Görsel Programlama-I Dersi Notları Görsel Prog. Araçları: Visual Studio, Visual Basic, Delphi, Java, Android Studio...vb Visual Studio: Microsoft firması tarafından geliştirilen ve masaüstü, internet, bulut ve mobil gibi ortamlarda görsel ve konsol tabanlı uygulama geliştirmeye yarayan derleyici yazılımdır..net Framework: Farklı ortam ve işletim sistemlerinde çalıştırılmak üzere, Windows tabanlı uygulama geliştirmek için birçok protokol ve kütüphane bileşenlerini bünyesinde bulunduran platformdur. VS 2012 Varsayılan Proje Çeşitleri: Visual Studio 2012 ortamında aşağıdaki proje çeşitleri üretilebilmektedir. Sonradan eklenecek bileşenlerle bu liste daha da genişletilebilir. Windows Application Console Application Web Control Library Empty Project Class Library Windows Control Library (ActiveX.vs) Windows Service (Windows arka planında çalışan servisler. vs) Crystal Reports VS 2012 Projelerinde Yer Alan Dosya Türleri:.sln Solution dosyası.csproj Proje dosyası.cs Kod dosyası.resxkaynak dosyası VS 2012 Uygulama Geliştirme Penceresinde Yer Alan Bölümler: (View penceresinden değiştirilebilir ) Menüler Standart Araç Çubuğu Toolbox Form Solution Explorer Properties Output Alanı Data Sources Bölümü Server Explorer Bölümü Toolbox ta Yer Alan Kontroller ve Bazı Temel Özellikleri: Aşağıda yer alan nesnelerin tüm özellikleri tanıtılmamıştır. Bazı özellikler ise birden fazla nesnede yer alabilir fakat sadece bir nesnede tanıtılmış diğerlerinde tekrar bahsedilmemiştir. Form: Uygulamadaki pencere niteliğinde görünen nesnedir. Birçok nesne form üzerine eklenir. AcceptButton: Formu onaylama görevini üstlenecek butonu belirlemek için kullanılır. BackColor: Formun arka plan rengini belirler. BackGroundImage: Formun arka planına resim ekler. BackGroundImageLayout: Formun arka planına eklenen resmin konumunu ayarlar. CancelButton: Formu iptal edecek butonu belirlemek için kullanılır. Cursor: Form üstünde iken farenin imleç şeklini belirler.
FormBorderStyle: Formun kenarlık şeklini belirler. Icon: Pencere sol üst köşesinde görünecek ikonu seçmeye yarar. Location: Formun ekran üstündeki konumunu belirler. Sol üst köşe baz alınarak X-Y değeri vermek suretiyle ayarlanabilir. Opacity: Formun şeffaflık derecesini ayarlamaya yarar. ShowInTaskbar: Formun görev çubuğunda görüntülenip/görüntülenmeyeceğini belirler. StartPosition: Uygulama çalıştığında formun ilk ekranda görüneceği yeri belirler. Text: Formun başlık çubuğunda yer alacak yazının yazıldığı yerdir. WindowState: Uygulama çalıştığında formun görüntülenme türünü (Tam ekran, simge durumunda, normal gibi) belirler. Button: Form üzerinde çeşitli görevler üstlenecek olan düğmelerdir. DialogResult: Düğmeye DialogResult türünde (OK, Cancel, Yes, No vb.) cevap döndürmesi için görev atamaya yarar. Özel MessageBox tasarımında kullanılabilir. Enabled: Düğmenin aktif/pasiflik durumunu belirler. Font: Buton üzerindeki yazının özelliklerini (boyut, yazıtipi, kalın, italık vb.) belirler. ForeColor: Buton üzerindeki yazının rengini belirler. Image: Buton üzerine resim eklemek istendiğinde kullanılır. Location: Butonun form üzerindeki konumunu belirler. X,Y olarak iki değer gerekir ve başlangıç noktası formun sol üst köşesidir. Locked: Düğmeye kilitleyip üzerinde işlem yapılmasını engeller. Maximum/Minimum Size: Butonun en fazla /en az alabileceği büyüklük (ebat) değerini belirler. Modifiers: Buton nesnesine proje dosyaları içinde nerelerden erişilebileceğini belirler. Sadece bu formda, parent (ebeveyn) formdan veya tüm projeden gibi seçenekler mevcuttur. Name: Butonun program içindeki ismini belirlediğimiz özelliktir. Size: Düğmenin boyutlarını belirler. (Genişlik-Yükseklik / W-H) TabIndex: Tab tuşları ile ilerlerken kaçıncı sırada bu butona gelineceği belirlenir. TabStop: Tab tuşu ile kullanılabilirliğini kapatıp açmaya yarar. Text: Buton üzerindeki yazıyı belirler. Visible: butonun görünürlüğünü açıp kapatmaya yarar. (Gösterme/Gizleme) CheckBox: Onay işareti koyabileceğimiz kutucuktur. Birden fazla seçime müsaittir. CheckAlign: Onay kutusu ile yazının birbirine göre konumunu ayarlar. Checked: Onay işleminin durumunu belirler. (True: Onaylı / False: Onaysız) ThreeState: Onaylı/Onaysız/Belirsiz olmak üzere kontrolün 3 farklı durumda olabileceğine izin verir/veya izni kaldırıp Onaylı/Onaysız olarak 2 duruma geçiş yapar. CheckState: Onay durumunu belirlemeye yarar. Onaylı/Onaysız/Belirsiz olmak üzere 3 değer. ComboBox: Açılır liste kontrolüdür. İçindeki birden fazla değerden yalnızca birisi seçilebilir. Items: İçerisinde yer alacak seçeneklerin belirlendiği özelliktir. Sorted: İçindeki değerleri artan sıralamaya tabi tutulup tutulmamasına dair belirleme yapılır. AutoCompleteMode: Seçim işlemini klavye ile yaparken kullanılabilecek olan otomatik tamamlama özelliğini açıp kapatmaya yarar. AutoCompleteSource: Otomatik Tamamlama verilerinin kaynağının belirlendiği özelliktir. DropDownStyle: açılıp kapanma sitilinin belirlendiği özelliktir. DateTimePicker: Takvimden tarih seçimi yapmaya yarayan kontroldür. Format: Seçilecek tarihin biçimin belirler. (Uzun, kısa, sadece saat, kullanıcı tanımlı gibi) MaxDate/MinDate: Seçim aralığında olması istenen alt ve üst limit tarihlerini belirler.
Value: Seçili tarih değerini içeren özelliktir. Kontrolden değer almak için de kullanılır. ListBox: Çoklu listeden bir veya daha fazla değer seçmeye olanak sağlayan kontroldür. ComboBox a göre farkı çok değer seçilebilmesi ve birden fazla değerin aynı anda görülebilmesidir. MultiColumn: Kutuda birden fazla sütun kullanımına izin verir veya izni kaldırır. SelectionMode: Seçim modunu ayarlar. (Tekli/Çoklu seçim ve seçme yöntemi) NotifyIcon: Herhangi bir olaya bağlı olarak bildirim alanında, belli bir süre balon mesaj göstermeye yarar. BalloonTipIcon: Baloncuğun ikonunu belirler. BalloonTipText: Baloncuktaki mesajın yazıldığı yerdir. BalloonTipTitle: Baloncuktaki mesajın başlığının yazıldığı yerdir. NumericUpDown: Artırıp azaltmalı veri giriş kutucuğu ekler. DecimalPlaces: Virgülden sonraki basamak sayısını (ondalık kısım) belirler. HexaDecimal: 16lık sistemde veri girişine izin verir veya izni kaldırır. Maximum/Minimum: kontrolde yer alacak en fazla/en az rakam limitlerini belirler. ThousansSeperator: Binlik ayırıcıdır. Kolay okunabilmesi için bin ve katlarında nokta ekler. UpDownAlign: Aşağı/Yukarı düğmelerinin konumunu belirler. (Sağda/Solda) PictureBox: Forma içinde resim görüntülenebilecek kutu ekler. Image: Kutucukta yer alacak resmi belirlemeye yarar. InitialImage: Kutucukta ilk başta görünecek ilk resim seçilir. (Resimler sonradan gelecekse) ImageLocation: Resmin kutucuk içindeki yerini belirler. SizeMode: Resmin kutucuk içindeki görüntülenme modudur. (Normal, yayılmış, ortada gibi) RadioButton: Bir grup seçenek arasından sadece birini seçmeye imkân tanıyan kontroldür. CheckBox tan farkı tek seçime izin vermesidir. (Özellikleri CheckBox ta anlatılmıştır) TextBox: Forma metin veri girişini sağlayacak kutucuk ekler. AcceptsTab: Çok satırlı kullanım modunda iken Tab tuşunun ilerlemek için değil de boşluk bırakmak için kullanımına izin verir veya izni kaldırır. CharacterCasing: İçine yazılan yazının Tümü Büyük/ Tümü Küçük/Normal olarak yazılmasının durumunu belirler. MaxLength: Kutucuğa yazılabilecek en fazla karakter sayısın belirler. MultiLine: Çok satırlı mod kullanımına izin verir veya izni kaldırır. PasswordChar: Şifre girişi yapılacak alanlar için şifre karakterini belirlemeye yarar. ReadOnly: İçindeki verinin sadece okunur olmasına izin verir veya izni kaldırır. RightToLeft: Sağdan sola yazım moduna izin verir veya izni kaldırır. (Arapça gibi diller için) ScrollBars: Çoklu satır kullanımında kaydırma çubuklarının görünmesine izin verir veya izni kaldırır. ShortCutsEnabled: Kutucukta kısayol tuşlarının kullanımına izin verir veya izni kaldırır. TextAlign: Kutucuktaki yazının hizalanacağı yeri belirler. WordWrap: Çoklu satır kullanımında yazarken kutucuk dolduğunda Enter sız alt satıra geçmeye izin verir veya izni kaldırır. GroupBox: Form üstündeki nesneleri gruplamak için kullanılır. Nesnelerin görsel açıdan düzenli görünmesinin yanı sıra; GroupBox a uygulanacak bazı ayarların içindeki nesnelerde de geçerli olmasını sağlar. (Yazıtipi, yazı rengi vb.)
ImageList: Programda kullanılmak üzere resimleri bir koleksiyon şeklinde ve dizi mantığıyla içinde tutmaya yarayan kontroldür. Resimlere erişmek için resmin indis numarası kullanılır. ColorDepth: Eklenecek resimlerin renk derinliğini belirler. Renk derinliği arttıkça resimdeki renklerin sayısı artar ve resim gerçeğe daha yakın bir görünüm kazanır. Fakat artan derinlik dosya boyutunu da artıracaktır. Images: Resimlerin seçilip indis numarası vb. ayarlarının düzenlenmesini sağlar. ImageSize: Seçilecek resmin boyutunu ayarlamaya yarar. Artan boyut dosya boyutunu da artıracaktır. Timer: İçerisine yazılacak olan kodları durdurulana dek bir döngü şeklinde tekrar tekrar çalıştırmaya yarar. Döngüden farkı bir sonraki işlemi belli bir süre gecikmeli olarak başlatmasıdır. En hızlı çalışma ayarında dahi bir süre beklediğinden dolayı döngüye göre yavaş çalışır. Interval: Bir sonraki işlemi yapmadan önce beklenecek süreyi belirler. Gecikme süresi milisaniye cinsindendir ve 1000ms=1sn olacak şekilde değer girilir. Toolbox ta Yer Alan Kontrollerin Bazı Temel Olayları: Yukarıda isimleri ve özellikleri anlatılan nesnelerin hangi olaylar sonrası çalışacağına dair belirlemeler Olaylar (Events ) bölümünden yapılır. Olaylar, işlemin yapılması için gerekli tetikleyicilerin belirlendiği ve bu tetiklemeden sonra icra edilecek kodların yazıldığı yerdir. Bazı Olaylar tüm nesnelerde bulunabildiği gibi, bazı olaylar da sadece belli nesnelerde gerçekleşmektedir. Belli Olaylara yönelik kod yazabilmek için Properties bölümünde yer alan Events seçeneği kullanılır. Projeye eklenen nesneye çift tıklandığında da o nesnenin varsayılan olayına kod yazmak üzere kod penceresi açılmaktadır. Olaylar arasında bazılarının...changed ismiyle bittiği dikkat çekmektedir. Bu tarz olayların Changed ifadesinden önce özellikler grubundan bir özellik ismi bulunur ve bu özellik değiştiğinde tetiklenerek içindeki kodları çalıştırır. Örneğin TextBox nesnesine ait TextChanged olayı TextBox içindeki yazı her değiştiğinde (ekleme/silme) bazı görevleri yerine getirecek olan kodları barındırır. Aşağıda bazı nesnelere ait Olaylar ve anlamları verilmiştir. Form Nesnesinin Bazı Olayları: Load: Form ilk açıldığında gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Activated: Çalışmakta olan bir form arka planda iken tekrar seçilerek aktif hale geldiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde DeActivated: Aktif bir form başka bir pencerenin seçilmesiyle arka plana geçtiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde FormClosing: Form kapanırken gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde FormClosed: Form kapandığı anda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde KeyPress: Klavyeden belirlenen bir tuşa basılı tutulduğunda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde KeyDown: Klavyeden belirlenen bir tuşa basıldığı anda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde KeyUp: Klavyeden belirlenen bir tuşa basılıp bırakıldığı anda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Resize: Formun boyutu değiştirildiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Shown: Form görüntülendiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde VisibleChanged: Formun görünürlük özelliği değiştiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Click: Form üzerinde iken tek tıklandığında gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde DoubleClick: Form üzerinde çift tıklandığında gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde DragDrop: Form bir yerden başka bir noktaya sürüklenip bırakıldığında gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde
MouseDown: Farenin sol tuşuna basıldığı anda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde MouseUp: Farenin basılan sol tuşu bırakıldığı anda gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Textbox Nesnesinin Bazı Olayları: TextChanged: TextBox içindeki yazı her değiştiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Checkbox ve RadioButton Nesnelerinin Bazı Olayları: CheckedChanged: CheckBox veya RadioButton nesnelerinin seçililik durumun değiştiğinde gerçekleşecek işlemler bu olay içerisinde Bazı Temel Metodlar: Metodlar aslında nesnelere ait birer fonksiyondur. Nesne altında çalışan bu fonksiyonlar çağırıldıkları anda fonksiyon içindeki görevlerin icra edilmesini sağlamaktadırlar. Metodların bazıları herhangi bir değer almadan çalışırken bazıları bir değer bekler. Fakat değer bekleyen ya da beklemeyen tüm metodlar çağırılırken parantez operatörü kullanılır. Gönderilmesi gereken değerler de parantez içinde yazılır. Bu konu aşağıda ComboBox nesnesine ait bazı metodların anlatımıyla devam etmektedir. ComboBox Nesnesinin Items Özelliğine Ait Bazı Metodlar: Aşağıda yer alan metodlar ComboBox ın Iitems özelliği yazıldıktan sonra çağırılabilir. (combobox1.items.add() gibi) Add():ComboBox ın değerlerine en sonda yer alacak şekilde yeni bir değer ekler. Insert():ComboBox ın belirtilen indisine, belirtilen değeri ekler. Sonraki değerlerin indis numaraları ise 1 artırılır. Contains():ComboBox ın değerleri arasında belirtilen bir değerin olup olmadığını kontrol eder ve true/false türünde bir değer döndürür. Remove():ComboBox ın belirtilen değerini siler. RemoveAt():ComboBox ın belirtilen indisindeki değeri siler. Clear():ComboBox ta yer alan tüm değerleri siler. Not: ComboBox ın Items özelliği altında yer alan Count özelliği ise bir değer atanacak özellikten ziyade ComboBox ın içinde yer alan değerlerin sayısını verir. Derste işlenen Karşılaştırma Yapıları (if-else) ve Döngüler konuları Hafta 7 ve Hafta 8 örnek uygulamaları arasında yer almaktadır.