e-öğrenmede İçerik Üretimi ve Yönetimi Öğr. Gör. Dr. M. Emin Mutlu Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi III. E-Learning Zirvesi 18 Mart 2004
e-öğrenme Öğretimde elektronik teknolojilerin kullanıldığı ortamlara e-öğrenme adını veriyoruz. E-öğrenmenin tarihinde sinema, telefon, radyo, ses kayıt teknolojileri (plak, kaset) ve televizyon gibi bilgi saklama ve iletme teknolojilerinin kullanıldığını görüyoruz. Kişisel bilgisayar devrimiyle bilgisayara dayalı öğretim ortamları geliştirilmeye başlıyor. Ses, görüntü ve video bilgisinin sayısallaştırılmasıyla bilgisayar e-öğrenmede en önemli sunum aracı durumuna gelmektedir. İnternetin yaygınlaşmasıyla e-öğrenme ortamlarının iletiminde ve eğitim iletişiminde internet altyapısının kullanımı baskın bir yöntem oluyor. Kablosuz teknolojilerin ortaya çıkışı ise mobil öğrenme dönemine geçme olanağı sağlamakta.
İnternetin Etkisi İnternete Dayalı Öğretim Öğretimin temel içeriği internette iletiliyor, diğer ortamlardaki içerik (kitap, tv-video, cd-rom, yüzyüze eğitim, ) ise destekleyici İnternet Destekli Öğretim Öğretimin temel içeriği diğer ortamlarda (kitap, tv-video, cdrom, yüzyüze eğitim, ) iletiliyor. İnternetteki içerik ise destekleyici Temel içerik: öğrencinin değerlendirme aşamasında sorumlu olduğu içerik
İnternete dayalı öğretim ortamları tasarımı İyi kurgulanmış öğretici içerik Sanal öğrenme ortamları (sanal şirket, sanal laboratuvar, sanal gerçeklik) Uygulama olanağı (gerçek dünya problemleri) Senkron ve asenkron akademik danışmanlık Takım çalışması olanağı Ödevler ve projeler Yardımcı içerik ve başvuru kaynakları Yardım masası
İnternete dayalı öğretim ortamı örneği Açıköğretim Fakültesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Temel içerik (yazılım öğretimi ve işletme uygulamaları) internet ortamında sunulmakta Öğretim yardımcı kitaplar, cd-rom ortamındaki videolar ve senkron sohbet biçimindeki danışmanlıkla desteklenmekte
İnternete Dayalı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı İnternet Ortamındaki Dersler CD-ROM Ortamında Videolar Yardımcı Kitaplar Lisanslı Yazılımlar Online Akademik Danışmanlık Hizmeti İletişim Hizmetleri Erişim Hizmetleri Ödevler Sınavlar Destek Hizmetleri Sanal Şirket ULAKNET üzerinden http://bilgi.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://www.bilgi.aof.edu.tr
İnternet destekli öğretim ortamları tasarımı Zengin alıştırma-tekrarlama içeriği Etkileşimli örnekler Testler Deneme sınavları Ders araçları Ders notları Yönergeler Başvuru kaynakları
İnternet destekli öğretim ortamı örneği Uzaktan Öğretim Yapan Fakülteler Temel içerik kitap ve TV yayınlarıyla aktarılmakta Öğretim, internet ortamındaki Deneme Sınavları, Alıştırma Yazılımları, e-kitaplar ve Ders Videolarıyla desteklenmekte
Açıköğretimde İnternete Dayalı Deneme Sınavları 85 ayrı ders için uygulanabilen deneme sınavlarında yaklaşık olarak 10 bin soru bulunuyor. Deneme sınavlarından, şimdiye kadar 300 bin öğrenci yararlandı. Gerçekleşen sınav adedi ise 12 milyon civarında. ULAKNET üzerinden http://ds.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://ds.aof.edu.tr
Açıköğretimde Çokluortam CD-ROM ları Genel Matematik Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Uzaktan öğretim yönergesi Alıştırma yazılımı Dersin kitabının PDF dosyası Dersin TV programları Deneme sınavlarına bağlantı Bu cd-rom lardan toplam 250.000 adet dağıtıldı.
Açıköğretimde İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları Alıştırma yazılımlarında konu anlatımını, soru çözüm yöntemlerini, alıştırma ve test sorularını ve yardımcı (sözlük, hesap makinası, vb. gibi) araçları barındıran ders yazılımı, ünitelere ait televizyon programlarından görüntüler, kitabın tam metnini içeren dosyalar, deneme sınavları ve diğer yardımcı kaynaklara bağlantılar yer almaktadır Bu yöntemle hazırlanan 10 derse ait alıştırma yazılımının yayınıyla 1.482.000 öğrenciders e erişmek hedeflenmektedir. Bu öğretim yılı başından itibaren 25.000 öğrenci bu sistemden yararlandı. ULAKNET üzerinden http://dersler.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://dersler.aof.edu.tr
Açıköğretimde İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları
İnternet Ortamında Açıköğretim Ders Kitapları ve TV Programları Bu öğretim yılı başından itibaren 25.000 öğrenci bu sistemden yararlandı. ULAKNET üzerinden http://kitaplar.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://kitaplar.aof.edu.tr
E-öğrenme içeriği üretiminde ekipler Tasarım Ekipleri İçerik Üretim Ekipleri Uygulama Ekipleri Öğretim ortamları tasarımı İçerik tasarımı Öğretim Uygulaması Yazılım uzmanları ve eğitim teknolojisi uzmanları Konu Uzmanları, öğretim tasarımcıları ve gerçekleştirmeciler Öğreticiler
Öğretim ortamları tasarımı Hedef kitlenin özellikleri ve öğretim amaçlarına uygun olarak öğretim ortamının tasarımı gerçekleştirilir. Uygulanacak standartlara ait düzenlemeler gerçekleştirilir. Senkron ve asenkron iletişim gereksinimleri tasarıma eklenir. İnternet ortamı dışındaki içerik gereksinimi ve nasıl tedarik edileceği belirlenir. İnternet ortamındaki bileşenlerin üretimde kullanılacak şablonları hazırlanır. Öğretim uygulamasına ait yönergeler hazırlanır.
Öğretim Ortamı Tasarım Ekibi Yazılım Uzmanları Eğitim Teknolojisi Uzmanları Proje Yöneticileri
İçerik Tasarımı Derse ait öğretim hedefleri belirlenir Öğretim hedeflerine ulaşmayı sağlayacak kapsam ve akış belirlenir. Değerlendirme ölçütleri belirlenir. İçerikte kullanılacak malzemeler üretilir Malzemeler, eğitsel sonuçlar üretecek şekilde kurgulanır.
İçerik üretiminde değişik büyüklüklerde ekipler Büyük Ekipler Küçük Ekipler Orta Büyüklükte Ekipler
E-öğrenme içeriği üretiminde en küçük ekip Konu uzmanı - Konu danışmanı (aynı zamanda öğretim tasarımcısı) Denetleyen (Editör) veya Öğretim tasarımcısı (aynı zamanda konu uzmanı - konu danışmanı) Denetleyen(Editör)
E-öğrenme içeriği üretiminde standart ekip Konu uzmanı Konu danışmanı Öğretim tasarımcısı Gerçekleştirenler Denetleyen (Editör)
E-öğrenme içeriği üretiminde gelişmiş ekip Konu uzmanı konu danışmanı - alan uzmanı Öğretim tasarımcısı Gerçekleştirenler Grafik tasarımcıları Sunucular Denetleyen (Editör) Koordinatör Ekiplere Yardım Edenler Sanat Yönetmeni Eğitim psikoloğu Eğitim sosyoloğu Ölçme değerlendirme uzmanı Video tasarımcıları Ses tasarımcıları Canlandırmacılar
Senaryo Eğitim Senaryoları Yapım Senaryoları Konu ve alan uzmanları tarafından oluşturulan içerik. Konu anlatımları, örnekler, alıştırmalar, testler, örnek olaylar, başvuru kaynakları, uygulamalar Öğretim tasarımcısı tarafından oluşturulan öykü panoları, ekran tasarımları, etkileşim kurguları, ders akış çizelgeleri, çoklu ortam gereksinimi ve senkronizasyonu, ölçme-değerlendirme içeriği, yönergeler
Geliştirme Süreci Eğitim Senaryosu Yazımı Yapım Senaryosu Hazırlama Varlıkların Tasarımı Kurgulama (Yapım) Teknik Denetim Akademik Denetim
Öğretim Uygulaması Tamamlanan içerik bir Öğrenim Yönetim Sistemi (ÖYS) yardımıyla yayınlanarak, öğrenciler üzerinde uygulanır. Uygulama ekipleri teknik ve akademik danışmanlık ve değerlendirme görevlerini üstlenirler.
İçerik Üretimi Yönetimi Birinci Düzey İkinci Düzey Üçüncü Düzey
İçerik Üretimi Yönetiminde 1. Düzey Koordinatörler proje yöneticilerini, proje yöneticileri de ekip üyelerini görevlendirirler ve yüz yüze iletişimle projeler planlanır ve denetlenir. Bireyler işlerini kendilerine ait bir yapılacaklar listesi ile izlerler. İş akışı, kurum intranetindeki ortak dosya sunucuları üzerinde gerçekleştirilir. Tamamlanan içerik kurumsal ÖYS üzerinde yayınlanır.
İçerik Üretimi Yönetiminde 2. Düzey Grup iletişimi yazılımı yardımıyla hiyerarşik görevlendirme, takvimlendirme ve iletişim sağlanır. (Microsoft Exchange Server, Lotus Notes) Kurumun portal sunucusu ile içerik yönetimi ve iş akışı sağlanır Tamamlanan içerik kurumsal ÖYS üzerinde yayınlanır.
İçerik Üretimi Yönetiminde 3. Düzey Proje sunucusu yardımıyla kurumsal planlama ve kaynak dengeleme sağlanır. Grup iletişimi yazılımı yardımıyla görevlendirme, takvimlendirme ve iletişim sağlanır. Kurumun portal sunucu ile içerik yönetimi ve iş akışı sağlanır Tamamlanan içerik kurumsal ÖYS üzerinde yayınlanır.
AÖF BDE Birimi Örneği Çok sayıda paralel ekip (aynı anda sekiz proje grubu) Kalabalık ekipler (her ekipte 5-12 üye) Ekiplerde serbest çalışanlar ve birim dışı üyelerin varlığı (her projede ortalama 4-5 konu uzmanı ve editör) Projelerin tamamlanma sürelerinin uzunluğu (6-12 ay) Uzun dönemli kaynak planlama sorunları AÖF BDE Birimi nde içerik üretiminin yönetimi ikinci düzeyde bulunmakta, üçüncü düzeye geçiş için çalışılmakta
AÖF e-öğrenme İçerik Üretimi Yönetim Sistemi Tasarım aşamasında Microsoft Project Server 2003 Microsoft Exchange Server 2003 ÖYS Microsoft SharePoint Portal Server 2003 Macromedia MX 2004
Sonuç İçerik üretimindeki yüksek maliyetlerin denetimi için kurumsal bilgi yönetimi sistemi oluşturmak gerekmektedir. İçerik üretiminde kurumsal bilgi yönetimi sistemi kullanmak CMM (Capability Maturing Model) 2.0 dan daha yüksek düzeylere çıkmak için zorunludur.