nafile. İkisi birden karnavalın tam ortasındalar; sanıyorum oldukça açık bir şekilde duyulabiliyor. Ancak yollarda çok fazla sayıda insan ve tabii ki cadı olduğundan, araçla yola devam etmek gitgide zorlaşıyor. Seite 5 von 8
Und nun kommt unser Professor. Radio D...... Gespräch über Sprache. Sprecherin Ich bin eine Hexe. Wir fahren weiter. Sprecherin Ich bin eine Hexe. Wir fahren weiter. Cadılar aracı çepeçevre sardılar ve i dışarı çektiler. Ona ne yapıyorlar acaba? Biraz daha sabretmek zorundayız; çünkü şimdi ilk önce ümüz geliyor. Bugün Radyo D de işler biraz karışık. Cümle içerisindeki sözcükler de bu kadar karmaşık mı acaba? Hayır, neyse ki öyle değil. Cümlenin öğelerinde belirli bir düzen vardır. Bugün bundan söz etmek istiyorum. Az önce de söylediğim gibi, tek tek sözcükleri değil, cümlenin öğelerini ele alacağız. Fiillerle yani yüklemlerle başlayabilir miyiz? İyi bir öneri. Sevgili dinleyiciler, şimdi dinleyeceğiniz örneklerde lütfen yalnızca BIN ve FAHREN fiillerinin çekimlerine dikkat edin. Bildirim cümlelerinde filler ikinci sırada yer alırlar. Peki cümlede ilk sırada ne yer alıyor? Doğal olarak ilk sırada yalın hal tümleci yani özne yer alır. Bizim örneklerimizde ise ICH ve WIR zamirleri bulunmaktadır. Doğal olarak derken tam olarak ne demek istiyorsunuz? Yalın hal tümlecinin cümlenin en başında olması her zaman doğrudur. Ancak özellikle konuşma dilinde ilk Seite 6 von 8
Sprecher Ich bin heute eine Hexe. Heute bin ich eine Hexe. Wir sind hier mitten im Karneval. Hier sind sehr viele Menschen. Sprecher Das sehe ich. Das sehe ich. Sehr witzig. Wiederholung Szene 1 Wiederholung Szene 2 sırada başka bir şeyin olduğunu sıklıkla duyarsınız. Lütfen şu iki olasılığı bir kez daha dinleyin. Peki hangi cümle öğeleri cümlenin başlangıcında olabilir? Bunlar genellikle az önce duyduğunuz bugün HEUTE gibi zaman bildiren sözcükler olmaktadır. Aynı zamanda yer bildiren sözcükler de olabilir. Bununla ilgili olarak, burada HIER sözcüğüyle yapılmış bir örneği dinleyelim. Aynı zamanda tümleçler de cümle başlangıcında yer alabilirler, değil mi? Evet, aslında bunu DAS örneğinde olduğu gibi i halindeki tümleçte, yani nesnenin i halinde oldukça sık duyduk. İzin verirseniz özetlemek istiyorum: Bildirim cümlelerinde fiil her zaman ikinci sırada yer alır. Evet, teşekkürler. Ve sizler sevgili dinleyiciler, siz şu iki sahneyi bir kez daha dinleyebilirsiniz. İlk sahnede -karnaval olduğu için- bir cadı maskesi takmıştır. ve, bir cadının araçları çaldığı küçük bir kasabaya giderler. Seite 7 von 8
Bir sonraki bölümde e ve yalnız başına bırakılan zavallı ya neler olduğunu öğreneceksiniz. Liebe Hörerinnen und Hörer, bis zum nächsten Mal. Und tschüs. Herrad Meese Seite 8 von 8