Türkiye Tenthredopsis (Hymenoptera: Symphyta: Tenthredinidae) Tür Sınırlarının Barkodlama Yöntemi İle Saptanması Sevda HASTAOĞLU ÖRGEN 1, Mahir BUDAK 2, E. Mahir KORKMAZ 2, Hasan H. BAŞIBÜYÜK 3 1 Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu, 58140, Sivas 2 Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Fakültesi, Moleküler Biyoloji ve GeneJk Bölümü, 58140, Sivas 3 Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, 58140, Sivas Sorumlu yazar e- posta: hastaoglusevda@hotmail.com.tr
Hymenoptera: Symphyta Symphyta alttakımı çeşitli yaşam yolları ve biyolojilere sahip olan Hymenoptera takımının ilkel gruplarını içermesi nedeniyle evrimsel açıdan ilgi çekicidir. Altı üstfamilya ve 14 familya şeklinde sınıflandırılmaktadır.
Tenthredinoidea Tenthredinoidea üstfamilyasına ait Tenthredinidae familyası gerek habitat gerekse de görünüş bakımında oldukça yüksek çeşitlilik gösteren bir gruptur. Diğer tüm Symphyta familyalarının tamamından daha fazla tür sayısına sahiptir.
Tenthredininae En büyük subfamilya Tenthredininae dir. Yetişkin tenthredinineler sıklıkla baharda ya da yazın erken dönemlerinde ortaya çıkarlar. Bu altfamilya on cins içerir. Aglaostigma Elinora Macrophya Perineura Rhogogaster Sciapteryx Siobla Tentredo Tenthredopsis Ussurinus
Tenthredopsis A. Costa, 1859 Tenthredopsis cinsi diğer cinslerden abdomene ait tergit 1 in ikiye ayrılmamış olması ile ayırt edilir.
Tenthredopsis A. Costa, 1859 Güncel revizyonu olmamasına karşın 6 tür grubuna ait Dünya da 70 den fazla tür ile temsil edilmektedir. Genel olarak Palearktik bir yayılış göstermektedir. Palearktik bölgede yaklaşık 40 türü bulunmaktadır. Ülkemizde bu cins ile yapılmış faunistik çalışmalar oldukça sınırlıdır. İlk çalışma Benson 1968 tarafından yapılmıştır. Ancak yabancı araştırmacıların zaman zaman topladıkları materyalin incelenmesi ve bizim çalışmalarımız sonucunda bu cinse ait toplam 16 tür kaydedilmiştir.
! Tenthredopsis guichardi Benson, 1968! Tenthredopsis harveyi Benson, 1968
Tenthredopsis türlerinin teşhisleri oldukça zordur. Karakter bakımında oldukça fakir bir cins olması nedeniyle tanımlamada zorluklar yaşanmaktadır. Teşhis sırasında sıklıkla renk karakterleri kullanılmaktadır. Farklı coğrafik bölgelerden toplanan örneklerde gözlenen bölgesel varyasyonlar nedeniyle bu karakter de kullanışlı olmamaktadır.
Tenthredopsis liserata (Geoffroy, 1785)
Günümüzde taksonomistler, biyoçeşitliliğin anlaşılmasının ilk basamağı olan tür tanımı ve sınırlarının belirlenmesi çalışmalarında yeni nesil yaklaşım ve yöntemler geliştirmektedir. Bu yaklaşımların arka planında tür kavramları ampirik olarak sınanmakta ve morfolojik olarak tanımlanmış taksonların doğada var olan gerçek birer türe denk gelip gelmedikleri araştırılabilmektedir.
Bu yeni nesil yaklaşımları uygulamanın ilk adımı, bilgi verici bir DNA segmenti dizisine sahip olmayı gerektirmektedir. Bunun için barkod olarak tanımlanan kısa ve standart bir DNA dizi verisine ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu kapsamda, bu çalışma ile Tenthredopsis cinsinde COI (mtdna) ve ITS2 (ndna) dizi verisi kullanılarak tür sınırlarının saptanmasında barkodlama sistemi kullanılmıştır.
Tenthredopsis cinsinde morfolojik olarak oluşturulan 65 morfotipi temsil edecek şekilde 106 bireyden DNA izolasyonu gerçekleştirilerek COI ve ITS2 fragmanları PZR yöntemiyle çoğaltılmıştır. Tüm bireylerde her iki fragman dizilenmiş, hizalamaları yapılmış ve analizlerde kullanılmak üzere veri setleri hazırlanmıştır. Tür sınırlarının belirlenmesi için farklı güncel yaklaşımlarla veri setleri analiz edilmiştir.
COI gen bölgesi için 3 tanesi dış grup olmak üzere toplam 73 haplo`p belirlenmiş`r.
ITS2 bölgesi için ise 1 tanesi dış grup olmak üzere toplam 44 haplo`p belirlenmiş`r.
İnşa Edilen Veri Setleri İle Tür Sınırlarının Belirlenmesi; Klasik DNA barkodlama boşluklar analizi Otomatik barkod boşluğu bulma Tür sınırlandırma eki Genel karma yule koalesent model analizleri gerçekleştirilmiştir.
Sonuç Çalışma kapsamında her bir analizin sonucu ortaya çıkan takson grupları farklılık gösterse de hem morfolojik veriler hem de moleküler barkodlama analizlerinin karşılaştırılması sonucunda bu cinse ait Türkiye de yayılış gösteren toplam 20 tür olabileceği saptanmıştır. Ayrıca filogenetik analizler sonucunda elde edilen veriler daha önceden bu cins için önerilen 6 morfolojik grup ile uyumlu görünmektedir.
Teşekkür Bu çalışma, TÜBİTAK 113Z753 numaralı ve CÜBAP F- 170 numaralı projeler kapsamında desteklenmiştir.