ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT SEKTÖRÜ T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI RİSK YÖNETİMİ VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ EKONOMİK ANALİZ VE DEĞERLENME DAİRESİ 31.12.2013 ANKARA 1 K. BÜYÜKKOL
GİRİŞ Bu bölümde kullanılan dış ticaret verileri ISIC Rev 4, üretim ve istihdam verileri NACE Rev 2 sınıflandırmasına dahildir. İkili NACE Rev 2 kodları, ikili ISIC Rev 4 doları ile birebir uyumlu iken, dörtlü NACE Rev 2 kodları toplanmak suretiyle dörtlü ISIC Rev 4 kodlarına ulaşılmaktadır. Elektrikli Teçhizat sektörü ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre 27 no lu koddan oluşmaktadır. ISIC Rev 4 sınıflandırmasına göre Elektrikli Teçhizat sektörü aşağıdaki gibidir: 27 Elektrikli teçhizat imalatı Bu bölüm, elektrik enerjisini üreten, dağıtan ve kullanan ürünlerin imalatını kapsamaktadır. Elektrikli aydınlatma ve sinyalizasyon teçhizatı ile elektrikli ev gereçleri de bu bölüm de yer almaktadır. Bu bölüm, elektronik ürünlerin imalatını ise hariç tutmaktadır (bkz. Bölüm 26). 27.11 Elektrik motorlarının, jeneratörlerin ve transformatörlerin imalatı Bu sınıf, tüm elektrik motorları ve transformatörlerin (AC, DC ve AC/DC) imalatını kapsamaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - elektrik motorlarının imalatı (içten yanmalı motorlardaki marş motorları hariç), - elektrik dağıtım transformatörlerinin imalatı - ark kaynağı transformatörlerinin imalatı - floresan balastlarının (Örneğin; transformatör) imalatı - elektrik dağıtımı için trafo imalatı, - iletim ve dağıtım voltaj düzenleyicilerin (regülatör) imalatı, - elektrik jeneratörlerinin imalatı (içten yanmalı motorlar için akü/pil şarj etmekte kullanılan alternatörler hariç), - motor jeneratör setleri imalatı (türbin jeneratör set birimleri hariç), - bobinlerin fabrikalarda tekrar sarılması. Kapsam dışı olanlar; - elektronik bileşenli transformatörlerin ve anahtarların imalatı, bkz. 26.11, - elektrikli kaynak ve lehim teçhizatlarının imalatı, bkz. 27.90, - katı hal çeviricilerinin, düzelticilerinin ve dönüştürücülerinin imalatı, bkz. 27.90, 2
- türbin-jeneratör setlerinin imalatı, bkz. 28.11, - içten yanmalı motorlar için marş motorlarının ve araç dinamolarının imalatı, bkz. 29.31. 27.12 Elektrik dağıtım ve kontrol cihazları imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - elektrik devresi kesicilerinin (şalterler) imalatı, - aşırı gerilim koruyucusu imalatı (elektrik dağıtım voltaj seviyesi için) - elektrik dağıtımı için kontrol panellerinin imalatı, - elektrik rölelerinin (düzenleyicilerin) imalatı, - elektrikli tevzi pano hatlarının imalatı, - elektrik sigortalarının imalatı, - devre kesici donanımların imalatı, - elektrik dağıtım ve kontrol cihazları anahtarlarının (basma düğmesi, çıt çıt, solenoit (sarmal bobin), mandal hariç) imalatı, - güç sağlayıcı (çevirici) jeneratör setlerinin imalatı. Kapsam dışı olanlar; - çevresel kontrol aletleri ve sanayi işlem kontrol aletlerinin imalatı, bkz. 26.51, - elektrik devresi için çeşitli elektrik düğmelerinin imalatı, bkz. 27.33. 27.20 Akümülatör ve pil imalatı Bu sınıf, şarj edilebilen ve edilemeyen pil ve akümülatör imalatını kapsamaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - pil ve batarya imalatı: manganez dioksit, cıva dioksit, gümüş oksit vb. içeren pil imalatı, - akümülatör ve parçalarının imalatı, akümülatör separatörü, kapları ve kapakları. - kurşun asitli pillerin imalatı, - NiCad pillerin imalatı, - NiMH pillerin imalatı, - lityum pillerin imalatı, 3
- kuru hücreli pil ve akülerin imalatı, - ıslak hücreli pil ve akülerin imalatı. 27.31 Fiber optik kabloların imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - veri veya görüntülerin canlı iletimi için fiber optik kablo imalatı. Kapsam dışı olanlar; - cam elyafı veya tellerinin imalatı, bkz. 23.14, - bağlantı parçası olan optik kablo setleri veya parçalarının imalatı, uygulamalara bağlı olarak bakınız, örneğin; 26.11. 27.32 Diğer elektronik ve elektrik telleri ve kablolarının imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - çelik, bakır ve alüminyumdan yapılmış yalıtkan tellerin ve kabloların imalatı. Kapsam dışı olanlar; - tel imalatı (çekme), bkz. 24.34, 24.41, 24.42, 24.43, 24.44, 24.45, - bilgisayar kablolarının, yazıcı kablolarının, USB kablolarının ve benzer kablo setlerinin ya da parçalarının imalatı, bkz. 26.11, - yalıtkan telli ve bağlantı parçalı elektrik kablo setlerinin imalatı, bkz. 27.90, - motorlu araçlar için kablo setlerinin, kablo takımlarının ve benzer kablo setlerinin ya da parçalarının imalatı, bkz. 29.31. 27.33 Kablolamada kullanılan gereçlerin imalatı Bu sınıf, materyaline bakılmaksızın elektrik devreleri için akım taşısın ya da taşımasın kablolamada kullanılan gereçlerin imalatını kapsamaktadır.bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - tevzi çubuklarının, elektrik iletkenlerinin (elektrik bağlantı düzeneği (şalt cihazı) tipinde olanlar hariç) imalatı, - topraklı arıza devre kesicileri (GFCI) imalatı, - lamba duylarının imalatı, - paratoner ve bobin imalatı, - elektrik tesisatları için anahtarların imalatı (Örneğin; baskılı, düğmeli, çıtçıtlı, mandallı şalterler (anahtarlar), 4
- elektrik fişlerinin ve prizlerin imalatı, - elektrik tesisatında kullanılan kutuların (Örneğin; bağlantı yeri, elektrik prizi ve panolar için olanlar) imalatı, - elektrik tellerinin tesisatında kullanılan boruların, kanalların ve bağlantı parçalarının imalatı, - iletim direkleri ve hatlarının donanımlarının imaları, - akım taşımayan kablolamada kullanılan plastik gereçlerin imalatı (plastik bağlantı kutuları, siperler ve benzerleri, plastik direk hatlarının bağlantı parçaları ve anahtar kapakları da dahil). Kapsam dışı olanlar; - seramik yalıtım malzemelerinin (izolatör) imalatı, bkz. 23.43, - elektronik parça tipindeki iletkenler, prizler, duylar ve anahtarların imalatı, bkz. 26.11. 27.40 Elektrikli aydınlatma ekipmanlarının imalatı Bu sınıf, elektrikli aydınlatma ampulleri ve tüpleri ile bunların parçaları ve bileşenlerinin (elektrikli aydınlatma ampulleri için camlar hariç), lamba donanımları ile bunların bileşenlerinin (akım taşıyan kablolamada kullanılan gereçler hariç) imalatını kapsamaktadır.bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - deşarj lambası, elektrikli filaman lambası, floresan, ultra-viole, enfraruj (kızılötesi) vb. lambalar, lamba donanımları ve ampullerin imalatı, - tavan aydınlatma donanımlarının imalatı, - avizelerin (şamdanlar) imalatı, - masa lambalarının imalatı (abajur dahil), - yılbaşı ağacı ışıklandırma setlerinin imalatı, - elektrikli şömine kütüğü imalatı, - el feneri imalatı, - elektrikli haşere lambalarının imalatı, - fener imalatı (Örneğin; karpit, elektrik, gaz, gazolin, gaz yağı ile çalışan), - spot lambaları imalatı, - sokak aydınlatma donanımları imalatı, (trafik ışıkları hariç), - ulaştırma araçları için aydınlatma donanımları imalatı (Örneğin; motorlu kara taşıtları, hava taşıtları, tekneler için). 5
Ayrıca bu sınıf aşağıdakileri de kapsamaktadır; - elektriksiz aydınlatma donanımlarının imalatı. Kapsam dışı olanlar; - zücaciye ve aydınlatma donanımları için cam parçaları imalatı, bkz. 23.19, - aydınlatma donanımları için akım taşıyan kablolamada kullanılan gereçlerin imalatı, bkz. 27.33, - aydınlatma donanımlı tavan veya banyo vantilatörleri imalatı, bkz. 27.51, - elektrikli sinyal donanımları imalatı (trafik ışıkları ve yayalar için sinyal donanımları dahil), bkz. 27.90, - elektrikli işaretlerin imalatı, bkz. 27.90. 27.51 Elektrikli ev aletlerinin imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - elektrikli ev aletlerinin imalatı: buzdolapları, dondurucular, bulaşık makineleri, çamaşır yıkama ve kurutma makineleri, elektrikli süpürgeler, yer silicileri/parlatıcıları, çöp, atık öğütücüleri, öğütücüler, blenderler, meyve sıkacakları, konserve açacakları, elektrikli tıraş aletleri, elektrikli diş fırçaları, ve diğer elektrikli kişisel bakım aletleri, bıçak bileyicileri, davlumbaz ve aspiratörler. - ev tipi elektro termik aletlerin imalatı: elektrikli su ısıtıcıları, elektrikli battaniyeler, 6
elektrikli fön makineleri, taraklar, fırçalar, bigudiler, elektrikli ütüler, taşınabilir elektrikli radyatörler (ısıtıcılar) ve ev tipi vantilatörler, elektrikli fırınlar, mikrodalga fırınlar, yemek pişirme ocakları, elektrikli saclar, tost makineleri, kahve veya çay makineleri, elektrikli kızartma tavaları, kızartıcılar, ızgaralar, davlumbazlar, elektrikli ısıtma rezistansları vb. Kapsam dışı olanlar; - ticari ve sanayi buzdolapları ve soğutucular, oda klimaları, tavan yelpazeleri, sabit hazneli sobalar ve ticari vantilatörler ve aspiratörler, ticari tipde yemek pişirme aletleri; ticari tipte çamaşırhaneler, kuru temizleme ve presleme teçhizatı; ticari ve sanayi elektrik süpürgelerinin imalatı, bkz. bölüm 28, - ev tipi dikiş makinelerinin imalatı, bkz. 28.94, - merkezi elektrikli süpürge sistemlerinin kurulması, bkz. 43.29. 27.52 Elektriksiz ev aletlerinin imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - ev tipi, elektriksiz pişirme ve ısıtma aletlerinin imalatı: elektrikli olmayan sobalar, pişirme setleri, ocaklar, fırınlar, su ısıtıcıları, yemek pişirme aletleri, tabak ısıtıcıları. 27.90 Diğer elektrikli ekipmanların imalatı Bu sınıf, motor, jeneratör, transformatör, pil ve akümülatör, tel ve kablolamada kullanılan gereçler, aydınlatma aletleri ya da ev aletleri dışındaki çeşitli elektrikli ekipmanların imalatını kapsamaktadır. Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - pil, akü ve batarya şarj aleti imalatı (sabit durum), - elektrikli kapı açma ve kapama aletleri imalatı, - elektrikli zil imalatı, 7
- yalıtkan elektrik tellerinden uzatma kablosu imalatı, - ultrasonik temizleme makineleri imalatı (laboratuvar ve dişçilik hariç), - bronzlaşmada kullanılan cihazların imalatı, - sabit durum redresörleri, dalgalı akımı doğru akıma çeviren cihazlar, yakıt hücreleri, düzenli ve düzensiz güç kaynakları imalatı, - kesintisiz güç kaynakları (UPS) imalatı, - aşırı gerilim koruyucu (süpresör) imalatı (elektrik dağıtım voltaj seviyesi için olanlar hariç), - yalıtkan telli ve bağlayıcı elemanlı cihaz kablolarının, uzatma kablolarının ve diğer elektrik kablo setlerinin imalatı, - karbon ve grafit elektrotların, bağlantıların ve diğer elektrikli karbon ve grafit ürünlerin imalatı, - parçacık hızlandırıcılar imalatı, - elektrikli kondansatör, direnç, yoğunlaştırıcılar ve benzer bileşenlerin imalatı, - elektro mıknatıs imalatı, - siren imalatı, - elektronik sayı levhası (skorbord) imalatı, - elektrikli işaretlerin imalatı, - elektrikli sinyal ekipmanları imalatı (trafik ışıkları ve yayalar için sinyal ekipmanları dahil), - elektrik izolatörlerinin (cam ya da porselen hariç), adi metalden izolasyon borularının ve bağlantı parçalarının imalatı, - elektrikli kaynak ve lehim teçhizatının imalatı (lehim havyaları da dahil). Kapsam dışı olanlar; - porselen elektrik izolatörleri imalatı, bkz. 23.43, - karbon ve grafit tel ve ürün imalatı (elektrotlar ve elektrikli aletler hariç), bkz. 23.99, - elektronik bileşen tipli redresörler, voltaj düzenleyici entegre devreler, enerji dönüştüren entegre devreler, elektronik kondansatörler, elektronik dirençler ve benzer aletler imalatı, bkz. 26.11, - transformatörler, motorlar, jeneratörler, elektrik bağlantı düzeneği (şalt cihazı), röleler ve endüstriyel kumandaların imalatı, bkz. 27.1, 8
- pil, akü ve batarya imalatı, bkz. 27.20, - iletişim ve enerji tellerinin, akım taşısın ya da taşımasın kablolama gereçlerinin imalatı, bkz. 27.3, - aydınlatma ekipmanlarının imalatı, bkz. 27.40, - ev aletlerinin imalatı, bkz. 27.5, - elektriksiz kaynak ve lehim aletlerinin imalatı, bkz. 28.29, - jeneratörler, alternatörler, ateşleme bujileri, elektrikli ateşleme kablo takımları, elektrikli cam ve kapı sistemleri, voltaj regülatörleri gibi motorlu taşıtların elektrikli teçhizatlarının imalatı, bkz. 29.31. 9
ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT SEKTÖRÜ KÜRESEL TİCARETİ Grafik 1: 2007-2011 Döneminde Dünya Elektrikli Teçhizat Ticareti (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı, H:İhracat, T:İthalat Grafik 1, 2007-2011 döneminde Elektrikli Teçhizat sektörüne ilişkin tüm dünyada gerçekleştirilen ihracat ve ithalat verilerini göstermektedir. Grafiğe göre, Elektrikli Teçhizat sektörünün ihracat ve ithalatının, küresel ticaretin krizden en fazla etkilendiği yıl olan 2009 yılı dışında arttığı görülmektedir. Veriler, küresel Elektrikli Teçhizat ticaretinin 2008 yılında bir önceki yıla göre arttığını; ancak küresel krizin etkilerinin hissedilmeye başlanmasıyla 2009 yılında 2007 yılındaki değerlerine kadar düştüğünü göstermektedir. 2010 yılına gelindiğinde ise sektör küresel ölçekte hızlı bir toparlanma göstermiş, 2011 yılında ise bir önceki yıla göre ihracat ve ithalatı %13 artarak sırasıyla 777 ve 766 milyar dolara ulaşmıştır. Bu rakamlar dünya mal ticaretinin yaklaşık %4 üne tekabül etmektedir. 10
Tablo 1: Elektrikli Teçhizat Sektöründe 2007-2011 Döneminde Ortalama İhracatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İhracat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke 2007 2008 2009 2010 2011 Çin 96.032 115.353 98.861 133.058 157.693 Almanya 77.525 87.051 68.631 81.232 94.570 A.B.D. 48.370 51.110 43.183 52.138 56.228 Japonya 45.876 49.879 40.253 50.822 53.149 Hong Kong 29.186 30.902 24.929 32.035 32.953 İtalya 29.350 31.452 23.817 25.337 28.141 Fransa 25.330 27.844 22.079 23.264 25.105 Meksika. 24.530 19.957 24.557 26.136 Güney Kore 16.521 19.970 20.213 26.020 31.238 Tayvan.. 14.466 18.060 16.570 Türkiye 6.623 7.868 6.910 7.944 9.308 Diğer 180.235 211.484 178.973 212.415 245.854 TOPLAM 555.048 657.443 562.272 686.882 776.945 Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. Ortalama ihracat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Tablo 1, küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama ihracatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ihracat değerlerini göstermektedir. Tabloya göre, ele alınan yılların tümünde Çin, Elektrikli Teçhizat sektöründe açık ara en fazla ihracat yapan ülke olmuştur. Söz konusu ülke 2011 yılında 158 milyar dolarlık ihracatıyla küresel Elektrikli Teçhizat ihracatının %20 sini gerçekleştirmiştir. Dolayısıyla Çin küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe tedarik bakımından en büyük oyuncudur. Çin i sırasıyla Almanya (95 milyar dolar), A.B.D(56 milyar dolar), Japonya (53 milyar dolar) ve Hong Kong(33 milyar dolar) izlemiştir. Söz konusu sektörde Türkiye 9 milyar dolarlık ihracatla toplam Elektrikli Teçhizat ihracatından %1 lik pay alarak sıralamada 23. olmuştur. Tabloda yer alan 10 ülke, 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat ihracatının %67 sini gerçekleştirilmiştir. 11
Grafik 2: 2007-2011 Döneminde Dünya Elektrikli Teçhizat Sektöründe İhracatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir.) Grafik 2, 2007-2011 döneminde küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe ortalama ihracatı en yüksek ilk beş ülke ve Türkiye nin ihracat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan 6 ülkenin Elektrikli Teçhizat sektörü ihracatının 2009 yılında krizden olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat sektörü ihracatının %40 ını gerçekleştirmiştir. Bu 5 ülkenin küresel Elektrikli Teçhizat sektörü tedarikinde Türkiye nin en büyük rakipleri olduğu, veriler itibariyle ise Türkiye nin Elektrikli Teçhizat sektöründe sıralamada yer alan diğer ülkelerle arasında önemli bir fark olduğu görülmektedir. 12
Tablo 2: Elektrikli Teçhizat Sektöründe 2007-2011 Döneminde Ortalama İthalatı En Yüksek İlk 10 Ülkenin İthalat Değerleri (Milyon Dolar) Ülke 2007 2008 2009 2010 2011 A.B.D. 90.400 91.791 74.322 91.757 101.014 Çin 55.362 61.107 57.508 72.542 78.567 Almanya 47.019 51.809 41.430 50.405 61.006 Hong Kong 30.717 32.862 26.957 36.667 38.971 Fransa 25.483 28.098 22.996 26.449 29.288 Japonya 23.333 25.280 20.281 25.101 29.502 İngiltere 24.242 23.803 19.047 22.212 24.951 Meksika. 23.080 17.617 23.185 25.752 Güney Kore 17.479 18.499 16.841 19.788 21.988 İtalya 17.431 19.054 14.853 17.958 19.713 Türkiye 6.742 8.034 7.148 8.859 10.208 Diğer 205.939 259.173 232.223 281.556 324.774 TOPLAM 544.147 642.590 551.223 676.479 765.734 Kaynak: Dünya Banka WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir. Ortalama ithalat değerleri ilgili ülkenin verisinin bulunduğu yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Tablo 2, küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama ithalatı en yüksek ilk 10 ülkenin yıllara göre ithalat değerlerini göstermektedir. İncelenen dönem içerisinde ABD nin en fazla ithalat yapan ülke olduğu görülmektedir. 2011 yılında Elektrikli Teçhizat sektöründe ABD toplam 101 milyar dolar tutarında ithalat yapmıştır. Bu rakam ABD nin küresel Elektrikli Teçhizat ithalatının yaklaşık %13 ünü gerçekleştirdiği anlamına gelmektedir. ABD yi sırasıyla Çin (78 milyar dolar), Almanya (61 milyar dolar) ve Hong Kong (39 milyar dolar) izlemiştir. Bu beş ülke küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe en büyük pazarları göstermektedir. Tabloda yer alan ilk 10 ülke, 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat ithalatının %56 sını gerçekleştirmiştir. Türkiye ise küresel Elektrikli Teçhizat sektöründe 2011 yılında 10 milyar dolarlık ithalatla(%1 pay) sıralamada 23. olmuştur. 13
Grafik 3: 2007-2011 Döneminde Dünya Elektrikli Teçhizat Sektöründe İthalatta İlk 5 Ülke ve Türkiye (Milyon Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı (Not: Türkiye verisi GTB den elde edilmiştir.) Grafik 3, 2007-2011 dönemi için Elektrikli Teçhizat sektöründe değer bakımından ortalama ithalatı en fazla olan ilk beş ülke ve Türkiye nin ithalat değerlerini göstermektedir. Grafikte yer alan 6 ülkenin Elektrikli Teçhizat sektörü ihracatının 2009 yılında krizden olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Grafiğe göre Türkiye hariç 5 ülke, 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat sektörü ihracatının %34 ünü gerçekleştirmiştir. 14
Grafik 4: 2007-2011 Döneminde Elektrikli Teçhizat Sektörü Ticaretinde Başta Gelen Coğrafi Ülke Grupları (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı Grafik 4, 2007-2011 döneminde küresel Elektrikli Teçhizat sektörü ticaretinde en fazla ithalat ve ihracat gerçekleştiren coğrafi ülke guruplarını göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat ticaretinde 344 milyar dolar ile Diğer Asya en fazla ihracat yapan bölge olmuştur. Bölge 2011 yılında toplam Elektrikli Teçhizat ihracatının %45 ini tek başına gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi 296 milyar dolar ile Avrupa Birliği, 63 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 30 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Diğer Avrupa içinde sınıflandırılan Türkiye nin 2011 yılında söz konusu bölgenin ihracatının %31 ini yaptığı tespit edilmiştir. Elektrikli Teçhizat ithalatına bakıldığında ise 2011 yılında en fazla ithalat gerçekleştiren bölge 257 milyar dolar ile AB-27 olmuştur. Bölge tek başına toplam Elektrikli Teçhizat ithalatının %33 ünü gerçekleştirmiştir. Bu bölgeyi sırasıyla 241 milyar dolar ile Diğer Asya, 121 milyar dolar ile Kuzey Amerika ve 49 milyar dolar ile Diğer Avrupa (AB hariç) izlemiştir. Elektrikli Teçhizat ithalatı coğrafi bölgeler olarak incelendiğinde en büyük pazarın AB-27 bölgesi olduğu görülmektedir. Bu durumun en büyük nedeni söz konusu bölgenin Elektrikli Teçhizat ithalatında başta gelen ülkelerden olan Almanya ve Fransa yı içermesidir. 15
Grafik 5: 2007-2011 Döneminde Ekonomik Ülke Gruplarına Göre Elektrikli Teçhizat Dış Ticareti (Milyar Dolar) Kaynak: Dünya Bankası WITS Veri Tabanı Grafik 5, 2007-2011 döneminde ekonomik ülke gruplarına göre Elektrikli Teçhizat sektörünün dış ticaret verilerini göstermektedir. Buna göre 2011 yılında küresel Elektrikli Teçhizat ihracatının 462 milyar dolarlık kısmı, bir başka deyişle %60 ı yüksek gelir grubunda bulunan ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu grubu 253 milyar dolar ile düşük ve orta gelir grubu izlemiştir. Dolayısıyla, Elektrikli Teçhizat ticaretinin genel olarak yüksek düzeyde sermaye malı ve teknoloji içeren ürünlerden oluştuğu söylenebilir. Diğer taraftan 2011 yılında Elektrikli Teçhizat ithalatının 471 milyar dolarlık kısmı yüksek gelir grubuna ait ülkeler tarafından gerçekleştirilirken, bu grubu 238 milyar dolar ile düşük ve orta gelir grubu ve 3 milyar dolar ile en az gelişmiş ülkeler grubu izlemiştir. Bu durum Elektrikli Teçhizat sektöründe talebin de büyük ölçüde gelişmiş ülkelerde gerçekleştiğinin bir göstergesidir. 16
ELEKTRİKLİ TEÇHİZAT SEKTÖRÜ TÜRKİYE TİCARETİ Grafik 6: 2007-2012 Elektrikli Teçhizat Sektörü Türkiye Üretimi, İhracatı, İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. Raporun hazırlandığı dönemde 2012 yılına ait üretim değerleri açıklanmadığından, 2012 değeri önceki yılların basit ortalamasıdır. Elektrikli Teçhizat sektöründe 2007 yılında Üretim 11 milyar dolar, İhracat 6,6 milyar dolar, İthalat 6,7 milyar dolar, Dış ticaret dengesi -119 milyon dolar olarak gerçekleşmişken; 2009 yılında motorlu kara taşıtları Üretim 10 milyar dolar, İhracat 7,8 milyar dolar, İthalat 8 milyar dolar, Dış ticaret dengesi -167 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında Üretim 16 milyar dolara, İhracat 9,3 milyar dolara, İthalatı 10,2 milyar dolara yükselmiş; Dış ticaret dengesi ise -900 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 17
2012 yılında ise; Üretim (tahmini) 12,4 milyar dolar, İhracat 9,6 milyar dolar, İthalat 9 milyar dolar, Dış ticaret dengesi 0,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Üretim ve ithalat değerleri toplamı ürün arzı olarak değerlendirilse, 2007-2012 döneminde Elektrikli Teçhizat sektörü arzının ortalama %38 i yurtdışı; %62 si yurtiçi talebe karşılamaya yöneliktir. 300 Milyon Dolar ve Üzeri 300 Milyon Doları n Altı Tablo 3: 2007-2012 Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) Avrup a Birliği 27 Diğer Asya Diğer Avrup a (A.B Hariç) Yakın ve Orta Doğu İhracat_Ortalam a İthalat_Ortalam a İhracat_201 2 İthalat_201 2 Almanya 624 1.300 812 1.418 Fransa 542 490 681 480 İngiltere 902 164 1.167 170 İtalya 370 601 345 620 Polonya 148 368 129 386 Güney Kore 12 507 14 383 Çin 24 2.306 61 2.853 Rusya Federasyon u 318 9 412 4 Irak 599 1 914 1 Hepsi Diğer 4.508 2.603 5.091 2.767 Total 8.048 8.349 9.624 9.083 Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.) (Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) 18
Grafik 7: 2007-2012 Döneminde Ortalama 300 Milyon Dolar ve Üzerinde İhracat/İthalat Yapılan Ülkeler (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. (Serbest Bölgeler ülkelere dahildir.) (Not: Ortalama değerler ilgili ülke ile ithalat ve/veya ihracatın gerçekleştiği yıl sayısı dikkate alınarak hesaplanmaktadır.) Elektrikli Teçhizat sektöründe 2007-2011 döneminde ortalama 300 milyon ve üzerinde ticaret yapılan 9 ülke bulunmaktadır. 9 ülkenin 5 i Avrupa Birliği, 2 si Diğer Asya, 1 i Diğer Avrupa, 1 i Yakın ve Orta Doğu grubu içinde yer almaktadır. Çin önemli tutarda ithalat yapılan Asya ülkesidir. Almanya, Fransa, İngiltere ve İtalya önemli tutarda ihracat yapılan AB ülkeleridir. 19
Tablo 4: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Elektrikli Teçhizat İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Avrupa Birliği 27 Diğer Asya Diğer Avrupa (A.B Hariç) Kuzey Amerika Orta Amerika ve Karayipler Almanya Belçika Fransa Hollanda İngiltere İspanya İtalya Polonya Güney Kore Hong Kong Japonya Malezya Singapur Tayland Tayvan Çin Rusya Federasyonu A.B.D. Kanada Meksika 2007 2008 2009 2010 2011 2012 H 457 591 530 592 760 812 T 47.019 51.809 41.430 50.405 61.006 50.334 H 68 81 81 90 103 115 T 9.757 10.931 8.968 9.800 10.918 10.075 H 415 482 496 542 635 681 T 25.483 28.098 22.996 26.449 29.288 26.463 H 65 79 90 78 80 84 T 14.051 15.090 11.515 14.841 17.249 14.549 H 719 795 724 918 1.090 1.167 T 24.242 23.803 19.047 22.212 24.951 22.851 H 238 237 213 245 234 227 T 15.432 16.213 12.434 12.095 13.230 13.881 H 373 411 339 354 399 345 T 17.431 19.054 14.853 17.958 19.713 17.802 H 84 118 231 190 137 129 T 8.324 10.138 8.068 9.141 10.795 9.293 H 3 5 7 14 29 14 T 17.479 18.499 16.841 19.788 21.988 18.919 H 5 7 12 13 13 12 T 30.717 32.862 26.957 36.667 38.971 33.235 H 2 1 1 1 2 2 T 23.333 25.280 20.281 25.101 29.502 24.699 H 5 5 6 6 7 8 T.. 8.018 9.999 10.282 9.433 H 11 14 14 12 24 18 T 12.737 13.740 11.272 13.872 14.859 13.296 H 4 7 5 6 8 13 T 8.720 10.097 8.530 11.040 12.171 10.111 H 5 2 4 4 8 6 T.. 7.971 11.079 12.423 10.491 H 12 18 14 17 24 61 T 55.362 61.107 57.508 72.542 78.567 65.017 H 282 413 179 233 388 412 T 9.910 13.292 10.058 13.169 16.331 12.552 H 36 55 33 61 58 87 T 90.400 91.791 74.322 91.757 101.014 89.857 H 5 49 16 10 12 14 T 16.695 17.738 15.255 18.557 20.114 17.672 H 1 1 5 5 7 5 T. 23.080 17.617 23.185 25.752 22.409 Kaynak: GTB, TUİK. H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı (Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.) 20
Grafik 8: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Elektrikli Teçhizat İthalatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelere İhracatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. H: Türkiye İhracatı, T: İlgili Ülke İthalatı (Not: Çubuklar, 2007-2012 dönemindeki Ülkelerin Ortalama İthalatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelere Ortalama İhracatını göstermektedir.) 2007-2012 döneminin en önemli Elektrikli Teçhizat ithalatçıları sıra ile ABD (89 milyar dolar), Çin (65 milyar dolar), Almanya (50 milyar dolar) ve Hong Kong (33 milyar dolar)dur. 2007-2012 döneminde Elektrikli Teçhizat sektöründe en yüksek ithalatı, ortalama 89 milyar dolar ile ABD yapmaktadır. Türkiye nin söz konusu dönemde ABD ye ihracatı ise 87 milyon dolar düzeyindedir. Türkiye, ABD nin Elektrikli Teçhizat ihtiyacının karşılanmasında etkisi olmayan bir ülke konumundadır. 65 milyar dolar düzeyinde Elektrikli Teçhizat ithal eden Çin e Türkiye, 65 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmektedir. 50 milyar dolar düzeyinde Elektrikli Teçhizat ithal eden Almanya ya Türkiye, 812 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmektedir. Türkiye, Almanya nın ihtiyacının %1,6 sını karşılamaktadır. 21
Tablo 5: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Elektrikli Teçhizat İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar) Avrupa Birliği 27 Diğer Asya Diğer Avrupa (A.B Hariç) Kuzey Amerika Orta Amerika ve Karayipler Almanya Avusturya Belçika Fransa Hollanda İngiltere İspanya İtalya Polonya Çek Cumhuriyeti Güney Kore Hong Kong Japonya Singapur Tayland Tayvan Çin Kaynak: GTB, TUİK. İsviçre A.B.D. Meksika 2007 2008 2009 2010 2011 2012 H 77.525 87.051 68.631 81.232 94.570 81.802 T 1.026 1.294 1.309 1.286 1.465 1.418 H 9.389 10.932 8.763 9.769 11.056 9.982 T 115 112 88 120 139 143 H 8.813 10.086 8.172 9.165 9.761 9.199 T 48 52 45 50 54 40 H 25.330 27.844 22.079 23.264 25.105 24.725 T 490 580 435 426 526 480 H 12.112 12.823 10.347 12.410 14.902 12.519 T 56 54 35 40 76 51 H 17.147 17.150 12.813 14.336 16.752 15.640 T 200 176 120 141 177 170 H 11.722 13.042 10.554 11.214 14.322 12.171 T 184 200 180 269 377 310 H 29.350 31.452 23.817 25.337 28.141 27.619 T 493 658 486 638 712 620 H 10.539 11.841 9.414 11.385 13.381 11.312 T 107 337 325 431 621 386 H 10.440 12.152 8.940 10.937 13.590 11.212 T 110 162 112 149 195 144 H 16.521 19.970 20.213 26.020 31.238 22.792 T 666 319 271 603 798 383 H 29.186 30.902 24.929 32.035 32.953 30.001 T 9 8 6 8 11 10 H 45.876 49.879 40.253 50.822 53.149 47.996 T 206 212 230 155 215 196 H 15.287 15.683 12.228 16.085 18.084 15.473 T 15 18 13 10 9 9 H 9.964 10.855 9.383 12.319 13.489 11.202 T 31 35 27 39 47 61 H.. 14.466 18.060 16.570 16.365 T 321 227 278 357 291 182 H 96.032 115.353 98.861 133.058 157.693 120.199 T 1.616 2.188 1.824 2.597 2.756 2.853 H 9.109 10.704 9.006 9.948 11.421 10.037 T 55 62 60 58 86 72 H 48.370 51.110 43.183 52.138 56.228 50.206 T 225 337 214 261 283 300 H. 24.530 19.957 24.557 26.136 23.795 T 23 25 18 26 37 36 H: İlgili Ülke İhracatı, T: Türkiye İthalatı (Not: Ülkelerin 2012 yılına ait ithalat değerleri henüz açıklanmadığından, 2012 yılı için verisi bulunan son 5 yılın ortalama değeri esas alınmıştır.) 22
Grafik 9: 2007-2012 Döneminde En Yüksek Elektrikli Teçhizat İhracatı Yapan 20 Ülke ve Türkiye nin Bu Ülkelerden İthalatı (Milyon Dolar) Kaynak: GTB, TUİK. H: İlgili Ülke İhracatı, T: Türkiye İthalatı (Not: Çubuklar, 2007-2012 dönemindeki Ülkelerin Ortalama İhracatını ve Türkiye'nin Bu Ülkelerden Ortalama İthalatını göstermektedir.) 2007-2012 döneminde Elektrikli Teçhizat ihracatında Çin (120 milyar dolar), Almanya (82 milyar dolar), ABD (50 milyar dolar), Japonya (48 milyar dolar) ve Hong Kong (30 milyar dolar) önde gelen ülkelerdir. Türkiye nin 2,8 milyar dolar ile en fazla ithalat yaptığı ülke Çin olup; Çin i 1,4 milyar dolarlık ithalat ile Almanya takip etmektedir. 50 milyar dolarlık ihracat yapan ABD den Türkiye nin gerçekleştirdiği ithalat 300 milyon dolardır. 23
Tablo 6: Elektrikli Teçhizat Sektörü Dâhilde İşleme (Milyon Dolar) Yıl İhracat Toplam İhracat İhracattaki Pay İthalat Toplam İthalat İthalattaki Pay 2007 4.252 6.623 64% 1.835 6.742 27% 2008 5.067 7.868 64% 1.998 8.034 25% 2009 4.430 6.910 64% 1.860 7.148 26% 2010 4.999 7.944 63% 2.167 8.859 24% 2011 5.747 9.308 62% 2.229 10.208 22% 2012 5.925 9.624 62% 1.658 9.083 18% Kaynak: GTB Tablo 6.A: Elektrikli Teçhizat Sektörü Dâhilde İşleme (ISIC Kod 4)(Milyon Dolar) 2710 Elektrik motoru, jeneratör, transformatör ile elektrik dağıtım ve kontrol cihazlarının imalatı 2720 Akümülatör ve pil imalatı 2731 Fiber optik kabloların imalatı 2732 2733 2740 Diğer elektronik ve elektrik telleri ve kablolarının İmalatı Kablolamada kullanılan gereçlerin imalatı (wiring devices) Elektrikli aydınlatma ekipmanlarının imalatı 2750 Ev aletleri imalatı 2790 Kaynak: GTB Diğer elektrikli donanımların İmalatı İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat İthalat 2007 2008 2009 2010 2011 2012 904 1.119 901 896 951 975 464 600 502 537 580 563 115 149 116 143 175 198 4 6 4 11 17 59 23 27 21 22 22 26 8 11 9 19 29 23 943 1.103 700 931 1.201 1.226 155 153 95 99 98 99 1 0. 0.. 3 5 5 5 3 4 31 22 13 15 20 33 54 52 25 37 44 35 2.223 2.632 2.518 2.675 3.031 3.313 57 67 66 80 86 78 14 16 161 317 348 154 1.091 1.105 1.155 1.378 1.371 796 24