THE EFFECT OF EXHAUST SILENCERS ON GASOLINE ENGINE PERFORMANCE AND EMİSSIONS

5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 9), 13-15 Mayıs 9, Karabük, Türkiye TEK SİLİNDİRLİ BENZİNLİ BİR MOTORUN EGZOZ SUSTURUCUSUNUN PERFORMANS VE EMİSYONLARINA ETKİSİ THE EFFECT OF EXHAUST SILENCERS ON GASOLINE ENGINE PERFORMANCE AND EMİSSIONS Hakan SUVAK a* ve Abdurrazzak AKTAŞ b a,* Karabük Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük, E-posta: hakansuvak@gmail.com b Karabük Üniversitesi, Karabük, E-posta: a_aktasa@yahoo.com Özet İnsanların toplu olarak yaşadıkları ortamlarda maruz kaldıkları gürültü kaynaklarının en sürekli olanlarından biri, karayolu ulaşım (trafik) gürültüsüdür. Karayolu taşıtlarından yayılan gürültünün büyük bir kısmı motordaki yanma ve yanma sonu dışarı atılan gazlardan kaynaklanmaktadır. Egzoz gazı, susturucu ve borulardan oluşan egzoz sistemi yardımı ile taşıtın dışına atılır. Motora takılan boru ve susturucular motor performansını etkilemesine rağmen bu konuda sınırlı sayıda deneysel araştırma yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmada, dört zamanlı, tek silindirli, hava soğutmalı benzinli bir motorda egzoz susturucusunun tam yükte ve değişik hızlarda motor performansına, gaz ve gürültü emisyonuna etkisi deneysel olarak araştırılmıştır. Araştırma sonucunda; susturucunun tüm motor hızlarında yaklaşık 3-3,5 dba kadar gürültü seviyesini düşürdüğü, düşük hızda güç ve momentte yaklaşık %11 kadar artış sağladığı, yüksek devirlerde ise ortalama %11 oranında azalmaya sebep olduğu görülmüştür. Takılan susturucunun aynı zamanda HC emisyonunda % 15 azalmaya ve CO emisyonunda yaklaşık %1 oranında artışa sebep olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Sözcükler : Benzinli motor, motor gürültüsü, egzoz susturucusu, performans, emisyon Abstract One of the frequent noise resources that people are exposed to in the residental areas is the transportation (traffic). Most of the noise from motor-vehicles is caused from the combustion in the engine and the gases emitted after combustion. Exhaust gas is emitted out of the engine with the help the exhaust system that consists of silencers and pipes. Although, the pipes and the silencers affect the engine performance significantly, little work has been caried out on this area. In this study; the influence of exhaust silencer on engine performance and gas and noise emissions was examined on a four-cycle, onecylindered, air-cooled gasoline engine. This engine was run full load and at various engine speeds for testing. The experimental results showed that the silencer reduced the noise level by 3-3,5 dba at all the engine speeds and increased the engine power and torque by 11% at the low speeds. On the other hand, higher engine speeds resulted in decrease in the engine power and torque by up to 11%. In addition, it was seen that the silencer led to a decrease in HC emission by 15% and an increase in CO emission by about 1%. Keywords: Gasoline engine, engine noise, exhaust silencer, performance, emission 1. Giriş Motorlu taşıtların kullanılmaya başlanması ile ulaşım daha hızlı gerçekleşmeye başlamış ve insan rahatı artmıştır. Ancak, motorlu taşıt sayısının hızla artması ile yaydıkları zararlı gaz ve gürültü emisyonlarının çevreye zarar vermesi ve insan sağlığını tehdit etmeye başlaması ile emisyonlara sınırlama getirilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Bu nedenle 19 lı yıllarda ilk taşıt dış gürültü ölçüm standardının (ISO R 3) hazırlandığı ve bu ölçümle taşıtın şehir trafiğindeki tipik hızlanmalarında yaydığı ses seviyesini tespit etmenin amaçlandığı belirtilmiştir. Bu standart, günümüzde geçerli olan yönetmeliklerde kullanılan ölçüm yönteminin de temelini oluşturmaktadır. Dünyada egzoz emisyonu denetimine ait uygulamalar ise 198 yılında Kaliforniya da ve 197 yılında Avrupa da Avrupa Ekonomik Komisyonu (ECE: Economic Comission For Europe) talimatnameleri ve Avrupa Ekonomik Topluluğu (EEC: European Economic Community) kararnameleri ile başlatılmıştır [1]. İmal edilen araçların emisyon standartlarına uygun imal edilebilmeleri için ses ve gaz emisyon kaynaklarının iyi anlaşılması ve ona göre önlem alınması gerekmektedir. Son yıllarda, içten yanmalı motorların egzoz emisyonlarından kaynaklanan kirliliği azaltmak için değişken supap zamanlaması (VVT), püskürtme zamanı, kademeli yakıt püskürtülmesi gibi çalışma parametrelerinin değiştirilmesi, Egzoz gazı resirkülasyonu (EGR) ve alternatif yakıtların kullanılması gibi alanlarda çok sayıda çalışma gerçekleştirilmiştir []. Araçlardan kaynaklanan ve insan sağlığını tehdit eden gürültü kirliliği ise istenmeyen yer ve zamanda ortaya çıkan ve insanı rahatsız eden sesten kaynaklanmaktadır. Ses, titreşen bir cisimden kaynaklanan mekanik enerjinin, maddesel bir ortamda (katı, sıvı, gaz) yarattığı kompresyon dalgalarıyla çevreye yayılan bir enerjidir. Titreşen bu cisim, belirli bir toplam güce sahiptir. Bu güç sayesinde ortama yapılan dalgaların yarattığı maksimum ve minimum basınçlar, ses basıncı olarak tanımlanır. Yapılan deneysel çalışmalar, insan duyu organlarının ses basıncına logaritmik reaksiyon gösterdiğini göstermiştir. Bu nedenle ses ve gürültü ölçümlerinde logaritmik bir büyüklük olan Bel kullanılmaktadır. Bel çok geniş bir birim olduğundan onda biri olan Desibel (db) daha çok kullanılmaktadır. Desibel logaritmik bir birim olduğundan, IATS 9, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye

T1 T 1 Suvak, H. ve Aktaş, A. ses seviyesi düşük olan bir kaynağın, ses seviyesi daha yüksek olan bir kaynağın çıkardığı gürültüyü pek yükseltmez. Bu ilişkinin sonucu olarak, gürültü seviyesinin azaltılması ancak daha yüksek ses çıkaran kaynağın gürültü seviyesinin düşürülmesi ile sağlanabilir [5]. İnsanlar kitlesel olarak yaşadıkları ortamlarda trafik gürültüsü, inşaat gürültüleri, endüstriyel gürültüler, bina gürültüleri ve İnsan etkilerinden kaynaklanan gürültüler gibi çeşitli gürültülere maruz kalmaktadırlar. İnsanları en çok rahatsız eden gürültülerin başında karayolu ulaşım gürültüsü gelir. Karayolu taşıtlarında gürültü kontrolü, kaynakların çokluğu ve yayılım yollarının çeşitliliği nedeniyle çözümü zor bir akustik problemdir. Bu nedenle teorik hesap yollarının yanı sıra deneysel yöntemler de kullanılarak gürültü kaynakları tespit edilmekte ve bunların gürültü seviyeleri azaltılmaya çalışılmaktadır [-15]. Karayolu ulaşımını sağlayan taşıtlarda gürültü kaynakları; motor, hava filtresi, soğutma fanı, egzoz işlemi, transmisyon (vites kutusu ve diferansiyel), hareket gürültüsü (aerodinamik ve tekerlek/yol etkisi), frenler, gövde takırtısı ve yük olarak sıralanabilir. Bu kaynakların önem derecesi, taşıtın cinsine ve çalışma şartlarına bağlıdır. Hafif taşıtlarda düşük vites ve düşük yol hızlarında motor gürültüsü baskın karakter gösterir. En büyük viteste yüksek yol hızlarında hareket gürültüsü, güç ünitesine göre daha fazla etkilidir. Ancak ağır dizel motorlu kamyon ve çekicilerde (TIR larda), lastik ve yol yüzeyine bağlı gürültü yüksek hızlarda kayda değer bir etkiye sahip olsa da, motor, egzoz ve soğutma fanı, gürültü seviyesini belirleyen en önemli kaynaklar olarak öne çıkmaktadır [1-17]. Egzoz gürültüsünün araçlardan yayılan toplam gürültü içindeki payı, araç ve kullanılan susturucu tipine bağlı olarak değişmekle beraber, düşük hızlarda % seviyesinde olduğu bilinmektedir [18]. Bu konuda çok sayıda araştırma yapılmıştır [19-5]. Yapılan araştırmaların büyük bir kısmı teoriktir. Egzoz gürültüsü egzoz sisteminin bütün yüzeyinden (boru ve susturucular) yüzey titreşimleri şeklinde ve egzoz çıkış ağzından deşarj olan artık gazların sebep olduğu havada yayılan gürültü şeklinde ortaya çıkar. Egzoz gürültüsünü azaltmak için susturucu hacimlerini ve sayısını arttırmak, boruları optimize etmek ve egzoz çıkış ağzını küçültmek gerekmektedir. ateşlemeli motor kullanılmıştır [3]. Deneysel çalışmada teknik özellikleri çizelge 1 de verilen yakıt kullanılmıştır. Motoru yüklemek için kullanılan DC dinamometre d/d da 1 kw güç absorbe edebilmekte ve aynı zamanda deney motoruna ilk hareketi vermek için de kullanılabilmektedir. Motorun geliştirdiği kuvvet dinamometre yapısında bulunan ESİT marka SP 1 kg C1 Load cell ve PWI-P marka indikatör ile ölçülmüştür. Yakıt tüketimi, motorun 1 ml lik cam tüp içindeki yakıtı tüketme süresi belirlenerek ölçülmüştür. Tüketilen hava miktarı ifm elektroniğe (ifm-electronic) ait SD hava debimetresi ile hacimsel (Nm 3 /h) olarak ölçülmüş ve havanın yoğunluğu ile çarpılarak kütlesel debiye dönüştürülmüştür. Hava Yakıt oranı (A/F) da Kütlesel hava debisinin kütlesel yakıt debisine oranından bulunmuştur. Egzoz gaz sıcaklık ölçümleri K tipi termokupul ve dijital termometre ile yapılmıştır. Egzoz gaz sıcaklıkları susturuculu ve susturucusuz olarak her iki durumda motordan belirli ve eşit bir uzaklıkta ölçülmüştür. HC, CO ve CO, emisyonları için Çizelge de ölçüm aralıkları ve hassasiyetleri verilen SUN MGA 1 egzoz gaz analizörü kullanılmıştır. Toplam gürültü seviyesi için, -13 dba ölçme kapasitesine sahip Lutron SL-1 ses seviye ölçer cihazı kullanılmıştır. Gürültü seviyesi ölçüm cihazı motor ekseninde olmak üzere egzoz borusundan bir metre uzağa konularak ölçülmüştür. Deneyler motor çalışma sıcaklığına ulaştıktan sonra, tam gaz kelebek açıklığında, 15 ile d/d arasında 5 d/d aralıklarla önce susturucusuz olarak gerçekleştirilmiştir. Motor hızının değiştirilmesi dinamometre tarafından karşı konulan direnç (yük) ile sağlanmıştır. olarak çalışma tamamlandıktan sonra karşılaştırma yapmak amacı ile motor susturuculu olarak aynı şartlarda çalıştırılmış ve veriler değerlendirilmek üzere kaydedilmiştir. 3 11 5 8888 7 1 9 8 1 Bir taşıtın gürültü emisyonu azaltılmaya çalışılırken, taşıtın ağırlığı, yakıt tüketimi, performansı, zararlı gaz emisyonları vb. bir çok özelliği de etkilenebilmektedir [-9]. Ancak bu konuda sınırlı sayıda deneysel çalışma yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada tek silindirli, dört zamanlı, hava soğutmalı benzinli bir motorun egzoz susturucusunun tam yükte ve değişik motor hızlarında motor performansına, gürültü ve gaz emisyonuna etkisi deneysel olarak araştırılmıştır.. Materyal ve Metot Deney düzeneği esas olarak, elektrikli DC tip dinamometre, buji ile ateşlemeli motor, egzoz gaz analizörü, ses seviye ölçer cihazından oluşmaktadır. Deney tesisatının genel görünüşü şekil 1 de verilmiştir. Deneyde tek silindirli (19 cc), dört zamanlı, sıkıştırma oranı 8,5:1 ve 3 d/d da,78 kw güç veren, buji ile 1- Dinamometre 7- Yakıt tankı - Motor 8- Kontrol panosu 3- Ses seviye ölçer 9- Yük hücresi indikatörü - Hava debimetresi 1- Yakıt akış kontrol valfi 5- Dijital termometre 11- Egzoz gaz analizörü - Yakıt ölçme kabı Şekil 1. Deney düzeneğinin şematik görünüşü (Fig. 1. Schematic view of the engine test bed).

Çizelge 1. Denemede kullanılan yakıtın teknik özellikleri [31] Görünüm Temiz ve berrak Yoğunluk 15 C de, kg/lt,751 Distilasyon Distilasyon 7 Cde (%hacim) 3, Distilasyon 1 Cde (%hacim) 5,8 Distilasyon 15 Cde (%hacim) 85,9 Son Kaynama Noktası ( C) 195, Kükürt 93 RVP (Reid Vapour Pressure) 57,7 Yaz Oktan sayısı 95 Çizelge. SUN MGA 1 egzoz gaz analizörünün özellikleri Ölçüm Ölçüm aralığı Hassasiyet CO (%hacim) -1, ±,1% CO (%hacim) -, ±,1% NO x (ppm) - 1 ppm HC (ppm) - n-hexan ±1 O (%hacim) -1 ±,1% LAMDA,8-,,1 3. Deney Sonuçlarının Değerlendirilmesi İçten yanmalı motorlarda, motor performans ve emisyonlarını etkileyen parametrelerin başında motorun yapısal özellikleri, kullanılan yakıt çeşidi ve çalışma koşulları gelmektedir. Ayrıca, motorların yaydıkları gaz ve gürültü emisyonuna getirilen sınırlamalara uygun imal edilebilmeleri için egzoz sistemine ilave edilen susturucu, katalitik konvertör, EGR vb. üniteler ile egzoz enerjisini geri kazanmak için takılan ısı değiştirgeci, küçük gaz türbini gibi ilaveler motor performans ve emisyonlarını önemli miktarda etkileyebilmektedir. Bu çalışmada, daha önce de belirtildiği gibi tek silindirli, dört zamanlı, buji ile ateşlemeli bir motorda tam yükte egzoz susturucusunun motor güç, moment ve emisyonlarına etkisi deneysel olarak araştırılmıştır. Elde edilen veriler aşağıda grafikler halinde tartışılmıştır. 3.1 Egzoz susturucusunun motor performansına etkisi Susturucunun motor momenti ve gücüne etkisi Şekil.a ve şekil.b de görülmektedir. ve susturucusuz durumda devrin artmasıyla motor torkunun düştüğü, gücün ise yaklaşık 5 d/d ya kadar arttığı ve bu devirden sonra düşmeye başladığı görülmektedir ki bu buji ile ateşlemeli motorların tipik özelliğidir. Ancak, susturuculu çalışmada özellikle düşük devirlerde motor tork ve gücünün susturucusuz çalışmaya göre yaklaşık %11 kadar yüksek olması, devrin artması ile aradaki farkın azalması [3] ve yaklaşık 3 d/d dan sonra susturucusuz çalışmada elde edilen tork ve gücün altına düşmesi dikkat çekmektedir. durumda ve özellikle düşük hızlarda daha yüksek tork ve gücün elde edilmesinin nedeni, bu motorun susturucusunun negatif basınç oluşturacak şekilde tasarlanmış olabileceğidir. Çünkü Bir görüşe göre; bazı susturucuların negatif basınç oluşturacak şekilde tasarlandıkları ve böylece supap bindirmesi zamanında silindire giren karışımın egzoz gazını sürükleyerek silindiri daha rahat terk etmesini sağladığı ve bunun sonucunda motordan daha yüksek güç elde edilebildiği ifade edilmiştir [33]. Ayrıca, devir arttıkça susturucunun bu olumlu etkisinin git gide azalmasının sebepleri ise, egzoz debisinin artması sonucu susturucunun uyguladığı geri basıncın artması ve motor devrinin artmasına bağlı olarak supap bindirme süresinin kısalması nedeniyle egzoz gazının silindiri düşük devirlerdeki kadar rahat terk edememesi sonucu yanmanın bir miktar kötüleşmesidir. Tork (Nm) sfc (g/kwh) 1 1 8 Şekil.a. Susturucunun tork ve motor devrine etkisi Güç (kw) 3,,5, 1,5 1,,5, Şekil.b. Susturucunun güç ve motor devrine etkisi 5 3 1 Şekil 3. Susturucunun özgül yakıt sarfiyatına etkisi Birim güç başına harcanan yakıt olarak tanımlanan özgül yakıt tüketimi (sfc) motor performansının değerlendirilmesinde önemli bir kriterdir. Şekil 3 te susturuculu durumda, sfc düşük devirlerde yaklaşık %11 kadar düşük iken, motor hızının artması ile arttığı ve yaklaşık 3 d/d da eşitlendikten sonra motor hızının

artmaya devam etmesi ile ortalama %19 kadar susturucusuz durumun üstüne çıktığı görülmektedir. Bu durum, sfc nin de güç ve torka benzer şekilde susturucudan etkilendiğini göstermektedir. İçten yanmalı motorların egzoz gaz sıcaklığı (EGS), motorun benzinli ve dizel oluşu, yapısal özellikleri, egzoz supabı açılma avansı, yakıt özellikleri, yük ve hız durumu gibi birçok parametreden etkilenmektedir. Şekil te tam yükte motorun susturucusuz ve susturuculu olarak çalışması halinde, egzoz gaz sıcaklığının motor hızına bağlı olarak nasıl değiştiği görülmektedir. Her iki durumda düşük hızda EGS düşük iken motor hızının artmasıyla ile EGS ının yaklaşık 3 d/d ya kadar hızla arttığı ve daha sonraki motor hızlarında artış hızının düştüğü görülmektedir. Devir arttıkça her iki durumda EGS nin artması; birim zamanda yakılan yakıtın artmasıyla silindirde ortaya çıkan ısının artması ve bunun sonucunda yanma sonu sıcaklığının yükselmesi, yanma süresinin kısalması ve yanmanın bir miktar egzoz zamanına sarkmasından kaynaklanmaktadır. Burada ayrıca, susturuculu çalışmada sıcaklığın bütün hızlarda yaklaşık -3 C kadar daha düşük olduğu görülmektedir. çalışmada sıcaklığın düşük olması, gazın susturucu içinde genişlemesi, geniş bir yüzey ile temas ederek daha çok ısı kaybetmesindendir [7]. EGS (C) 5 5 35 3 5 15 1 5 Motor hızı ((d/d) çalışmalarda, bütün motor hızları sırasında çok güç kaybı olmaksızın iki susturucu ile 5 dba kadar gürültünün azaltılabildiği belirtilmiştir [3-35]. 3. Susturucuların Motor Emisyonlarına Etkisi Buji ile ateşlemeli motorlarda HC emisyonunun, çok zengin ve çok fakir karışımlarda arttığı ve yaklaşık olarak 18/1 hava yakıt oranı (A/F) civarında minimum olduğu, HC yayımının sebeplerinden birinin de, piston segmanları ile piston ve silindir arasındaki boşluklar olduğu, çünkü bu boşlukların alev cephesinin giremeyeceği kadar dar olması sebebiyle, egzoz sonuna doğru gazların genişleyerek dışarı çıkmasının HC emisyonunu arttırdığı belirtilmiştir [3-37]. HC emisyonu ve Hava Yakıt oranı (A/F) değişimi Şekil 5.a ve şekil 5.b. de görülmektedir. Görüldüğü gibi HC emisyonu yaklaşık 3-1 ppm arasında, karbüratörlü benzinli motorlar için düşük sayılabilecek bir seviyede kalmıştır. Ancak, motor devri düştükçe her iki durumda da HC emisyonunun genel olarak arttığı görülmektedir. Motor devri düştükçe HC emisyonunun artmasının bir sebebinin A/F oranının azalması yani karışımın zenginleşmesi ve diğer bir sebebinin de motor devrinin düşmesi ile silindir yüzeyinden ısı kaybının artması sonucu bu bölgede alevin sönmesi olabilir. Ayrıca, susturuculu çalışmada HC emisyonunun ortalama %15 kadar düşük olmasının da karışımın susturucusuz çalışmaya göre biraz daha fakir olmasından olduğu düşünülmektedir. HC (ppm) 1 1 1 8 Şekil.a. Susturucunun egzoz gaz sıcaklığına ve motor devrine etkisi 15 Motor gürültüsü (dba) 1 95 9 85 8 75 Şekil.b. Susturucunun motor gürültüsü ve motor devrine etkisi Çalışma koşulları arasındaki gürültü seviye değişimi de şekil.a. ve şekil.b. de görülmektedir. çalışmada motor hızı ve yüküne bağlı olarak 88,7-99,1 dba arasında değişen gürültü seviyesini susturucunun 3-3,5 dba kadar düşürdüğü görülmektedir. Yapılan başka Şekil 5.a. Susturucunun HC ve motor devrine etkisi A/F 1 1 1 1 8 Şekil 5.b. Susturucunun A/F oranına ve motor devrine etkisi

Buji ateşlemeli motorlarda karbon monoksit oluşumu, birinci derecede karışımın hava fazlalık katsayısından etkilenir. CO yayımı hava fazlalık katsayısı azaldıkça sürekli olarak artar. Fakir karışımlarda ise, motor teklemeden çalışabildiği sürece, hava fazlalık katsayısının önemli bir etkisinin olmadığı belirtilmiştir [3-37]. Şekil.a ve şekil.b de CO ve CO emisyonu görülmektedir. Her iki çalışma durumunda motor devri arttıkça CO emisyonunun azaldığı CO emisyonunun ise arttığı görülmektedir. Buna, aynı zamanda A/F oranının artarak stokiyometrik orana yaklaşmasının sebep olduğu düşünülmektedir. Şekil da ayrıca; susturuculu çalışmada CO emisyonunun susturucusuz çalışmadakinden bir miktar yüksek olduğu görülmektedir. çalışmada CO nun bir miktar yüksek ve aynı zamanda CO nin de bir miktar düşük olması, bu şartlarda yanma veriminin bir miktar düşük olduğunu göstermektedir. CO (%) 5 3 1 Şekil.a. Susturucunun CO ve motor devrine etkisi CO 7 5 3 1 Şekil.b. Susturucunun CO ve motor devrine etkisi. Sonuçlar Tek silindirli, dört zamanlı buji ateşlemeli ve hava soğutmalı motor ile tam yükte susturucusuz ve susturuculu olarak yapılan deneysel çalışmada, motor performans ve emisyonlarının değerlendirilmesi ile aşağıda belirtilen sonuçlara varılmıştır. egzoz sisteminin, sadece borulardan oluşan susturucusuz egzoz sistemine göre düşük devirlerde daha az geri basınç oluşturması nedeniyle motordan yaklaşık % 11 oranında daha yüksek güç ve torkun elde edildiği tespit edilmiştir. Ancak motor devrinin artması ile aradaki farkın azaldığı ve belli bir devirden sonra güç ve torkun susturucusuz durumdakinin yaklaşık %11 kadar altına düştüğü görülmüştür. çalışmada, düşük devirde özgül yakıt sarfiyatının % 11 kadar azaldığı, ancak, güç ve torkta olduğu gibi belli bir devirden sonra sarfiyatın susturucusuz durumdakini yaklaşık %1 kadar geçtiği görülmüştür. Hemen hemen bütün motor hızlarında susturucunun, egzoz gaz sıcaklığını -3 C kadar düşürdüğü tespit edilmiştir. durumda 88,7-99,1 dba arasında değişen gürültü seviyesinin susturucu takıldığında çalışma koşuluna göre 3-3,5 dba kadar azaldığı tespit saptanmıştır. Motorun sadece borulardan oluşan egzoz sistemi ile çalışması yerine, susturuculu olarak çalıştırıldığında, bir önceki paragrafta belirtilen sebeplerden dolayı A/F oranı ve CO emisyonunun bir miktar arttığı, HC ve CO emisyonunun ise azaldığı görülmüştür. Kaynaklar [1] Balcı, M., Borat O., Sürmen A., Hava Kirlenmesi Ve Kontrol Tekniği (İkinci Baskı), Teknik Eğitim Vakfı Yayınları, 199. (In Turkish) [] Shi, L., Cui, Y., Deng K., Peng, H., Chen, Y., Study Of Low Emission Homogeneous Charge Compression İgnition (Hccı) Engine Using Combined İnternal And External Exhaust Gas Recirculation (Egr), Energy, Volume 31, Issue 1, Pages 5-7,. [3] Choi G.H., Chung, Y.J., Han S.B., Performance And Emissions Characteristics Of A Hydrogen Enriched Lpg İnternal Combustion Engine At 1 Rpm. International Journal Of Hydrogen Energy, Volume 3, Issue 1, Pages 77-8, 5. [] Sher, E. And Kohany, T.B., Optimization Of Variable Valve Timing For Maximizing Performance Of An Unthrottled Sı Engine A Theoretical Study, Energy, Volume 7, Issue 8, Pages 757-775,. [5] Malcolm H., Transport Research Laboratory, Pinnacle Research, Noise Impacts Of Land Transport: Stage 3 Framework Development. Final Report,. [] Ge, Y.S., Tan, J.W., Song, Y.R., Lu, X.M., Numerical Simulation Of İntake And Exhaust Process Of Turbocharged Diesel Engine, Chinese Internal Combustion Engine Engineering, V 8, N, P 35-38, 7. [7] Rammal, H., Boden, H., Modified Multi-Load Method For Nonlinear Source Characterisation, Journal Of Sound And Vibration, V 99, N -5, P 19-1113, 7. [8] Mohammed Ali, A. A. K., Ali, Y.D., Jassim, R.K., Using The Swirl Phenomenon İn Automotive Engine Mufflers, Journal Of Automobile Engineering, V 1, N 7, P 837-83, 7. [9] Meng, J., Han, G.H., Yuan, W.P., Ye, H.H., Simulating Acoustics Performance Of Exhaust Noise Of Single Cylinder Diesel Engine, Chinese Internal Combustion Engine Engineering, V 7, N 3, P -8,. [1] Torregrosa, A.J., Broatch, A., Fernandez, T., Denia, F.D., Description And Measurement Of The Acoustic Characteristics Of Two-Tailpipe Mufflers, Journal Of The Acoustical Society Of America, V 119, N, P 73-78,. [11] Lu, S., Liu, H., Zeng, F., Chen, S., Numerical Study Of Acoustic Performance Of Exhaust Muffler, Transactions Of The Chinese Society Of Agricultural Machinery, V 37, N 7, P 5-8,.

[1] Ghosh, B.B., Bhattacharya, P., Bose, Prabir, K., Vaijanapurkar, M.Y., Analytical And Experimental Study On Noise Attenuation Of Multi-Cylinder Diesel Engine With Existing And Modified Muffler, Noise And Vibration Worldwide, V 37, N 9, P 1-8,.. [13] Kesgin, U., Study On The Design Of İnlet And Exhaust System Of A Stationary İnternal Combustion Engine, Energy Conversion And Management,, 58 87, 5. [1] Kondo, M., Kimura, S., Hirano, I., Uraki, Y., Maeda, R., Development Of Noise Reduction Technologies For A Small, Direct-İnjection Diesel Engine, Jsae Review 1 37-333,. [15] Davıes, P.O.A.L., Harrıson, M.F., Collins H.J., Acoustic Modelling Of Multiple Path Silencers With Experimental Validations, Journal Of Sound And Vibration, (), 195-5, 1997. [1] Jones, A.D., More About Automotive Exhaust Noise, Acoustics Australia, V 3, N 1, P 5,. [17] Munjal, M. L., Analysıs And Design Of Mufflers An Overview Of Research At The Indian Institute Of Science, Journal Of Sound And Vibration, 11( 3) 5-33, 1998. [18] Aktürk, N., Akdemir, O, Üzkurt, İ., Trafik Işık Sürelerinin Neden Olduğu Çevresel Taşıt Gürültüsü, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, Cilt 18, No 1, 71-87. (In Turkish) [19]. Zhang, H.B.,Ge, Y.S., Yang, D.F., Han, X.K., Zhang, F.J., Computer Assisted Design Of Exhaust Muffler Based On Transfer Matrix, Transaction Of Beijing Institute Of Technology, V, N 5, P 39-39,. [] Zhang, W.P.; Liu, G.M; Tian, H.A; Zhang, X.Y; Ji, Z.L., Design And Experimental Study Of New Type Of Exhaust Silencer, Journal Of Harbin Engineering University, V 5, N 5, P 7-3,. [1] Zhang, X.Y, Zhao, Z.Y, Zhang, W.P., Wang, Z.Q., Investigation On The Measurement Method To Predict Noise Attenuation Of Diesel Engine Exhausts Silencers, Chinese Internal Combustion Engine Engineering, V 5, N, P -5,. [] Mcneely, M., New Catalyst/Silencer From Universal, Diesel Progress North American Edition, V 7, N, P 1,. [3] Sastry, S.R., 1. Reduction Of Exhaust Noise Of Automotive Engines - Performance Of Shell İn Shell Type Silencers (Mufflers), Journal Of The Institution Of Engineers, V 8, N 1, April, P 1-3, 3. [] Ikeda, T., Nishimura, T., Ando, T., Resonance Of Elliptical Perforated Tube Muffler, Electronics And Communications İn Japan, Part 3, Vol. 83, No. 8, P 51-,. [5] Boonen, R., Development Of An Active Exhaust Silencer For İnternal Combustion Engines, Proceedings Of The 3rd International Conference On Noise And Vibration Engineering, P 139-137, 1998. [] Akbaş, A., Susturucuların Akustik Performansının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İtü Fen Bilimleri Enstitüsü, 5. (In Turkish) [7] Mohiuddin, A.K.M., Mohd, R., Mohd, S., Experimental Study Of Noise And Back Pressure For Silencer Design Characteristics, Journal Of Applied Sciences, 5(7): 19-198, 5. [8] Allam, S., Acoustic Modelling And Testing Of Advanced Exhaust System Components For Automotive Engine., Doctoral Thesis, The Royal Institute Of Technology, Stockholm,.. [9] Selamet, A., Croy, M. S., Kach, R. A., Novak, J.M., The Effect Of Vehicle Exhaust System Components On Performance And Noise İn Firing Spark-İgnition Engines An Experimental Study (A). The Journal Of The Acoustical Society Of America, Volume 9, Issue 3, P. 185, 1993. [3] Anonymous, Datsu, Http://Www.Malzememmarket.Com/ (Datsu Research 5-1 Nakaotai Nishi-Ku Jp-5-8 Nagoya City) [31] Anonymous 3, Shell, Product Specification, 7. [In Turkish]. [3] Suvak, H., Benzinli Bir Motorda Egzoz Susturucularının Motor Performansına Etkisinin Deneysel Olarak İncelenmesi. Karabük Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 7. (In Turkish) [33] Mcfarland, J., Muffled Performance, The Performance (Http://Www.Nperformance.Com), P 5,7. [3] Lei, Y., Wu, B, Zhou, D.S., Zheng, M.L., Zhang, By., Noise Control Of The Auxiliary Power Unit Of Hev, Journal Of Beijing University Of Technology, V 3, N 1, P 111-11,. [35] Tandon, N., Nakra, B.C., Ubhe, D.R., Killa, N.K., Noise Control Of Driven Portable Generator Set, Applied Acoustics, Vol.55 No. Pp. 37-38,1988.. [3] Öz İ.H., Borat, O., Sürmen, A., İçten Yanmalı Motorlar, Birsen Yayınevi, İstanbul P. -1, 3. (In Turkish) [37] Heywood, Jb., Internal Combustion Engine Fundamentals, Mcgraw-Hill Book Company, Singapore, 1-19, 1988.