İNSAN VE TOPLUM (SOS104U) KISA ÖZET kolayaof.com
İNSAN VE TOPLUM - SOS104U İÇİNDEKİLER Ünite Ünite Adı Sayfa Ünite 1 : Toplumsal Gruplar 1 Ünite 2 : Medya, Kitle İletişimi Ve Toplum 3 Ünite 3 : Kentleşme 5 Ünite 4 : Çevre Ve Toplum 7 Ünite 5 : Göç Olgusu Ve Uluslararası Göç Kuramları 10 Ünite 6 : Demorgrafi Ve Nüfus 14 Ünite 7 : Sağlık, Hastalık Ve Toplum 16 Ünite 8 : Vatandaşlık, Ulus-Devlet Ve Küreselleşme 19
ÜNİTE 1 : TOPLUMSAL GRUPLAR Toplumsal Grup Nedir? aralarında -etkileşim -değer -norm -ortak amaç olacak. Toplumsal grubun özellikleri 1.Grubun tanınması: 2.Grup üyelerinin rolü ve statüsü: 3.Grup üyelerinin rolleri: 4.Grubun sürekliliği: 5.Grup normları: 6.Ortak ilgiler ve değerler: 7.Grubun toplumsal hedefleri: 8.Cografi/Mekânsal yakınlık: 1 Toplumsal Grup Çalışmalarının Tarihi Küçük gruplar - Georg Simmel Birincil gruplar / ayna benlik- c.h cooley Toplumsal Grup Çeşitleri Birincil ve ikincil Gruplar Birincil grup: yüz yüze ilişkiler kurulan ve dayanışmanın Hâkim olduğu gruplar (biz) İkincil grup: bireylerin gönüllü ve belli bir amaca yönelik olarak, genellikle bir anlaşma aracılığıyla katıldığı gruplardır. İkincil grup ilişkileri, yasa ve kurallarla resmi sözleşmelerle düzenlenmiştir. İç ve Dış Gruplar İç grup (biz) Amerikan sosyolog William Graham Sumner tarafından ortaya atıldı. İç grupta kişi, bir gruba ait olma ve bir arada olma Bilinci edinmekte ve diğerlerini, dış grup olarak görmeye başlamaktadır. Dış grup (onlar) Grup dışındaki kişilerin grup içindekilerle herhangi bir toplumsal ilişki kurmadığı gruplardır. Referans Grupları Herbert Hyman Referans grubu, bireyin kendi durumunu ve davranışlarını değerlendirmek için karşılaştırma yaptığı grubu ifade etmektedir. İnternet Toplulukları Sanal Cemaatler Ferdinand Tönnies (Gessellschaft kavramı) Oldenburg, insanların yaşamları boyunca hareket ettikleri üç yer bulunduğunu, birincisinin yasadıkları yer, ikincisinin çalıştıkları yer ve üçüncüsünün ise neşelenmek için toplandıkları yer olduğunu belirtmektedir. Azınlık Grupları Azınlık grubu (minority group) kavramı, 1930 lu yıllardan itibaren ırksal, etnik, biyolojik ya da diğer özellikler temelinde, baskıya uğramış veya damgalanmış toplumsal grupları ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır -deri rengi gibi fiziksel farklılıklar "ırk" kavramıyla açıklanır. 1
Toplumsal Grup Yapısının Genel Nitelikleri Grup Üyeliği Bireyin bir gruba üye olması, grubun ve bireyin niteliklerine göre, doğum, başvurma, davet edilme veya karşılıklı anlaşma yollarıyla gerçekleşmektedir Grup Normları ve Grup Normlarına Uyma uyma (conformity) -kabul :bir kişinin zorunlu olmadığı bir durumda başkalarının isteğini yerine getirmesi -itaat :kişinin kendisinden daha güçlü ya da etkili birisinin emrini yerine getirmesi 2 Liderlik 1. Demokratik lider: grup katılımı, grup etkileşimini özgür bırakır 2. Otoriter lider: kararları kendisi verir, işbölümü kendisi. 3. ilgisiz (laisser faire) lider:grubu tamamen özgür bırakır, az öneri sunar. Toplumsal Gruba Yönelik Kuramlar 3 tanedir. Ferdinand Tönnies Gemeinschaft ve Gessellschaft Tönnies, cemaat/topluluk ve toplum kavramlarını sosyolojik analizin bir parçası olarak kullanmış ve ilkel tarımcı komünal toplumlardan endüstriyel toplumlara ve ardından, cemaat/ topluluk ilişkilerinin (Gemeinschaft) yeniden ortaya çıkacağı gelecekteki düzene kadar olan süreçte, insanın toplumsal evrimini çözümleyecek bir temel oluşturmayı amaçlamıştır. Gemeinschaft kavramı: modern endüstri öncesi toplumlarda görülen insanlar arasında duygusal bağların kurulduğu, kişisel, yakın olan, süreklilik taşıyan ilişkilerin bulunduğu cemaat ya da topluluk anlamında kullanılmaktadır. Gessellschaft kavramı, modern endüstriyel toplumlarda kurulan, rasyonel, araçsal ve geçici, bireyin çıkarlarına yönelik toplumsal ilişkiler anlamında kullanılmaktadır. Georg Simmel: Toplumsal Etkileşim (formel sosyoloji) Formel sosyoloji: Formel sosyoloji, Simmel tarafından kurulduğu düşünülen ve toplumsal ilişkilerin temel biçimlerini saptamayı, dolayısıyla bir toplumsal yasam geometrisi sunmayı amaçlayan bir sosyoloji dalıdır Simmel in sosyolojik analizi üç temel tespitle başlamaktadır 1.bireyler bencillik gibi güdülerin etkisi altında 2.birey sadece kendini başka kişilere göre de açıklamalı 3.insan davranışları okul aile ev gibi ortamlarda çeşitli formlar şeklinde oluşur. Charles Horton Cooley (1864-1929): Birincil Gruplar işlevsel ve organik bütünler-birey-toplum ayna benlik 2
Medya, Kitle İletişimi Ve Toplum ÜNİTE 2: MEDYA, KİTLE İLETİŞİMİ VE TOPLUM Değer sistemi, insanlar arası ilişkileri, gündelik yaşa m pratiklerini etkileyen bir özelliğe sahiptir. Yoğunlaşma: Medya kuruluşlarının belli bir ya da grupların elinde toplanması durumudur. Tekelleşme: Bir ya da birkaç kuruluşun zaman zaman aralarında gizli ya da açık anlaşmamlar yaparak pazarda egemenlik kurmasına denir. Medya Nedir? Medyayı Nasıl Anlayabiliriz? 3 Kitle iletişim araçları ya da medya dediğimizde kitaplar, gazeteler, dergiler, broşürler, billboardlar, telefon, cep telefonu, VCD, DVD, radyo, sinema, televizyon, internet gibi iletişim araçları söz konusudur. Medya Teorisi: Kısa Bir Tarihçe Modernizenin getirilerinden biri de kitle iletişimidir. Özellikle 1890 1920 arasında yüksek tirajlı gazeteler, sinema e radyo yaygınlığı söz konusu olmuştur. Bilimsel araştırmanın bir uzmanlık alanı olarak kitle iletişim veya medya araştırmaları yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkmıştır. Genel olarak üç dönem saplanabilir 1- Yirminci yüzyıl başından 1940 a kadar iki büyük dünya savaşı yılları arasındaki ilk dönem 2-1940 60 lı yılları kapsayan ikinci dönem 3-1960 lar sonunda günümüze dek süregelen üçüncü dönem. Propaganda Analizi ve Harold LAswell: Laswell 1. ve 2. Dünya Savaşları ile sonraki siyasal konjonktürde iletişim araçlarının halkı yönlendirmedeki propaganda aracı olarak kullandığını belirtir. Sınırlı Etkiler Yaklaşımı : 1940 60 yılları arasını kapsayan medyanın ikinci evresinde etkili olan bu yaklaşım kitle toplumu kavramını geride bırakarak özelde Avrupa da toplumun refah devleti yaratan zenginliği ve toplumun çoğulcu yapısını dikkate alan bir yönelime sahiptir. Medya: Farklı Teorik yaklaşım: - Kitle iletişiminin işlevselci analizi, medyanın sosyal düzen ve yapının korunmasındaki rolü üzerine yoğunlaşmıştır. - Onun siyasal manifestosu olarak görülebilecek çoğulculuk, medyanın rolünü istikrarlı bir toplumu koruyacak değerlerin aktarılması olarak görmüştür. Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı: 1970 lerde iletişim çalışmalarında etkili olan, medyanın insanlara ne yaptığını değil, insanların medyayı ne amaçlarla kullandığına bakılması gerektiğini belirten ve izleyicinin aktif rolünü ön plana getiren bu yaklaşımın öncüsü Elihu Katz tır Çoğulcu yaklaşım: İzleyiciler pasif alıcılar değil, medya içeriklerini aktif yorumlayabilen, tercihleri ile medya kurumları üzerinde etkili olabilenler olarak görülür. Medyanın sahiplik yapısı ve üretim süreci 3
Medya kuruluşlarının serbest piyasa koşullarında hareket etmeleri ekonomi politik açıdan ona sahip olan ile onun kontrol edenlerin sınıfsal çıkarlarını meşrulaştıran yanlış bilinç ürettiği belirtilmektedir. Yanlış bilinç: Hakikati gizleyen böylece bireyin kendi gerçekliği hakkında yanılma ya da yanıltılması sağlayan düşünme ve gerçekliği anlama biçimidir Mülkiyet doğrudan kontrol anlamına gelir mi: Bu soru her yaklaşım kendi cephesinden cevap vermektedir. Marksist teorik gelenek içindeki araçsalcı yaklaşım buna evet derken çatışan profesyonellerin tamamen olmasa bile kısmen görece özelliğini de dile getirmektedir. 4 Eleştirel ekonomi-politik yaklaşım ya da medyanın ekonomi-politiği Neo-liberal politikaların egemen olmaya başladığı 1980 li yıllarda başlayan özelleşme uygulamaları sonucunda bugün dünyanın büyük bir bölümünde medya kurumları, finans ve endüstriyel sermeye alanında faaliyet gösteren bu yük holdingler tarafından ele geçirilmiştir. Deregülasyon: 1970 lerden itibaren kamu yayıncılığı tekelinin ortadan kalkması özet radyo televizyon yayıncılığının yakınlaşması yönünde kuralların değiştirilmesi süreci anlatmak için kullanılmaktadır. Infotainment olgusu: Hobi programları spor-magazin gibi programlarda eğlencenin politik alanı sulandırması pazarı mantığına göre bağlamsızlaştırılmasına yönelik ekonomi-politik yaklaşım eleştirel bakarken kimi kültürel çalışmacılar politik olanın popülerleşmesinden dolayı olumlu bakmaktadır. Reklamcılığın reklam verenlerin gücü, paranın sansürü Medyanın sahipliği konusundaki gibi buna da benzer tutum söz konusudur. Eleştirel bakanlar piyasanın egemenliğini liberal bakanlar ise çeşitliliğin avantajı halini ön plana çıkartmaktadırlar. Medya ve küreselleşme Kitle iletişim araçları küreselleşme ideolojisinin yeniden üretiminde belirleyici bir rol oynamaktadır. 1980 lerin başlarından itibaren yeni iletişim teknolojilerindeki radikal değişimle birlikte benzersiz gelişmeler yaşanmaktadır. Uygun internet ve dijital iletişim araçları gibi yeni iletişim teknolojileri zaman ve mekan algısını değiştirmiştir Yeni iletişim teknolojileri sayesinde dünya fiziksel olarak olmasa da algısal olarak daha önce hiç olmadığı kadar küçükmüş durumdadır. Küreselleşme ve medya ilişkilerinde olumlu ve olumsuz bakan farklı görüşler mevcuttur kültürel emperyalizmi dilendirenler medyanın kültürü ve medya devlerinin kontrolünde olduğunu dile getiriler yerel kültürlerin yok edildiğini belirtir. İnternet İnternet sadece bir iletişim aracı değil aynı zamanda bir kültür siyaset ve ekonomik alan olarak her geçen gün yeni boyut ve anlam kazanmaktadır. Yeni kimlikleri yeni ilişkileri ve sanal cemaatleri ve yeni sosyalleşme biçimlerini gündeme getirmektedir. 4