T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI GÜZELLİK VE SAÇ BAKIM HİZMETLERİ VAKUM VE BASINÇ İLE VÜCUT BAKIMI 815SBG026 Ankara, 2011
Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir. PARA İLE SATILMAZ.
İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. VAKUMLAMA İLE VÜCUT BAKIMI...3 1.1. Tanımı...3 1.2. Özellikleri...3 1.3. Etkileri...4 1.4. Kullanım Amacı...6 1.5. Uygulanmasının Uygun Olmadığı Durumlar...7 1.6. Uygulamada Kullanılan Kozmetikler...7 1.7. Uygulamada Kullanılan Araç Gereçler...8 1.8. Uygulama İçin Müşteriyi Hazırlama...10 1.8.1. Vücut Analizi...10 1.8.2. Cilt Analizi...10 1.9. Uygulama...10 1.9.1. Uygulama Metodu...10 1.9.2. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar...13 UYGULAMA FAALİYETİ...14 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...18 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...19 2. BASINÇ İLE VÜCUT BAKIMI...19 2.1. Tanımı...19 2.2. Özellikleri...20 2.3. Etkileri...20 2.4. Kullanım Amacı...21 2.5. Uygulanmasının Uygun Olmadığı Durumlar...22 2.6. Uygulamada Kullanılan Kozmetikler...23 2.7. Uygulamada Kullanılan Araç Gereçler...23 2.8. Uygulama İçin Müşteriyi Hazırlama...25 2.8.1. Vücut Analizi...25 2.8.2. Cilt Analizi...25 2.9. Uygulama...25 2.9.1. Uygulama Metodu...27 2.9.2. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar...27 UYGULAMA FAALİYETİ...28 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...32 MODÜL DEĞERLENDİRME...34 CEVAP ANAHTARLARI...37 KAYNAKÇA...38 i
AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK 815SBG026 Güzellik ve Saç Bakım Hizmetleri Vücut Bakımı /Vücut Bakım Elemanı MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE 40/24 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI Vakum ve Basınç İle Vücut Bakımı Vakum ve basınç yardımıyla vücut bakımı ile ilgili bilgilerinin verildiği öğrenme materyalidir. Vücut Bakımı Kozmetikleri ve Vücut Analizi modüllerini başarı ile tamamlamak Vücuda vakum ve basınçlı cihazlarla bakım yapmak Genel Amaç Gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında vakum ve basınç yardımı ile vücut bakımını tekniğine uygun uygulayabileceksiniz. Amaçlar 1. Vakumlama yardımı ile vücut bakımını tekniğine olarak uygun uygulayabileceksiniz. 2. Basınç yardımı ile vücut bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ortam: Atölye, sınıf, güzellik salonları Donanım: Bakım yatağı, vakum ve basınç özellikli cihazlar, vakum başlıkları, örtü, galoş, dezenfektan maddeler, sterilizatör Modülün içinde yer alan, her faaliyetten sonra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modülün sonunda, size ölçme aracı ( test, çoktan seçmeli, doğru-yanlış, vb. ) kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii
GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Vücut bakımı uygulamalarında müşterinin iki temel beklentisi vardır. Vücuda zarar verilmemesi ve vücudun görünümünü olduğundan daha iyi bir hâle getirilmesidir. Bu beklentileri karşılayabilmek için öncelikle insan vücudunun özelliklerinin ve işleyişinin çok iyi bilinmesi, ardından işlem bilgi ve becerini sürekli geliştirilmesi gerekir. Bu modülde, vücut şeklini ve sağlığını olduğundan iyi bir hâle getirmek için kullanılan, vakum ve basınç yöntemleri ele alınmıştır. Bu yöntemlerin uygulanışında çok çeşitli cihaz, araç gereç ve teknik kullanılmaktadır. Modülde sizlere, yöntemin amacı ve etkisi, kullanılan cihaz ve araç gereçler ile uygulama şekli hakkında bilgiler verilmiştir. Modülde verilen bilgi ve beceri faaliyetlerini en iyi şekilde öğrenebilmeniz ve iş yaşamınızda başarılı bir şekilde kullanabilmeniz için verilen yönergelere uymanız önemlidir. Öğrenme ve uygulama faaliyetlerini, verilen yönergelere uygun olarak tamamladığınızda öğrendiğiniz bilgi ve becerilerle, Güzellik Hizmetleri alanında, Cilt Bakımı ve Vücut Bakımı dallarındaki çalışmalarınızda vakum ve basınç yöntemleriyle vücut bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz. 1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Bu öğrenme faaliyeti ile gerekli ortam ve araç gereç sağlandığında vakumlama yardımı ile vücut bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Vakumlama yardımı ile uygulanan vücut bakım yöntemleri hakkında, çevrenizde bulunan vücut bakım salonlarından, basılı ve görsel kaynaklardan bilgi edininiz. Edindiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 1. VAKUMLAMA İLE VÜCUT BAKIMI 1.1. Tanımı Normal şartlarda, deniz seviyesinde, vücudumuzun her santimetrekaresi üzerinde yaklaşık l kilogram hava basıncı vardır. Ortamdaki basıncın, santimetrekareye yaklaşık l kilogram (1000 gram) olan atmosfer basıncının altına düşmesine vakum (negatif basınç) denir. Üzerimizdeki atmosfer tabakasının ağırlığının yarattığı bu yüksek basınç altında ezilmememizin hatta bunu hissetmememizin nedeni vücudumuzun iç basıncıdır. Hava basıncı biraz artarsa (denize daldığımızda) veya biraz azalırsa (uçakta veya yüksek dağlara çıkıldığı zaman) vücudumuz, kulaklarımız başta olmak üzere bunu hemen algılar. Vücudumuzun iç basıncı atmosfer basıncına göre ayarlıdır. Dışımızdaki basınç düşerse denge bozulacağından ve iç basıncımız fazla geleceğinden başta damarlarımız olmak üzere tüm organlarımız zarar görebilir, devam etmesi durumunda ise insanı ölüme götürebilir. Dalgıçların maruz kaldığı vurgun denilen durum buna iyi bir örnektir. Deri ve deri altı dokuların hareketliliğini sağlamak ve bağ dokusunu yeniden yapılandırmak amacıyla deri üzerine uygulanan negatif basınç yardımıyla gerçekleştirilen uygulamalar, vakumlama ile vücut bakımı olarak tanımlanabilir. 1.2. Özellikleri Vakum sistemleri, nükleer araştırmalarda, kaplama (musluk, şişe vb.) işlemlerinde, uçak sanayinde, yiyecek işleme, kurutma ve ambalajlamada, aşı kurutma ve diğer eczacılık işlemlerinde, suda çözünen kahve yapımında ve daha birçok alanda kullanılmaktadır. 3
Folklorik Anadolu tıbbında da önemli bir yere sahip kupa çekme işlemi olarak da tarif edilebilecek olan vakum terapi, insanoğlunun en eski sağlık enstrümanlarından biridir. Birçok insan, üşüten ya da sırt-bel ağrısından şikâyet eden kişilere, kupa çekildiğine şahit olmuştur. İçinde ispirtolu pamuk yakılarak oluşturulan negatif basınçla cilde uygulanan kupaların ciltteki kan dolaşımını arttırdıklarını, kızarmış kupa izlerinden de anlamak mümkündür. Günümüzde ise bir pompa yardımıyla içinde negatif basınç oluşturulan manyetik kupalar tedavi amaçlı kullanılmaktadır. Resim 1.1: Günümüzde manyetik kupalar yardımıyla yapılan vakum terapisi Vücut bakımında günümüzde kullanılan vakum teknolojileri, vücudun iç- dış basınç dengesini bozmadan, çeşitli vücut bölgelerine, kozmetik sorunlara yönelik, hareketli negatif basınç uygulanabilecek özelliktedir. Yalnızca vakum uygulayan cihazlar bulunduğu gibi vakum-basınç, vakum-basınç-titreşim, vakum-oksijen terapi, vakum-radyofrekanskriyoterapi gibi kombine cihazlar bulunmaktadır. Bu cihazların özellikleri ve kullanımları, üretici veya dağıtıcı firmanın işletmeye verdiği eğitimlerde öğrenilmelidir. 1.3. Etkileri Bilindiği gibi, selülit ve deri altı yağ birikimleri yağ dokusunda oluşur ve oluşum boyunca hücreler arası sıvı dolaşımı giderek azalır. Bu durumda ideal çözüm, epidermisten kasa kadar, tedavi edilen cildin özelliğine göre bir kavrama ve hareketlilik gerçekleştirmektir. Vakum, uygulanacak basıncın gücüne göre deriye olduğu gibi deri altı katmanlara da etki eder. Bu katmanlarda vakum işleminden derinin diğer tüm yapılarıyla birlikte, Adipoz (yağ) doku, Hücreler arası sıvı, Kas dokusu etkilenmektedir. 4
Vakum cihazının uygulama başlığı çeşitli şekillerde deriye temas ettirildiğinde, kontrol altındaki vakumla, deri ve deri altı yağ tabakaları negatif basıncın etkisiyle vakum yönüne doğru (elektrik süpürgesinin vakumlamasına benzer bir şekilde) çekilmekte, bu çekilme sonucunda deride ve deri altı dokularda kuvvetli bir hareketlilik oluşmaktadır. Buradaki hareketliliğin kuvvetli olmasının nedeni, vakumun çok kuvvetli olmasından değil, belli bir zaman diliminde küçük bir alana uygulanmasındandır. Hareketliliğin deriye etkilerinden yararlanabilmek için uygulamalar müşteriye ve soruna uygun bir program dâhilinde uygulanmalı ve belli aralıklarla tekrarlanmalıdır. Resim 1.3: Kontrol altındaki vakumla deri ve deri altı yağ tabakaları negatif basıncın etkisiyle deride ve deri altı dokularda kuvvetli bir hareketliliğin oluşması Vakum terapisi programı uygulanan bölgede şu etkiler görülmektedir: Dokuların arasında sıkışmış olan sıvı serbest hâle gelmekte ve dolaşıma katılmaktadır. Kan ve lenf dolaşımı hızlanmaktadır. Toksinler ve karbondioksit vücuttan uzaklaştırılmaktadır. Dokuların oksijenlenmesi artmaktadır. Yağ metabolizması hızlanmaktadır. Elastin ve kollajen üretimi artmaktadır. Mevcut fibröz doku, sertlik, ödem ve tıkanmalar çözülmektedir. Dolaşım yetersizliği nedeniyle bozulmuş olan cilt yeniden yapılanmaktadır. Bağışıklık sistemi, eklemler ve sinir sistemi güçlenmektedir. 5
Resim 1.4: Dolaşım yetersizliği nedeniyle bozulmuş olan cilde uygulanan negatif basınçla atması ve toplar damarlardaki kan dolaşımı arttırılması Resim 1.5: Vakumterapi uygulamasının cilt ve cilt altı dokular üzerindeki etkisi 1.4. Kullanım Amacı Vakum terapi tıpta, fibromyalji, migren, sancılı adet görme, üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, başağrıları, bel-boyun fıtıkları, uykusuzluk, spor yaralanmaları, hormon düzensizlikleri, ameliyat ve travma izleri gibi sorunlarda tedavi edici veya tamamlayıcı yöntem olarak uygulanmaktadır. 6
Kozmetik uygulamalarda kullanma amacı şunlardır: Gözaltı torbalarını gidermek Vücudu sıkılaştırmak Metabolizmayı hızlandırmak Lokal olarak yağların biriktiği bölgelerde incelme sağlamak Selülit gidermek Cildin dokusunu iyileştirmek Çatlak tedavisini desteklemek Vücudun biçimlendirilmesine katkıda bulunmak ve biçimini korumak Liposuction ve lipoliz gibi uygulamalardan önce ve/veya sonra bölgenin konturunu düzeltmektir. Vakum terapi, vücut kontürünü ve cilt elastikiyetini korumaktır. Selülit oluşumunu engellemek amacıyla tek yöntem olarak planlanıp düzenli aralıklarla uygulanabilir. Deri ve deri altı sorunlarında ise pressoterapi, titreşim teknikleri, karboksiterapi, mezoterapi, yosun ve masaj uygulamaları, refleksoterapi, ısı ve ışık terapileri, elektroterapi, dalga (manyetik, ses) terapileri, ozon terapi, aromaterapi, thalassoterapi gibi yöntemlerle kombine edilerek uygulandığında istenen sonuca daha kolay ulaşılabilmektedir. 1.5. Uygulanmasının Uygun Olmadığı Durumlar Hamilelere, Çok aşırı spor yapanlara, Kanama bozukluğu (hemofili, k vitamini eksikliği) olanlara, İleri derecede varisi olanlara, Aşırı yağ birikiminin eşlik ettiği selülitlerde, Cildi aşırı hassas ve ince olanlara vakum terapi uygulanmamalıdır. 1.6. Uygulamada Kullanılan Kozmetikler Vakum terapi uygulamaları, kullanılan cihazın özellikleri dâhilinde planlanan uygulamalardır. Günümüzde piyasada olan cihazların bir kısmında, uygulamada kozmetik kullanılması gerekmekte veya tavsiye edilmekte (aromatik yağlar), bir kısmında ise kozmetik kullanılmamaktadır. Bu nedenle iş yerinde kullanılan cihazın eğitimi, üretici veya dağıtıcı firmadan mutlaka uygulamalı olarak alınmalı, uygulamalarda bu eğitim ve cihazın kullanma kılavuzu doğrultusunda hareket edilmelidir. Uygulamayı destekleyici kozmetik ürünlerde genellikle kullanılan etken maddeler ve etkileri şunlardır: Serbest radikallere karşı savaşan ve kolajen üretimini tetikleyen aslanpençesi (centella astiatica) özü, Anti-oksidatif etkisiyle serbest radikalleri etkisiz hâle getiren ayrıca nem tutma özelliğiyle tahrişlerde ve cilt kızarıklıklarında etkili olan orkide özü, 7
Selülit azaltıcı etkisiyle kafein, Yağın enerjiye dönüşmesindeki etkisiyle L-Carnitine, Selülit azaltıcı, cilt yenileyici ve toksin atıcı özellikleriyle mineraller (sodyum, kalsiyum, potasyum) ve vitaminler (C, A, B5, E vitaminleri) ve benzer etki mekanizması olan ürünler Ürün seçimi ve kullanımı için cilt ve vücut analizi verilerinin yanı sıra üretici veya dağıtıcı firmanın verdiği ürün eğitimi ve ürün kullanım kılavuzu (prospektüs) en doğru yol göstericidir. 1.7. Uygulamada Kullanılan Araç Gereçler Vücut analiz cihazı, bilgisayar programı veya müşteri takip kartı Cilt analiz cihazı, bilgisayar programı veya müşteri takip kartı Vakum veya vakumla kombine cihaz: Günümüzde yalnızca negatif basınç üreten cihazlar, hem negatif basınç hem deri yuvarlama etkisi yapan cihazların yanı sıra vakum cihazına monte edilen özel başlık ve vakum ile birlikte su ve aromatik yağların püskürtüldüğü sulu-vakum cihazları da kullanılmaktadır. Resim 1.6: Yağların püskürtüldüğü sulu-vakum cihazları Her uygulamada olduğu gibi vakum terapi uygulamalarında da mutlaka cihazın kullanımında üretici firma talimatlarına uyulmalıdır. Cihazın teknik özellikleri bilinmelidir. Elektrikle çalışan bütün cihazlarda ihmalden veya dikkatsizlikten doğabilecek kazaları önlemek için elektrik tesisatı, sürekli kontrol edilmedir. Cihazın bağlantıları iyi yapılmalıdır. Cihaz rutubetten korunmalıdır. Vakum cihazı, bir ana gövde, bu gövdenin üzerinde yer alan kontrol paneli, uygulama başlıklarının konulacağı bölüm ve her uygulamada uygulanacak bölgeye göre seçilen 8
başlığın takılabileceği bir kol kısmından oluşur. Kontrol paneli çalışılacak programı ayarlama imkânı sunar. Cihazın kendi hafızasında programlar olabilir. Bunun dışında kişiye özel program ayarlama imkânı sunabilir. Çalışırken kişiye ve çalışılacak bölgeye uygun süre, güç ayarı kontrol paneli üzerinde yapılır. Uygulama başlıkları farklı bölgelerde (yüz, sırt, bacak gibi) kullanılmak üzere değişik şekil ve boyutlarda hazırlanmıştır. Ayrıca her firmanın kendine özel tasarımı ve farklı başlıkları bulunmaktadır. Bu başlıkların takıldığı kol kısmı cihaza bağlı hareket imkânı olan bir hortum biçimindedir. Bu kol uygulama sırasında, başlığın vücudun her tarafına rahat bir şekilde ulaşmasını sağlamaktadır. Resim 1.7: Vakumlama cihaz örnekleri 9
Cihazın kullanma kılavuzu Cihazın özel başlık ve aksesuarları Bir kullanımlık iç çamaşırı, terlik, yatak örtüsü 1.8. Uygulama İçin Müşteriyi Hazırlama 1.8.1. Vücut Analizi Boy, kilo, BKİ, BÇ/KÇ ve çap-çevre ölçümleri ve analizleri Vücut Analizi modülünde anlatıldığı gibi yapılacaktır. Vakum uygulamasının uygun olmadığı durumlar başlığında sıralanan maddeler, birer soru cümlesi hâline getirilerek müşteriye sorulmalı ve cevapları evet ya da hayır olarak işaretlenmelidir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, müşterinin bu bölümdeki soruların tümüne, bu durumun ya da hastalığın kendisinde bulunmadığı yönünde kesin cevaplar vermesidir. Şüpheli cevaplarda müşteri konuyla ilgili uzman doktora yönlendirilmeli, doktorun Vakumlama sistemiyle uygulama yapılabilir. onayı alınmadan kesinlike işlem yapılmamalıdır. 1.8.2. Cilt Analizi Tüm vücut cildi, Cilt Analizi modülünde anlatıldığı gibi analiz edildikten sonra ciltte açık yara, bulaşıcı hastalık, aşırı hassasiyet veya kullanılan kozmetik ve materyallere alerji, düzensiz kenarlı, şekil ve renk değiştiren benlerin olup olmadığı açısından da incelenecektir. Bu durumlar yoksa müşteri vakum uygulamaları için uygundur ve işlem yapılabilir. 1.9. Uygulama Sonuca, ortalama 15 seans ile ulaşılabilir. Haftada 2 3 kez uygulanır. İşlem ortalama 35 dk. sürer. Kişiye özel değişik güç kullanımı planlanır. Uygulama, kullanılan cihazın özelliğine göre sırt ya da omuz bölgesinden başlar ve tüm vücuda yapılır. İşlem, lenf drenajı sağlayan özel masaj ile sonlandırılır. Selülitin evrelerine göre mezoterapi ve pressoterapi yöntemleriyle birlikte uygulanabilir. 1.9.1. Uygulama Metodu Ortam, cihaz ve cihazın araç gereçleri ve uygulayıcı rahat çalışmaya uygun şekilde hazırlanır. Bazı cihazlarda müşterinin uygulama sırasında giymesi gereken özel vücut çorapları vardır. Bu giysi müşteriye verilip giyme şekli, cihaz eğitim seminerinde açıklandığı gibi tarif edilmelidir. Özel bir giysi yoksa bir kullanımlık iç çamaşırı veya bikini de kullanılabilir. 10
Cihaz ayarları, analiz sonunda müşterinizde belirlenen soruna uygun olarak cihazın kullanım kılavuzunda açıklandığı şekilde yapılır. Uygulamaya, sorun tespit edilen bölgenin lenf bezlerinin veya düğümlerinin bulunduğu yerlerden başlanır. Uygulamada kullanılan cihaza göre değişmekle birlikte uygulama yönü genellikle lenf ve toplardamar yönündedir. Öncelikle bölgedeki dokular harekete geçirilir, daha sonra lenf ve toplardamarları takip edilerek işlem yapılır. Şekil 1.1: Vücuttaki lenf düğümleri ve damarları ile toplardamarlar 11
Şekil 1.2: Vücutta lenf sıvısının dolaşımı İşlem sonunda müşteri özel giysi veya çamaşırını çıkarıp giyinmesi için özel bölüme alınır. Müşteriye seanslar arasında dikkat etmesi gereken noktalar hatırlatılarak işlem tamamlanır. 12
1.9.2. Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar Çok zayıflarda uygulama kısa tutulmalıdır. Yaşlılara ve çocuklara hafif kuvvette uygulanmalıdır. Müşteri, seanslara aşırı tok gelmemesi konusunda uyarılmalıdır. Uygulamanın yan etkileri arasında nadiren, uygulama sonrası bazen 1-2 saat kadar süren hafif bir ısı ve kızarıklık görülebileceği müşteriye hatırlatılmalıdır. Uygulamalar üst üste iki gün yapılmamalı, en az bir gün ara vermelidir. Haftada üç kereden fazla uygulanmamalıdır. Etkisinin 4-5 seanstan sonra gözlenebildiği müşteriye hatırlatılmalıdır. Uygulama sonrasında kişi günlük hayatına aynen devam edebilmektedir. Ama tedavi günü ve ertesi günü, günde en az 2 litre su içmesi müşteriye önerilmelidir. 13
UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ Vakumlama ile vücut bakımı yapınız. İşlem Basamakları Kişisel temizliğinizi yapınız. Ortamın temizliğini yapınız. Araç gereci hazırlayınız. Çalışma alanının fiziki ortamını düzenleyiniz. Müşterinizi uygulama yapacağınız bölüme alınız. Müşterinize uygulama yapılacak bölgeye uygun bir kullanımlık malzeme (özel çorap veya iç çamaşırı, terlik vb.) veriniz. Soyunması gerekiyorsa bunun için müşterinize uygun bir yer gösteriniz ve rahat hazırlanabilmesi için yalnız bırakınız. Müşterinizden hazırlandığı bilgisini aldıktan sonra uygulama yatağına alınız. Cihaz ayarlarını, analiz sonunda müşterinizde belirlenen soruna uygun olarak cihazın kullanım kılavuzunda açıklandığı şekilde yapınız. Uygulamaya, cihaz kullanım kılavuzunda başka şekilde belirtilmemişse sorun tespit edilen bölgenin lenf bezlerinin veya düğümlerinin bulunduğu yerlerden başlayınız. Uygulamayı, lenf ve toplardamarlar yönünde, cihaz kılavuzunda belirtildiği sırayla yapınız. Uygulama sonunda müşterinizi uygulama yatağından kaldırınız. Müşterinizin bir kullanımlık ürünleri çıkarması ve giyinmesi için özel bölüme alınız ve yalnız bırakınız. Öneriler Hijyen kurallarına uyunuz. Düzenli olunuz. Cihazınızın kullanım kılavuzunu işlemden önce tekrar gözden geçiriniz. Cihazınızın kullanım kılavuzunu işlem yapacağınız birimde, her aşamada rahatlıkla okuyabileceğiniz bir yerde bulundurunuz. Uygulama sonrası bazen 1-2 saat kadar süren hafif bir ısı ve kızarıklık görülebileceğini müşterinize hatırlatınız. 14
Müşterinizden hazırlandığı bilgisini aldıktan sonra dinlendirmek üzere ilgili birime alınız. Çalışma ortamını temizleyiniz. Dikkatli olunuz. Tüm uygulamalarda, cihaz kullanım kılavuzundaki yönergelere uymayı alışkanlık hâline getiriniz. 15
Seans günü ve ertesi günü, günde en az 2 litre su içmesini ve seansa hafif aç olarak gelmesini müşterinize öneriniz. 16
KONTROL LİSTESİ Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız beceriler için Evet, kazanamadıklarınız için Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. 1. Kişisel temizliğinizi yaptınız mı? 2. Ortamın temizliğini yaptınız mı? 3. Araç gereci hazırladınız mı? Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır 4. Çalışma alanının fiziki ortamını düzenlediniz mi? 5. Müşterinizi uygulama yapacağınız bölüme aldınız mı? 6. Müşterinize uygulama yapılacak bölgeye uygun bir kullanımlık malzeme (özel giysi, iç çamaşırı,terlik vb.) verdiniz mi? 7. Soyunması gerekiyorsa bunun için müşterinize uygun bir yer gösteriniz ve rahat hazırlanabilmesi için yalnız bıraktınız mı? 8. Müşterinizden hazırlandığı bilgisini aldıktan sonra uygulama yatağına aldınız mı? 9. Cihaz ayarlarını, analiz sonunda müşterinizde belirlenen soruna uygun olarak cihazın kullanım kılavuzunda açıklandığı şekilde yaptınız mı? 10. Uygulamaya, cihaz kullanım kılavuzunda başka şekilde belirtilmemişse sorun tespit edilen bölgenin lenf bezlerinin veya düğümlerinin bulunduğu yerlerden başladınız mı? 11. Uygulamayı, lenf ve toplardamarlar yönünde cihaz kılavuzunda belirtildiği sırayla yaptınız mı? 12. Uygulama sonunda müşterinizi uygulama yatağından kaldırdınız mı? 13. Müşterinizin bir kullanımlık ürünleri çıkarması ve giyinmesi için özel bölüme aldınız ve yalnız bıraktınız mı? 14. Müşterinizden hazırlandığı bilgisini aldıktan sonra dinlendirmek üzere ilgili birime aldınız mı? 15. Seans günü ve ertesi günü, günde en az 2 litre su içmesini ve seansa hafif aç olarak gelmesini müşterinize önerdiniz mi? 16. Çalışma ortamını temizlediniz mi? DEĞERLENDİRME Değerlendirme sonunda Hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız Evet ise Ölçme ve Değerlendirme ye geçiniz. 17
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Vakum yönteminde, deri altı dokulardan hangisi veya hangileri negatif basınçtan etkilenir? A) Adipoz (yağ) doku B) Hücreler arası sıvı C) Kas dokusu D) Hepsi 2. Aşağıdakilerden hangisi vakum yönteminde cilt üzerinden negatif basınç uygulandığında, vücut doku ve sistemlerinde oluşan değişikliklerden değildir? A) Dokuların oksijenlenmesi azalır. B) Dokuların arasında sıkışmış olan sıvı serbest hâle gelir ve dolaşıma katılır. C) Kan ve lenf dolaşımı hızlanır. D) Mevcut fibröz doku, sertlik, ödem ve tıkanmalar çözülür. 3. Aşağıdakilerden hangisi vakum yönteminin kullanım amaçlarından değildir? A) Vücudu sıkılaştırmak B) Selülit gidermek C) Çatlak tedavisi yapmak D) Vücudunbiçimlendirilmesine katkıda bulunmak ve biçimini korumak 4. Vakumlama ile vücut bakımı uygulamalarının seanslarının düzenlenmesinde aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Seanslar pazartesi- çarşamba- cuma günlerine düzenlenebilir. B) Seanslar cumartesi- pazartesi- cuma günlerine düzenlenebilir. C) Seanslar pazartesi- salı- cuma- pazar günlerine düzenlenebilir. D) Seanslar salı- perşembe- cumartesi günlerine düzenlenebilir. 5. Vakumlama ile vücut bakımı uygulamasını tam ve doğru olarak yapabilmek için aşağıdakilerden hangisinden yararlanılmalıdır? A) Vakumlama ile vücut bakımı modül kitapçığı B) Anatomi ve Fizyoloji Modül Kitapçığı ve Anatomi Atlası C) Vakum cihazı eğitim kitapçığı ve cihaz kullanım kılavuzu D) Hepsi DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 18
ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Basınç yardımı ile vücut bakımını tekniğine uygun olarak uygulayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Vakumlama yardımı ile uygulanan vücut bakım yöntemleri hakkında çevrenizde bulunan vücut bakım salonlarından, basılı ve görsel kaynaklardan bilgi edininiz. Edindiğiniz bilgileri sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. 2.1. Tanımı 2. BASINÇ İLE VÜCUT BAKIMI Basınç genel anlamıyla herhangi bir kuvvetin ona engel olan bir yüzey üzerine yaptığı zorlama sırasında yüzey birimine düşen kuvvettir. 1 atmosfer basıncı = 760 mm Hg. (milimetre civa) olduğu kabul edilmektedir. Normal şartlarda, deniz seviyesinde, vücudumuzun her santimetrekaresi üzerinde yaklaşık l kilogram hava basıncı vardır. Basınç ile vücut bakımı ise deri ve deri altı dokularda dolaşımı daha iyi hâle getirmek, dolaşım bozukluğu sonucunda oluşan yavaşlama ve tıkanmaları hafifletmek veya gidermek amacıyla vücuttaki lenf noktalarına çeşitli basınç sistemleriyle ayak tabanından göğüs altına kadar basınçlı uyarıların yapıldığı uygulamalardır. Literatürde, pressoterapi, pnömotik kompresyon veya lenfopress olarak da adlandırılmaktadır. Tüm basınç terapilerinde vücuda uygulanan pozitif basınç, 30-90 mm Hg arasındadır. Vücuda basınç uygulamanın değişik birkaç yolu vardır. Masaj başta olmak üzere, sıvı ile basınç uygulama ( hidroterapi ), hava ile basınç uygulama ve vücudu sıkıca sarma (mumyalama-body wrap) yoluyla basınç uygulamadır. Bu uygulamaların tümü, bozulan lenf akışını yeniden düzenlemeye yönelik girişimlerdir. Ancak hepsinin etki değeri farklıdır. Vücut sargılama işlemi, vücut bakımı uygulamalarında dokuların ısı, mekanik veya elektrik etkisiyle harekete geçirildiği bakımlardan sonra uygulanan, bakımı tamamlayıcı bir 19
aşamadır. Bu uygulamadaki amaç, venöz ve toplardamar dolaşımını desteklemek ve kullanılan sıkılaştırıcı kozmetiklerin etkisini, cilt ile sargı malzemesi arasında oluşan sauna etkisiyle arttırmaktır. Vücut bakımı uygulamalarında, yalnızca basınç etkisi oluşturmak için vücut sargılama işlemi yapılmamaktadır. Bu durumda, vücut sargılama bir pressoterapi yöntemi değil, vücut kontürünü düzeltici bakımların bir aşamasıdır. 2.2. Özellikleri Bir yüzey üzerine etki yapan bir kuvvetin o yüzeye uyguladığı basınç, kuvvetin yanısıra, yüzeyi oluşturan maddenin yoğunluğuna ve yüzeyin alanına da bağlıdır. Yani belli bir miktar basınç bir yüzeye uygulandığında basınçla yüzey arasında aşağıdaki etkileşimler olacaktır: Kuvvet yüzeye dağıldığı için her bir vücut bölgesine düşen basınç miktarı da azalmış olacaktır. Aynı miktar basınç, vücudun sadece küçük bir bölgesine uygulandığında ise bölgeye çok daha fazla kuvvet uygulanmış olacaktır. Herhangi bir kuvvetin basıncından önemli bir sonuç elde edilmek istenirse basıncın çok küçük bir yüzey üzerine yapılması gerekir. Kuvvetin dağıldığı yüzey farklı yoğunluklara sahipse yoğunluğun daha fazla olduğu kısımlar basıncı daha az hissedecektir. Örneğin, insan vücudunda bölgesel yağ birikimi ve selülit oluşan bölgelerin yoğunlukları, normal bölgelere göre daha fazladır. Bu bölgelerde basınç yoluyla deri ve dokuların faaliyetleri hızlandırılmak istenirse bölgeye normal deri ve dokuların faaliyetlerini hızlandırabilecek basınçtan daha kuvvetli bir basınç uygulamak gerekecektir. 2.3. Etkileri Vücudun normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için bir çok sistemin uyum içerisinde çalışması gerekmektedir. Dolaşım sistemi de bunlardan biridir. Kan ve lenf dolaşımının cilt içinde meydana gelen aksaklıklar sonucunda engellenmesi, diğer nedenlerin de eklenmesi ile kadınların en büyük düşmanlarından biri olan selülite neden olmaktadır. Pressoterapide, iki temel etkiden söz edilebilir: Mekanik etki ve refleksoterapik (nokta-basınç terapisi) etki Mekanik etki ile lenfatik ve genel dolaşımın kalbe dönüşü hızlanmakta ödem çözülmekte, damarlarda oluşan basınç azatılarak dolaşım düzenlenmekte; bölgedeki deri ve deri altı dokuların faaliyetleri tüm elemanlarıyla birlikte sağlanmaktadır. Refleksoterapik etki ile bölgedeki lenf düğümleriyle beraber sinir uçları da uyarılarak vücudun artan doku ve dolaşım faaliyetine bir bütün olarak katılması sağlanmaktadır. 20
Bu iki etki ile kan ve lenf dolaşımındaki tıkanmalar veya engeller giderilmektir. Tıkanıklıkların veya engellerin giderilmesi ile deride ve deri altı dokularda şunlar düzelir: Etraf dokulardaki blokaj (duraksama/yavaşlama) sırasında oluşan, metabolik artıklar, vücuttan uzaklaştırılır. Vücuttaki lenfatik ve toplardamar (venöz) dolaşımı hızlanarak damarlar arasında biriken sıvı dolaşıma katılır. Ödem ve selülitin giderilmesi ile vücutta şekil bozuklukları düzelir, estetik görünüme kavuşulur. Selülit tedavisi yanında, selülitlerin oluşumu-gelişimi engellenir. Kan dolaşımının hızlanması ve daha homojen olması ile tüm vücutta dengeli bir enerji dağılımı ve tüm fonksiyonlarda iyileşmeler olur. Metabolik artıkların oluşturduğu yorgunluk-hâlsizliğin giderilmesi ile vücutta hafiflik, dinçlik oluşur. 2.4. Kullanım Amacı Tıpta bölgesel basınçla tedavi yöntemi, yara iyileştirme, skar ve keloid giderme, lenf veya derin toplardamar hastalıklarında hastaların bacak veya kollarında şişlik, ayakta kalınca kramp şeklinde ağrı, yorgunluk, gerginlik hissini ortadan kaldırmaya veya azaltmaya yönelik olarak ve özellikle liposuction gibi cerrahi operasyonlar sonrasında oluşan hematom ve ödemlerin tedavisinde, tamamlayıcı yöntem olarak uygulanmaktadır. Tüm vücuda basınç uygulaması ise dalgıçların gidermek amacıyla yapılmaktadır. vurgun denilen durumlarını Pressoterapinin kozmetik amaçlı kullanım alanları ise şunlardır: Gevşemiş kas dokusu ve vücut sarkıklıklarının toparlanmasında, Hamilelik sonrası veya başka nedenlerle deri altı dokularda oluşan ödem ve gevşemelerde, Kilo probleminde, Selülit probleminde, Çatlak probleminde, Yüzde cilt elastikiyetinin arttırılması amacıyla, Gözaltı torbalanmalarında, Tüm bu problemlere karşı önlem almak amacıyla, Genel bir toksin temizleme programına destek olarak kullanılır. Pressoterapi, vücut kontürünü korumak, selülit oluşumunu engellemek amacıyla tek yöntem olarak planlanıp düzenli aralıklarla uygulanabilir. Deri altı doku sorunlarında ise sorunun türüne göre vakum terapi, titreşim teknikleri, karboksiterapi, mezoterapi, yosun ve masaj uygulamaları, ısı ve ışık terapileri, elektroterapi, 21
dalga (manyetik, ses) terapileri gibi yöntemlerle kombine edilerek uygulandığında istenen sonuca daha kolay ulaşılabilmektedir. Resim 2.1: Pressoterapi cihazı 2.5. Uygulanmasının Uygun Olmadığı Durumlar Lenf Kanseri başta olmak üzere, kanser hastalarına, Vücudunda kalp pili, platin gibi metaller olanlara, Yüksek ve düzensiz tansiyon hastalarına, Kalp hastalarına, Böbrek hastalarına, Hamilelere, Son bir yılda açık ameliyat geçirmiş olanlara, Vücudunda açık yara ve cilt enfeksiyonu bulunanlara, İlerlemiş varis problemi olanlara uygulanmamalıdır. 22
2.6. Uygulamada Kullanılan Kozmetikler Pressoterapi uygulaması sırasında, cihaz üreticisi tarafından başka bir şekilde tavsiye edilmediği takdirde, genellikle kozmetik ürün kullanılmamaktadır. Uygulama öncesi veya sonrasında uygulanabilecek destekleyici bakımlarda kullanılabilecek kozmetikler ise vakum terapi faaliyetinde kullanılanlardır. İşlem sırasında, deri ve yüzey dezenfektan maddeleri, gerektiğinde kullanılmak üzere bulundurulmalıdır. 2.7. Uygulamada Kullanılan Araç Gereçler Vücut analiz cihazı, bilgisayar programı veya müşteri takip kartı Resim 2.1: Vücut analiz cihazı Cilt analiz cihazı, bilgisayar programı Resim 2.2: Cilt analiz cihazları Pressoterapi cihazı, özel giysi ve aksesuarları 23