BEYİN OMURİLİK SIVISI KÜLTÜRÜ BOS kültürü; Cerebrospinal fluid culture; Culture CSF; Spinal fluid culture; CSF culture; Beyin omurilik sıvısı ( BOS) beyin ve omuriliğin içinde yüzdüğü sıvıdır. Bu sıvı gün içinde sürekli yapılır ve emilir. Beyin, beyin zarı ve dokularının iltihaplarında beyin omurilik sıvısı alınarak kültürü yapılır. BOS laboratuar testleri beyin ve dokularının hastalıkları hakkında detaylı bilgiler sunar. Beyin omurilik sıvısı bel bölgesindeki omurlar arasından bir iğne ile alınır. Bu işlem uygun şartlarda yapılırsa hiçbir zararı yoktur. Alınan sıvıdan BOS biyokimyasal laboratuar testleri ile birlikte kültür de yapılır. BOS kültürü ile beyin omurilik sıvısında bakteri, mantara ve virüs varlığı araştırılır. BOS hücre sayımı ve hücre tipi değerli bilgiler sunar. BOS kültürü için normal değer: Normalde BOS steril olmalıdır. BOS kültürü ne için yapılır? Menenjit, ansefalit, myelit gibi beyin ve sinir siteminin enfeksiyon hastalıklarının değerlendirilmesinde BOS kültürü yapılmalıdır. BOS sıvısında bakteri üremesi bakteriyel menenjit anlamına gelir. Bakteriler, tüberküloz basili ve mantarlar kültürde üretilir, virüsler ve bazı bakteriler serolojik yöntemlerle tespit edilir. 1. Griggs RC, Jozefowicz RF, Aminoff MJ. Approach to the patient with neurologic disease. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders
Elsevier;2007:chap 418. 2. Swartz MN. Meningitis: bacterial, viral, and other. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders BETA HCG Kanda Gebelik Testi; HCG blood test quantitative; Serial beta HCG; Repeat quantitative beta HCG; Human chorionic gonadotrophin blood test quantitative; Beta-HCG blood test quantitative; Pregnancy test blood quantitative; Kanda Human Chorionic Gonadotropin ( HCG ) miktarının ölçülmesidir. HCG plasenta dokularında yapılır ve varlığı gebelik anlamına gelir. HCG nin beta subünitine bakılır. Kan testidir. Yumurtanın döllenmesinden itibaren 10 gün içinde test pozitif olur. Aralıklarla Beta HCH ölçümü ne için yapılır? Gebeliğin gerçek yaşını tespit etmek, Anormal gebelikleri tespit etmek; Dış gebelik, Mol hidatiform,anormal gebelik, dış gebelik, düşük tehtidi, down sendromu, pregnancy, Düşük tehdidi, 4 lü test de Down sendromu gibi anormalliklerin tespiti amacıyla, Ayrıca gebelikle ilgili olmayan bazı hastalıkların izlenmesinde bakılır.
Beta HCG için normal değerler: gebeliğin ilk 3 ayında hızla artan değerler daha sonra düşmeye başlar. Gebelik dışında Beta HCG yükselmesi ne anlama gelir? Gebelik dışında yüksek beta HCG değerine sebebp olan hastalıklar: Uterus koriyokarsinomu, Mol hidatiform, Çoğul gebelik, Over kanseri, Erkeklerde testis kanseri anlamına gelir. Normalden düşük Beta HCG ne anlama gelir? Anne karnında bebek ölümü, Tam olmayan düşük, Düşük tehdidi, Dış gebelik anlamına gelir. 1. Webster RA. Reproductive function and pregnancy. In: McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006:chap 25. 2. Lee P, Pincus MR, McPherson RA. Diagnosis and management of cancer using serologic tumor markers. In: McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006:chap 74. 3. Morrison LJ. General approach to the pregnant patient. In: Marx JA, Hockberger RS, Walls RM, et al, eds. Rosen s Emergency Medicine: Concepts and Clinical Practice. 7th ed. Philadelphia, Pa: Mosby Elsevier; 2009:chap 175
BENCE JONES PROTEİNİ İdrarda Bence-Jones proteini; Immunoglobulin light chains urine; Urine Bence-Jones protein; Bence Jones proteini immün sistemin bir parçası olan immün globülinlerin hafif zinciridir. Bir proteindir, böbreklerden süzülerek idrarla atılır. Test idrarda bakılır. Normalde idrarda bulunmaz ancak Multipl Myelom hastalığında anormal miktarlarda üretildiği için idrarla atılır. Bence Jones Proteini için normal değerler: Normalde Bence Jones proteini negatif olmalıdır. Bence Jones Proteinin varlığı neyi gösterir? İdrarda Bence Jones proteini aşağıdaki hastalıklarda pozitif olur: Multipl Myelom, Waldenstrom makroglobülinemisi, Kronik lenfositik lösemi, Amiloidoz hastalıklarında test pozitif olur. 1. McPherson RA, Pincus MR, eds. Henry s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. Philadelphia, Pa: WB Saunders; 2006. 2. Hoffman R, Benz Jr. EJ, Shattil SJ, et al., eds. Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Churchill
B CELL LÖSEMİ / LENFOMA PANELİ B-cell leukemia/lymphoma panel; B Lenfosit Yüzey Marker Paneli; B lenfositleri kanın beyaz hücreleridir. İmmün sistemin önemli hücreleridir. B cell Lösemi Lenfoma panelinde bu hücrelerin yüzeyinde yer alan proteinlere bakılır. Bu proteinler lösemi / Lenfoma tanısında kullanılır. Kan, kemik iliği yada Lenfoma şüphesinde lenf bezi biyopsisinden bakılır. Kan örneği immün fenotipleme ile flow citometri yöntemiyle incelenir. B cell lösemi / Lenfoma paneli ne için istenir? Periferik yaymada anormal lökositler / lenfositler görülürse, Lösemi yada Lenfoma dan şüphelenilirse, Lösemi / Lenfoma nın tipini belirlemek amacıyla istenir. 1. Appelbaum FR. The acute leukemias. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 194. 2. Bierman PJ, Harris N, Armitage JO. Non-Hodgkin s lymphomas. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 196. 3. Kantarjian H, O Brien S. The chronic leukemias. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 195. 4. Najfeld V. Conventional and molecular cytogenetic basis of
hematologic malignancies. In: Hoffman R, Benz EJ, Shattil SS, et al, eds. Hematology: Basic Principles and Practice. 5th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2008:chap 55 BALGAMDA ARB ARB boyama; Erlich Ziehl Neelsen boyama yöntemi; Balgamda Aside Dirençli Basil; Balgamda Koch Basili; Balgamda TBC basili; Balgamda tüberküloz basili nin aside dirençli boyama yöntemiyle aranmasıdır. Derinden gelen ve tükrükle karıştırılmamış balgam örneğinin boyanarak incelendiği laboratuvar testidir. Sabah örneği tercih edilir. Bir gece önceden bol su içip sabah öksürerek alınan balgam örneği daha değerlidir. Balgamda ARB ne için istenir? Tüberküloz ( verem ) şüphesinde istenen bir testtir. Balgam kültürü de istenir. Balgamda ARB için normal değerler: Normalde negatif olası gerekir. Balgamda ARB pozitif olması ne demektir? Balgamda ARB pozitifliği : Mycobacterium tuberkülozis enfeksiyonu, Mycobacterium avium intercellulare enfeksiyonu yada, Diğer mycobakteri enfeksiyonları anlamına gelir.
Doğru sonuç almak için testin birkaç gün arayla en az 3 kez tekrarlanması gerekir ANTİTROMBİN III AT III; Antitrombin III pıhtılaşma mekanizmasını kontrol eden bir proteindir. Kandaki değerine bakılır. Heparin gibi kan sulandırıcı ilaçlara rağmen tekrarlayan emboliler olursa Antitrombin III bakılır. Kan sulandırıcıların işe yaramadığı, sık emboli, trombüs gibi durumlarda bakılan testtir. Antitrombin III testi ne için yapılır? Antitrombin III miktarının düşük olması pıhtılaşmaya eğilim oluğunu, emboli ve trombüs riskinin artığını gösteren laboratuar testidir. Antitrombin III miktarını düşüren sebepler: Kemik iliği transplantasyonu, DİC ( dissemine intravasküler koagülasyon), Antitrombin III eksikliği ( genetik tir), Karaciğer yetmezliği ve siroz, Nefrotik sendrom, Doğum kontrol ilaçları. Pıhtılaşmaya eğilim aşağıdaki hastalıklara yol açar: Derin ven trombozu, Flebit ( venöz iltihap), Pulmoner emboli ( akciğer damarlarının pıhtı ile
tıkanması), Tromboflebit. Anabolik steroid kullanımı Antitrombin III miktarının yükselmesine, doğum kontrol ilaçları düşmesine ve embolilere yol açar. Schafer AI. Thrombotic disorders: hypercoagulable states. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier; 2007:chap 182 B ASPERGİLLUS ANTİKOR TESTİ Aspergillosis precipitin; Aspergillus İmmunodiffusion Test; Test for precipitating antibodies; Ayrıca bkz: galaktomannan testi. Kanda aspergillus mantarına karşı antikor olup olmadığını araştıran laboratuar testidir. Aspergillus mantarı akciğer ve dokularda enfeksiyon yapabilen, derin dokulara yayılan bir mantar türüdür. Aspergillus Antikor testi için normal değerler: Normal değer: negatif olmalıdır. Aspergillus antikor testinin pozitif olması ne anlama gelir? Aspergillus antikor testi pozitif olması vücutta bu mantara karşı antikor varlığı anlamına gelir, hastalık varlığını yada antikor varlığını gösterir. Mantar enfeksiyonu halen var yada
geçirilmiş olabilir. Test aktif enfeksiyon varlığını göstermez. Aspergillus enfeksiyonlarının teşhisinde zaman içinde yükselen değerler enfeksiyon varlığını gösteren önemli laboratuar bulgularıdır. Test yanlış negatif sonuç verebilir ( enfeksiyon olduğu halde sonuç negatif olabilir). Örneğin invaziv aspergillus enfeksiyonlarında test genellikle negatif olur. Testin pozitif olması için enfeksiyondan 2 hafta geçmesi gerekir. Çok spesifik bir test değildir. Galaktomannan testi bu açıdan daha spesifiktir. 1. Stevens DA. Aspergillosis. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2007:chap 360. 2. Patterson TF. Aspergillus species. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap 258 AST SGOT; Aspartat Aminotransferaz; Serum Glutamik Oksalasetik Transaminaz; Karaciğer, kalp kası ve kaslarda bolca bulunan bir enzimdir. Kandaki miktarına bakılır. AST testi ne için yapılır? Test karaciğer hastalıklarının teşhis ve takibinde ayrıca kalp kası hasarının tespitinde kullanılır. Beraberinde ALT ve ALP testleri de istenir.
AST testi için normal değerler: Erişkin: 10-35 IU/L dir. AST seviyesini arttıran sebepler: Karaciğer hücrelerini etkileyen bütün hastalıklar kanda AST yükselmesine sebep olur. Sadece AST yükselmesi bir hastalığı göstermez. Hepatitler, Karaciğer iskemi ve nekrozu, Siroz, Karaciğer yetmezliği, Akut böbrek yetmezliği, Kalp krizi, Hemokromatoz, Hemolitik anemiler, Karaciğer tümörleri ve metastazları, Karaciğere zarar veren ilaçlar, İnfeksiyöz mononükleozis, Kas travması ve ezilmesi, Pankreatitler. Ayrıca aşağıdaki durumlarda da AST artar: Yanıklar, Kalp girişimleri, Epilepsi krizleri, Ameliyatlar. AST seviyesi gebelikte ve egzersiz sonrasında normal olark artar bu artış hastalık anlamına gelmez. 1. Berk PD, Korenblat KM. Approach to the patient with jaundice or abnormal liver test results. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 150. 2. Pratt DS. Liver chemistry and function tests. In: Feldman M, Friedman LS, Brandt LJ, eds. Sleisenger and Fordtran s Gastrointestinal and Liver Disease. 9th ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;2010:chap 73 ASO ASLO; Anti Streptolizin O; ASO titresi; Kanda A gurubu beta hemolitik streptokok ( beta mikrobu ) karşı antikor varlığını araştıran laboratuar testidir. Anti Streptolizin O antikoru beta enfeksiyonlarından sonra oluşan bir antikordur. Kanda tespit edilmesi geçirilmiş bir beta enfeksiyonunu gösterir. Testin en az 6 saat açlık ile yapılması gerekir. ASO neyi gösterir? ASO geçirilmiş beta enfeksiyonunun göstergesidir. Beta enfeksiyonu ; Bakteriyel endokardit, Glomerülonefrit, Romatizmal ateş, Kızıl, Streptokoksik anjin Etkeni olduğundan tehlikeli bir enfeksiyon hastalığıdır ve erken dönemde yakalanıp tedavisi gerekir. A gurubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonlarından haftalar aylar sonra dahi kanda ASO seviyesi yüksek bulunur. ASO için normal değer: Erişkin: < 200 ünite Çocuk: <300 ünite
ASO seviyesini yükselten sebepler: Beta Streptokok enfeksiyonu, Bakteriyel endokardit, Post streptokokal glomerulonefrit, Romatizmal ateş, Kızıl. References 1.Bisno AL, Stevens DL. Streptococcus pyogenes. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap 198. 2.Bisno AL. Nonsuppurative poststreptococcal sequelae: Rheumatic fever and glomerulonephritis. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap 199 ASİT MUKOPOLİSAKKARİT Dermatan Sulfat; İdrarda Heparan Sulfat; AMP; Mukopolisakkaritler uzun zincirli şeker molekülleridir, vücutta birçok organ ve dokuda en çok mukus ve eklem sıvılarında bulunurlar. Asit Mukopolisakkarit laboratuar testi 24 saatte idrarla atılan miktarın ölçülmesidir. Mukopolisakkaridoz denen hastalıklarda idrarla atılımı artar. Asit Mukopolisakkarit testi ne için yapılır? Bir gurup genetik hastalık olan mukopolisakkaridozların teşhisinde kullanılır. Bu hastalıklarda vücutta
mukopolisakkarit maddeler birikir, idrarla atılan miktar artar. Normal değerler: Normal değerler laboratuardan laboratuara değişir.