Türkiye: Gelecek Nesiller İçin Fırsatların Çoğaltılması Erken Çocukluk Gelişimi Konferansı 12-13 Ekim 2010
Giriş 1. Motivasyon 2. Fırsat Eşitsizliği Yaşam sonuçları Günümüzde çocuk gelişimi sonuçları 3. Erken Çocukluk Gelişimi 4. Görüşler 2
5 Yaşından Önce Ölen Çocuk Sayısı (1000 çocukta) Motivasyon Fırsat Eşitsizliği Çocuk Gelişimi Erken Çocukluk Gelişimi Görüşler Son birkaç on yılda, Türkiye'de toplumsal sonuçlar konusunda önemli gelişmeler yaşandı Beş Yaş Altı Çocuk Ölümleri Oranı (1960-2006) 300 250 200 219 210 201 150 100 50-171 133 105 82 63 29 26 44 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 Yıl 3
Ancak Türkiye'deki gelir eşitsizliği Avrupa standartlarına göre oldukça yüksek ve uluslararası standartlara göre ise ortalama" konumda. Kişi başına gelir için Gini Endeksi 70.0 60.0 50.0 45.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Kaynak: Birleşmiş Milletler Üniversitesi WIDER Verileri (2003) 4
Yine de Türkler alışılmamış bir biçimde eşitsizliğe karşılar 80 70 Ülkede zenginler ve yoksullar arasındaki uçurumun kapatılması gerekiyor diye düşünenlerin oranı 66 69 % 60 50 40 35 36 38 41 41 43 43 44 45 47 49 51 51 52 52 54 55 55 58 58 61 30 28 29 29 30 20 20 23 10 0 Kaynak: Life in Transition Araştırması, 2006 5
Günümüzde Türkiye'de ihtiyaç sahibi bu kadar kişi bulunmasının asıl nedeni nedir? Yaşamın Kaçınılmaz Bir Yanı Şanssızlık Tembellik Adaletsizlik Kaynak: Life in Transition Araştırması, 2006 6
Fırsat eşitsizliği: hayattaki başarıyı önceden belirlenmiş koşullar değil kişisel çabalar belirlemelidir Roemer (1998) Kavram sonuçları değil fırsatları vurgular 7
Varlık Açısından Fırsat Eşitsizliği Decomposition Türkiye de Varlık of wealth Dağılımında inequality Fırsat Eşitsizlikleri in Turkey Partial Fırsatların shares of eşitsizliğe opportunities katkısında contributing kısmi to inequality payları 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 68% 32% Efforts, Eşitsizliğin luck çaba and şans ve ölçülemeyen koşullara circumstances not atfedilebilecek bölümü measured Circumstances: Eşitsizliğin koşullara Lowerbound fırsatlara estimation atfedilebilecek for ve inequality bölümü (alt in sınır) wealth asset index attributable to opportunities Doğum yeri (kentsel/ Birth Area (Urban/Rural) Kırsal) %39 39% Birth Doğum region yeri 1% Father's Babanın education eğitimi 23% %23 Number Kardeş of siblings sayısı 9% Language Dil 10% Mother's Annenin eğitimi education %18 18% 1 8
Hanehalkının varlık durumu ve koşullar Doğum Yerine Göre Doğum Bölgesine Göre Kent Batı Kırsal İç Anadolu Doğu Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah Annenin Eğitim Düzeyine Göre İlkokul Yüksek öğretim Ortaöğretim Babanın Eğitim Düzeyine Göre İlkokul Yüksek öğretim Ortaöğretim Eğitim almamış Eğitim almamış Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah Anadile Göre Kardeş Sayısına Göre Türkçe Beşten az Türkçe dışındaki diller Beşten fazla Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah Düşük refah Ondalık Olarak Malvarlığı Yüksek Refah 9
Eğitim Sonuçlarında Fırsat Eşitsizliği: Başarı PISA sonuçları (2006): Genel eğitim başarısı dörtte bir ila üçte bir arası oranda bu koşullara göre değişmektedir. Çoğunlukla sosyo-ekonomik arkaplan farklılıklarıyla açıklanabilir. Özellikle kırsal/kentsel ayrımı açısından, mekansal değişkenler de önemlidir. Cinsiyet okula kaydolma konusunda önemli bir etken olmasına rağmen, ileride de göstereceğimiz gibi başarı konusunda belirleyici bir unsur değil. 10
Fırsatların nesilden nesile aktarılması, bügün de çocukların yaşam fırsatlarının şekillendirmeye devam ediyor Nesiller Arası Fırsat Grupları Düşük Nesiller arası Fırsat Grubu Annenin doğum yeri Kırsal Doğu Anne tarafından büyük anne ve büyük babanın eğitimi İlkokulu tamamlamamış Yüksek Nesiller arası Fırsat Grubu Batı Kentleri/Merkez En azından ilkokulu tamamlamış 11
Nesiller Arası Fırsat Gruplarına Göre Çocuk Yoksulluğu, Büyüme Geriliği ve İyot Eksikliğinde Görülen Nispi Riski Oranları, 2004 2.0 1.5 Relative Risk of Child Poverty, Stunting and Iodine Deficiency, by intergenerational opportunity group, 2004 1.7 1.5 1.0 0.8 0.5 0.0-0.5-1.0-0.7-0.6-0.8 Child poverty (below age 5) Çocuk yoksulluğu (5 yaş altı) Boy Stunting kısalığı Iodine İyot eksikliği deficiency Not: 5 yaş ve altı tüm çocuklardaki ortalama insidansa göre risk (yoksulluk oranı 36.2%, büyüme geriliği oranı 12% ve iyot eksikliği oranı 50%). Kaynak: Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 12
Skor Motivasyon Fırsat Eşitsizliği Çocuk Gelişimi Erken Çocukluk Gelişimi Görüşler Türkiye de 36-47 Aylık Çocuklar için Hanehalkı Düzeyinde Bilişsel Gelişim Girdileri Düşük SED ortalaması Orta SED ortalaması Yüksek SED ortalaması Duyarlılık puanı (annenin çocuğa karşı) Dil uyarım puanı (annenin çocuk için) Öğrenme materyalleri puanı (çocuğun evde ulaşabileceği) 13
okula kayıt oranları okula kayıt oranları Motivasyon Fırsat Eşitsizliği Çocuk Gelişimi Erken Çocukluk Gelişimi Görüşler Okula Kayıt Oranları konusunda fırsat eşitsizliği Fırsat Grubu ve Cinsiyete göre Okula Kayıt/Yaş Profilleri, (2004) Fırsat gruplarına göre okula kayıt/yaş oranları Fırsat gruplarına göre okula kayıt/yaş oranları yaş büyük anne/büyük baba okula gitmemiş, anne Doğu da kırsal kesimde doğmuş büyük anne/büyük baba okula gitmiş, anne bir batı kentinde doğmuş yaş Kız Erkek 14
Erken Çocukluk Gelişimi çocuğun gelişimi doğum öncesinde başlar öğrenme doğumun hemen ardından başlar bütün temel beyin gelişimi ilk yıllarda gerçekleşir Erken yaşlardaki büyüme geriliği (yaşa göre kısa boy) zekayı düşürür. Iyot eksikliği zihinsel geriliğe neden olur Yetersiz bilişsel uyarım öğrenme yetilerini zayıflatır. 15
EÇG politikaları için Kazanç Simülasyonları: Okulöncesi Eğitim Şu anda 20-39 yaşlarında olan kişilerin eğitimlerini bir yıl genişletmek (okulöncesi eğitimin ölçülen etkisine eşdeğer) İki kanal: daha fazla kazanç için daha fazla eğitim meslek dağılımı Etkileri: 20-39 yaş arasındaki tüm bireylerin ortalama kazançlarında yüzde 8 artış Kadınların işgücüne katılımı oranında yüzde 14 artış yoksulluk oranında yüzde 5 azalma 16
A. Fırsat eşitsizliği önemlidir ve nesilden nesile geçer B. Çocuk gelişimi, özellikle kız çocukları için, fırsat grupları ve yoksul gruplar arasında farklılıklar gösterir. Geleneksel dayanışma sistemi, ne kadar güçlü olursa olsun, bu dezavantajı telafi edemez. C. Eşitlik-yanlısı politikalar erken yaşlardaki koşullar ve sonuçlar arasındaki bağı zayıflatabilir; özellikle dezavantajlı çocuklar hedef alındığında, erken çocukluk gelişimi politikalarının ekonomik büyüme ve yoksulluğun azaltılmasında çok büyük etkileri olabilir. 17