HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 31 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. ozge.catakli@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Neden Önemli Reel Kesim Güven Endeksi (MBRKGE) Endeks, TCMB tarafından yürütülen İmalat Sanayi Yönelim Anketi ne verilen cevaplar kullanılarak oluşturulmaktadır. Ekonomide ağırlığı olan özel sektör kuruluşlarının yöneticilerinin ekonomideki mevcut duruma bakışları ve geleceğe ilişkin beklentilerini ortaya koyan anket, üretim, talep, yatırım, satış, istihdam, KKO ve enflasyonla ilgili sorular içermektedir. MBRKGE nin 100 değerini alması, anketin kapsadığı reel kesim temsilcileri tarafından yapılan değerlendirmelere göre ekonomik faaliyetlere ilişkin istikrarlı bir görünüme karşılık gelmektedir. 100 ün üzerindeki değerler, güvenin arttığı iyimser bir görünüme, 100 ün altındaki değerler ise reel kesim temsilcilerinin ekonomik gidişat hakkında kötümser olduğuna işaret etmektedir. Haftaya Bakış Geçen hafta yurtiçinde dikkat çeken makroekonomik veriler, TCMB tarafından açıklanan imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, Reel Kesim Güven Endeksi ve enflasyon raporu ile TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret verileriydi. Bu verilerin yanı sıra Cuma günü nihai sonuçları yayımlanan IMF nin Türkiye ile ilgili Program Sonrası İzleme ve 4. Madde Konsültasyon Raporu öne çıktı. TCMB nin İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarını esas alarak belirlediği ve son sekiz aydır artış kaydeden imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı, Temmuz da bir önceki aya göre 1,1 puan, geçen yılın aynı ayına göre ise 7,3 puan artarak %74,7 oldu. Yine TCMB İktisadi Yönelim Anketi sonuçlarına dayalı bir veri olan Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE), Temmuz ayında bir önceki aya göre 1 puan artarak 112,7 seviyesinde gerçekleşti. RKGE, Nisan ayında 118,8 seviyesine ulaşmış, ancak takip eden aylarda gerileyerek Haziran da 111,7 olmuştu. RKGE yi oluşturan anket sorularına ait yayılma endekslerinden mevcut toplam sipariş miktarı, gelecek üç aydaki ihracat sipariş miktarı, son üç aydaki toplam sipariş miktarı, genel gidişat eğilimi, sabit sermaye yatırım harcaması ve mevcut mamul mal stoklarına ilişkin değerlendirmeler endeksi artış yönünde etkilerken; gelecek üç aydaki toplam istihdam beklentisi ve gelecek üç aydaki üretim hacmine ilişkin değerlendirmeler endeksi azalış yönünde etkilediği görülüyor. TCMB, 2010 yılına ait üçüncü Enflasyon Raporu nda, yıl sonu enflasyon tahminini 0,9 puan düşürdü. TCMB, enflasyonun 2010 yılı sonunda orta noktası %7,5 olmak üzere %6,5-%8,5 oranları arasında; 2011 yılı sonunda ise orta noktası %5,3 olmak üzere %3,6-%7 oranları arasında olacağını öngördü. Enflasyon tahminlerinin aşağıya çekilmesine gerekçe olarak temel enflasyon göstergelerinde son dönemde gözlenen yavaşlama, düşük dış talep beklentisi, gıda ve petrol fiyatlarındaki düşüş ile orta vadeli tahminlerde kullanılan çıktı açığı gösterildi. TÜİK in açıkladığı dış ticaret verilerine göre ihracat, yılın ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre %14,9 artarak $54,8 milyara, ithalat ise %33,6 artışla $83,3 milyara yükseldi. Bu gelişmelere bağlı olarak aynı dönemler itibarıyla %94,6 oranında artan dış ticaret açığı da $28,5 milyar oldu. Haziran da en çok ihracat gerçekleştirilen ülke Almanya olurken, fasıllar bazında en yüksek ihracat kalemi motorlu kara taşıtları oldu. IMF tarafından Cuma günü açıklanan Program Sonrası İzleme ve 4. Madde Konsültasyonu nihai raporunda Türkiye ile ilgili iyimser değerlendirmelere yer verildi. Raporda 2010 yılı için GSYH büyümesi %6,1 olarak tahmin edilirken, enflasyonun %7,6 olacağı öngörüldü. Diğer taraftan ithalattaki güçlü seyre bağlı olarak GSYH nin %4,75 ine yükselmesi beklenen cari açığın yaratacağı risklere dikkat çekilerek, küresel belirsizliklerin de olduğu bir ortamda bu gelişmelerin büyümeyi istikrarsız dış finansmana bağımlı hale getirebileceği belirtildi. Mali disiplinin de önemi hatırlatılan raporda, Mali Kural ın yasalaşarak 2011 yılı bütçesine temel oluşturmasının kritik önemde olduğu vurgulandı. ABD de ikinci çeyrek GSYH büyümesi %2,4 olarak açıklanırken, daha önce %2,7 olarak belirlenen ilk çeyrek büyümesi de %3,7 ye revize edildi. Öte yandan büyüme verilerinde 3 yıl geriye giden aşağı yönlü revizyonlar yapıldı. Resesyonun sanıldığından daha derin ve iyileşmenin de zannedilenden daha yavaş olduğunu gösteren geriye dönük revizyonların yanı sıra son çeyrek verisinde kişisel tüketim harcamalarının beklendiği derecede güçlü olmaması, piyasaların veriye olumsuz yaklaşmasına neden oldu. ABD Haziran ayı dayanıklı tüketim malı siparişleri artış beklentilerinin aksine %1 gerilerken, tüketici güven endeksi de istihdam ve gelir koşullarındaki kötüleşmeye bağlı olarak Temmuz ayında 54,3 ten 50,4 e geriledi. Haziran ayı yeni konut satışları verisi 330 bin adet ile beklentilerin üzerinde açıklansa da Mayıs ayı verisinin aşağı yönlü ciddi bir revizyon görmesi olumsuz karşılandı. Konut piyasasına ilişkin verilerin, vergisel teşviklerin sonra ermesinin ardından önümüzdeki dönemde dalgalanmalar gösterebileceği düşünülüyor. Avrupa da ise Haziran ayı işsizlik rakamları açıklandı. Euro Alanı işsizlik oranı %10 düzeyinde değişmeden kalırken, %9,5 olan Haziran 2009 seviyesine göre 0,5 puan arttı. Bir yıl öncesine göre AB üyesi 4 ülkede azalan, 1 ülkede sabit kalan işsizlik oranları, kalan 22 ülkede yükselmiş durumda. KAPANIŞ VERİLERİ (30 Temmuz) İMKB-100 : 59.867 / $ : 1,3045 USD : 1,5045 $ / : 86,45 EURO : 1,9596 Petrol ($/varil) : 79,26 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %8,32 Altın ($/ons) : 1.180,40
Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Ağu.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 23.Tem 30.Tem Değişim İMKB-100 59.300 59.867 %0,96 İMKB-30 74.946 75.995 %1,40 Sınai 42.985 43.331 %0,80 Hizmetler 35.295 36.394 %3,11 Mali 93.910 94.372 %0,49 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) İMKB-100 2.200 62.000 2.000 60.000 1.800 58.000 1.600 56.000 1.400 54.000 1.200 52.000 1.000 50.000 23.Tem 26.Tem 27.Tem 28.Tem 29.Tem 30.Tem İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Avrupa bankalarının stres testi sonuçlarının açıklanmasının ardından piyasalarda gerginliğin kısa vadede azalması ve risk iştahının artmasıyla birlikte İMKB-100 endeksi özellikle bankacılık hisselerinde yaşanan para girişiyle hafta içinde 60.000 puanın üstüne çıkarak 60.951 puanla tarihi zirvesine ulaştı. Bankacılık hisselerine para girişinin gerçekleşmesinde bankalara yönelik iyimser bilanço beklentileri rol oynarken, yurtiçinde açıklanan olumlu makroekonomik veriler de borsadaki yükselişi destekledi. İMKB- 100 endeksi hafta boyunca rekor seviyelerini test ettiği yükselişi sonrasında, haftanın son günü gerçekleşen kâr realizasyonu ve aşağı yönlü seyir izleyen yurtdışı piyasaların etkisiyle gerilese de, haftayı %0,96 yükselişle 59.867 puandan kapattı. Hisse senetleri piyasasında bu hafta da yükselişin süreceğini ancak yüksek seviyelerden kâr satışları yaşanabileceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 23.Tem 30.Tem (Puan) TRT250412T11 8,19 8,32 0,13 TRT250112T14 8,19 8,35 0,16 TRT031110T10 7,54 7,63 0,09 TRB180810T18 7,09 7,07-0,02 TRT150120T16 8,84 9,02 0,18 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 137,37 135,35-2,02 %3,00 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,65 Kaynak: İMKB Tahvil-bono piyasasında geçen haftanın ilk iki gününde ihaleler takip edildi. Hazine, Pazartesi ve Salı günü gerçekleştirdiği ihalelerle Temmuz ayı borçlanma programını %91 lik bir borç çevirme oranıyla tamamladı. Hafta başında yurtdışındaki hava, gerek Avrupa bankalarının stres testinden görece sorunsuz çıkmaları, gerekse ABD de şirket bilançolarının olumlu yönde açıklanması nedeniyle iyimserdi. Ancak, haftanın sonuna doğru ABD ve Euro Alanı ndan gelen olumsuz makroekonomik veriler nedeniyle bu iyimserlik sürdürülemedi.. Özellikle, %1 artacağı tahmin edilirken %1 gerileyen ABD Haziran ayı dayanıklı tüketim malı siparişleri verisinin açıklanmasının ardından, yurtdışında bozulan havanın yurtiçine yansımasıyla faiz oranlarında hızlı bir yükseliş yaşandığı görüldü. Faizlerdeki yükselişte yabancı yatırımcıların satışları da etkili oldu. 25 Nisan 2012 vadeli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 13 baz puan yükselerek %8,32 düzeyine çıktı. Bu hafta veri açıklamaları açısından oldukça yoğun geçecek. Tahvil-bono piyasasında özellikle ABD makroekonomik verileri ile Avrupa ve İngiltere Merkez Bankalarının yapacakları toplantılar yakından izlenecek. Gösterge tahvilde bileşik faizin %8,25-8,50 bandında hareket etmesini bekliyoruz. 2
Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Haz.10 Tem.10 Tem 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 23.Tem 30.Tem Değişim Dolar (¹) 1,5118 1,5045 -%0,48 Euro (¹) 1,9528 1,9596 %0,35 Sepet (²) 3,0155 3,0134 -%0,07 /$ Paritesi (³) 1,2904 1,3045 %1,09 $/Yen Paritesi (³) 87,44 86,45 -%1,13 (¹) TCMB'nin gösterge niteliğindeki döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. / $ $ / 1,65 115 1,60 1,55 110 1,50 105 1,45 100 1,40 1,35 95 1,30 90 1,25 1,20 85 1,15 80 / $ $ / Avrupa daki bankalara uygulanan stres testi sonuçlarından sonra Euro yatırımcıların güvenini kazanırken, AB ekonomisine ilişkin endişelerin kısmen geri planda kaldığı görüldü. ABD de tüketici güven endeksi ve dayanıklı tüketim malı siparişleri başta olmak üzere makroekonomik verilerin olumsuz gelmesinin yanı sıra FED tarafından açıklanan Bej Kitap ta da ekonominin yavaşlamakta olduğuna ilişkin değerlendirmeler, ABD ekonomisindeki toparlanmanın devamına yönelik kaygıları artırdı. ABD 2. çeyrek büyüme verisinin beklentilerin altında kalması ve verinin detaylarının neden olduğu kötümser yorumlar, ABD de faiz oranlarının 2011 de de düşük seyredeceği öngörüsünü güçlendirdi. Bu gelişmelere bağlı olarak Dolar ın başta Euro ve Yen olmak üzere önemli para birimleri karşısında değer kaybettiği gözlendi. Geçtiğimiz hafta, Dolar daki değer kaybına bağlı olarak Dolar/TL paritesi gerilerken, Euro/TL paritesi bir miktar yükseldi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 23.Tem 30.Tem (Puan) EMBI+ Endeks 537,13 540,94 3,81 Spread 290 287-3 Türkiye Endeks 369,25 369,98 0,73 Spread 235 239 4 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 23,50 Kaynak: JP Morgan Geçtiğimiz hafta başında küresel piyasalara hâkim olan iyimserliğin hafta ortasından itibaren yerini temkinli bir havaya bırakmasına bağlı olarak ABD hazine tahvillerinin getirilerinde dalgalı bir seyir izlendi. Avrupa bankaları stres testinin ve ABD şirket bilançolarının beklentileri karşılamasının ardından piyasa odağının ABD ekonomisinde toparlanmanın yavaşladığı yönündeki açıklamalara kayması risk iştahının azalmasına neden oldu. Haftanın son işlem günü güvenli liman olarak görülen ABD hazine tahvillerine yönelik talep artarken on yıllık hazine tahvilinin faizi %2,94 e geriledi. ABD tahvillerinin faizlerine paralel olarak gelişmekte olan ülke eurotahvilerinin risk priminde de hafta boyunca dalgalı bir seyir izlendi. Buna göre gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri haftayı 3 baz puan düşerek 287, Türk eurotahvillerinin risk primi ise 4 baz puan yükselerek 239 seviyesinden kapattı. 2009 sonu ile karşılaştırıldığında gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri 13 baz puan, Türkiye eurotahvillerinin risk primi ise 42 baz puan artmış durumda. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise önceki hafta bulunduğu 23,47 seviyesinden 23,50 düzeyine yükseldi. 3
Tem 09 Tem 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300,00 1.200,00 1.100,00 1.180,40 90 80 70 60 79,26 1.000,00 50 900,00 40 800,00 30 ABD de şirket bilançolarının olumlu açıklanması, uluslararası piyasalarda risk algılamasının azalmasını sağlarken daha çok hisse senetlerine yönelinmesine ve değerli metallerde satışlara neden oldu. Bu nedenle, geçtiğimiz hafta altın fiyatları düşüşüne devam etti. Hafta içinde $/ons 1.156,90 seviyesine kadar gerileyen altın fiyatları; Dolar ın Euro ve Yen karşısındaki kayıpları, ABD 2. çeyrek büyüme verisinin beklentilerin altında açıklanması ve tepki alımları gibi nedenlerle haftanın son günlerinde yükselişe geçse de, haftalık bazda bakıldığında %0,69 oranında gerileyerek $/ons 1.180,40 oldu. Son haftalarda küresel ekonomik aktivitenin görünümüne ilişkin olumlu görüşlerin etkisiyle, Commodity Research Bureau ya (CRB) ait CRB emtia fiyatları endeksi haftalık bazda %2,9 oranında arttı ve son 3 ayın en yüksek seviyesine çıktı. Bunun yanı sıra haftalık bazda Dolar ın Euro karşısında değer kaybetmesi de petrol fiyatlarındaki artışı destekledi. ABD petrol stoklarındaki artışa rağmen, Brent türü petrolün spot fiyatı haftalık bazda %2,21 oranında yükseldi ve Cuma gününü, son 12 haftanın en yüksek seviyesi olan $/varil 79,26 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 2 Ağustos ABD Temmuz Ayı ISM İmalat Sanayi Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54) 3 Ağustos TÜİK Temmuz Ayı Enflasyon Verileri ABD Haziran Ayı Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) Fiyat Endeksi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Artış) ABD Haziran Ayı Kişisel Tüketim Harcamaları (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Artış) ABD Haziran Ayı Kişisel Gelir (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Artış) ABD Haziran Ayı Bekleyen Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: %1,2 Artış) Euro Alanı Haziran Ayı Üretici Fiyat Endeksi (IPP) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4 Artış) 4 Ağustos Hazine İç Borç Ödemesi (TL20 Milyon) ABD Temmuz Ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 53) Euro Alanı Haziran Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1 Azalış) 5 Ağustos Kültür ve Turizm Bakanlığı Haziran Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) 6 Ağustos TCMB Ağustos Ayı I. Dönem Beklenti Anketi ABD Temmuz Ayı Tarım Dışı İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: 70 Bin Kişilik Azalış) ABD Temmuz Ayı İşsizlik Verisi (Piyasa Beklentisi: %9,6) 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5