KATMA DEĞER VERGİSİ İADELERİNDE ARANACAK BELGELER İADE DOSYALARI İLE YMM İADE RAPORLARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR KONULARA İLİŞKİN ÇÖZÜMLER VE ÖZELGE ÖRNEKLERİ 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunundaki indirim iade mekanizmasının işleyişinin temel prensibi bir vergilendirme döneminde satın alınan mal ve hizmetlere ödenen katma değer vergisinin, tahsil edilen katma değer vergisinden büyük olması halinde indirilemeyen katma değer vergisi tutarının bir sonraki dönemde indirim konusu yapılmak üzere devredilmesidir. Katma Değer Vergisi Kanununun 29/2 nci maddesi bunu hüküm altına almış olup, yine aynı maddede ve 32 nci maddede bu uygulamanın istisnalarına yer verilmiştir. Katma değer vergisinde istisna uygulaması Tam İstisna ve Kısmi İstisna olmak üzere iki gruba ayrılmış bulunmaktadır. Bu iki grup arasındaki temel fark; Tam istisna olan işlemlerin Katma Değer Vergisi Kanununun 32 nci maddesindeki Bu kanunun 11, 13, 14 ve 15 ve 17/4-s maddeleri uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen Katma Değer Vergisi, mükellefin vergiye tabi diğer işlemleri üzerinden hesaplanacak Katma Değer Vergisinden indirilir. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen Katma Değer Vergisi, Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslara göre bu işlemleri yapanlara iade olunur. hükmü nedeniyle indirim iade mekanizmasından yararlanabilmesi, Ancak, kısmi istisna olan işlemler için İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi başlıklı 30 uncu maddenin (a) bendindeki Vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş bulunan malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin 1
maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisi hükmü nedeniyle indirim iade mekanizmasından yararlanılamamasıdır. İndirim iade mekanizması çerçevesinde nakden veya mahsup yoluyla katma değer vergisi iadesi alınabilmesi, Katma Değer Vergisi Kanunu nun 8, 9, 11, 13, 14, 15, 17/4-s, 29 ve 32 nci maddelerindeki düzenlemeler kapsamında mümkün olup, bu iade ve mahsuplara ilişkin uygulamalar, muhtelif KDV tebliğleri ve YMM Raporları açısından 3568 sayılı Kanun tebliğleri kapsamında yerine getirilmektedir. 3065 sayılı KDV Kanununun 9, 11, 13, 14, 15, 29/2 nci maddeleri gereğince indirim yoluyla giderilemeyen yüklenilen katma değer vergisinden iade edilmesi gereken tutarlardan 2006/7 Uygulama İç Genelgesi gereğince Vergi Dairesi Müdürlükleri için 100.000,00 YTL, Malmüdürlükleri için 20.000 YTL yi aşan dosyaların işlemleri Vergi Dairesi Başkanlığımız Mükellef Hizmetleri KDV ve ÖTV Müdürlüğünce yürütülmektedir. KDV iade uygulaması ile ilgili olarak Başkanlığımıza bağlı vergi dairesi müdürlükleri ile malmüdürlüklerine hazırlanarak gönderilen KDV İade Rehberi ile uygulamada birliğin sağlanması amaçlanmıştır. Ancak mükelleflerin faaliyetlerinin çeşitliliği, YMM raporlarındaki farklılıklar nedeniyle uygulamada bazı sorunlar yaşanabilmektedir. Başkanlığımıza intikal eden KDV iade dosyaları ve görüş taleplerine istinaden iadelerde yaşanan sorunlar ve çözümleri sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca madde bazında iadelerde aranılan belgelere değinilmeyecek olup, bunlar slayt olarak ekranda yer alacaktır. 9. MADDE KAPSAMINDA TEVKİFAT UYGULAMASI VE TEVKİFAT ŞEKİLLERİ: KDV TEVKİFAT ŞEKİLLERİ A- TAM TEVKİFAT B- KISMİ TEVKİFAT 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde, mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma konusunda Maliye Bakanlığı na yetki verilmektedir. Bu yetkiye istinaden çıkarılan 24 adet KDV Genel Tebliği ile tevkifat uygulaması düzenlenmiştir. 2
A- Tam Tevkifat: İşlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV nin tamamı, mal veya hizmetin alıcıları tarafından 2 No.lu beyanname ile beyan edilerek vergi dairesine ödenir. Örneğin; yurt dışından temin edilen hizmetler, kiralama ve reklam verme hizmetleri tam tevkifat kapsamındadır. A- TAM TEVKİFAT UYGULAMASI Tam Tevkifata Tabi İşlemler; Yurtdışından temin edilen hizmetler GVK 18 inci madde kapsamına giren işlemler Kiralama işlemleri Reklam verme işlemleri Sınır ticareti yoluyla ithal edilen mallar B- Kısmi Tevkifat: İşlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV nin tamamı değil, bu işlemler için belirlenen oranlarda tevkif edilen vergiler 2 No.lu beyanname ile beyan edilerek ödenir. Örneğin; tekstil ve konfeksiyon sektörü, hurda metal alımlarında ve 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği kapsamında yapılan hizmetler kısmi tevkifat kapsamındadır. B- KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASI -Kısmi tevkifata tabi hizmetler -Kısmi tevkifata tabi teslimler Kısmi Tevkifata Tabi Hizmetler: 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği Kapsamındaki Hizmetler -Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler, -Döner sermayeli kuruluşlar, -Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, -Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, -Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç), -Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, -Bankalar ve özel finans kurumları, 3
-Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri), -Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar -Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar, -Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler -95 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile Hisse Senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasına kote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca yapım işleri, temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri, özel güvenlik hizmetleri ile yemek servis hizmetlerine ait katma değer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.) birbirlerine karşı ifa ettikleri hariç olmak üzere; Yapım işleri ile bu işlere ilişkin mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetleri, Temizlik, bahçe ve çevre bakım hizmetleri, Özel güvenlik hizmetleri, Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetleri, Her türlü yemek servisi, Danışmanlık ve denetim hizmetleri İşgücü Temin Hizmetleri Yapı Denetim Hizmetleri Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma Hizmetleri (110 No.lu Tebliğ) Kısmi Tevkifata Tabi Teslimler: Akaryakıt Teslimleri Külçe Metal Teslimleri Bakır, Çinko ve Alüminyum Ürünlerinin Teslimi Hurda ve Atık Teslimi Hurda ve Atıklardan Elde Edilen Kauçuk ve Plastik Hammaddesi Teslimi Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı ile Ham Post ve Deri Teslimleri Büyük ve Küçükbaş Hayvan Etlerinin Teslimi 4
Tevkifata tabi işlemlerden doğan iadelerde aranan belgeler (91-95-96 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri) İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Satış Faturası Fotokopisi veya Onaylı Şerhli Liste İndirilecek KDV listesi (İşgücü Hizmetlerinde) Teminat Mektubu, Vergi İnceleme Raporu, [YMM Raporu(Sadece yapım işlerinde)] Yüklenilen KDV listesi 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile çeşitli hizmetler tevkifat kapsamına alınmış olup, yine bu tebliğ ve 95, 96 Seri No.lu Tebliğler ile kimlerin tevkifat yapacağı ve iade esasları belirlenmiştir. Hurda ve Fason Tekstil İşlerinde İade İçin Aranan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Satış Faturası Fotokopisi veya Onaylı Şerhli Liste Yüklenilen KDV listesi 2 Nolu KDV Beyannamesi ve ekleri (Hurda Nakit İadelerinde) 51 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile bu Tebliğin yayım tarihi olan 10/01/1996 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere hurda metal alımları ile fason tekstil işlerinde sorumluluk uygulamasına başlanılmıştır. Tevkifat uygulamasının kapsamı ve tevkifat dolayısıyla doğan iadelerin ne şekilde gerçekleştirileceği ise 53 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile açıklanmış, daha sonra yayımlanan tebliğler ile de çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. 5
Hurda metal teslimleri KDV Kanununun 17/4-g maddesinde 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu 01/01/2004 tarihinden itibaren kısmi istisna kapsamına alınmış olup, söz konusu teslimler dolayısıyla tevkifat uygulamasının gerçekleştirilebilmesi için mükelleflerin istisnadan vazgeçmiş olmaları gerekmektedir. Fason imalatın başlıca şartı imal edilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzere hammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir. İadede karşılaşılan sorunlar Serbest meslek hizmetleri Nakliye hizmetleri Kanunun 17/4-g maddesindeki istisnadan vazgeçilmesi Hurda metal teslimleri Tevkif edilen KDV nin kısmen iadesi İndirilecek KDV listesi İadede karşılaşılan sorunlar: Avukatların hukuki ihtilaflarla ilgili olarak yargı mercileri nezdinde veya yargı kararlarının sonuçları ile ilgili olarak vekalet akdi çerçevesinde (icra vb.) verdikleri hizmetler prensip olarak tevkifat kapsamına girmemektedir. Ancak avukatlarca verilen danışmanlık hizmetleri danışmanlık ve denetim kapsamında tevkifata tabi tutulacaktır. Avukatlık ve danışmanlık hizmetlerinin birlikte verilmesi ve düzenlenecek belgede hizmetlerin ayrı ayrı ücretlendirilmemesi halinde tevkifatın toplam tutar üzerinden yapılması gerekmektedir. Yapım işinin bir unsuru olan ve yapım işini yüklenen müteahhit tarafından bizzat ifa edilen veya 3. kişilere yaptırılan nakliye hizmeti yapım işi bedeline dahil edilerek tevkifata tabi tutulacak olup, yapım işi ile ilgili olsa bile yapım işinden bağımsız olarak ifa edilen nakliye hizmetlerinin tevkifat uygulayan kuruluşa veya yapım işini bu kuruluşa karşı taahhüt eden mükellefe verilmesi tevkifat kapsamına girmemektedir. Ancak Gelir İdaresi Başkanlığı son dönemde görüş değiştirmiş olup, şuan ki mevcut görüşlerinde yapım işi ile ilgili olup yapım işinden bağımsız olarak ifa edilen nakliye hizmetlerinin tevkifata tabi olduğunu kabul etmektedir. Katma Değer Vergisi Kanununun 17/4-g maddesinde 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklik ile metal, plastik, kağıt, cam hurda ve atıkların teslimi 01.01.2004 tarihinden itibaren katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Bu nedenle hurda veya atık madde teslimlerine ilişkin katma değer vergisi üzerinden yapılan tevkifat uygulamasına son verilmiştir. 6
Ancak, KDV Kanununun 17/4-g maddesindeki istisnadan aynı Kanunun 18/1 maddesi uyarınca vazgeçen mükelleflere ait işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisi daha önce yayımlanan Tebliğlerindeki esaslar dahilinde tevkifata tabi tutulacaktır. Buna göre istisnadan vazgeçen mükelleflerin hurda teslimleri tevkifata tabi tutulacağından istisnadan vazgeçildiğine ilişkin dilekçenin vergi dairesine veriliş tarihi önem arz etmekte olup bu tarihten sonraki işlemler tevkifata tabi tutulacağından karşı tarafında buna ilişkin bilgilendirilmesi gerekmektedir. Hurda metal teslimlerinden kaynaklanan iadelerin nakden talep edilmesi halinde tevkifat tutarının ödenmiş olması gerekmektedir, Ancak 70 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin 7. bölümünde mahsuben iade için gerekli olan belgeler sayılmış,bunların içerisinde 2 no lu katma değer vergisi beyannamesi ile bağlı olduğu vergi dairesine beyan edip etmediğinin aranması hususu belirtilmemiştir. İade işlemleri yapılırken VEDOP sistemi ve bazı dairelerin EVDO sistemine geçmesinden dolayı beyannameler görülemediğinden dolayı iade işlemlerinin hız kazanması açısından mükelleflerden tevkifatı yapan mükellefin yaptığı tevkifat tutarını gösteren 2 no lu katma değer vergisi beyannamesi istenmektedir. Bu madde kapsamında, vergi dairesi müdürlükleri ile malmüdürlüklerince hazırlanarak işlem yapılmak üzere Başkanlığımıza gönderilen iade dosyalarının tetkikinde; mükelleflerin tevkif edilen katma değer vergilerini kısmen iade kısmen de indirim yoluyla giderme talepleri olduğu anlaşılmış olup; Gelir İdaresi Başkanlığı 22/11/2006 tarih ve 91882 sayılı özelgesi ile bu şekilde bir uygulamanın mümkün olmayacağı yönünde konuya açıklık getirmiştir. Tevkifattan doğan katma değer vergisi iadesinin yapılabilmesi için konu ile ilgili olarak yayımlanan tebliğlerde aranacak belgeler arasında yüklenilen katma değer vergisi listesi sayılmakta, indirilecek katma değer vergisi listesine yer verilmemektedir (96 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde İşgücü tevkifatı hariç.) İade olarak talep edilecek tutar, işlemin bünyesine giren vergi değil, tevkif edilen vergi esas alınarak belirlenecektir. Dolayısıyla iadesi istenilecek katma değer vergisi hiçbir suretle tevkif edilen vergiden fazla olamayacaktır. Ancak, uygulamada indirilecek katma değer vergisi listelerinin istenilmesindeki amaç %80 oranında karşıt incelemelerin yapılabilmesidir. 11. MADDE İHRACAT İSTİSNASI 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci ve 12 nci maddeleriyle mal ve hizmet ihracatı istisnasına ilişkin hükümler düzenlenmiştir 7
MAL VE HİZMET İHRACI: 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (a) bendi ile ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlerin KDV den istisna olduğu hükme bağlanmıştır. Mal İhracatı İadelerinde Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Satış Faturası Fotokopisi veya Onaylı Şerhli Liste İhraç edilen malın bünyesine giren (yüklenilen) KDV listesi İndirilecek KDV listesi (İhracatın gerçekleştiği dönem) Gümrük Beyannamesi veya Gümrük Beyannamesi Listesi İadede karşılaşılan sorunlar Beyan dönemi Teslim ve hizmet bedelinin tespiti Satış faturaları ile gümrük beyannamelerinin uyumu Serbest bölgelere yapılan mal teslimleri İadede karşılaşılan sorunlar: Bilindiği üzere, ihracat teslimi ile ilgili faturanın düzenlenmesi iade hakkı doğuran bir işlem olan ihracatın yapılmış sayılması için yeterli değildir, fatura daha önce düzenlense dahi ihracat tesliminin malın gümrük hattını geçtiği tarihi içine alan vergilendirme döneminde istisna olarak beyan edilmesi gerekmektedir. İhracata ilişkin teslim ve hizmet bedelinin tespitinde fiili ihraç tarihindeki Merkez Bankası alış kurunun dikkate alınması gerekmektedir. 8
İhracattan doğan iadelerde, düzenlenen faturalarda yer alan malların nevi ve miktarı itibariyle Gümrük beyannamesi ile uyumlu olmadığı tespit edilmektedir. İadenin YMM raporu ile alınması halinde raporda, YMM raporu bulunmaması durumunda özel amaçlı rapor ile durumun izah edilmesi gerekmektedir. Serbest Bölgelere gerçekleştirilen mal teslimleri sırasında gümrük beyannamesi yerine Serbest Bölge Tüketim Malları Giriş Formu 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu na göre ihracat istisnasından yararlandırılacak tevsik edici bir belge olarak kabul edilmemekte olup, Gelir İdaresi Başkanlığı nın 12/09/2008 tarih ve 90763 sayılı özelgesinde de açıklanmıştır. (Ek-6) Serbest Bölgedeki alıcılara yapılan mal teslimleri, serbest bölgeye vasıl olduğunun gümrük beyannamesi yerine Serbest Bölge İşlem Formu ile tevsik edilmesi halinde ihracat istisnası kapsamında değerlendirilecektir. Hizmet İhracının Şartları: için; 26 Seri No.lu KDV Genel Tebliğine göre hizmet ihracatının KDV den istisna olabilmesi - Hizmetin yurt dışındaki müşteriye yapılması, - Hizmetten yurt dışında yararlanılması, - Fatura ve benzeri nitelikteki belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi, - Hizmet bedelinin döviz olarak Türkiye ye getirilmesi, koşullarının birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Hizmet İhracı İadelerinde Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Yurt dışındaki müşteri adına düzenlenen faturanın aslı veya onaylı fotokopisi Hizmet nedeniyle yüklenilen KDV listesi İndirilecek KDV listesi (İhracatın gerçekleştiği dönem) Döviz Alım Belgesi aslı veya onaylı örneği ve Teyidi 9
İadede karşılaşılan sorunlar Beyan ve iadenin talep dönemi Serbest Bölgelere yapılan hizmet ihracı İadede karşılaşılan sorunlar: Hizmet ihracında, iade talebinin hangi dönemde yapılacağı hususunda sorunlar yaşanmakta olup, hizmet ihracatında dövizin yurda getirildiği tarihte istisna uygulanması ve iadenin bu dönemde talep edilmesi gerekmektedir. Döviz bedelinin yurda getirildiğinin tevsik edilememesi halinde ise hizmet bedelinin genel hükümler çerçevesinde matraha eklenerek beyan edilmesi gerekmektedir. Türkiye den Serbest Bölgeye yapılan hizmet ifalarının, Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesi gereği serbest bölgeler yurtdışı olarak değerlendirilemeyeceğinden hizmet ihracı kapsamında KDV den istisna olması mümkün bulunmamaktadır. BAVUL TİCARETİ: 11 inci maddenin 2 nci fıkrası ile Maliye Bakanlığına tanınan yetkiye istinaden, Türkiye de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı yapılan satışlardaki (bavul ticareti) katma değer vergisi ihracat istisnası 61 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile düzenlenmiştir. Bavul Ticareti İstisnasında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar: Satışı yapılan mal bedelleri toplamının KDV hariç 600 YTL (93 Seri No.lu KDV Genel Tebliği) üzerinde olması gerekmektedir. Bu toplama, aynı faturada gösterilen birden fazla mal çeşidine ait bedeller dahildir. Yolcu beraberi eşya ihracındaki gibi istisnaya konu mallara ilişkin bir sınırlama söz konusu değildir. Satın alınan malların, Maliye Bakanlığının görüşü üzerine Gümrük Müsteşarlığınca belirlenecek gümrük kapılarından yurt dışına çıkarılması gerekmektedir. İstisnanın uygulanacağı kapılar, İstanbul, İzmir, Antalya, Samsun, Trabzon, Edirne ve Artvin illerindeki bütün gümrük kapıları, Ardahan ili Türkgözü Gümrük Kapısı ve Rize Gümrük Kapısı olarak belirlenmiştir. 10
Bavul Ticareti İadelerinde Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi (İhraç kayıtlı satışta nakden iade yok) Gümrükçe Onaylı Özel Fatura Aslı veya Onaylı Fotokopisi İhraç edilen malın bünyesine giren (yüklenilen) KDV listesi İndirilecek KDV listesi (İhracatın gerçekleştiği dönem) Döviz Alım Belgesi ve Teyidi İstisna veya İzin Belgesi (61 Nolu KDV GT) YOLCU BERABERİ EŞYA İHRACI : 11 inci maddenin 1 inci fıkrasının (b) bendindeki Türkiye de ikamet etmeyen yolcuların Türkiye den satın alıp yurt dışına götürdükleri mallara ait ödenen KDV nin iade edileceği hükmüyle yolcu beraberinde yurt dışına çıkarılan eşyaların da normal ihracat şeklinde vergiden arındırılacağı belirtilmiştir. Yolcu Beraberi Eşya İhracında Dikkat Edilmesi Gereken Husus: 01.07.2003 tarihinden itibaren (87 ve 92 Seri No.lu KDV Genel Tebliğleri) 100 YTL yi aşan kişisel tüketime konu olabilecek miktardaki her türlü mal teslimleri bu istisna kapsamında değerlendirilecektir. 11
Yolcu Beraberi Eşya İhracı İadelerinde Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Gümrükçe onaylı satış faturası veya fatura/çek aslı veya onaylı fotokopisi İhraç edilen malın bünyesine giren(yüklenilen) KDV listesi İndirilecek KDV listesi (İhracatın gerçekleştiği dönem) İadenin Yetki Belgeli aracı Firma Tarafından Yapılması Halinde Bu Firmaların Gönderdiği İcmallerin Fotokopisi Aracı firmaların kaşesi ve yetkililerinin imzasını taşıyan liste YABANCI TAŞIMACILAR İLE FUAR, PANAYIR VE SERGİLERE KATILANLARA İLİŞKİN İSTİSNA: KDV Kanununun 11 inci maddesinin 1/b bendinin sonuna 4731 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle eklenen hükümle, Türkiye de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayan taşımacılar ile fuar, sergi ve panayırlara katılanların, bu faaliyetlerine ilişkin olarak satın aldıkları mal ve hizmetlere ödedikleri KDV nin, karşılıklı olmak şartıyla iade edilmesi öngörülmüştür. Kanunun bu hükmünün Maliye Bakanlığına verdiği yetki uyarınca, iade uygulamasının usul ve esasları 90 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinde belirlenmiştir. Söz konusu işlemler nedeniyle ödenen katma değer vergisinin karşılıklı olmak kaydıyla iadesi, taşımacılık ile ilgili olarak İstanbul Ulaştırma Vergi Dairesi Müdürlüğü; fuar, panayır ve sergiye katılım ile ilgili olarak da bu faaliyetin yapıldığı yerdeki Defterdarlığın (Vergi Dairesi Başkanlığının) belirleyeceği vergi dairesi tarafından yerine getirilecektir. 12
Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların taşımacılık faaliyetleri ile ilgili teslim ve hizmetlere ilişkin istisnada İade İçin Aranılan Belgeler İade Talep Formu Kendi ülkesinde vergi mükellefiyetini gösteren "vergi mükellefiyeti" belgesi Yapılan harcamalara ilişkin VUK. Hükümlerine göre düzenlenmiş fatura vb. belge asılları veya onaylı suretleri Taşımacılığın sürücü tarafından kendi adına yapılması halinde sürücüye ait pasaportun noter onaylı fotokopisi Taşımacılık faaliyetine ilişkin olarak TIR karnesinin Türkiye'ye giriş ve çıkış tarihlerini gösteren dip koçanının veya transit beyannamesinin onaylı örneği Taşımanın yapıldığı aracın plakasının ve taşıma işini yapan kişi/firmanın isminin yer aldığı belgelerin asılları veya noter onaylı suretleri İadenin herhangi bir aracı tarafından talep edilmesi halinde noter onaylı "Vekaletname" belgesi 13
Türkiye'de ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezi bulunmayanların fuar,panayır ve sergilere katılma faaliyetleri ile ilgili teslim ve hizmetlere ilişkin istisnada iade için aranılan belgeler İade Talep Formu Kendi ülkesinde vergi mükellefiyetini gösteren "vergi mükellefiyeti" belgesi Yapılan harcamalara ilişkin VUK. Hükümlerine göre düzenlenmiş fatura vb. belge asılları veya onaylı suretleri Fuar, panayır ve sergilere katılanların gerçek kişi olması halinde bunlara ait pasaportların noter onaylı fotokopisi İadenin herhangi bir aracı tarafından talep edilmesi halinde noter onaylı "Vekaletname" belgesi İHRAÇ KAYITLI MAL TESLİMİ: 11 inci maddenin 1 inci fıkrasının (c) bendinde, ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait KDV ihracatçılar tarafından ödenmediğinden, imalatçılar tarafından tahsil edilmeyen, ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu verginin vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil edileceği hükmüne yer verilmiştir. 14
İhraç Kayıtlı Teslimlerde İade İçin Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Gümrük Beyannamesi veya Gümrük Beyannamesi Listesi İndirilecek KDV listesi (İhraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği dönem) İhraç edilen malın bünyesine giren (yüklenilen) KDV listesi İhraç kaydıyla satışlara ilişkin onaylı fatura fotokopisi veya liste Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporu İadede karşılaşılan sorunlar Faturalar ile gümrük beyannamelerinin uyumu Nihai Ürün Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporu İadede karşılaşılan sorunlar: İhraç kayıtlı iade dosyalarının tetkikinde; imalatçı firma faturasında yer alan mallar ile ihracatçı faturası ve gümrük beyannamesinde yer alan malların uyumlu olmadığı, gümrük beyannamelerinde imalatçı isminin yer almadığı durumlar ile imalatçı firmaların sanayi sicil belgesi ve kapasite raporlarının bulunmadığı veya vizelerinin süresinde yaptırılmadığı tespit edilmektedir. İhraç kayıtlı teslime ilişkin imalatçı firma faturasında yer alan mallar ile ihracatçı faturasında yer alan mallar ve gümrük beyannamesinde yer alan malların uyumlu olduğunun ihracatçı firma tarafından ihraç edildiğine ilişkin düzenlenecek özel amaçlı YMM raporu ile tevsik edilmesi gerekmektedir. 15
Ayrıca iade dosyalarının tetkikinde ihraç kayıtlı teslim edilen malların nihai ürün niteliğini taşımadığı görülmektedir. Uygulamadan faydalanılabilmesi için malların oldukları gibi ihraç edilmeleri zorunludur. Ancak, ihraç edilen malların yanı sıra bunların eklentisi veya ayrılmaz parçası niteliğindeki malların da tecil terkin kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. İhraç kayıtlı teslimlerde imalatçının Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporuna sahip bulunması ve sürelerinde vizelerinin yaptırılmış olması gerekmektedir. Ayrıca, imalatçı olmayanların ihraç kayıtlı teslimleri sanayi sicil belgesi ve kapasite raporu aranmaksızın Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine veya Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine yapılabilecektir. Özel finans kurumlarınca da ihracatçılara ihraç kayıtlı teslim mümkündür. DAHİLDE İŞLEME VE GEÇİCİ KABUL REJİMLERİNDE TECİL-TERKİN: Bu kapsamdaki tecil-terkin uygulaması; Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) ya da Geçici Kabul İzin Belgesi (GKİB) sahibi imalatçı-ihracatçılara, ihraç edecekleri malların üretiminde kullanacakları, bu belgelerde yer alan girdilerin teslimi için geçerlidir. Söz konusu uygulama 98/11766 sayılı BKK ile sadece tekstil ve konfeksiyon sektörü için öngörülmüştür. 2000/1162 sayılı BKK ile ise demir çelik, otomotiv ve otomotiv yan sanayinde faaliyet gösterenlere yapılan teslimlerde uygulamaya dahil edilmiştir. Ancak 2001/2325 sayılı BKK ile sektör ayırımına son verilmiş ve tüm sektörlerde DİİB ve GKİB kapsamında tecil-terkin uygulaması getirilmiştir. Öte yandan, teslim ile ilgili faturada yer alan ve tecil-terkin kapsamına giren malların her birine ait KDV hariç tutarın 2.500 YTL yi aşması gerekmektedir. Bu tutar, tekstil ve konfeksiyon sektöründe iplik, kumaş, pamuk ve yünde yine 2.500 YTL, diğer mallarda 500 YTL olarak uygulanır. 98 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile 17.03.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, sektör farkı gözetilmeksizin bütün sektörler uygulama kapsamına alınmıştır. Dahilde işleme izin belgesi kapsamında alınan malların işlenerek yurt dışı edilmesi sonucu düzenlenecek Yeminli Mali Müşavir Raporlarında üretim analizi ve randıman hesabına yer verilmesi gerekmektedir. 16
Dahilde İşleme ve Geçici Kabul Rejimi Kapsamında Teslimler Nedeniyle İadelerde Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi İhracatçı tarafından şerh düşülen geçici kabul veya dahilde işleme izin belgesinin fotokopisi İndirilecek KDV listesi (İhraç kayıtlı teslimin gerçekleştiği dönem) İhraç edilen malın bünyesine giren (yüklenilen) KDV listesi Malların süresi içinde ihraç edildiğine ilişkin YMM Raporu Gümrük Beyannamesi veya Gümrük Bey.Listesi 11. Maddeye İlişkin Ortak Sorunlar Yüklenilen KDV Tablosu ve İndirilecek KDV listeleri Genel giderler ile ATİK lerden pay verilmesi İade alınabilecek azami tutar Mal ve hizmet ihracının beyanı 11. Maddeye ilişkin ortak sorunlar: Yüklenilen katma değer vergisi listelerinde yer alan faturaların ihracatı gerçekleştirilen malla ilgili yüklenim olmasına ve indirilecek KDV listesi ile uyumlu olmasına dikkat edilmediği, mükerrer indirim ve mükerrer yüklenimlerin olduğu, ihracat faturası tarihinden sonraki (fatura tarihinden sonra ancak fiili ihraç tarihine kadar olan gümrükleme, nakliye vb. hariç) yüklenimlerin iadeye konu edildiği ayrıca stokta bulunan malların yüklenilen KDV hesabına dahil edildiği ve bu nedenle iade miktarının fazla hesaplandığı görülmektedir. İade hakkı doğuran işlem bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunan tutardan fazla iade taleplerinin olduğu ve genel giderler ile ATİK ler dolayısıyla yüklenilen vergilerden verilen payların hatalı olarak hesaplandığı görülmektedir. İade tutarının; iade hakkı doğuran işlem bedelinin genel vergi oranı ile çarpılması sonucu bulunacak tutardan fazla talep edilmesi halinde, fazlalığın nedenlerinin YMM raporuyla bilgi ve belgelere dayanılarak izah edilmesi gerekmektedir. Mal ve hizmet ihracına ilişkin teslim ve hizmet tutarının beyannamede ayrı olarak gösterilmesi gerekmektedir. 17
13. MADDE ARAÇLAR, PETROL ARAMALARI VE TEŞVİK BELGELİ YATIRIMLARDA İSTİSNA Araçlar, kıymetli maden ve petrol aramaları ile ulusal güvenlik harcamaları ve yatırımlarda istisna gibi çeşitli istisnalara ilişkin hükümler yer almaktadır. DENİZ, HAVA VE DEMİRYOLU TAŞIMA ARAÇLARI İSTİSNASI: KDV Kanununun 13 üncü maddesinin (a) bendi ile faaliyetleri kısmen veya tamamen deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçların kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan mükelleflere bu amaçla yapılan; a) Deniz, hava ve demiryolu taşıma araçlarının, yüzer tesis ve araçlarının teslimleri, b) Bu araçların imal ve inşası ile ilgili olarak yapılan teslim ve hizmetler c) Bunların tadili, onarım ve bakımı şeklinde ortaya çıkan hizmetler katma değer vergisinden istisna edilmiştir. Bu araçların kiralanması, doğrudan araç kiralanması şeklinde olabileceği gibi, belli bir bölümünün kiralanması şeklinde de olabilecektir. Araçların çeşitli şekillerde işletilmesi ise; bu araçlarla yük veya yolcu taşınması, turistik turlar yapılması, firmalara taşıma hizmeti verilmesi gibi faaliyetler olarak ortaya çıkabilecektir. 18
Araçlara İlişkin istisnada İade İçin Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Alış ve Satış Faturalarının fotokopileri veya firma yetkililerince onaylı listesi Alıcıların bağlı olduğu vergi dairelerinden alınıp satıcılara verecekleri istisna talep belgesi İadede karşılaşılan sorunlar Yurt dışından kiralanan hava araçları Araçlara ait aksam ve parçalar İadede karşılaşılan sorunlar: Hava taşıma aracı işletmeciliği faaliyetinde bulunan şirketin yurt dışından geçici süre ile kiralayacağı hava araçlarının kiralanması işleminin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığının 17/03/2008 tarih ve 25485 sayılı özelgesinde açıklanmıştır. İstisnanın kapsamına; deniz taşıma araçları, yüzer tesisler ve yüzer araçlar ile hava ve demiryolu taşıma araçları girmektedir. Bu araçların aksam ve parçaları için istisna uygulanamaz. Ancak araçlarda hareket ettirici rol oynayan ana motorlar, aracın fonksiyonel bütünlüğünün zorunlu bir unsuru olmaları nedeniyle araçlardan ayrı mütalaa edilemeyeceğinden, istisna kapsamı içinde yer alacaktır. (48 Seri No.lu KDV Genel Tebliği) LİMAN VE HAVA MEYDANLARINDA VERİLEN HİZMETLER: KDV Kanununun 13 üncü maddesinin (b) bendi ile limanlarda ve hava meydanlarında deniz ve hava taşıma araçları için yapılan hizmetler tam istisna kapsamına alınmıştır. Bu istisna kapsamına yük ve yolcuya verilen tahmil, tahliye ve benzeri hizmetler ile araçlar için yapılan seyrüsefere ilişkin her türlü hizmet girmektedir. Bu hizmetlerin liman ve hava meydanı işletmeleri dışında diğer gerçek ve tüzel kişiler tarafından ifa edilmesinin istisna uygulaması 19
açısından önemi bulunmamaktadır. Ayrıca, istisna kapsamına giren hizmetlere ilişkin işlem veya ödemelerin acentalar tarafından yapılması da istisna uygulamasına engel değildir. İstisna uygulamasına ilişkin açıklamaların yer aldığı 9 No.lu KDV Sirkülerinde istisna kapsamına giren ve girmeyen hizmetler belirtilmiş ve iadenin hesaplanmasında istisna kapsamına giren işlemlerin tespiti önem arzetmektedir. Liman ve Hava Meydanlarında Verilen Hizmetlere İlişkin İstisnada İade İçin Aranılan Belgeler İade veya Mahsup Talep Dilekçesi Alış ve Satış Faturalarının fotokopileri veya firma yetkililerince onaylı listesi Yüklenilen KDV listesi İndirilecek KDV listesi İadede karşılaşılan sorun: 13/b maddesi gereğince doğan iadelerde, söz konusu hizmetler dolayısıyla yüklenilen KDV listeleri oluşturulamamakta, indirilecek KDV üzerinden orantı kurmak suretiyle iade istenmektedir. Ayrıca iade rakamı, verilen hizmet bedelinin %18 ini geçmekte, ancak bu durumlara ilişkin ayrıntılı açıklama ve belgelere YMM raporlarında yer verilmemektedir. ALTIN, GÜMÜŞ VE PLATİN İLE İLGİLİ ARAMA, İŞLETME, ZENGİNLEŞTİRME VE RAFİNAJ FAALİYETLERİ, PETROL ARAMA FAALİYETLERİ İLE BORU HATTIYLA TAŞIMACILIK YAPANLARA YAPILAN TESLİM VE HİZMETLERE İLİŞKİN İSTİSNA: KDV Kanununun 13/c maddesinde 5615 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle yapılan değişiklik ile altın, gümüş ve platin arama, işletme, zenginleştirme, rafinaj ve Türk Petrol Kanunu hükümlerine göre petrol arama faaliyetlerine ilişkin olmak üzere bu faaliyetleri yürütenlere yapılan teslim ve hizmetler ile aynı Kanun hükümlerine göre boru hattıyla taşımacılık yapanlara bu hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler istisna kapsamına alınmıştır. 20