Sayı: 15 Güz 2014 Ankara 1
Dil Araştırmaları/Language Studies Uluslararası Hakemli Dergi ISSN: 1307-7821 Sayı: 15 Güz 2014 Sahibi/Owner Avrasya Yazarlar Birliği adına Yakup ÖMEROĞLU Yayın Yönetmeni/Editor Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü/Editorial Director Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU Yayın Yönetmeni Yardımcıları/Vice Editors Doç. Dr. Dilek ERGÖNENÇ AKBABA Doç. Dr. Feyzi ERSOY Doç. Dr. Habibe YAZICI ERSOY Doç. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU Arş. Gör. Hüseyin YILDIZ Yayın Danışma Kurulu/Editorial Advisory Board Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN Prof. Dr. Mustafa ARGUNŞAH Prof. Dr. Sema BARUTÇU ÖZÖNDER Prof. Dr. Ahmet BURAN Prof. Dr. İsmet CEMİLOĞLU Prof. Dr. Hülya KASAPOĞLU ÇENGEL Prof. Dr. Nurettin DEMİR Prof. Dr. Hayati DEVELİ Prof. Dr. Musa DUMAN Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Prof. Dr. Ayşe İLKER Prof. Dr. Günay KARAAĞAÇ Prof. Dr. Leylâ KARAHAN Prof. Dr. Metin KARAÖRS Prof. Dr. Yakup KARASOY Prof. Dr. Ceval KAYA Prof. Dr. M. Fatih KİRİŞÇİOĞLU Prof. Dr. Zeynep KORKMAZ Prof. Dr. Mehmet ÖLMEZ Prof. Dr. Mustafa ÖNER Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN Prof. Dr. Nevzat ÖZKAN Prof. Dr. Çetin PEKACAR Prof. Dr. Osman Fikri SERTKAYA Prof. Dr. Vahit TÜRK Prof. Dr. Cengiz ALYILMAZ Prof. Dr. Bilgehan Atsız GÖKDAĞ Doç. Dr. İsmail DOĞAN Prof. Dr. Zühal YÜKSEL Yrd. Doç. Dr. Ferhat TAMİR Yazı Kurulu/Executive Board Doç. Dr. Dilek ERGÖNENÇ AKBABA Yrd. Doç. Dr. Gülcan ÇOLAK BOSTANCI Doç. Dr. Figen GÜNER DİLEK Doç. Dr. Feyzi ERSOY Doç. Dr. Habibe YAZICI ERSOY Doç. Dr. Yavuz KARTALLIOĞLU Yrd. Doç. Dr. Veli Savaş YELOK Dr. Hakan AKÇA Yrd. Doç. Dr. Hüseyin YILDIRIM Akademik Temsilciler/Academic Representatives Abdulkadir ÖZTÜRK (Kayseri), Yusuf ÖZÇOBAN (Balıkesir), İsmail SÖKMEN (İzmir), Musa SALAN (Çankırı), Aslıhan DİNÇER (İzmir), M. Emin YILDIZLI (Nevşehir), İlker TOSUN (Edirne), Özer ŞENÖDEYİCİ (Trabzon) Düzelti/Redaction Hüseyin YILDIZ İngilizce Danışmanı/English Language Consultant Yrd. Doç. Dr. Cemal ÇAKIR Web sayfası sorumluları/web page designers Hüseyin YILDIZ B. Yavuz PEKACAR Musa SALAN Yönetim Merkezi/Management Center Hacettepe Mahallesi Hamamönü Sk. No: 24 Altındağ/ANKARA İletişim Bilgileri/Correspondence Address Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU - Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Teknikokullar / ANKARA Tel: +90 312 202 14 20 e-posta: dilarastirmalari@gmail.com web sayfası: www.dilarastirmalari.com Abonelik/Subscription Fiyatı: 20 TL Yurt içi Yıllık Abone Bedeli: 40 TL Kurumsal Abone Bedeli: 80 TL T.C. Ziraat Bankası Başkent Şubesi Şube Kodu:1683 Hesap No: 47095325-5001 Posta Çeki Hesabı: Avrasya Yazarlar Birliği No: 53 23 008 e-posta: kardeskalemler@gmail.com Yayın Türü/Type of publication 6 aylık, yerel süreli Tasarım/Design by İbrahim Sağlam +90 532 460 96 41 Baskı/Printed by Sage Matbaacılık Tel: +90 312 283 65 64 Dil Araştırmaları, EBSCO Publishing, MLA, ASOS index ve Araştırmax tarafından taranmaktadır. 2
BU SAYININ HAKEMLERİ Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY Prof. Dr. Marcel ERDAL Prof. Dr. Leylâ KARAHAN Prof. Dr. Nurettin DEMİR Prof. Dr. Gürer GÜLSEVİN Prof. Dr. Hatice ŞAHİN Prof. Dr. Kerime ÜSTÜNOVA Prof. Dr. Musa ÇİFÇİ Prof. Dr. Konuralp ERCİLASUN Doç. Dr. Ercan ALKAYA Doç. Dr. Ferruh AĞCA Doç. Dr. Habibe YAZICI ERSOY Doç. Dr. Hülya ARSLAN-EROL Doç. Dr. Mehmet Vefa NALBANT Yrd. Doç. Dr. Abdullah KÖK Yrd. Doç. Dr. Hakan AYDEMİR 3
Dil Araştırmaları ndan, Dil Araştırmaları nın dördüncü sayısına ulaşmış bulunuyoruz. Dergimizin meslektaşlar arasında ilgi görmesi bize şevk veriyor. Bu ilginin devam etmesini diliyoruz. Dergiyi ulaştıramadığımız meslektaşlarımız lütfen bizimle temas kursunlar. Bu sayıda yer alan Kazakçaya Ait İlk Fonetik İzler adlı makale, Dîvânü Lügati t-türk, Codex Cumanicus ve Mısır Memlük sahası sözlük ve gramerlerinde bugünkü Kazakçaya ait fonetik izlerin peşine düşüyor. Genel Kıpçak özellikleri arasında doğrudan Kazakçaya ait fonetik özelliklerin bulunup bulunmadığını araştırıyor. Leylâ Karahan ın incelemesi Türk toponimisine yeni bir katkı olarak değerlendirilebilir. Tülay Çulha nın Karayca Sekirme Yoraları hem seğirname araştırmaları hem de Karayca için önemli veriler barındırıyor. İş yeri adlarıyla ilgili saha araştırmasına dayanan yazı konuya yeni bir yaklaşımdır. Hiç kelimesiyle ilgili ortak çalışma da işlevsel bir yaklaşımı yansıtıyor. Şahru Pilten in Türkmenceyle ilgili incelemesi, Türkmencedeki sıfat-fiilleri zaman çizgisindeki yerine oturtmasıyla önem taşıyor. Nihal Çalışkan ın çalışması ise, dilde metafor yoluyla Cemil Meriç in dünyasına girmeye çalışıyor. Seyfullah Türkmen de atasözü ve deyimlerde bulunan kişi adlarının kullanım sebepleri üzerinde duruyor. Dergide yer alan üç çevirinin de meslektaşlarımızın dikkatini çekeceğini sanıyoruz. Her sayıda olduğu gibi bu sayıda da kitaplarla ilgili değerlendirme, tenkit ve tanıtmalar var. Hem dil çalışanlarının eserlerini değerlendirmek hem de alanımızda bir tenkit ortamı oluşturmak bakımından bu bölümün faydalı olduğuna inanıyoruz. Dördüncü sayımızla sizlere yeniden merhaba diyoruz. Ahmet B. Ercilasun 4
Makaleler/ Articles İçindekiler Contents Sayı: 15 Güz 2014 Eski Türkçeden Günümüze Eksiz Ad Tamlaması Meselesi Hacer Tokyürek - Çetin Pekacar On the Term dáguān 達 官 of Chinese Sources on the Early Turkic History (in View of the One Hypothesis of İbrahim Kafesoğlu) Vladimir Tishin Tocharian-Turkic lexical correspondences, I Hakan Aydemir Die Stellung der Mundart Langar im Chorasantürkischen Sultan Tulu Türkçedeki İkilemeli Deyimlerin Fonolojik Hiyerarşisi Kentaro Suganuma Zamir n sinin Kaynağı Hakkında Vügar Sultanzad Çok İşlevlilik Açısından Türkçe Edatların Söz Dizimsel ve Anlam Bilimsel Yapısı Nuh Doğan Kur an da Geçen zevc ve imrae Kelimeleri Üzerine İsmail Sökmen Avustralya da Türkçenin 10. Sınıf Düzeyinde Durumu ve Öğretimi Hatice Parlak Çoklu Olumsuzluk Kavramı ve Türkçedeki Çoklu Olumsuzluğa Yûnus Emre Dîvânı Örneğinde Bir Bakış M. Selcen Çürük Eski Türkçeden Eski Oğuz Türkçesine Tégme~Degme Sözcüğünün Anlamları ve Kullanımları Bülent Hünerli Beyaz Rusya Milli Bilimler Akademisi Merkez Kütüphanesi Arşivinden Р98 Numaralı El Yazma (Tecvit) (Tarih ve Tür Belirleme Meselesi) Mihail Tarelka Çev. Emine Atmaca Çev. Reshide Adzhumerov Kıpçak Dillerindeki Ön Ses D- Üzerine Düşünceler E. Schütz Çev. Musa Salan 9-38 39-51 53-60 61-69 70-93 95-104 105-119 121-159 161-183 185-214 215-235 237-244 245-257 5
Değerlendirme ve Tanıtmalar/ Reviews İçindekiler Contents Sayı: 15 Güz 2014 Dîvânu Lugâti t-türk ün Yeniden Doğumu Tuncer Gülensoy Ercilasun, Ahmet B.; Akkoyunlu Ziyat (2014), Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti t- Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, CXİX+534 (537-995) Dizin ISBN: 978-975-16-2837-4 Prof. Dr. Fatih Kirişçioğlu Hatice Eminoğlu, Türkçede Renkler Sözlüğü, Gazi Kitabevi, Ankara, Ocak 2014, 620 s., ISBN 978-605-344-112-0 Salim Küçük Nuh Doğan Kerim Demirci, Türkoloji İçin Dilbilim- Konular Kavramlar Teoriler, Anı Yayıncılık, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara 2014, 391 s., ISBN 978-605-5213-39-8 Dilek Ergönenç Akbaba Karahan, Akartürk (2013), Dīvānu Luġati t Türk e Göre XI. Yüzyıl Türk Lehçe Bilgisi, Ankara, TDK Yayınları 657s., ISBN: 978-975-16-2577-9 Gülşah Yılmaz Doğan, Yrd. Doç. Dr. Levent, Türkmen Atasözleri (Türkmen Nakılları), Parafiks Yayınevi, İstanbul, Eylül 2014 Dilara Pınar Arıç Habibe Yazıcı Ersoy, Başkurt Türkçesinde Kip, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları; 1112, Ankara, 486 s. ISBN 978-975-16-2831-2 Dilek Ergönenç Akbaba 261-265 266-273 274-279 280-286 287-292 293-297 298-302 6
Makaleler Articles 7