A BAŞLANGIÇ Konuya Hazırlık 1. Bilgisayarı kapatma yolları hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Flash diskin biçimlendirilmesi hakkında bildiklerinizi anlatınız. 1. BİLGİSAYARDA İLK ADIM Kişisel bilgisayarlar kullanılmaya başladığında klavye ile yönetiliyordu ve işletim sisteminin yapısı gereği klavye aracılığıyla bilgisayarı kullanmak için bir dizi komut ezberlemeye gerek vardı. Teknolojinin gelişimiyle fare kullanımının yaygınlaşması, komut ezberlemeye gerek olmadan bilgisayar kullanımını getirdi; böylece kişisel bilgisayar kullanımı daha da yaygınlaştı. Tablet bilgisayarlarda ise fare kullanımına da gerek kalmamıştır. Çünkü dokunmatik ekran ile bilgisayarlar doğrudan yönetilebilmektedir. a. Bilgisayarı çalıştırma: Bilgisayar donanım ve yazılım olarak iki temel bileşenden oluşur. Donanım bilgisayarın fiziksel yapı elemanları, yazılım ise bilgisayarda çalışan her tür programdır. Bilgisayarın çalışabilmesi için herhangi bir işletim sisteminin olması gerekir; Windows XP, Windows VİSTA, Windows 7, Pardus, Mac OS X gibi. Bilgisayarı çalıştırmak için güç düğmesine basılır, bu işlemle sistem dosyaları yüklenerek bilgisayar açılır. Bilgisayar ilk açıldığında masaüstü ekranı karşımıza gelir ve bu ekran üzerinden bilgisayar kullanılır (Resim 2.1). Resim 2.1: Masaüstü ekranı b. Bilgisayarı düzgün şekilde kapatma: Windows 7 işletim sisteminde, Başlat menüsünden Kapat seçeneği seçildiğinde bilgisayar, işlemleri sonlandırarak kendini kapatır. Kapatma ve oturum seçeneklerini görmek için Kapat düğmesinin yanındaki sola ok düğmesi kullanılır (Resim 2.2). Resim 2.2: Bilgisayarı kapat penceresi ek bilgi Bilgisayar, klavyeden Alt + F4 tuşu kullanılarak veya güç düğmesine bir kez basılarak da kapatılabilir. 50
c. Bilgisayarı tekrar çalıştırma: Başlat menüsünden Kapat düğmesinin yanında bulunan sola ok tuşuna basıldığında gelen pencereden Yeniden Başlat seçeneği seçilerek bilgisayar tekrar çalıştırılır (Resim 2.3). Resim 2.3: Yeniden başlat ç. Bilgisayarın temel sistem bilgisi: Bilgisayarın temel sistem bilgisi donanım ve yazılım ile ilgili bilgilerdir. Bu bilgileri görmek için Bilgisayar simgesine sağ tıklanarak Özellikler seçeneği seçilir (Resim 2.4). Özellikler penceresinde işletim sistemi, dosya sistemi, işlemci, Ram miktarı görülmektedir. Bilgisayar donanım özellikleri ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için özellikler penceresi üzerinde bulunan Aygıt Yöneticisi seçeneği kullanılır. Resim 2.4: Özellikler penceresi d. Bilgisayar masaüstü ekranı ortamı: Windows 7 işletim sisteminde varsayılan olarak ekran üzerinde temel masaüstü simgeleri, program kısa yolları ve ekranın alt kısmında başlat menüsü ve görev çubuğu bulunmaktadır (Resim 2.5). Temel masaüstü simgeleri Kısayol simgeleri Masaüstü ekranı Başlat menüsü Resim 2.5: Masaüstü ekran ortamı Görev çubuğu 51
Görev çubuğunun konumu, varsayılan olarak ekranın alt kısmında yer almasına rağmen yeri değiştirilebilmektedir. Görev çubuğu üzerinde sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçildiğinde pencere üzerinde Görev çubuğunun ekrandaki konumu açılır, kutusundan istenilen seçenek seçilerek görev çubuğunun konumu değiştirilir (Resim 2.6). e. Disket biçimlendirme: Disketlerin kullanılmadan önce biçimlendirilmesi (formatlama) gerekir. Günümüz teknolojisinde disket yerine flash diskler, hafıza kartları ve harici diskler kullanılmaktadır. Biçimlendirme açısından bu aygıtların disketle aralarında fark yoktur. Bu aygıtların biçimlendirme işlemi disket biçimlendirme ile aynıdır. Biçimlendirme işlemi yapılacak disk bilgisayara bağlandıktan sonra Bilgisayar penceresi açılır (Resim 2.7). Resim 2.6: Görev çubuğu özellikleri Resim 2.7: Bilgisayar penceresi Bilgisayar penceresinde biçimlendirilecek diskin simgesi üzerine sağ tıklanarak Biçimlendir seçeneği seçilir. Flash disk biçimlendirme işlemi aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir (Resim 2.8): Resim 2.8: Flash disk özellikleri 52
Biçimlendirme penceresi üzerinde Kapasite, Dosya sistemi, Ayırma birimi boyutu varsayılan olarak ayarlanmaktadır. Bu ayarlar değiştirilebilir. Birim etiketi belirlendikten sonra biçimlendirme penceresi üzerinde bulunan Başlat düğmesine tıklanır (Resim 2.9). Resim 2.9: Biçimlendirme penceresi Biçimlendirme işlemine başlamadan önce ekrana tüm verilerin silineceğine dair uyarı iletisi gelir Tamam seçeneği tıklandıktan sonra biçimlendirme işlemi başlar (Resim 2.10). İşlem, Biçimlendirme tamamlanma uyarı penceresi nde Tamam düğmesine tıklanarak sonlandırılır (Resim 2.11). Resim 2.10: Uyarı penceresi Resim 2.11 Biçimlendirme tamamlanma uyarı penceresi uyarı Depolama birimlerini biçimlendirme işleminde, depolama aygıtındaki tüm bilgiler silineceğinden biçimlendirme işleminden önce gerekli bilgilerin yedeğini almayı unutmayınız. 53
f. Gerekli yardım fonksiyonlarını kullanma: Windows 7 işletim sistemiyle ilgili herhangi bir konu hakkında yardım ve destek için Başlat menüsündeki Yardım ve Destek seçeneği kullanılır (Resim 2.12). Yardım ve Destek penceresinde, arama bölümüne konu yazılarak istenilen konu hakkında yardım görüntülenir. İşletim sisteminin kendine ait bit yardımı bulunmaktadır ancak alınacak yardımın niteliğine göre çevrimiçi (online) yardım da alınabilir. Online yardım seçeneği yardım penceresinin alt kısmında bulunmaktadır. Resim 2.12: Yardım penceresi ek bilgi Windows ta yardım ve destek için klavyeden F1 tuşu da kullanılabilir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Windows 7 işletim sistemi kullanırken herhangi bir konu ile ilgili yardım ve destek için Başlat menüsündeki... kullanılır. 2. Windows 7 işletim sistemini kullanırken bilgisayarı tekrar açmak için Başlat menüsü üzerindeki Kapat seçeneği yanında bulunan sola ok tuşuna basılır,.. seçeneği seçilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Sistem özellikleri penceresi üzerinde donanımla ilgili ayrıntılı bilgi için aşağıdakilerden hangisi seçilir? A) İşlem merkezi B) Sistem koruması C) Aygıt yöneticisi D) Gelişmiş sistem ayarları E) Uzak bağlantı ayarları 4. Aşağıdakilerden hangisi masaüstü ekranında yer almaz? A) Başlat menüsü B) Görev çubuğu C) Program kısa yolları D) Tarih saat E) Aygıtlar 5. Bir flash belleği biçimlendirmek için neler yapılmalıdır? 6. Görev çubuğunun masaüstü ekranındaki konumunu ayarlamak için neler yapılmalıdır? 54
B MASAÜSTÜ EKRAN GÖRÜNTÜSÜNÜN YAPILANDIRILMASI Konuya Hazırlık 1. Kısayol hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Masaüstü simgeleri hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. SİMGELERLE (İKONLARLA) ÇALIŞMA Windows 7 de işlemlerin hızlı ve kolay yapılması için temel masaüstü simgeleri vardır. İşletim sistemi ilk kurulduğunda varsayılan olarak masaüstünde yalnızca Geri Dönüşüm Kutusu bulunur. Masaüstü simgelerini ekleyip çıkarmak için masaüstüne sağ tıklayıp kişiselleştirme seçilir. Gelen pencereden Masaüstü simgelerini değiştirin seçeneği seçilerek masaüstü simgeleri eklenip çıkarılabilir (Resim 2.13). Masaüstünde program kısa yolları da bulunmaktadır. Genelde her program kurulduğunda masaüstüne bir kısa yolu eklenmektedir. Masaüstüne, sonradan da kısayol eklenebilir. Resim 2.13: Masaüstü simgelerini değiştirme penceresi a. Masaüstü ekranı simgelerini seçme ve taşıma: Masaüstü simgelerini seçmek için fare ile üzerlerine bir kez tıklamak yeterlidir. Masaüstü simgelerinin yerleri fare ile sürükle bırak yöntemi ile de düzenlenebilir. Simgeleri ekranda farklı bölgelere taşımak için masaüstüne sağ tıklanıp görünüm seçeneğinde Simgeleri otomatik düzenle seçeneğinin pasif durumda olması gerekir (Resim 2.14). Resim 2.14: Masaüstü simge düzenle penceresi 55
b. Temel masaüstü ekranı simgelerini tanıtma: Windows 7 temel masaüstü simgeleri Bilgisayar, Kullanıcı Dosyaları, Geri Dönüşüm Kutusu, Ağ ve Denetim Masasıdır. Bilgisayar: Bilgisayardaki tüm sürücülere, dosyalara ve ağ bağlantısına ulaşılan temel masaüstü simgesidir. Bilgisayar penceresinden bilgisayarın bütün birimlerine ulaşılabilir (Resim 2.15). Resim 2.15: Bilgisayar penceresi Kullanıcı dosyaları: Kullanıcının üzerinde işlem yaptığı ofis belgelerinin, görüntü, ses ve film dosyalarının tutulduğu bölümdür (Resim 2.16). Resim 2.16: Kullanıcı dosyaları 56
Geri dönüşüm kutusu: Dosya ve klasörlerin silinmek üzere geçici olarak tutulduğu bölümdür. Geri dönüşüm kutusuna atılmış dosya silinmiş değildir. Dosyayı kalıcı olarak silmek için geri dönüşüm kutusuna sağ tıklanarak Geri Dönüşüm Kutusunu Boşalt seçeneği seçilir (Resim 2.17). Geri dönüşüm kutusu penceresi içindeki bir dosyanın silinmesinden vazgeçilmesi durumunda dosya üzerine sağ tıklanarak Geri Yükle seçeneği seçilir. Resim 2.17: Geri dönüşüm kutusu ek bilgi Bir dosyayı geri dönüşüm kutusuna atmadan, doğrudan silmek için silme işleminden önce klavyeden Shift tuşu basılı tutulur. Ağ: Ağ penceresi üzerinde mevcut ağ bağlantıları görünmektedir. Bu pencere üzerinde ağ ile ilgili düzenleme ve tanımlama işlemleri de yapılmaktadır (Resim 2.18). Resim 2.18: Ağ penceresi 57
Denetim masası: Windows un yönetimiyle ilgili her türlü ayarlamaların ve düzenlemelerin yapıldığı bölümdür (Resim 2.19). Resim 2.19:Denetim masası Kısayol simgesi ya da masaüstü ekranı menüsü oluşturma: Masaüstünde kısayol oluşturmak için aşağıdaki işlem adımları izlenir: 1. Masaüstünde boş bir alana farenin sağ tuşu tıklandığında çıkan menüden sırayla Yeni ve Kısayol seçeneği seçilir (Resim 2.20). Resim 2.20: Yeni kısayol 2. Ekrana gelen Kısayol Oluştur penceresinden Gözat düğmesi tıklanır (Resim 2.21). Resim 2.21: Gözat penceresi 58
3. Kısayolu oluşturulacak hedef seçildikten sonra İleri düğmesi tıklanır (Resim 2.22). Resim 2.22: Kısayol ad verme penceresi 4. Program için bir başlık seç penceresi ekrana gelir. Buraya kısayol için bir isim girilir. Son düğmesine tıklanarak işlem tamamlanır (Resim 2.23). Resim 2.23: Kısayol isim verme penceresi 5. Masaüstüne oluşan kısayol simgesi aşağıdaki gibidir (Resim 2.24). Resim 2.24: Kısayol simgesi ek bilgi Dosya üzerine sağ tıklayıp Gönder seçeneği altında yer alan Masaüstü (kısayol oluştur) seçeneği kullanılarak da masaüstüne kısayol oluşturulabilir. etkinlik Siz de D sürücüsünde bulunan bir klasörünüzün masaüstünde kısayolunu oluşturunuz. 59
2. PENCERELERLE ÇALIŞMA Windows 7 işletim sistemi, pencereli yapıdan oluşmaktadır. Her menü kendi penceresinde açılmakta, bütün işlemler pencereler üzerinden gerçekleştirilmektedir. a. Araç çubukları: Pencere üzerinde işlemlerin daha kolay yapılmasını sağlayan Windows 7 araç çubuğu, eski Windows sürümlerine göre değişiklik göstermektedir. Windows 7 de araç çubuğu; açılan pencere, program ve dosyanın türüne göre değişim gösterir (Resim 2.25). Araç çubuğu üzerinde bulunan Düzenle menüsü, araç çubuğu üzerinde bulunmayan ek uygulamaların kullanıldığı bölümdür. Resim 2.25: Araç çubuğu b. Bir uygulama penceresinin bölümleri Adres çubuğu: Kullanılan programın, dosya ya da klasörün konumunun olduğu bölümdür. Menü çubuğu: Programda kullanılabilecek menüleri kullanıcıya sunar. Bir menü üzerinde tıklandığında aşağıya doğru komut listesi açılır. Araç çubuğu: Program, klasör ve dosyalar üzerinde hızlı bir şekilde işlem yapılmasını sağlayan bölümdür. Kaydırma çubukları: Pencerelerin düşey ve yatay görünmeyen bölümlerini kaydırma çubukları ile görebiliriz. Durum çubuğu: Durum çubuğu, sayfanın en altında yer alır. Çalıştığımız pencerenin o anki durumu hakkında bilgi verir (Resim 2.26). Adres çubuğu Menü çubuğu Kaydırma çubukları Resim 2.26: Uygulama penceresi bölümleri c. Masaüstü ekranındaki pencereleri taşıma: Windows 7 işletim sisteminde, birden fazla pencere aynı anda kullanabilir. Masaüstünde açık olan pencereler, istenilen yere kolayca taşınabilir. Herhangi bir pencerenin istenilen yere taşınması için sürükle-bırak yöntemi kullanılır. Açık olan bir pencerenin istenilen yere taşınması için fare göstergeci, pencerenin üst kısmına getirilir ve farenin aktif tuşu basılı tutulup sürüklenerek pencere bulunduğu yerden bir başka yere taşınmış olur. 60 Durum çubuğu
ç. Uygulama penceresini boyutlandırma: Bilgisayarda açık bulunan herhangi bir pencereyi değişik ölçülerde boyutlandırmak mümkündür. Açık bulunan her pencerenin büyütülmesi, küçültülmesi, daraltılması, genişletilmesi ya da ekranın tamamını kaplaması sağlanabilir. Pencereleri boyutlandırmak için pencerenin sağ üst kısmında yer alan Pencere Denetim düğmeleri kullanılır. Elle boyutlandırmak için ise pencerenin kenar noktalarına gelerek sürükle bırak yöntemiyle pencere boyutlandırılır. d. Uygulama penceresini açma kapama: Bir uygulama penceresinin açılması için pencere simgesine çift tıklamak yeterlidir. Simge çift tıklandığı zaman pencere açılır. Açılan bir pencerenin kapatılması için pencerenin üst kısmında yer alan düğmesi tıklanır. Dosya menüsündeki Kapat komutu da pencere kapatmak için kullanılabilir. ek bilgi Pencere kapatmak için klavyeden Alt+ F4 tuş birleşimi de kullanılabilir. e. Açık pencereler arasında hareket edebilme: Masaüstünde açık olan pencereler arasında hareket edebilmek için istenen pencere üzerine tıklanır, pencere aktif hâle gelir. Pencerelerin görev çubuğu üzerindeki simgeleri aracılığıyla pencereler arasında geçiş yapılır. ek bilgi Pencereler arasında geçiş yapmak için klavyeden Alt +Tab tuş birleşimi de kullanılabilir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1.... çubuğu çalıştığımız pencerenin durumu hakkında bilgi verir. 2. Kullanıcının işine yaramayan dosyalar, klasörler ve tüm nesneler silinmek üzere.......... gönderilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi bir uygulama penceresinde bulunmaz? A) Adres çubuğu B) Araç çubuğu C) Menü çubuğu D) Görünüm çubuğu E) Durum çubuğu 4. Aşağıdakilerden hangisi, pencereler arasında geçiş yapmanın klavyedeki kısayoludur? A) F4 B) Alt + F4 C) Alt + Tab D) Ctrl + A E) Alt +A 5. Masaüstünde açık bulunan pencereyi, istenilen bir konuma taşımak için kullanılan adımlar nelerdir? 6. Pencere denetim düğmelerinin adları ve görevleri nelerdir? 61
C BASİT DÜZENLEMELER YAPMA Konuya Hazırlık 1. Bilgisayarda yazı yazarken ne tür programlar kullandınız? 1. METİN DÜZENLEME Bilgisayarda metin düzenlemek için kullanılan programlara kelime işlemci programlar denir. Kelime işlemci programlarıyla oluşturulan belgelerde metnin yanı sıra tablo, grafik, resim de kullanılabilir. a. Metin düzenleme uygulamasını başlatma ve dosya oluşturma: Windows 7 de metin düzenleme programı olarak WordPad yer almaktadır. WordPad uygulamasını başlatmak için Başlat menüsünden Tüm Programlar/donatılar/WordPad seçilerek WordPad uygulaması başlatılır (Resim 2.27). WordPad uygulamasında, metin düzenlendikten sonra başlık çubuğu üzerinde yer alan disket simgesine tıklandığında Farklı Kaydet penceresi açılır. Gelen pencerede dosya adı girilip Kaydet düğmesine basılarak dosya oluşturulur. Resim 2.27: WordPad ekranı b. Dosyayı dizine kaydetme: WordPad de hazırlanmış olan belgeyi, Windows ta oluşturulmuş olan bir klasör içine kaydetmek için WordPad düğmesine tıklanır ve kaydet seçeneği seçilir. WordPad de hazırlanan belgeyi WordPad düğmesindeki kaydet seçeneği seçerek kaydettiğimizde varsayılan olarak Kitaplıklar, Belgeler klasörüne kaydedilir. Kullanıcı isterse Farklı Kaydet penceresi üzerinden konum değiştirerek farklı dizine de kaydedebilir (Resim 2.28). Resim 2.28: Farklı kaydet penceresi ek bilgi WordPad de belgeyi kısayoldan kaydetmek için başlık çubuğu üzerinde bulunan seçilebileceği gibi klavyeden Ctrl +S kısayolu da seçilebilir. simgesi 62
c. Dosyayı diskete kaydetme: WordPad uygulamasında oluşturulan belgeyi diskete kaydetmek için WordPad düğmesinden Farklı Kaydet seçilir. Farklı kaydet iletişim kutusundaki hızlı erişim düğmelerinden disket ya da taşınabilir depolama simgesi seçilir. Konum olarak taşınabilir depolama birimi düzenlendikten sonra Kaydet düğmesine tıklanır (Resim 2.29). Resim 2.29: Flash diske kaydet ç. Metin düzenleme uygulamasını ya da kelime işlemcisini kapatma: WordPad ı kapatmak için Word- Pad düğmesine tıklanarak Çıkış seçeneği seçilir. Başlık çubuğu üzerinde bulunan çıkış simgesi seçilerek de bu uygulama sonlandırılabilir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Bilgisayarda metin düzenlemek için kullanılan programlara... programları denir. 2. WordPad uygulamasında belgeyi kaydetmek için.. düğmesine tıklanarak.. seçeneği seçilir. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. WordPad de bir uygulama başlatmak için aşağıdaki adımlardan hangisi kullanılır? A) Başlat /Tüm programlar/wordpad B) Başlat/Denetim masası/wordpad C) Başlat/Tüm programlar/başlangıç/wordpad D) Başlat/Tüm programlar/donatılar/wordpad E) Başlat/Tüm programlar/başlangıç 4. WordPad de yazılmış olan belgeyi, diskete kaydetmenin işlem adımları nelerdir? 5. Kelime işlemcisini kapatmak için kullanılan yöntemler nelerdir? 63
D DOSYALARI DÜZENLEME Konuya Hazırlık 1. Dosya uzantısı hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 2. Dosya bulma konusu hakkında bildiklerinizi söyleyiniz. 1. DİZİNLER (KLASÖRLER) VE DOSYALAR Bilgisayarda en temel bilgiler, dosyalarda bulunur. Dosyaların karışıklığa neden olmaması için dizin (klasör) kullanılır. Dizinler içinde alt dizinlerde oluşturulmaktadır. a. Temel dizin yapısı: Bilgisayardaki bilgi kümelerine dosya denir. Dosyalar, dizinlere (klasörlere) kaydedilir. Bütün dizinleri kapsayan dizin ana dizin (root directory) olarak adlandırılır. Herhangi bir dizinin altında açılan dizin ise alt dizin (sub directory) adını alır. b. Dizin ve alt dizin oluşturma: Masaüstüne klasör (dizin) oluşturmak için boş bir alanda farenin sağ tuşu tıklanır ve açılan menüden Yeni seçeneğinin üzerine gelerek Klasör seçeneği seçilir, Yeni Klasör adında bir klasör eklenmiş olur. Bu yöntemle sabit disk veya disket üzerine ya da klasörün içine de klasör oluşturulabilir. c. Dizin özellikleri: Masaüstünde bir klasöre ait özellikleri görebilmek için klasörün üzerine sağ tıklanıp Özellikler seçeneği seçilir. Ekrana Yeni Klasör Özellikleri penceresi gelir. ç. Dosya çeşitleri: Bilgisayarda kullanılan farklı dosya türleri vardır; sistem dosyaları, program dosyaları, resim dosyaları, müzik dosyaları bunlardan sadece birkaçıdır. Dosyalar, dosya adı ve dosyanın uzantısı olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır; dosyaların türlerini belirleyen, dosya uzantılarıdır. Dosya türleri, kullanılan programlara göre farklılık gösterebileceği gibi aynı işe hizmet eden farklı dosya türleri de olabilir. Örneğin bir word belgesi. doc uzantısını alırken excel belgesi. xls uzantısını alabilmektedir. Aynı işi yapmak için farklı dosya türleri de olabilmektedir. Örneğin. avi,.wmv,.mpeg,.mp4 dosya uzantılarının hepsi video dosyalarıdır. d. Dosya özellikleri: Kullanıcının oluşturduğu her dosyanın kendine ait özellikleri vardır. Özelliklerini görebilmek için dosyanın üzerine gelerek farenin sağ tuşuna tıklanır ve açılan menüden Özellikler komutu seçilir. Ekrana özellikler penceresi gelir (Resim 2.30). Resim 2.30: Dosya özellikleri Bu kutuda dosyanın adı, dosyanın türü, dosyanın nerede kayıtlı olduğu, ne kadar yer kapladığı, ne zaman oluşturulduğu, ne zaman değişiklik yapıldığı gibi bilgiler vardır. Bu iletişim kutusunda dosyanın önceden belirlenmiş olan özellikleri değiştirebilir. etkinlik Siz de kendiniz bir klasör ve dosya oluşturunuz ve oluşturduğunuz dosyanın özelliklerini sınıf ortamında paylaşınız. 64
e. Dosya ve dizinleri yeniden isimlendirme: Dosya ve dizin isimleri kolayca değiştirilebilir. Değiştirilecek olan dosya ve dizinin seçili olması gerekir. Dizin veya dosya seçili iken üzerinde fare ile sağ tıklanarak Yeniden Adlandır seçeneği seçilerek isim değiştirme işlemi yapılır (Resim 2.31). Resim 2.31: Yeniden adlandırma ek bilgi Dosya ve dizin ismi üzerine bir kez tıkladıktan bir iki saniye sonra tekrar tıklayarak değiştirilebileceği gibi seçili iken klavyeden F2 tuşuna basılarak da isim değişikliği yapılabilir. 2. DOSYA İŞLEMLERİ Dosya üzerinde işlem yapmak için önce dosyanın seçili hâle getirilmesi gerekir. Dosyanın yeri değiştirilebilir, farklı kayıt ortamına kaydedilebilir ve silinebilir. a. Dosya seçme: Dosya seçmek için farenin sol tuşu ile dosya üzerine bir kez tıklamak yeterlidir. Eğer birden fazla dosya seçilecekse bu birkaç yöntemle yapılabilir: Sürükle bırak yöntemi ile istenilen dosyalar seçilir. Ctrl+A tuş birleşimi ile bir dizin içindeki bütün dosyalar seçilir. Shift tuşu ve fareyle blok seçim yapılır. Ctrl tuşu ve fareyle bir grup dosya içinden istenilen dosyalar seçilir. b. Kopyalayıp yapıştırma: Dosyalar farklı dizinlere kopyalanabilir. Kopyalanacak dosya üzerine sağ tıklayıp Kopyala komutu seçildikten sonra hedef konuma gidilip sağ tıklanarak Yapıştır seçeneği seçilir. ek bilgi Kopyala işlemi için klavyeden Ctrl + C, yapıştırma işlemi için Ctrl + V kısa yolları da kullanılabilir. c. Verileri farklı kayıt ortamına kopyalama: Bilgisayarda kayıtlı herhangi bir dosya ya da klasörü farklı bir kayıt ortamına kopyalamak mümkündür. Dosya başka bir disk bölümüne, flash diske, hafıza kartına veya harici disklere kopyalanabilir. Dosya seçili hale getirilip Kopyala seçeneği seçildikten sonra Bilgisayarım penceresinde istenilen sürücü seçilerek Yapıştır seçeneği seçilir. Optik disklere kayıt işlemi farklılık gösterdiğinden işletim sistemi bünyesinde bulunan veya sonradan kurulan özel programlar aracılığıyla kopyalama işlemi gerçekleştirilir. ç. Dosya silme: Kullanıcı, işine yaramadığını düşündüğü dosyaları silmek isteyebilir. Silinmek istenen dosya seçili hâle getirilip klavyeden Delete tuşuna basılabildiği gibi dosya üzerine sağ tıklanıp Sil komutuyla ya da sürükle bırak yöntemi ile Geri Dönüşüm Kutusu üzerine sürüklenebilir. d. Seçilmiş olan dizinleri silme: Dosya silme ile dizin silme arasında yöntem olarak bir farklılık yoktur. Silinmek istenen dizin seçildikten sonra dosya silme işleminde kullanılan yöntemler kullanılır. 65
3. ARAMA a. Bul komutunu kullanma: Bilgisayarda kayıtlı dosyaya, klasöre, programa ya da kişi bilgilerine ulaşmak mümkündür. Arama yapmak için Başlat menüsünde yer alan arama çubuğu kullanılır (Resim 2.32). Resim 2.32: Arama çubuğu b. Gelişmiş arama: Bilgisayar penceresi üzerinden, istenilen sürücü veya klasör içerisinde arama yapılabilir. Arama filtresi uygulamak için arama çubuğuna bir kez tıklanır. Açılan pencereden Değiştirme tarihi ya da dosya Boyutuna göre arama filtresi uygulanabilir (Resim 2.33). Resim 2.33:Gelişmiş arama Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Bilgisayardaki bilgi kümelerine. denir. 2. Dosya veya dosyaları bulmak için... menüsünde yer alan....... çubuğu kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Aşağıdakilerden hangisi dosya özellikleri penceresinde yer almaz? A) Dosya adı B) Dosya türü C) Kayıt yeri D) Dosya boyutu E) Silinme tarihi 4. Aşağıdakilerden hangisi dizin içindeki tüm dosyaları seçmek için kullanılan kısa yoldur? A) CTRL+A B) CTRL+C C) CTRL+V D) CTRL+X E) CTRL+P 5. Dosya seçme yöntemlerini yazınız? 6. Dosya ve dizini yeniden adlandırmak için kullanılan yöntemleri yazınız? 66
E YAZDIRMA Konuya Hazırlık 1. Bir bilgisayara birden fazla yazıcı bağlanabilir mi? 1. YAZICI YÜKLEME Bilgisayarda var olan belgelerin kâğıda aktarılması için bilgisayara bağlı yazıcının olması gerekir. Bilgisayara herhangi bir yazıcı eklemek için aşağıdaki işlem adımları izlenir: 1. Başlat menüsünde yer alan Aygıtlar ve Yazıcılar seçeneği seçilir (Resim 2.34). Resim 2.34: Başlat, Aygıtlar ve yazıcılar 2. Aygıtlar ve yazıcılar penceresinden Yazıcı ekle komutu tıklanır (Resim 2.35). Resim 2.35: Aygıtlar ve yazıcılar 3. Yazıcı ekle penceresinde yazıcının bilgisayara bağlantı şekline göre Yerel yazıcı ekle veya Ağ yazıcısı, kablosuz yazıcı veya Bluetooth yazıcı ekle seçeneği seçilir. Yazıcı bilgisayara bağlı ise yerel yazıcı seçeneği seçilir (Resim 2.36). Resim 2.36: Yazıcı ekle penceresi 67
4. Yazıcılar bilgisayara çeşitli şekillerde bağlanabilir. Bunlar LPT, USB, kablosuz veya Bluetooth bağlantısı olabilir. Yazıcının bağlantı özelliğine göre uygun bağlantı noktası seçilip ileri düğmesi tıklanır (Resim 2.37). Resim 2.37: Yazıcı bağlantı noktası seçimi 5. Yazıcı sürücüsünü yükle penceresinde karşımıza üç seçenek çıkmaktadır: İlk seçenek, Windows un bünyesinde olan yazıcı marka ve modelleridir. Buradan yazıcı mevcutsa kurulum yapılabilir. İkinci seçenek Disketi Var seçeneği, bir depolama aygıtından ya da İnternetten indirilmiş sürücü ile kurulum yapılabilir. Son seçenek Windows Update seçeneğidir. Bu seçenekle online (çevrimiçi) olarak Windows Update e bağlanılır. Windows buradan yazıcın marka ve modeline ait olan sürücüyü bulur ve kurulumu gerçekleştirir (Resim 2.38). 2. YAZICIDAN BASKI ALABİLME Resim 2.38: Yazıcı marka, model seçimi Windows 7 işletim sistemi altında çalışan programlar üzerinde yazıcıdan çıktı alma işlemleri birbirine benzerdir. Araç çubuğu üzerinde bulunan simgesi tıklanarak baskı alınabilir. Dosya menüsünden Yazdır seçeneği seçildiğinde aşağıdaki pencere ekrana gelir (Resim 2.39). Seçilecek yazıcının adı Belgenin yazdırılacak bölümü Her sayfa için kopya sayısı Resim 2.39: Yazdır penceresi Yazdırma penceresi üzerinde gerekli düzenlemeler yapıldıktan sonra tamam seçeneği seçilerek baskı alma işlemi gerçekleşmiş olur. ek bilgi Yazıcıdan çıktı almak için Ctrl + P kısayolu da kullanılabilir. 68
3. VARSAYILAN YAZICIYI DEĞİŞTİRME Bilgisayarda eğer birden fazla yazıcı kullanılıyorsa yazıcılardan bir tanesi varsayılan yazıcı olarak kullanılmaktadır. Varsayılan yazıcı, baskının hiçbir değişiklik yapılmadığında hangi yazıcıya gönderileceğinin belirlenmesi işlemidir. Varsayılan yazıcıyı değiştirmek için Başlat menüsünden Aygıtlar ve Yazıcılar seçeneği seçilir (Resim 2.40). Resim 2.40: Aygıtlar ve yazıcılar penceresi Aygıtlar ve yazıcılar penceresinde varsayılan yazıcı ve diğer yazıcılar görülür. Varsayılan yazıcının üzerinde işareti bulunur. Varsayılan yazıcıyı değiştirmek için, varsayılan yazıcı olacak yazıcıya sağ tıklayıp Varsayılan yazıcı olarak ata seçeneği seçilir. Değerlendirme Soruları Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 1. Sayfalar belirtilirken farklı sayfa numaraları. işareti ile ayrılır. 2. Yazıcıdan çıktı almak için klavyeden kısayolu kullanılır. Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. 3. Bilgisayara yeni bir yazıcı yüklemek için Başlat menüsünden hangi komut seçilir? A) Tüm Programlar B) Varsayılan Programlar C) Yazıcılar ve Fakslar D) Yardım ve Destek E) Belgelerim 4. Aşağıdaki belgelerin hangisinin çıktısı yazıcıdan alınamaz? A) Resim Belgesi B) Metin Belgesi C) Veri tabanı Tablosu D) Web Belgesi E) Ses Belgesi 5. Bilgisayarda yüklü olan yazıcıyı varsayılan yazıcı olarak atamak için hangi işlem adımları izlenir? 69
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız. II. ÜNİTE ÖLÇME DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdaki simgelerden hangisi WordPad de hazırlanmış olan belgeyi kaydetmeye yarar? A) B) C) D) E) 2. Bilgisayarın Sistem Özelliklerini görebilmek, aşağıdaki işlem adımlarından hangisiyle gerçekleştirilir? A) Bilgisayarım simgesine sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçilir. B) Başlat menüsünden Özellikler seçeneği seçilir. C) Masaüstüne sağ tıklayıp Özellikler seçeneği seçilir. D) Başlat Menüsünden Tüm Programlar seçilir. E) Başlat menüsünden Yardım ve Destek seçilir. 3. Klavye kısayol tuşlarını kullanarak Kopyala-Yapıştır işlemleri, aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru sıralanmıştır? A) Ctrl+X,, Ctrl+C B) Ctrl+C, Ctrl+V C) Ctrl+P, Ctrl+X D) Ctrl+X, Ctrl+B E) Ctrl+X, Ctrl+Y 4. Aşağıdakilerden hangisi temel masa üstü simgelerinden biri değildir? A) Bilgisayar B) Kullanıcı Dosyaları C) Donatılar D) Denetim Masası E) Ağ 5. Dosya hakkında aşağıdakilerden hangisi belirlenemez? A) Değitirme tarihi B) Boyut C) Dosya adı D) Aranacak dizin E) Simge durumu 6. Bilgisayarda bazı dosya çeşitlerinin isimleri nelerdir? 7. Bilgisayarda bulunan bir dosyayı silmek için hangi işlem adımları kullanılır? 8. Bilgisayarın özelliklerini görebilmek için hangi işlem adımları izlenir. Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz. 9. Üzerinde Başlat menüsü, Hızlı Başlat vb. ögeler bulunan masaüstü ögesi... 10. Program ve dosyalara doğrudan ulaşmak için. kullanılır. Aşağıdaki tümcelerde verilen bilgi doğru ise tümcenin başına D, yanlış ise Y yazınız. 11. ( ) Görev çubuğunun masaüstündeki konumu değiştirilebilir. 12. ( ) Alt + F5 kısa yolu bilgisayarı kapatmak için kullanılmaktadır. 13. ( ) Bilgisayar simgesi Windows 7 ilk kurulduğunda masaüstünde varsayılan olarak yer almaktadır. 14. ( ) Windowsta açık pencereler arasında geçiş yapmak için klavyeden Alt + Tab kısa yolu kullanılır. 15. ( ) Dosya ve dizin ismini değiştirmek için klavyeden F3 tuşu kullanılmaktadır. 70