Bu proje Avrupa Birliği tarafından finanse edilmektedir. Türkiye de Çevre Yönetimi için Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Projesi Belediye Atıklarının Yönetimi İstanbul Uygulaması ve Alternatif Yöntemler KADİR SEZER Belediyeler için Çevre Yönetimi Eğitim Programı
Belediye Atıklarının Yönetimi İstanbul Uygulaması ve Alternatif Yöntemler Kadir SEZER Çevre Yüksek Mühendisi
Atık Üretimi (Milyon Ton/Gün) Global Atık Üretimi ve Atık Artış Projeksiyonu Üretilen Atık Miktarı ve Geleceğe Yönelik Tahminler Hornweg, D. ve ark., What a Waste, World Bank Report, 2013 3
Atık Yönetimi Dünya Geneline Bakış Dünya Bankası verilerine göre (2012), Dünyada yıllık ortalama 1,3 milyar ton katı atık üretilmektedir. 2002 ile 2025 arasında, üretilen katı atık miktarı 0,68 milyar tondan 2,2 milyar tona yükseleceği öngörülmektedir. Yani yirmi iki yıllık bir süreç için atık hacmi 3 katından fazlasına çıkacağı öngörülmektedir. Finansal terimle, şimdilerde yıllık $205 milyar dolar olan katı atık yönetim maliyeti 2025 yılında $375 milyar dolar olması beklenmektedir. 4
Sürdürülebilerlik Eşrefoğlu Camii, Anadolu'daki ahşap direkli camilerin en büyüğü ve orijinalidir. Konya'nın Beyşehir ilçesinin kuzeyinde, İçerişehir Mahallesi'nde yer alır. 1296-1299 yılları arasında yapılmıştır. 5
6
Atık Yönetiminde Dünya Geneline Bakış *Grafikte Türkiye için «Diğer» olarak belirtilen sütun; açıkta yakılan, dere veya göle dökülen, vahşi depolanan bertaraf yöntemlerini kapsamaktadır. Kaynak: Dünya verileri (World bank, 2012) Avrupa verileri (Eurostat, 2012) Türkiye verileri (TÜİK, 2012) İstanbul verileri (İSTAÇ) 7
Türkiye de Katı Atık Miktarı ve Bertaraf Metotları Toplanan Kentsel Katı Atık Miktarı : 25.845.000 ton/yıl Atık Hizmeti Verilen Nüfusun Toplam Nüfusa Oranı : % 83 *TUİK, 2012 8
9
ATIK YÖNETİMİNDE NEREDEYİZ? MEVCUT DURUM-2015 BELEDİYE ATIĞI 17.500 TON/GÜN %100 GERİDÖNÜŞÜM MBT (KOMPOST+BİYOKURUTMA) DÜZENLİ DEPOLAMA KAYNAĞINDA AYRI TOPLAMA VE SOKAK TOPLAYICILARI KOMPOST BİYOKURUTMA ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA 1.000 ton/gün 500 ton/gün 1.500 ton/gün 14.600 ton/gün %6 %11 %83
2024 KATI ATIK YÖNETİMİ HEDEFİ MEVCUT KAPASİTE PLANLANAN KAPASİTE TOPLAM KAPASİTE GERİDÖNÜŞÜM (1.000 ton/gün) KAYNAĞINDA AYRI TOPLAMA (2.500 ton/gün) 3.500 ton/gün BELEDİYE ATIĞI 24.000 TON/GÜN %100 MBT (KOMPOST+BİYOKURUT MA) (2000 ton/gün) YAKMA MBT (BİYOKURUTMA ANAEROBİK ÇÜRÜTME) (4.000 ton/gün) YAKMA (6.000 ton/gün) 6.000 ton/gün 6.000 ton/gün [KATEGORİ ADI]; ([YÜZDE]) [KATEGORİ ADI]; ( [YÜZDE]) [KATEGORİ ADI] ([YÜZDE]) ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA + SEYMEN ODAYERİ + KÖMÜRCÜODA + SEYMEN 7.500 ton/gün [KATEGORİ ADI]; ([YÜZDE])
ATIKLARIN TOPLANMASI VE TAŞINMASI TRANSFER İSTAYONLARI ~ 16.000 ton/gün -AVRUPA YAKASI BARUTHANE HALKALI SİLİVRİ YENİBOSNA - ASYA YAKASI AYDINLI ŞİE HEKİMBAŞI KÜÇÜKBAKKALKÖY 39 İLÇE BELEDİYESİ 2000 Araç DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ PLANLANAN TRANSFER İSTASYONLARI - AVRUPA YAKASI ÇATALCA GAZİOSMANPAŞA HASDAL KIRAÇ BAŞAKŞEHİR -ASYA YAKASI ŞİLE SULTANBEYLİ PENDİK
ATIK AZALTIMI VE ÇEVRE BİLİNCİ İstanbul da bulunan 39 ilçenin 27 sinde ambalaj atıkları yönetimi İSTAÇ A.Ş. koordinatörlüğünde yürütülmüştür. İl genelinde 1.000.000 öğrencinin bu eğitimi alması sağlanmıştır. 13
FAALİYETLERİMİZ-GERİ KAZANIM VE KOMPOST TESİSİ Tesis Kapasite: 1000 ton/gün GERİ KAZANIM VE KOMPOST TESİSİ AKIŞ ŞEMASI ÜRETİLEN KOMPOST MİKTARI (TON/YIL) 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 16.861 18.578 20.744 25.292 20.360 10.449 15.240 18.238 18.293 15.444 5.000 0
FAALİYETLERİMİZ-ATIKTAN TÜRETİLMİŞ YAKIT (ATY) TESİSİ Tesisi Kapasitesi: 96 ton/gün Fe % 0,8 Al % 0,4 Ağır Malzeme % 49,9 SON PARÇALAMA ATY % 48 BESLEME % 100 (Max. 20 ton) ÖN PARÇALAMA Ø 250 MM MANYETİK BANT ALÜMİNYUM BALİSTİK Ø 80 MM MANUEL AYIKLAMA SON PARÇALAMA ATY % 0,9 Kompost tesisi geri kazanım bandından çıkan plastik poşetler, tekstil atıkları, çocuk bezleri, kâğıt atıkları, tahta parçaları, plastik vb. atıklar ATY ürününe dönüştürülmekte ve çimento fabrikalarında yakıt olarak kullanılmaktadır.
FAALİYETLERİMİZ- MEKANİK BİYOLOJİK ARITMA(MBT) TESİSİ Tesis Kapasite: 2.000 ton/gün Kuruluş Yılı: 2012
FAALİYETLERİMİZ-LFG / ELEKTRİK ÜRETİMİ Odayeri LFG Enerji Üretim Tesisi Kömürcüoda LFG Enerji Üretim Tesisi
FAALİYETLERİMİZ- LFG / ELEKTRİK ÜRETİMİ ENERJİ ÜRETİM TESİSLERİNDEN 2030 YILINA KADAR 4.100 GWh ELEKTRİK ÜRETİLMESİ ÖNGÖRÜLMEKTEDİR TESİS KURULUŞ YILI PLANLANAN KAPASİTE KURULU KAPASİTE EMİSYON AZALTIMI HASDAL 2001 4 MW 4 MW 30.000 ton eş-co2 KÖMÜRCÜOADA 2008 17 MW 14 MW ODAYERİ 2008 34 MW 32 MW 1.200.000 ton eş-co2
ATIK ISININ VE KOMPOSTUN SERALARDA KULLANIMI LFG Toplam alan : 3.120 m 2 Kapasite : Yaklaşık 4 milyon adet /yıl ATIK ISI İstanbul da kullanılan mevsimlik çiçeğin % 8 i bu seradan karşılanmaktadır
FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI ODAYERİ DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Depolanan Atık Miktarı: 10.500 ton/gün Toplam Alan : 266 Ha Kalan Kapasite: 61,5 Milyon Ton (2030 yılı)
FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI ODAYERİ DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ
FAALİYETLERİMİZ DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI KÖMÜRCÜODA DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Depolanan Atık Miktarı: 5.500 ton/gün Toplam Alan : 233 Ha Kalan Kapasite: 44 Milyon Ton (2030 yılı) SEYMEN DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ Toplam Alan : 227 Ha 1.Etap:7,5 Ha. Saha yapımı devam etmektedir.
FAALİYETLERİMİZ SIZINTI SUYU ARITMA TESİSİ HCI Köpük Kesici Metanol Konsantre Depolama Alanı Konsantre Dengeleme Havuzu Nitrifikasyon Denitrifikasyon Ultrafiltrasyon Nano filtrasyon Deşarj Biyolojik Çamur Çamur Susuzlaştırma Odayeri Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi 2.000 m 3 /gün Kömürcüoda Sızıntı Suyu Arıtma Tesisi 1.700 m 3 /gün 23
FAALİYETLERİMİZ ENDÜSTRİYEL ATIK YÖNETİMİ 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 ATIK MİKTARI (TON/YIL) 7.184 5.714 5.489 4.619 5.171 5.140 3.479 3.726 574 893 2.010 2.013 2010 2011 2012 2013 Ara Depolama Düzenli Depolama
FAALİYETLERİMİZ TIBBİ ATIK BERTARAF (STERİLİZASYON-YAKMA) Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi Tesis Kapasitesi: 108 ton/gün Tesis Kapasitesi: Tıbbi Atık Yakma Tesisi 24 ton/gün 1200 C 145 C-3,2 bar İstanbul daki 20 yatak ve üzeri 264 sağlık kuruluşundan yılda yaklaşık 18.000 ton tıbbi atık toplamakta ve bertaraf edilmektedir.
FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Gemi Atıklarının Toplanması 40.000 adet gemiden yaklaşık 1 milyon m 3 atık toplanmıştır. LİSANSLI 13 ADET ATIK ALIM GEMİSİ İLE TOPLANAN ATIKLAR MARPOL EK I MARPOL EK IV MARPOL EK V SİNTİNE-SLAÇ-SLOP- ATIK YAĞ- KİRLİBALAST ATIK SU ÇÖP 26
FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Haydarpaşa Gemi Atıkları Kabul Tesisi Yılda ortalama 110.000 m 3 atık işleme kapasitesine tesiste petrol ve petrol türevli atıklar fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçerek arıtılmaktadır.. Yılda 20.000 m3 atık yağ ekonomiye geri kazandırılmaktadır. 27
FAALİYETLERİMİZ- DENİZ ATIKLARI YÖNETİMİ Kıyı, Plaj, Deniz Yüzeyi ve Sualtı Temizliği KIYI TEMİZLİK 30 adet mobil ekip ile kirliliğe anında müdahale edilmektedir. 515 km lik SAHİL ŞERİDİNİN İSKELELERİN VE DENİZ YÜZEYİNİN TEMİZLİĞİ YAPILMAKTADIR PLAJ TEMİZLİĞİ DENİZ YÜZEYİ DİP TEMZİLİĞİ 12 ekip (180 personel) plaj alanı temizlenmektedir. 9 adet deniz yüzeyi temizleme teknesi ile atıklar toplanmaktadır. (5 milyon metrekare) 170.000 m3 dip çamuru özel teçhizatlı araçlar ile çıkarılmakta ve bertaraf edilmektedir. 28
FAALİYETLERİMİZ-İNŞAAT VE YIKINTI ATIKLARI GERİ KAZANIM TESİSİ TESİS KAPASİTESİ: 200 TON/SAAT 29
FAALİYETLERİMİZ-HAFRİYAT TOPRAĞI YÖNETİMİ İstanbul da yaklaşık 5 milyon ton hafriyat atığı oluşmaktadır. Oluşan bu atıklar vasfını yitirmiş ve kullanılmayan maden alanlarının doğal topografyaya uygun şekilde doldurulması ve sonrasında ağaçlandırılması ile doğal yaşama geri kazandırılmaktadır. 2013 yılında yaklaşık; 67,1 milyon ton hafriyat toprağı alınarak bertaraf edilmiştir. 30
FAALİYETLERİMİZ-ÇEVRE LABORATUVARI Katı Atık Kontrol Yönetmeliği, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik, İSKİ Atıksuların Kanalizasyona Deşarj Yönetmeliği, Su Kirliliği Kontrolü, Toprak Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında analizler yapılmaktadır. Çevre Laboratuvarında, TÜRKAK tarafından akredite edilmiş 219 parametrede çalışma yapılmaktadır. 31
MÜŞAVİRLİK HİZMETLERİ
Avrupa da Katı Atık Miktarı ve Bertaraf Metotları kg.kişi 33
Atık Yönetim Büyük Resmi * Eğitim Bilinçlendirme Termal İşlemler Nakliye Biyolojik Yöntemler Toplama Mekanik İşlemler Düzenli Depolama Toplama Altyapısı Ambalaj Atıkları Geri Kazanımı RDF Üretimi Depo Gazı Enerji Dönüşümü 34
GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKEN YÖNLER 35
İyileştirilmesi Gereken Yönler 1 * KURUMSAL ENTEGRASYON, ATIĞIN SAHİBİ SORUNU ve YETKİ DEVRİ Devlet&Devlet Ajansları Politika Yapıcı Mevzuat Kamusal& Bağımsız Ajanslar Atık Sektörü Profesyonel Birlikler Servis Kullanıcı Birlikler Sivil Toplum Grupları Bağımsız Organizasyonlar Medya Servis Kullanıcı Organizasyonlar Evler Kurumlar Endüstriler Servis Kulanıcıları İşletmeci Kamu Şirketleri Belediye Şirketleri Özel Firmalar Finansal Ajanslar ISWA, 2014 36
Güçlendirilmesi Gereken Yönler 2 * FİNANSAL MODEL OLUŞTURULMASI AEROBİK ARITMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Açık Kompost Biostabilizasyon Biyokurutma Kapalı Kompostlaştırma 99 209 227 189 İşletme Maliyeti 6 17 19 12 ANAEROBİK ARITMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Elektrik Üretimi Elektrik ve Isı Üretimi Biyogaz Zenginleştirme 346 441 406 İşletme Maliyeti 34 35 41 Arcadis, 2009. Assessment of the Optıons to Improve The Management of Bıo-Waste in The European Union, European Commission Directorate General Environment YAKMA İlk Yatırım Maliyeti ( /ton) Elektrik Üretimi Elektrik ve Isı Üretimi Isı Üretimi 590 721 698 İşletme Maliyeti ( /ton) 23 25 23 37
Atık Toplama ve Yöntem Bazlı İşletme Maliyetleri ISWA, 2014 38
İyileştirilmesi Gereken Yönler 3 * ATIK İŞLEME YÖNTEMİNE GÖRE TOPLAMA ve LOJİSTİK MODELLERİN OLUŞTURULMASI 39
Yerele Özgü Yöntemlerin Belirlenmesi 4 * Toplama Karışık Belediye Atığı Kaynağında Ayırma Islak Organik Atık Kuru Ambalaj Düzenli Depolama Ayırma Ayırma Biyolojik Arıtma Biyolojik Arıtma Ayırma Depo Gazı Enerji Üretimi İleri Termal Yöntemler Biyolojik Arıtma Ayırma Proses Artığı Ambalaj Kompost Benzeri Ürün Ambalaj RDF Kompost Toprak İyileştirici Ambalaj 40
Evler, Ofisler, Fabrikalar Atık İşleme Tesisi Evsel Atık Getirtme Merkezi Düzenli Depolama Yakma Külü Atıktan Enerji Üretimi (Isı&Elektrik) Atık İşlenmiş Malzeme Endüstriyel Isıtma Değerli Metaller Geri Kazanılır Malzemeler Şehir Isıtma Hacimli Atıklar Şehir Isıtma Mekanik Biyolojik Ayırma Entegre Atık Yönetim Diyagramı Genel Olarak Ele Alınmış Olup Tesisler Arazı Atık Entegrasyonu Detaylandırılabilir. Biyogaz Tesisi Biyogaz Biyogaz Pil ve Elektrk&Ele ktrnk Atıklar Gıda Atığı Bahçe Atığı Toplama Konteynerleri Kompost Kaynağında Ayrılmış Ambalaj Kentsel Atık Karışık Atık Karışık Ambalaj Geri Kazanım Tesisi Kompost Benzeri Malzeme Kapalı Kompostlaştırma Açık Yığın Kompostlaştırma Geri Kazanılmış Ambalaj Açık Yığın Kompostlaştırma İşlenmiş Hammadde Ayrılmış Atık Tekrar İşleme Biyo-Gübre&Kompost 41
Biyobozunur Atık Azaltımı Uyumu İSTANBUL ATIK PROJEKSİYONU 2018 2025 % 25 %50 %65 2015 BİYOBOZUNUR ATIK AZALTIM HEDEFLERİ Düzenli Depolamaya İzin Verilen Atık Miktarı 8.251 8.528 8.691 6.563 4.375 3.063 3.063 3.063 11.119 İşlenmesi Gereken Biyobozunur Atık Mevcut Kompost ve Biyokurutma Tesisi Ambalaj ve diğ. Biyobozunur Atık Mevcut Tesislerin Biyobozunur İşleme Kapasitesi İşlenmesi Gereken Biyobozunur Atık Miktarı 42
Katı Atık Bertaraf Sistemlerinin Değerlendirilmesi 43
Kentsel Atık Teknolojileri Kentsel Atık Yönetimi 1) Mekanik Biyolojik Arıtma ve Biyolojik Arıtma(MBT-Stabilizasyon) 2) Kompostlaştırma 3) Düzenli Depolama (Flare ile Gaz Yakma) Enerji Geri Kazanılan Atık Teknolojileri 1) Mekanik Biyolojik Arıtma (MBT) - RDF ve SRF Üretimi 2) Anaerobik Çürütme (Biyogaz Üretimi) 3) Yakma 4) Gazifikasyon Termal Yöntemler 5) Piroliz 6) Düzenli Depolama - Depo Gazı Enerji Geri Kazanımı
Katı Atık Bertaraf Sistemlerinin Karşılaştırılması Düzenli Depolama Termal Sistemler Biyolojik Sistemler Maliyet Düşük Yüksek Orta Hacimsel Azalma Düşük Yüksek Yüksek Çevresel Riskler Yüksek Orta Düşük İşletme Hassasiyeti Kolay Zor Zor 45
BİYOLOJİK PROSESLER 46
Belediye Atığı Yönetiminde Kullanılan Biyolojik Yöntemler Biyo-stabilizasyon Biyokurutma Kompostlaştırma Anaerobik Çürütme Diğer(BiyoHidrojen, Asit, Alkol) 47
Biyokütle Kaynağı Bazlı Proses Seçimi * Kompostlaştırma Anaerobik Çürütme Yeşil Atıklar Orman Biyokütlesi Tarımsal Biyokütle Kentsel Biyokütle Mutfak Atıkları Gıda Atıkları Resturant Atıkları Kesimhane Atıkları Kanalizasyon Çamuru Nem Muhtevası Malzeme Yapısı Ergänzt nach: KERN, MAYER; WIEMER (1996) 48
1 BİYO-STABİLİZASYON 49