KPSS 2017 önce biz sorduk 80 Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ PROGRAM GELİŞTİRME Sınıf Yönetimi Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı konu anlatımlı pratik bilgiler sınavlara en yakın özgün sorular ve açıklamaları çıkmış sorular ve açıklamaları Eğitimde 30. yıl
Komisyon KPSS PROGRAM GELİŞTİRME SINIF YÖNETİMİ ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI ISBN 978-605-318-484-3 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 17. Baskı: Temmuz 2016, Ankara Yayın-Proje: Ümit Dilaver Dizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan Türkçe Redaksiyon: Ümit Dilaver Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA (0312 394 55 91) Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26687 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www. pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
SUNU Değerli Öğretmen Adayları; Elinizdeki kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan Program Geli tirme, Sınıf Yönetimi ve Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı kapsamındaki yaklaşık 14 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır. Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup; Program Geli tirme: E itim İle İlgili Temel Kavramlar, Türk E itim Sistemi, E itimde Program Kavramı ve Program Türleri, Program Geli tirme ve Program Geli tirmenin Kuramsal Temelleri, Program Geli tirme Yakla ım, Model ve Tasarımları, Program Tasarısının Hazırlanması, Programın Denenmesi De erlendirilmesi Programa Süreklilik Kazandırılması, Program Geli tirmede Yeni Anlayı lar ve Yönelimler ve E itim Ö retimde Planlama bölümlerinden olu maktadır. Sınıf Yönetimi: Sınıf Yönetiminin Boyutları Sınıfın Fiziksel Düzenlemesi, Sınıfın Yapısal Özellikleri Sınıf Yönetimi Modelleri, Disiplin Yakla ımları ve Disiplin Modelleri Sınıf İçi İleti im, Ö retmen ve Ö renci Tipleri Sınıf Yönetiminde Davranı Yönetimi bölümlerinden olu maktadır. Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı: Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Araç Gereçlerin E itimdeki Yeri Materyal Tasarımı ve Ö retim Modelleri Ö retim Materyallerini De erlendirme bölümlerinden olu maktadır. Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda; bulmaca, do ru-yanlı testi, bo luk doldurma,
çözümlü test, cevaplı test ve çıkmı sorulara; yer verilmi tir. Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz. Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle pegem@pegem.net aracılığıyla paylaşınız. Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS de ve meslek hayatınızda başarılar. Komisyon
İÇİNDEKİLER PROGRAM GELİ TİRME 1. BÖLÜM E itimle İlgili Temel Kavramlar 3. BÖLÜM E itimde Program Kavramı ve Program Türleri EĞİTİM... 4 Eğitim Türleri...5 EĞİTİM-KÜLTÜR İLİŞKİSİ... 8 BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM... 9 EĞİTİMİN İŞLEVLERİ... 11 BULMACA...12 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ...13 BOŞLUK DOLDURMA...14 ÇÖZÜMLÜ TEST...15 ÇÖZÜMLER...17 CEVAPLI TEST...18 ÇIKMIŞ SORULAR...21 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ...22 PROGRAM... 46 POSNER IN PROGRAM TANIMLAMALARI... 46 EĞİTİM PROGRAMI ÖGELERİ... 50 İYİ BİR EĞİTİM PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ... 51 EĞİTİM PROGRAMININ YARARLARI... 53 BULMACA... 54 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 55 BOŞLUK DOLDURMA... 56 ÇÖZÜMLÜ TEST... 57 ÇÖZÜMLER... 60 CEVAPLI TEST... 62 ÇIKMIŞ SORULAR... 65 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 67 2. BÖLÜM Türk E itim Sistemi TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN GENEL YAPISI...26 TALİM VE TERBİYE KURULUNUN GÖREVLERİ... 26 MİLLÎ EĞİTİM ŞÛRALARI...26 TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU (ÖĞRETİM BİRLİĞİ YASASI)...27 1739 SAYILI TÜRK MİLLÎ EĞİTİM TEMEL KANUNU...27 BULMACA...29 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ...30 BOŞLUK DOLDURMA...31 ÇÖZÜMLÜ TEST...32 ÇÖZÜMLER...35 CEVAPLI TEST...37 ÇIKMIŞ SORULAR...40 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ...41 4. BÖLÜM Program Geli tirme ve Program Geli tirmenin Kuramsal Temelleri PROGRAM GELİŞTİRME... 72 PROGRAM GELİŞTİRMENİN TEMEL ÖZELLİKLERİ... 73 PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ... 73 BULMACA... 83 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 84 BOŞLUK DOLDURMA... 85 ÇÖZÜMLÜ TEST... 86 ÇÖZÜMLER... 89 CEVAPLI TEST... 91 ÇIKMIŞ SORULAR... 94 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 96
vi 5. BÖLÜM Program Geli tirme Yakla ım, Model ve Tasarımları PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ... 100 PROGRAM TASARLAMA YAKLAŞIMLARI... 103 BULMACA...111 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 112 BOŞLUK DOLDURMA... 113 ÇÖZÜMLÜ TEST... 114 ÇÖZÜMLER... 117 CEVAPLI TEST... 119 ÇIKMIŞ SORULAR... 121 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 122 6. BÖLÜM Program Tasarısının Hazırlanması PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMA GRUPLARININ OLUŞTURULMASI... 126 PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNİN PLANLANMASI... 126 PROGRAM TASARISININ HAZIRLANMASI... 129 EĞİTİM İHTİYAÇLARININ SAPTANMASI... 129 PROGRAM HEDEFLERİNİN (KAZANIMLARININ) YAZILMASI... 136 İÇERİĞİN (KAPSAMIN) SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİ... 148 EĞİTİM DURUMLARININ (ÖĞRENME-ÖĞRETME YAŞANTILARININ) DÜZENLENMESİ... 157 BULMACA... 161 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ - 1... 162 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ - 2... 163 BOŞLUK DOLDURMA... 164 ÇÖZÜMLÜ TEST... 165 ÇÖZÜMLER... 170 CEVAPLI TEST 1... 173 CEVAPLI TEST 2... 176 ÇIKMIŞ SORULAR... 179 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 185 7. BÖLÜM Programın Denenmesi De erlendirilmesi Programa Süreklilik Kazandırılması PROGRAMIN DENENMESİ (UYGULANMASI).. 192 PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ... 193 PROGRAMLARA SÜREKLİLİK KAZANDIRILMASI... 198 BULMACA... 200 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 201 BOŞLUK DOLDURMA... 202 ÇÖZÜMLÜ TEST... 203 ÇÖZÜMLER... 206 CEVAPLI TEST... 208 ÇIKMIŞ SORULAR... 210 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 211 8. BÖLÜM Program Geli tirmede Yeni Anlayı lar ve Yönelimler PROGRAM GELİŞTİRMEDE YENİ ANLAYIŞLAR VE YÖNELİMLER... 216 2005 YILINDA YENİLENEN PROGRAMLARIN ÖZELLİKLERİ... 216 BULMACA... 220 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 221 BOŞLUK DOLDURMA... 222 ÇÖZÜMLÜ TEST... 223 ÇÖZÜMLER... 225 CEVAPLI TEST... 226 ÇIKMIŞ SORULAR... 228 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 228 9. BÖLÜM E itim Ö retimde Planlama EĞİTİM ÖĞRETİMDE PLANLAMA... 232 BULMACA... 234 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 235 BOŞLUK DOLDURMA... 236 ÇÖZÜMLÜ TEST... 237 ÇÖZÜMLER... 239 CEVAPLI TEST... 241 ÇIKMIŞ SORULAR... 243 ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ... 245 BULMACA CEVAPLARI... 246 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ CEVAPLARI... 249 BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI... 250 KAYNAKÇA... 253
vii SINIF YÖNETİMİ SINIF YÖNETİMİNİN AMAÇLARI... 260 SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER.. 260 1. Sınıf Dışı Faktörler... 260 2. Sınıf İçi Faktörler... 260 SINIF YÖNETİMİNİN BOYUTLARI... 260 1. Plan ve Program Boyutu... 260 2. Fiziksel Boyut... 261 3. Davranış Boyutu... 263 4. İlişki ve İletişim Boyutu... 263 5. Zaman Boyutu... 263 SINIF YÖNETİMİNİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ... 264 SINIF YÖNETİCİSİ OLARAK ÖĞRETMEN ÖZELLİKLERİ... 265 1. Kişisel Özellikler... 265 2. Mesleki Özellikler... 265 SINIF İÇİ İLETİŞİMİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEYEN ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI... 265 İSTENDİK YÖNDEKİ ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARININ YÖNETİLMESİ... 266 DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI... 271 DİSİPLİN MODELLERİ... 271 BULMACA... 272 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ... 273 BOŞLUK DOLDURMA... 274 ÇÖZÜMLÜ TEST - 1... 275 ÇÖZÜMLÜ TEST - 1 ÇÖZÜMLERİ... 278 ÇÖZÜMLÜ TEST - 2... 280 ÇÖZÜMLÜ TEST - 2 ÇÖZÜMLERİ... 284 CEVAPLI TEST... 286 ÇIKMIŞ SORULAR... 288 ÇIKMIŞ SORU ÇÖZÜMLERİ... 291 BULMACA CEVAPLARI... 294 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ CEVAPLARI... 295 BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI... 295 KAYNAKÇA... 296 İSTENMEYEN ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARINI ORTAYA ÇIKMADAN ÖNLEME UYGULAMALARI...266 SINIF KURALLARININ OLUŞTURULMASI VE ÖĞRETİLMESİ... 267 1. Sınıf Kurallarının Oluşturulması... 267 2. Sınıf Kurallarının Öğretilmesi... 267 ÖĞRENCİLERİN SERGİLEDİKLERİ İSTENMEYEN DAVRANIŞLARA MÜDAHALE YOLLARI... 267 GÜDÜLEME KURAMLARI... 268 1. Davranışçı... 268 2. Bilişsel... 268 3. Sosyal... 268 4. İnsancıl... 268 SINIF YÖNETİMİ MODELLERİ... 269 ÖĞRENCİ TİPLERİ ve ÖZELLİKLERİ... 269 ÖĞRETMEN TİPLERİ... 270 ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARI... 270
viii ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI TEMEL KAVRAMLAR, HEDEFLERİN AŞAMALI SINIFLANDIRILMASI, YAŞANTI KONİSİ... 302 Temel Kavramlar... 302 Hedeflerin Aşamalı Sınıflandırılması... 302 Yaşantı Konisi... 302 ÖĞRETİM ARAÇ-GEREÇLERİNİN SINIFLANDIRILMASI... 304 ÖĞRETİM ARAÇLARININ SEÇİMİNİ ve HAZIRLANMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER... 305 ÖĞRETİM MATERYALİNDE BULUNMASI GEREKEN ÖZELLİKLER... 305 MATERYAL TASARLAMA SÜRECİNDEKİ İŞLEM BASAMAKLARI... 305 MATERYAL TASARIM İLKELERİ ve ÖZELLİKLERİ... 306 Bütünlük... 306 Denge... 306 Vurgu... 306 Hizalama... 306 Yakınlık... 306 Zıtlık... 306 Oran-orantı... 306 Vurgu İlkesi İçin Uygulama Örnekleri... 306 GÖRSEL TASARIM ÖĞELERİ ve ÖZELLİKLERİ... 307 Çizgi... 307 Şekil... 307 Alan... 307 Doku... 307 Renk... 307 GÖRSEL TASARIM TÜRLERİ ve ÖRNEKLERİ... 308 Gerçekçi Görseller... 308 Benzeşik Görseller... 308 Şematik görseller... 308 Örgüt şeması...309 Zihin haritası...309 Akış şeması...310 Puko döngüsü...310 Venn şeması... 311 Kavram haritası... 311 GRAFİK TÜRLERİ... 312 Resimli Grafikler...312 Pasta Grafikleri...312 Çizgi Grafikleri...312 Sütun Grafikleri...312 Çubuk Grafikleri...312 YAZILI MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ... 312 YANSI SUNUMU HAZIRLAMA İLKELERİ... 313 ÖĞRETİM MATERYALLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ... 314 Materyalde Süreç Değerlendirmesi... 314 Materyalde Ürün Değerlendirmesi... 314 Materyalde Süreç ve Ürün Değerlendirmesinin Karşılaştırılması... 314 BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM MATERYALLERİ... 315 DERS KİTAPLARI... 316 Ders Kitaplarında Bulunması Gereken Özellikler... 316 Ders Kitapların Faydaları... 316 BULMACA...317 DOĞRU - YANLIŞ TESTİ...318 BOŞLUK DOLDURMA...319 ÇÖZÜMLÜ TEST...320 ÇÖZÜMLER...326 CEVAPLI TEST-1...333 CEVAPLI TEST-2...338 BULMACA CEVAPLARI...342 DOĞRU-YANLIŞ CEVAPLARI...342 BOŞLUK DOLDURMA CEVAPLARI...342 KAYNAKÇA...343
1 PEGEM AKADEMİ EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİMLE İLGİLİ KRİTİK KAVRAMLAR EĞİTİM TÜRLERİ EĞİTİM-KÜLTÜR İLİŞKİSİ BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM EĞİTİMİN İŞLEVLERİ 2005-2006 6 2007 1 2008-2009 - 2010 1 2010-2 1 2011 1 2012-2016 - 2015 1 2014-2013 1 İnsan deneyimi okuldan öğrendikleri ile yaşamdan öğrendiklerinin toplamıdır.
KAVRAM HARİTASI Eğitim Birey Yaşantı Davranış Kasıtlı İstendik Süreç Eğitim Türleri Formal Eğitim Örgün Eğitim İnformal Eğitim Yaygın Eğitim Eğitim - Kültür İlişkisi Kültür Kültürleme Kasıtlı Kültürleme Kültürlenme Kültürleşme Gelişigüzel Kültürleme Zoraki Kültürleme Bir Sistem Olarak Eğitim Açık Sistem Girdi İşlem Yarı Açık Sistem Çıktı Kapalı Sistem Dönüt Eğitimin İşlevleri Toplusal İşlevler Bireysel İşlevler Siyasal İşlevler Ekonomik İşlevler Felsefi İşlevler Psikolojik İşlevler Gizil İşlevler
1. BÖLÜM EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Bölüm Öncesi Bu bölümde eğitim ve program geliştirme ile ilgili temel kavramlar üzerinde durulacaktır. Eğitimle ilgili temel kavramlar açıklanacak ve bunların eğitim programı ile ilişkisi tartışılacaktır. Eğitimin tanımındaki birey, yaşantı, kasıtlı, istendik gibi kritik kavramlar ele alınacak, eğitim türleri, eğitim-kültür, eğitim-iletişim, eğitim-sistem ilişkileri üzerinde durulacaktır. Temel kavramların iyi anlaşılması diğer bölümlerin anlaşılmasını kolaylaştırıcı olması yanında hemen hemen her yıl bir soru potansiyeli taşıdığı da unutulmamalıdır. YAŞAMDAN Akıllı kadınlar, nitelikli eğitim görmüş, eğitimle birlikte yüksek kültür edinmiş, uygarlığın koşullarına ayak uydurabilen erkeklerle evlenmeyi yeğlerler. Erkeklerin seçimi de genellikle aynı yöndedir. Akıllı anne babalar da kendilerine iyi eğitim görmüş, düşünebilen, seçebilen, üretebilen, sonuçta kendilerini anlayabilen ve anlaşabilecekleri gelinler ve damatlar almaktan yanadır. Eğitim görmek öncelikle, insan olmayı sağlayan eylemdir; eğitim, kişiyi insan yapan süreçtir. Eğitim, bireyin ailesinin ve resmî eğitim kurumlarının birlikte yürüttüğü ortak bir çalışmadır ve zor bir iştir. Zor olduğu için de ürünü çok değerlidir. Birey, toplum içinde nasıl davranacağını, kimlerle hangi ilişkilere gireceğini, toplumsal rolünü ve amaçlarını hem ailesinden hem de okuldan aldığı bilgilerle öğrenirken bir yandan da öğrendiklerini uygular. Eğitimle İnsan Olmak yazısından (http://www.idofrm.org/rehberlik-kisisel-gelisim/87749-quotegitimle-insanolmakquot.html)
4 EĞİTİM E itim; bireyin davranışlarında kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı olarak istendik davranış değişikliği meydana getirme sürecidir (Ertürk, 1977). Tanımda geçen kritik kavramlar Eğitim; Ya am boyu devam eden bir süreçtir. Davranı larda de i iklik meydana getirir. Davranış değişiklikleri ya antı yoluyla gerçekleşmektedir. Not Eğitimin tanımında altı çizilecek kavramlar; kendi yaşantıları yoluyla, kasıtlı olarak, istendik davranış değişikliği ve süreç tir. Kendi yaşantısı yoluyla: Öğrenci merkezliliğe ve yaparak yaşayarak öğrenmeye işaret eden bir kavramdır. Kasıtlı olarak: Eğitim-öğretim etkinliklerinin planlı ve programlı yapılması gerekliliğine işaret eder. İstendik: Eğitimin bireyin, toplumun ve konu alanının ve hatta doğanın beklenti, ihtiyaç ve özelliklerine uygun hedeflere yönelik olmasına işaret eder. Eğitim programları eğitimi kasıtlı, planlı ve düzenli hâle getirir. Bu değişikliklerin istendik (beklentilere ve hedeflere uygun) olması istenir ve beklenir; ancak istenmedik davranışlar da oluşabilir. Eğitim kasıtlı (planlı ve programlı) olabileceği gibi gelişigüzel de olabilir. Kasıtlı olarak yapılan eğitime formal, gelişigüzel gerçekleşen eğitime informal eğitim denilir. Eğitim, bireyi kültürleme sürecidir. Okullardaki öğrenmelerle sınırlı değildir. Birey KPSS de Çıkmı Soru Eğitim, bireyin davranışında yaşantıları yoluyla istendik değişmeler oluşturma sürecidir. Bu tanımda, istendik sözcü ü ile anlatılmak istenen temel ko ul a a ıdakilerden hangisidir? A) Eğitimin hedefleriyle ilgili olma B) Bireyin hedefleriyle ilgili olma C) Güncel gereksinimleri karşılama D) Bireye ekonomik güç kazandırma E) Toplumda dayanışmayı artırma Cevaba ulaştıran anahtar kelimeler: istendik değişim, eğitim hedefleri Çözüm: İstendik değişmeler den kasıt eğitimin hedefleri ile ilgilidir. Eğitim hedefleri, bireylere kazandırılacak istendik nitelikteki bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları tanımlar. Cevap A Süreç