GAYRİMENKUL ZİRVESİ 13 ZİRVE BURASI Four Seasons Hotel Istanbul at the Bosphorus Beşiktaş 10 Aralık 2013 1
AZİZTORUN GYODER Yönetim Kurulu Başkanı DEĞERLİ ÜYELERİMİZ VE KATILIMCILARIMIZ, Türkiye nin gayrimenkul platformu GYODER olarak, sektörün gelişimine katkı sağlamak, yaşanan sorunlara çözümler geliştirmek ve sektöre yol göstermek amacıyla düzenlediğimiz Gayrimenkul Zirvesi nin 13 üncüsünü sizlerin desteğiyle başarıyla gerçekleştirdik. 2000 yılından bu yana düzenli olarak gerçekleştirdiğimiz, sektörü aynı çatı altında toplayan bu etkinlik ile katılımcılara ve siz değerli üyelerimize bilgi yüklü, geniş perspektifli, interaktif ve keyifli bir program sunmak istedik. Bu doğrultuda, Zirve nin konu başlıklarını sektörün en çok tartışılan ve merak edilen konularından yola çıkarak belirledik. Konuları ise Türkiye ve dünyadan gayrimenkul ve ekonomi alanındaki önemli isimleri ve uzmanları bir araya getirerek derinlemesine irdeledik ve tartıştık. Zirve Burası konsepti ile gerçekleştirdiğimiz zirvede, Türkiye ekonomisinin bugünü ve geleceğini değerlendirirken, sektörümüzün en önemli konularından yabancı yatırımcının Türkiye ye bakışını, yabancı sektör profesyonellerinin gözünden görme fırsatı yakaladık. Diğer yandan hayata geçirdiğimiz mega projelerle nasıl marka şehirler yaratabileceğimize odaklandık ve sektörün en çok tartışılan konularından pazarlamayı hem tüketiciler, hem geliştiriciler, hem de pazarlamacılar gözüyle masaya yatırdık. Sektöre ilişkin belirsizliklere ve sorunlara yol göstermeye çalıştığımız 13. Gayrimenkul Zirve mize, yerli ve yabancı 1000 kişi katıldı. İsteğimiz yine, siz değerli sektör temsilcilerinin destekleri ile Türkiye gayrimenkul sektörünün gündemini belirleyen en önemli platform olan Gayrimenkul Zirvesi ni bundan sonra da en iyi şekilde hayata geçirmektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı mız ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nın en üst düzeyde katımlarıyla zenginleşen Gayrimenkul Zirvesi ne katılan, engin bilgi birikimlerini ve deneyimlerini bizlerle paylaşan konuşmacı ve panelistlere, organizasyonun gerçekleştirilmesinde büyük katkıları olan sponsorlarımıza ve emeği geçen tüm kişi ve kurumlara teşekkürlerimizi sunuyoruz. Çok tartıştığımız çok konuştuğumuz bu zirve ile sektörün en çok tartışılan konularına dair, nitelikli bir ufuk turunu hayata geçirdiğimize inanıyoruz. Bizden desteklerini esirgemeyen ve zirvemize katılarak bizi onurlandıran başta Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmak üzere tüm sponsorlarımıza destekleri için tekrar teşekkür ediyoruz. Gelecek yıllarda da Türkiye gayrimenkul sektörünün gündemini belirleyen en önemli platform olan Gayrimenkul Zirvesi nde, gayrimenkulün zirvesinde buluşmak dileğiyle AZİZ TORUN GYODER Yönetim Kurulu Başkanı 2 3
GYODER BÜYÜYOR VE SEKTÖRÜ KUCAKLIYOR Dünya yeni bir yıla girmeye hazırlanırken, Türkiye deki mevcut ve kurulmakta olan gayrimenkul yatırım ortaklıklarının temsilcileri önemli bir oluşum için yola çıktı ve 2 Ağustos 1999 tarihinde GYODER kuruldu. Türkiye nin Gayrimenkul Platformu olarak sektörün tüm alt açılımlarını aynı çatı altında toplayan organizasyon, 2013 ün Nisan ayında ismini genişletip, adının açılımına Gayrimenkul tanımlamasını da ekledi ve Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği adını alarak sektörünün tamamını kucaklayan bir yapıya büründü. Bu yolculuk, gayrimenkul sektörünün tanıtımını ve temsilini sağlamak, gelişimini desteklemek, sektöre kalite, kontrol ve eğitim konularında standartlar getirmek ve korumak amacıyla her gün güçlenerek devam ediyor. 4 5
GYODER ÜNİVERSİTELERLE EL ELE GYODER in üniversitelerle yürüttüğü yakın ilişkiler 2013 yılında da başarılı sonuçlar doğurdu. Bu olumlu gelişmelerden ilki İstanbul Ticaret Üniversitesi işbirliğinde gerçekleşen, gayrimenkul sektörünün gelişimine yönelik ihtiyaç duyulan araştırmaları tespit etmek, gerçekleştirmek, referans veriler üretmek ve sektöre vasıflı eleman yetiştirmek amacıyla kurulan Gayrimenkul Geliştirme Uygulama ve Araştırma Merkezi oldu. İstanbul Ticaret Üniversitesi ile yürütülen eğitim çalışmaları ise bu yıl daha kapsamlı ve yenilikçi oldu. 2013 yılı boyunca GYODER üyelerine ve sektöre gündem konusunda eğitimler verildi. Ayrıca Ankara Üniversitesi Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı ile sektörün gelişimine yönelik çalışmalar ve rapor hazırlanması için işbirliği yapıldı. ULUSLARARASI İLİŞKİLER Kuruluşundan bu yana ulusal ve uluslararası tartışma platformları yaratan GYODER, MIPIM, Barcelona Meeting Point, Cityscape Global, ULI, EPRA, NAREIT gibi uluslararası sektör organizasyonlarında yıl boyunca Türkiye yi temsil etti. GYODER her yıl Dubai de düzenlenen Cityscape Gayrimenkul Fuarı ve Cannes da düzenlenen MIPIM Fuarı nda aktif olarak yer alıyor. Düzenlediği oturumlarla, yabancı yatırımcıya Türkiye gayrimenkul sektörü ile ilgili doğru bilgi ve verilerin aktarılmasını sağlıyor. Prof. Tony Ciochetti / Risk And Return Regimes In Commercial And Residential Real Estate Development, A. Faruk Göksu - Kentsel Strateji / Kentsel Dönüşüm; Yaklaşımlar, Yasalar ve Projeler, Ersun Bayraktaroğlu - PWC / Gayrimenkul Yatırımının Vergisel Boyutu, Işık Gökkaya - Yeşil GYO / GYO Mevzuatı, Prof. Dr. Gürsel Öngören - Öngören Hukuk Bürosu / Kentsel Dönüşüm ve Hukuk, Av. Umut Yeniocak / Gelir Paylaşımına Dayalı İnşaat Sözleşmesi Eğitimi, Dr. M. Emre Çamlıbel - Gülcemal Alhanlıoğlu Soyak / Gayrimenkul Geliştirmede Yeni Mevzuatın Getirdikleri. 6 7
DERNEK YAYINLARI How to buy property in TURKEY? A guide for individiual investors Septem ber 2013 GYODER, sektörü bilgilendirmek adına, zenginleşen yayınları ile ağını genişleterek uluslararası platformda yer almaya 2013 ve 2014 te de devam ediyor. PwC, Epos Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık, Hergüner Bilgen Özeke Avukatlık Ortaklığı gibi sektörün uzman ve önde gelen firmaları ve GYODER ile hazırlanan, uluslararası plartformda yabancı yatırımcıya doğru bilgiyi aktaran kitapçığın lansmanı Cityscape Dubai 2013 Gayrimenkul Fuarı nda yapıldı. Gayrimenkul alımında yol gösterici olması beklenen kitap, Türkiye de oturma hakları, Türk bankalarından konut kredisi kullanabilme, konut alımısatımı, kiraya verilmesi, sigortalama işlemleri, konutların teminat gösterilmesi, kira gelirlerinin vergilendirilmesi, alım-satım vergileri gibi konuları içeriyor. Kitabın ilk kısmında ise, Türkiye nin genel ekonomik durumu ve geleceğe dair öngörüler bölümü bulunuyor. Ayrıca yabancı yatırımcı Türkiye den konut alırken hangi noktalara dikkat etmeli, ne şekilde hareket etmeli gibi sorulara yanıt veriliyor. 2013 te sektöre dağıtılmak üzere hazırlanan ve baskıya alınan yayınlar, detaylı eğitimler ile sürekli destekleniyor. - Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel 2012 Göstergeleri - Bireysel Yabancı Yatırımcı Kitapçığı - Samsun Gayrimenkul Sektörü Değerlendirme ve Öngörüler Raporu - 50 Soruda Tüketicinin Konut Alım Rehberi - 50 Soruda Yeni İmar Mevzuatı Rehberi - Gayrimenkul Sektörü ve İstanbul Konut Piyasası Saha Araştırma Raporu SEKTÖRÜ SÜREKLİ BİLGİLENDİRME GYODER, hazırladığı yayınlar ile 2013 yılında gayrimenkul gündemini sürekli takip ederek sektörü bilgilendirmeye devam etti. GYODER in hazırlattığı ve sektörün sorularını aydınlatan cevapları içeren ve referans özelliği taşıyan araştırma raporları yıl boyunca yine gayrimenkul çalışanlarının elinin altında oldu. Dünyanın lider online bilgi servis sağlayıcısı olan reidin.com ile sürdürülen, konut ve ofis sektörlerine ilişkin farklı tip ve içeriklerde özel gösterge endekslerinin oluşturulmasına yönelik işbirliğinin sonucunda sektöre kazandırılan Reidin.com GYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi Ocak 2011 den bu yana aylık periyotlarda kamuoyuyla paylaşılıyor. reidin.com GYODER Ofis Fiyat Endeksi nin çalışmaları sürüyor. 8 9
GELİŞEN KENTLER ZİRVESİ SAMSUN DA YÜKSELDİ GYODER tarafından düzenlenen Gelişen Kentler Zirvesi Bursa, Konya, Gaziantep ve İzmir den sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Samsun Büyükşehir Belediyesi desteğiyle 6-7 Kasım 2013 te Samsun da gerçekleşti. Zirveye dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Sayın Erdoğan Bayraktar ve Gençlik ve Spor Bakanı Sayın Suat Kılıç ile pek çok bürokrat ve GYODER üyeleri katıldı. GYODER, gelişen kentlerin yatırım fırsatlarını sektör temsilcileri ile buluşturmak, bu kentlerin sesini ulusal ve uluslararası alanlarda duyurmak, gelişmeye açık, vizyon sahibi ve önemli potansiyel barındıran kentlere yatırım yapılmasına aracı olmak amacıyla Anadolu nun diğer kentlerinde zirvelerine devam edecektir. GYODER 2014 yılında Kayseri ve Antalya da Gelişen Kentler Zirveleri ile Anadolu da sektörü biraraya getirmeye devam edecektir. 10 11
GYODER DEN DİNAMİK GİRİŞİMLER GYODER, gayrimenkul sektörününün yeni fırsatlarını keşfetmek, uzmanlarla fikir alışverişinde bulunmak, konuşmak ve tartışmak için bu yıl yeniden Gayrimenkul Sektörünün Yeni Dinamikleri organizasyonunda bir araya geldi. 28 Mayıs 2013 te Swissotel The Bosphorus da gerçekleşen organizasyonda, Dünyada Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları ve Yeni Trendler, Sermaye Piyasalarında Gayrimenkulleri Menkul Değerlere Dönüştürmede Yeni Modeller ve İmar Mevzuatındaki Son Değişiklikler ve Sektöre Etkileri konuları gayrimenkul ve ekonomi alanındaki yerli ve yabancı önemli isimler ve uzmanlar tarafından tartışıldı. Buluşma, sektördeki yeni finansal enstrümanların değerlendirildiği, dünyadaki GYO örneklerinin Türkiye dekilerle karşılaştırılmasının yapıldığı ve yeni imar mevzuatının sektöre etkilerinin değerlendirildiği bir konferans olarak öne çıktı. 12 13
GYODER İLE GÜÇLÜ YÖNETİM GYODER Yönetim Kurulu ve Yürütme Kurulu ile çalışmalarını aktif olarak sürdürüyor. GYODER, sektörün önemli konularını daha iyi değerlendirmek ve çözüm üretebilmek için dernek bünyesinde sektörün ve iş dünyasının önemli isimlerinden oluşan Yönetim Kurulu, Yürütme Kurulu ve Yüksek İstişare Kurulu ile sektör liderlerini tek çatı altında topladı. Kurul sektörün sorunlarını ve çözüm önerilerini görüşmek üzere, daha güçlü bir platformda belirli aralıklarla bir araya geliyor. YÖNETİM KURULU Aziz Torun (Başkan) Torunlar GYO Ahmet Akbalık (Başkan Yardımcısı) - Özak GYO Özlem Gökçe (Başkan Yardımcısı) - Extensa Işık Gökkaya (Başkan Yardımcısı)- Yeşil GYO Doç. Dr. Feyzullah Yetgin (Başkan Yardımcısı) - Çalık GYG Ersun Bayraktaroğlu (Sayman) - PwC Musa Aykaç Nurol GYO Dr. M. Emre Çamlıbel Soyak Holding Neşecan Çekici Epos Gayrimenkul Dan. ve Değ. Ömer Faruk Çelik Sinpaş GYO Uğur Dumankaya Dumankaya İnşaat Hakan Kodal Krea Gayr. Gelişt. Haluk Sur Emlak Konut GYO Özcan Tahincioğlu - Tahincioğlu Holding Turgay Tanes İş GYO Füsun Yılmaz Phillipson - FYP Melda Bayraktaroğlu Servotel Prof. Dr. Gürsel Öngören Öngören Hukuk Bürosu Cansel Turgut Yazıcı Eva GYD Pınar Ersin Kollu İş GYO YÜKSEK İSTİŞARE KURULU Aziz Torun (GYODER Başkanı) -Torunlar GYO Hakan Kodal (Yüksek İstişare Kurulu Başkanı) - Krea Prof. Dr. Ali Alp-TOBB Üniversitesi Ozan Balaban - EMAAR Türkiye Prof. Dr. İbrahim Baz - İTİCÜ Avni Çelik - Sinpaş GYO Süleyman Çetinsaya - Artaş Grup Durmuş Döven -Reysaş A.Ş. Altan Elmas - Sur Yapı Nurettin Eroğlu - Eroğlu Holding Işık Gökkaya - Yeşil GYO A.Ş. Tankut Gündoğar - Yurtdışı Müteahhitlik Prof. Dr. Şükrü Kızılot - Hürriyet Nahit Kiler - Kiler GYO Ali Saydam - Bersay İletişim Grubu Haluk Sur - Emlak Konut GYO Dr. Ahmet Şahin- TOKİ Turgay Tanes - İş GYO Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş - Ankara Üniversitesi Mesut Toprak - Astay Gayrimenkul Kürşat Tuncel- Satış Küpü Ziya Yılmaz - DAP Yapı Ufuk Yılmaz - Türsab MTM İş Ortaklığı 14 15
YÜRÜTME KURULU AZİZ TORUN ÖZLEM GÖKÇE IŞIK GÖKKAYA KOMİTELER Üyelerin aktif katılımı ile zenginleşen komiteler çalışmalarını 2014 te de sürdürmeye devam edecek... Kanun, Mevzuat ve Sektörel Bilgi Üretimi Komitesi Dr. M. Emre Çamlıbel DOÇ. DR. FEYZULLAH YETGİN ERSUN BAYRAKTAROĞLU DR. M. EMRE ÇAMLIBEL Gayrimenkul Geliştirme, Değerleme, Rapor Üretimi Komitesi Neşecan Çekici Etkinlik, Organizasyon ve Üyelik Geliştirme Komitesi Füsun Yılmaz Phillipson NEŞECAN ÇEKİCİ FÜSUN YILMAZ PHILLIPSON Eğitim ve Yayın Komitesi Doç. Dr. Feyzullah Yetgin Uluslararası İlişkiler Komitesi Özlem Gökçe Kamu İlişkileri Komitesi Ahmet Akbalık 16 17
2000 DEN BU YANA 18 19
GAYRİMENKUL ZİRVESİ 13 2000 yılından bu yana her yıl Türkiye nin gayrimenkul sektörünün gündemini belirleyen Gayrimenkul Zirvesi nin 13 üncüsü Zirve Burası konsepti ile 10 Aralık 2013 tarihinde Four Seasons Hotel Istanbul at the Bosphorus da gerçekleşti. Bu yıl daha dinamik ve tartışma odaklı gerçekleştirilmiş olan Gayrimenkul Zirvesi sizlere bilgi yüklü, geniş perspektifli, interaktif ve keyifli bir program sundu. Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları, Yerel Yönetimler, Proje Geliştiriciler Yatırımcılar, Danışmanlık Şirketleri, Finansörler, Bina ve Tesis Yönetimi, Otel İşletmecileri Medya, Servis Sağlayıcılar, Perakendeci ve Bayiler olmak üzere Zirve ye 1200 ü aşkın katılım sağlandı. YENİLİKÇİ FORMAT SEKTÖRÜN EN ÖNEMLİ GÜNDEM MADDELERİ SEKTÖRÜN 2013 TEKİ GERÇEK VERİLERİ BİLGİLENDİRİCİ, EĞİTİCİ, KEYİFLİ ZENGİN TEKNOLOJİK ALTYAPI TARTIŞMALI ZENGİN İÇERİKLİ PANELLER YOĞUN BASIN BİLGİLENDİRİLMESİ SEKTÖRDEN GENİŞ KATILIM 13. Gayrimenkul Zirvesi ne ait oturum videolarına, görsellere ve diğer tüm detaylara www.gyodergayrimenkulzirvesi.org adresinden ulaşabilirsiniz. 20 21
AZİZ TORUN BAŞKANDAN MESAJLAR... AZİZ TORUN/GYODER BAŞKANI Geçtiğimiz 10 yılda Türkiye nin hızlı büyümesine paralel olarak gayrimenkul sektörünün de çok hızlı büyüdüğünü, geliştiğini ve bugün geldiği noktanın gerçekten göz kamaştırıcı olduğunu hepimiz görüyoruz. Sektörün bir kazaya uğramaması için bilgi üretmeye, veriye dayanmaya, eğitim çalışmalarına, dayanışmaya, sektörün işbirliğine, kendimizi eleştirmeye, yasal düzenlemelere ve sektörü kendimize adapte etmeye büyük önem vermemiz, gayret göstermemiz gerekiyor. Gayrimenkul sektörü koşarak büyüyor. Coğrafi ve bölgesel konumu, siyasi ve ekonomik istikrarı ve büyüme hedefleriyle Türkiye için gayrimenkul sektörü önemli bir zenginlik kaynağı... Mütekabiliyet yasasının bir getirisi olarak Türkiye de gayrimenkul sektörü ihracat girdisi yaratmaktadır. Türkiye nin döviz açığının kapatılması için gayrimenkul sektörü bir fırsattır ve bu fırsatı iyi değerlendirmeliyiz. Coğrafi ve bölgesel konumu, siyasi ve ekonomik istikrarı ve büyüme hedefleriyle Türkiye için gayrimenkul sektörü önemli bir zenginlik kaynağı... 22 23
ERDOĞAN BAYRAKTAR ERDOĞAN BAYRAKTAR/ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI Ülkemizde özellikle son 11 yılda Türkiye nin yapmış olduğu çalışmalar devlet sektörüyle, özel sektörle çok ciddi şekilde bir devinim kazanmıştır. Artık Türk gayrimenkul sektörü tüm dünyada rol belirleyicidir. Gayrimenkul sektörü ekonomik büyümenin itici gücüdür. Türkiye de sadece konut sektörü, 50 yi aşkın sanayi kolu ve 350 civarında alt sektörü beslemektedir. Yaklaşık 1 buçuk milyon kişiye istihdam sağlamaktadır. Bu durum; inşaatın ülke ekonomisinin lokomotifi olduğunun ve bu özelliğini hiçbir zaman kaybetmeyeceğinin bir göstergesidir. Bakanlık olarak 10 yıl içinde; katı atık düzenli depolama ve dönüştürme sorunlarını halletmiş, atık su arıtma sistemlerini tamamlamış, iklim değişikliği stratejisine tam uyumlu, sera gazı emisyonlarının azaltılması kriterlerinde Avrupa yı yakalamış bir Türkiye hedefliyoruz. 2013 yılı içinde 200 bin birim konutun dönüşüm hedefini aştık. Bu başarılı ivme ile 2014 yılı sonuna kadar 400 bin bağımsız konut ve işyerinin dönüşümünü bitirmeyi hedefliyoruz. Türkiye nin şehirlerini, Türkiye de afet riski taşıyan, deprem riski taşıyan binaları şehirlerimizden söküp atacağız. Bu bize büyük bir istihdam getirecek, büyük bir ekonomik canlılık getirecek. 2013 yılı içinde 200 bin birim konutun dönüşüm hedefini aştık. Bu başarılı ivme ile 2014 yılı sonuna kadar 400 bin bağımsız konut ve işyerinin dönüşümünü bitirmeyi hedefliyoruz. 24 25
Dr. AHMET ŞAHİN Dr. AHMET ŞAHİN/ TOKİ BAŞKAN YARDIMCISI Öncelikle size TOKİ yi kısaca tanıtmak istiyorum. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi TOKİ, 1984 yılında Türkiye de konut sorununa çözüm bulmak amacıyla devletin genel idare bütçesi dışında tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur. TOKİ bugüne kadar arsa satış karşılığı gelir paylaşımı projeleriyle yaklaşık 86 bin konut üretmiştir. Bu da TOKİ nin ürettiği konutların %15 ine tekabül etmektedir. Hasılat paylaşımı modeli olarak adlandırdığımız bu projelerden kamuya yaklaşık 18 milyon TL kaynak sağlanacaktır. Bunun yaklaşık 10 milyon TL si tahsil edilmiştir. Türkiye nin 81 ili, ilçesi ve beldelerinde konut üretimi başlatılmış, 2003 yılından 2011 yılına kadar 500 bin konutluk hedefe ulaşılmıştır. Ayrıca kamu kuruluşları ile protokoller yapılarak hastane, sağlık ocağı, okul, sevgi evi, engelsiz yaşam merkezleri, stadyum ve hizmet binalarının yapılmasına da karar verilmiştir. 2023 yılına kadar ikinci bir 500 bin konut yani toplamda 1 milyon konut üretilmesi planlanmıştır. Türkiye nin 81 ili, ilçesi ve beldelerinde konut üretimi başlatılmış, 2003 yılından 2011 yılına kadar 500 bin konutluk hedefe ulaşılmıştır. 26 27
Doç. Dr. CEVDET AKÇAY TÜRKİYE EKONOMİSİ HAKKINDA... Doç. Dr. CEVDET AKÇAY/ YKB BAŞ EKONOMİSTİ Ben iflah olmaz bir Türkiye iyimseriyim ama bu sene Londra daki bir konferansta ben Türkiye karamsarı kaldım. İyiyiz ama çok iyi değil. 3 sene öncesine göre Türkiye çok daha iyi bir yerde. Biraz vadenizi bir senenin ötesine uzatıp bakabilirseniz Türkiye nin öne çıkacağını görmek son derece mümkün. Bu toz duman yatıştıktan sonra, gelişmekte olan piyasalara bir daha bakıldığında Türkiye öne çıkacak. Uzun vadeli Türkiye yatırımcısının da algısının bozulduğunu aynı dönem içinde hiç görmedim. Şu söyleniyor; orta uzun vadede endişem yok Türkiye ile ilgili ama kısa vadede endişelerim var. O kabul edilebilir ancak aksi tehlike oluşturuyor. 3 sene öncesine göre Türkiye çok daha iyi bir yerde. Biraz vadenizi bir senenin ötesine uzatıp bakabilirseniz Türkiye nin öne çıkacağını görmek son derece mümkün. 28 29
GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNE YABANCI YATIRIMCININ BAKIŞI 1.OTURUM 30 31
1. OTURUM GAYRİMENKUL SEKTÖRÜNE YABANCI YATIRIMCININ BAKIŞI Türkiye nin Dünya Platformundaki güçlü yeri ekonomik veriler ile tanımlanmış, yabancı yatırımcının beklentileri ve Türkiye ye bakışı tartışılmıştır. Joe Montgomery Paul A. Bernard Prof. Brian Anthony Ciochetti Prof. Dr. Harun Tanrıvermiş ULI AVRUPA BAŞKANI WALKER DUNLOP KIDEMLİ BAŞKAN YARDIMCISI TEXAS SAN ANTONIO ÜNİVERSİTESİ, İŞLETME BÖLÜMÜ PROFESÖRÜ Türkiye şeffaflık konusunda 97 ülke içerisinde 31. sırada ama en çok yükselen ülke. Türkiye yi geride tutan şeyler, yatırım performansı ve piyasa temelleri. Eğer sabrınız varsa; yabancı yatırımcı psikolojisini ve onlar için önemli olan şeyleri anlarsanız, onlara uygun şekilde cevap verebilirsiniz ve böylece rakiplerinizden daha başarılı olursunuz. ANKARA ÜNİVERSİTESİ, TAŞINMAZ DEĞERLEME ANABİLİM DALI BAŞKANI Ülke yabancı yatırım alıyorsa, gayrimenkul sektörüne yapılan yabancı sermaye miktarı da buna bağlı olarak artıyor. 32 33
Dr. KADİR TOPBAŞ ÖĞLEDEN SONRAKİ AÇILIŞIN ONURU... Dr. KADİR TOPBAŞ/ İBB BAŞKANI Türkiye de yapılan tüm yatırımların %50 si inşaat sektöründedir. Bu % 50 nin % 75 i de konutla ilgili yatırımlardır. İstanbul da ulaşım yatırımlarının yapıldığı ve planlandığı bölgelerde gayrimenkul değerlerinde % 50, bazı bölgelerde ise % 100 oranında artış gözlemliyoruz. Amaç sadece konut yapmak değil, buralara erişim noktasındaki altyapıyı da yeterli hale getirmektir. İnşaat sektöründe bulunanlardan beklentimiz şudur: Sadece bir binanın ortaya çıkması değil, bunun kente kalıcı birtakım olumlu etkilerinin de değerlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü bu yapılar birkaç yüzyıl bu kentte kalacaktır ve gelecek kuşaklara merhaba diyecektir. O halde bu yapıların oluşturulmasında başta meslektaşlarımız mimarlar olmak üzere, yatırımcıların da sadece bir yerleşim bölgesine değil; kente ne kattıklarını da dikkate almaları gerektiğine dikkat çekiyorum. Özellikle Büyükşehir Belediyesi olarak akıllı, çevreci, doğaya saygılı yapılara farklı bir değerleme yapma konusunda bir çalışmamız var. Yani onlar için biraz daha ayrıcalıklı, teşvik edici destekleri de düşündüğümüzü belirtmek istiyorum. Kendi enerjisini üretebilen, atıklarını geri çevirebilen, dönüştürebilen ve hatta atık sularını kullanabilen yapılara biraz daha destek verici çalışmaların yapılmakta olduğunu ifade etmek istiyorum. Başta meslektaşlarımız mimarlar olmak üzere, yatırımcıların da sadece bir yerleşim bölgesine değil; kente ne kattıklarını da dikkate almaları gerektiğine dikkat çekiyorum. 34 35
OYUNUN YENİ KURALLARI İLE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK 2.OTURUM 36 37
2. OTURUM OYUNUN YENİ KURALLARI İLE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Gayrimenkul sektörünü yakından ilgilendiren son dönemdeki yeni yasal düzenlemeler kamu ve özel sektörün bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Kentsel dönüşüm ile Türkiye nin çehresinin nasıl değişeceği ve Yeni İmar Mevzuatı nın neler getireceği tartışılmıştır. Dr. M. Emre Çamlıbel Altan Elmas Ahmet Ayyıldız Av. Pınar Ersin Kollu, L.LM Haluk Sur GYODER YÖNETİM KURULU ÜYESİ Enerji verimli, su tasarruflu yeşil binalar yapılması durumunda önümüzdeki dokuz, on sene içerisinde en az 25 milyar dolar mertebesinde bir tasarrufun rahatlıkla yakalanabileceği öngörüldü. KONUTDER YÖNETİM KURULU ÜYESİ Maketten satış, önü sonsuza kadar açık bir şey olmamalı. Doğru düzenlemeler yapmalıyız. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI İSTANBUL İL MÜDÜRÜ Yatırımcılar geldiğinde ruhsat süreçlerini kısaltarak, ruhsatı 6 günde verilecek duruma getireceğiz. HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ & İNSAN KAYNAKLARI & EĞİTİM GRUP BAŞKANI İyi reklam yapmak zorundasınız. Reklamın iyisi kötüsü olur zira hukuken bağlar. Reklamınızın projenizle örtüşmesine özen göstermelisiniz. EMLAK KONUT GYO YÖNETİM KURULU ÜYESİ Türkiye nin ekonomik gerçekleriyle rakamların bu kadar hızlı ve kısa sürede Türkiye nin ekonomik büyümesine paralel düşmeksizin yükselmesine karşıyım. 38 39
MEGA PROJELERDEN MEGA ŞEHİRLERE 3.OTURUM 40 41
3. OTURUM MEGA PROJELERDEN MEGA ŞEHİRLERE Şehrin değişen sosyal yaşamının, tarihi dokusunun ve ihtiyaç duyduğu sosyal donatı alanlarının yeni projeler ile entegrasyonu tartışıldı. Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı BAU ULAŞTIRMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANI İBB BAŞKAN DANIŞMANI İstanbul ulaşımının tek otoriteye dönüştürülmesi gerekiyor. Biz tek otoriteyle İstanbul un bu ulaşım hedeflerine ulaşmasını sağlayacağız. Prof. Dr. Hüseyin Kaptan Gonca Paşolar Daniel R. Ringelstein ATELYE 70 PLANLAMA ve TASARIM GRUBU, KURUCU - YÖNETİCİ Mega projeler bir ülke meselesidir. Şeffaflık ilkesi bağlamında aktörlerin, sivil toplum örgütlerinin, yerel siyasetin, merkezi siyasetin birlikte hareket edebilmesi, makro ölçekte kararlar alınabilmesi gerekmektedir. EMRE AROLAT MİMARLIK, MİMAR İstanbul un silueti değişecek ve bunu değiştirirken tarihsel katmanı, kültürel altyapı gibi unsurları korumak ve kenti bunlarla zenginleştirmek önemli. AIA, SOM, KENTSEL TASARIM ve PLANLAMA DİREKTÖRÜ Akıllıca bir büyümeyi nasıl gerçekleştirirsiniz? Şehirler gerçekten mekanlarının anlamını, kendilerinin özgünlüğünü, özgün özelliklerini görmeliler. 42 43
BURADA ÇOK LAF VAR 4.OTURUM 44 45
4. OTURUM BURADA ÇOK LAF VAR Zor ürün gayrimenkul! Büyüyen sektörde pazarlama kanallarının verimli kullanımının, tüketicinin algısını değiştirmede ve diğerlerinden ayrışmada ne kadar başarılı olduğu tartışıldı. Mesut Yar Gönül Birkiye Ercüment Büyükşener Levent Erden Füsun Yılmaz Phillipson TV YAPIMCISI, KÖŞE YAZARI Gayrimenkul de işler, kentsel yaşamın içerisinde 24 saati tamamlamak ve o kentsel yaşamı pazarlamak arasında gidip geliyor. Bize bir pazarlama süreci bir ilüzyon süreci yaşatıyor aslında. HÜRRİYET GAZETESİ REKLAM DİREKTÖRÜ ve İCRA KURULU ÜYESİ 360 derece reklama odaklanıp şu anda bütün mecralarda yatırım yapan bir platformda, pazarlama iletişiminin yapılması her marka için çok önemli ve değerli... HAYAL AKADEMİSİ, KURUCU ORTAK ve DİJİTAL İLETİŞİM DANIŞMANI Artık kitle iletişimi diye bir şey yok. İnsanları anlamak ve farkındalık yaratabilmek için bireye dokunabilmeniz lazım. Dijitalleşme, bunun için çok büyük bir fırsat. BİLGİ ÜNİVERSİTESİ NEXT AKADEMİ BÖLÜM BAŞKANI Hedef kitlenin alt gruplarına inip o alt gruplara göre ayrı ayrı iletişim yapmak zorundayız. Ayrı gelir grubu ve farklı kitlelere ne söyleyeceğimizi iyi tanımlamak lazım. Gazete ilanları ne kadar muhteşem olursa olsun bir sayfaya sıkışmış durumda ve benim vaktim kadar sınırlı. FYP PROJE GELİŞTİME PAZARLAMA SATIŞ, KURUCU Hedef kitleye ve projelerin segmentasyonuna göre pazarlama planı yapmıyoruz. Müşterimizi daha çok dinlemeli, farklı kanallar geliştirerek ulaşmalıyız.tüm kanallar arasında,digital medya müşteriye en hızlı ve etkin dokunulan kanal olarak çok önemli. 46 47
4. OTURUM BURADA ÇOK LAF VAR Tüketici Gözünden Gayrimenkul Dünyası Berat Yenilmez i tüketici rolüyle izlediğimiz tiyatro gösterimi, konuklar tarafından beğeniyle izlendi. İnşaat sektörünün sorunlarına, inandırıcılığına ve vaatlerine mizahi bir üslupla seslenen oyun, gayrimenkul sektörünün uzmanları ile tüketici beklentileri arasında kurulan bir empati köprüsü niteliğindeydi. FYP Proje Geliştirme Pazarlama Satış tan Füsun Yılmaz Phillipson ise müşteritüketici-yatırımcı açısından pazarlama kanallarının verimli kullanımını keyifli bir belgesel ile paylaştı. Gülfem Tandoğan / İŞ GYO urumsal İletişim, Satış, Kiralama ve Pazarlama Grup Bşk. Ürün farkı sağlayabilen ayrışabilir, sektörün aşırı vaatlerden uzaklaşması gerekiyor. Kaan Bülbüloğlu VERITAS MEDIA Ajans Başkanı Cem Başar FİDA FİLM Reklam Grup Başkanı Musa Aykaç / NUROL GYO, Genel Müdür Referansı dijital ile oluşturuyoruz. Bir beş yıl sonra söylemim herhalde şu şekilde olacak; Biz bütçemizin %80 ini dijital üzerinden harcıyoruz. Füsun Gençsu / ULTRARPM Eş Başkanı (Tüketici) Satış amaçlı SMS, telefondan daha az rahatsız edici ama SMS ile de gayrimenkul satılır mı? Bilemiyorum! Kaan Bülbüloğlu: Bir Pazar sabahı gazeteyi açıyorsunuz ve birbirinden bağımsız 25 projenin İstanbul un bilmem neresine bilmem ne kadar uzaklıkta gibi ifadeleri aynı söylemlerle kullandıklarını görüyorsunuz. Türk tüketicisinin detaya bakmadığınıda düşünecek olursak ayrışmakta zorlanıyorsunuz. Cem Başar: Sinema da internet gibi daha yeni bir mecra olmasına rağmen, firmaların çok fazla bilgi sahibi değil. Bazı gazeteler ise, inşaat sektörünün katalogu olmaya başladı. Berat Yenilmez / Tiyatrocu Öyle güzel ilanlar var ki insanın içi gidiyor. Güzel güzel ağabeyler, çok şık ablalar. Ellerde şampanya kadehleri, insan oraya gidince öyle insanlar görecek zannediyor. Biz de ayıp olmasın diye giyindik hanımla. Ben düğündeki smokini giydim. Hanım da şıkır şıkır giyindi, verilen adrese gittik, kimse yok, işçiler çalışıyor... Erden Timur / NEF Yönetim Kurulu Üyesi Ayrışmak zor, tüketiciyi düşündüğünüzü söylemek yetmez, 8 kere düşünmelisiniz Birebir müşteri odaklı iletişim stratejisi yönetmek gerekebilir. Adil Pelister / BETA KİMYA Yönetim Kurulu Başkanı (Tüketici) Kataloğu, daire bedeline eklenecek masraf olarak görüyorum. O kadar gösterişli ve pahalı şeylere gerek yok. Mehmet Coşkundeniz / Posta Gazetesi Yaz. İş. Müdürü Köşe Yazarı Her gazeteye aynı ilanı hiç değiştirmeden aynı boyutlarda aynı cümlelerde veriyorlar ve bu fayda sağlamıyor. Her gazetenin okur kitlesi farklı, her gazetenin algı biçimi farklı, asıl ayrışma orada olmak zorunda. 48 49
ZİRVEDENKARELER Zirve Four Seasons sponsorluğunda düzenlendi. 50 51
Panel öncesi içerikler hep beraber tartışıldı... Moderatör Mesut Yar Gayrimenkul sektörünü benimsedi. GYODER Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Torun sektör değerlendirmelerini dinlerken... Akıcı ve düzenli bir sistemle yapılan kayıtlar tamamlanmak üzere... 52 53
Zirve gayrimenkul sektöründen önemli isimlerin yoğun katılımı ile başladı. 54 55
Kadir Topbaş ve sektör liderleri zirvede sohbet etti. Üniversite öğrencilerinin de zirveye ve GYODER e ilgisi yoğundu. Sektörün önemli konuları tartışıldı. 56 57
Oturumlara ilgi yoğundu. Katılımcıların yüzünü güldüren oturumlar esnasından bir kare... Son oturumdaki tiyatro performansı ile zirveyi gülerek kapattık. 58 59
Aziz Torun, gayrimenkul sektörünün zenginliklerini, hızlı gelişimini konuklarla paylaşırken... 60 61
Four Seasons ın ikramları zirveye lezzet kattı. Gayrimenkulün gündemi zirvede tartışıldı. 62 63
GYODER, katılımın en yüksek olduğu zirve olmanın ayrıcalığını yaşıyor. 64 65
Gayrimenkul sektörünün ekonomik açıdan ele alındığı koyu sohbetler... 66 67
Yenigün İnşaat ın sponsor olduğu kokteylde, konuklar keyifli zaman geçirdi. 68 69
Zirve, canlı müzik ve kokteyl ile sona erdi. 70 71
Tiyatro sanatçımız güldürmeye devam etti. GYODER, FYP ve EPOS ekipleri gerçek bir takım ruhuyla çalıştı. Gayrimenkul sektörünün duayenleri sohbet esnasında... 72 73
Konuşmacıların karikatürleri sempatiyle incelendi. 74 75
Zirve sonrası karikatürler konuşmacılara hediye edildi. 76 77
13. GAYRİMENKUL ZİRVESİ SONUÇ BİLDİRGESİ GYODER in 2000 yılından bu yana düzenlediği Gayrimenkul Zirvesi nin on üçüncüsü, Zirve Burası teması ile 10 Aralık 2013 tarihinde Four Seasons Hotel Istanbul at the Bosphorus da gerçekleştirilmiştir. Türkiye ve dünyadan gayrimenkul ve ekonomi alanındaki önemli isimleri ve uzmanları bir araya getiren bu önemli Zirve de, sektörün en çok tartışılan ve merak edilen konularından yola çıkarak; Türkiye Ekonomisinin Bugünü ve Geleceğinin Değerlendirilmesi, Gayrimenkul Sektörüne Yabancı Yatırımcının Bakışı, Oyunun Yeni Kuralları, Mega Projelerden Marka Şehirlere, Burada Çok Laf Var (Gayrimenkulde Pazarlama) oturumları gerçekleştirilmiştir. Gayrimenkul sektöründe yaşanan son gelişmeler, yukarıda bahsedilen oturum başlıklarında ele alınarak incelenmiş, ortaya çıkan tespitler ve bu tespitlere yönelik çözüm önerileri ülkemizin gerek ekonomik, gerekse sosyal ve kültürel açıdan gelişmesine katkı sağlaması amacıyla aşağıdaki başlıklarda işbu sonuç bildirgesinde kamuoyu ile paylaşılmıştır: Gayrimenkul Sektörü, son 10 yılda ciddi bir yükselme trendine girmiştir ve lokomotif sektör rolünü üstlenmiştir. Sektörde Mütekabiliyet Yasası neticesinde yabancıların da mülk alımı artış göstermiş ve yabancıların toplam satışlardaki payı %2 lerden %6 lara çıkmıştır. Gayrimenkul sektörü ekonomide rol belirleyici bir öneme sahiptir. Döviz girdisi açısından da Türkiye nin gayrimenkul sektörüne ciddi olarak ihtiyacı vardır. Gayrimenkul Geliştirme çalışmaları artık bilime dayalıdır. Sektörün hedefi, kentsel dönüşüm seferberliği ile yeni bir yapılaşmayı sağlamak olmalıdır. Yabancı yatırımcı, yatırım aşamasında muhatap olarak güvenilir bir kurum veya kurumsal bir GYO görmek istemektedir. Farklı bölgelerin ve illerin özelliklerine göre yabancıların Türkiye ye gelme nedenleri değişmektedir. Segmentler üzerinde detaylı analiz çalışmaları yapılmalıdır. Sektörün her ülkeden yabancı yatırımcıya ulaşmak yerine belirli yatırımcı profilini esas alması gerekmektedir. Türkiye de toplam yatırımların %50 si inşaat sektöründedir. Bunun %75 i de konutla ilgili yatırımlardır. Yatırımcılar sadece ilgilendikleri yerleşim bölgesini değil, o yapının kente neler katacağını da görmeli, hesaplamalıdır. İnsan faktörü mutlaka dikkate alınmalıdır. Tüketiciyi Koruma Kanunu nun kapsamında, maketten satış inşaat ruhsatını takiben yapılabilecektir. Şirketlerin müşteriyi yanıltıcı reklamlardan kaçınması gerekmektedir. Tüketiciyi Koruma Kanunu nda ayıplı mal tanımının daha detaylı tariflenmesi gayrimenkul sektörü açısından önemlidir. Sektörün doğası gereği oluşabilecek telafi edilebilir nitelikteki hatalı imalatların ayıp kapsamında ele alınması yanlış olacaktır. Ayrıca sektörün ön satış yaparak finansman sağladığı göz önüne alınarak, cayma hakkı ile ilgili de ilave düzenlemelere ihtiyaç vardır. Eylül 2013 tarihinde revize edilen Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği tanımlar, genel hükümler ve ruhsata ilişkin konularda Türkiye genelinde bir eşitlik sağlamıştır. Yönetmelikte sektör açısından çok kritik olan müktesep hak konusu kısmen ele alınmıştır. Ancak milyonlarca liralık yatırım büyüklüğü olan ve bu oranda riskler taşıyan sektör açısından daha net düzenlemelere ihtiyaç vardır. Yeşil ve enerji verimli gayrimenkul projeleri sektörün ve ülkenin geleceği bakımından son derece önemlidir. Enerji verimli projeler ile Türkiye nin önümüzdeki 5-10 yılda en az 25 milyar dolar tasarruf etme imkanı vardır. Buna yönelik mevzuatla bu konunun geliştirilip desteklenmesi gerekmektedir. Son dönemde hızla gelişen sektörde farklı ekonomik gruplara proje üretme gerekliliği gündemdedir. Sektörün gelişim ivmesini kaybetmemesi için, planlanan 3. havaalanı, yeni şehir projeleri gibi mega projeler hayata geçirilmelidir. İstanbul daki mega projeleri hayata geçirmek için gerekli yasal düzenlemelerin gerçekleştirilmesinin yanında gerekli fonların da bulunması gerekmektedir. Sektör için pazarlama faaliyetleri, satış ve reklam aktiviteleri günümüzde son derece önem arz etmektedir. Dijital iletişim bir yan pazarlama ürünü olarak görülmemelidir. Günümüzde geleneksel pazarlama kanalları ile dijital pazarlama bir arada kullanılmalıdır. Sosyal medya, gazete ve internet bir bütün olarak düşünülmelidir. Dijital pazarlama ile birlikte şirketin kültürü de dijitalleşmeli, özellikle CRM departmanlarına önem verilmelidir. Gayrimenkul pazarlamada hedef kitleyi belirlemek en önemli ve birincil öncelik olmalıdır. Hedef kitlenin alt gruplarına inip, o gruplar ile ayrı ayrı iletişime geçilmelidir. Pazarlama doğru segmentasyona göre dikkatli yapılmalıdır. Kamuoyuna ilgiyle duyurulur. GYODER 78 79